|
2023
|
|
|
Lan etekinen ondoriozko atxikipenak eta konturako sarreren kasuan, lotura puntua lana egin den lurraldea izango da. Horren ondorioz, Euskadin
|
egindako
lan edo zerbitzuetatik datozen etekinen gaineko atxikipenak eta konturako sarrerak ordainduko zaizkio lurraldea dela-eta eskumena daukan foru aldundiari. Lanak edo zerbitzuak lurralde erkidean eta Euskadiko lurraldean egiten direnean, edo zer tokitan egin diren zehazterik ez dagoenean, uste izango da langilea adskribatuta dagoen lantokia kokatzen den lurraldean egin direla.
|
|
|
Berezitasunak dituzten lan harreman arrunten adibideak: distantziara
|
egindako
lanaren lan kontratua (LELTBren 13 artikulua); baterako lana eta taldeko lana (LELTBren 10 artikulua); ontziratze kontratuak (hegazkinetan nahiz itsasontzietan): ez dago arauketa zehatzik.
|
|
|
Hori gorabehera, aurretiaz, enpresaburuak langileari ikastaroa eskaini dio, helburu izango duena langile hori moldatzea gauzatutako aldarazpenetara. Prestakuntzarako denbora benetan
|
egindako
lan gisa hartuko da, eta enpresaburuak langileari ordainduko dio jaso ohi duen alokairuaren erdia. Enpresaburuak ezin izango du azkentzerik erabaki harik eta, gutxienez, 2 hilabete igaro arte, aldarazpena egin zenetik edo moldaketarako prestakuntza amaitu zenetik.
|
|
|
Edozein kasutan, asteko atsedenaldia ordaindutakoa da. Asteko atsedenaldia ordaindutakoa izateko eskubidea sortzen da astean zehar
|
egindako
lanaren arabera. Horregatik, justifikatu gabeko laneko absentziak daudenean, asteko atsedenaldiko ordainsariak ere modu proportzionalean murriztuko dira.
|
|
|
(a) Oporraldian langileak alokairuak jasotzeko eskubideari eusten dio [salbuesten dira, aurkako itunik izan ezean bederen, benetan
|
egindako
lanari lotutako alokairu kontzeptuak, hala nola, aparteko orduak, ekoizpen prima edo pizgarriak edo aparteko pagak. Horren inguruan interesgarria da 2020ko ekainaren 18ko (33/ 2019 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Idatzizko itunik ez badago" uste izango da ustiatze eskubideak eskualdatu direla modu esklusiboan eta enpresaburuak ohikotasunez egikaritzeko moduan, lan harremanen ondorioz
|
egindako
lana emateko unean".
|
|
|
Orain arte sektorean egin den hitzarmen kolektibo bakarrak, hau da, Kantabriako Abokatu, Prokuradore eta Lan Harremanetako Graduatuei buruzkoak, hurrengoa ezarri du: " benetan
|
egindako
lan denbora izango da lanaldiaren baitan leku batetik bestera joateko beharrezkoa dena, enpresaren aginduak direla-eta, kasuan kasuko kudeaketa lanak egin daitezen edozein antolakunde, erakunde edo lantokitan" (19 artikulua).
|
|
|
Kirolari profesionalak dira izaera erregularrarekin
|
egindako
lan harremanak izan eta ordainsari batzuen truke euron borondatez kirolen bat egiten dutenak, kirol klub edo erakunde batentzat eta horren antolaketaeta zuzendaritza esparruan.
|
|
|
(d) Bidegabeko kaleratzea dagoenean, kalte ordainaren zenbatekoa da kasuan kasuko itunak ezarritakoa, edo, itunik izan ezean, epaileak ezarritakoa. Epaileak ezarritako kalte ordain hori izango da, gutxienez, lan egindako urte bakoitzeko, kirolariari aldizkako ordainsarien arabera bi hiletan dagokion zenbatekoa, gehi azken urtean
|
egindako
lanarengatik jasotako kantitateeta kalitate osagarrien zati proportzionala. Kalte ordain hori zehaztean, azkentzearen inguruabarrak haztatu behar dira, eta, batez ere, kontratua aurretiaz azkentzearen ondorioz langileak jaso gabeko ordainsarien zenbatekoak.
|
|
|
(f) Adiskidetasunez, borondate onez eta auzo harreman onez
|
egindako
lanak.
|
|
|
16 Zein dira distantziara
|
egindako
lanaren ezaugarriak?
|
|
|
Demagun, hiru urte barru amaitu egiten dela POXPELen eta Deustuko Unibertsitatearen arteko kontrata, eta Deustuko Unibertsitateak erabakitzen duela kontrata berria egitea INTERALIMENT enpresarekin. INTERALIMENTek betebeharra izango al du POXPELek
|
egindako
lan kontratuetan subrogatzeko?
|
|
|
5.1 Distantziara
|
egindako
lana. 5.2 Taldeko lan kontratua, baterako lana eta laguntzaile elkartuaren lan kontratua:
|
|
|
G
|
Egindako
lanaren arabera.
|
|
|
Arestian esandakoarekin bat etorriz (ikusi LELTBren 26.3 artikulua), alokairu osagarriak hiru multzo nagusitan sailka daitezke: osagarri pertsonalak,
|
egindako
lanaren araberako osagarriak; enpresaren emaitzen araberako osagarriak:
|
|
|
(b)
|
Egindako
lanaren araberako osagarriak: halakoak sor daitezen egindako lanaren ezaugarriak hartu behar dira kontuan.
|
|
|
(b) Egindako lanaren araberako osagarriak: halakoak sor daitezen
|
egindako
lanaren ezaugarriak hartu behar dira kontuan. Halako osagarriak askotarikoak izan arren, izaera orokorrarekin, bi multzo nagusitan bil daitezke den denak, alegia, lanpostuaren araberako osagarrietara eta lan kantitatearen eta kalitatearen araberako osagarrietara:
|
|
|
Batetik, Auzitegi Gorenaren sendotutako doktrinaren arabera, hitzarmen kolektiboan aurkakoa esaten denean izan ezik, halakoak ez dira bildu behar oinarrizko alokairura. Aitzitik,
|
egindako
lanaren araberako alokairu osagarri dira, egindako lanaren ondorioz hilabetea baino aldi luzeagoko dutenak [denen artetik, 1998ko uztailaren 6ko (281/ 1998 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 1999ko urtarrilaren 18ko (274/ 1998 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 1999ko urtarrilaren
|
|
|
Batetik, Auzitegi Gorenaren sendotutako doktrinaren arabera, hitzarmen kolektiboan aurkakoa esaten denean izan ezik, halakoak ez dira bildu behar oinarrizko alokairura. Aitzitik, egindako lanaren araberako alokairu osagarri dira,
|
egindako
lanaren ondorioz hilabetea baino aldi luzeagoko dutenak [denen artetik, 1998ko uztailaren 6ko (281/ 1998 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 1999ko urtarrilaren 18ko (274/ 1998 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 1999ko urtarrilaren
|
|
|
(b) Halakoak ezin dira jo
|
egindako
lanaren araberako alokairu osagarritzat, osagarri mota horrek oinarri hartzen dituelako lan zerbitzuen inguruabar berezi eta zehatz batzuk; eta hori ez da gertatzen aparteko pagen kasuan, langileak eskubidea duelako, inolako baldintzarik bete gabe, halakoak jasotzeko, enpresarentzat lan egiteagatik bakarrik.
|
|
|
O Ez dira baliokide lanpostuaren araberako osagarriak (gogoratu
|
egindako
lanaren araberako osagarri direla) eta oinarrizko alokairua edota bestelako osagarriak; izan ere, lehenengoak kobratuko dira gauzatutako lanpostuaren arabera. Are gehiago, baliokidetasunik eza dago lanpostuaren araberako osagarri desberdinen artean ere, betiere, horiek inguruabar desberdinak ordaintzen badituzte.
|
|
|
O Ez dira neutralizatzeko modukoak lan kantitateeta kalitatearen araberako osagarriak (gogoratu
|
egindako
lanaren araberako osagarri direla) eta oinarrizko alokairua edota bestelako osagarriak; izan ere, haiek langilearen esfortzu, arduraldi, ardura edo gaitasun handiagoa ordaintzen dute.
|
|
|
Halaber, horien guztien bizitza erabilgarriaren edo horiek berriztatu ahal izateko gehieneko epearen inbentarioa. Kontuan hartu behar da enpresaburuak ezin izango duela galdatu langilearen jabetzako gailuetan programak edo aplikazioak instalatzea, ezta halako gailuak erabiltzea ere, distantziara
|
egindako
lana gauzatzeko.
|
|
|
(i) Distantziara
|
egindako
lana normaltasunez gauzatzea eragozten dituzten zailtasun teknikoak sortzen direnean jarraitu beharreko prozedura.
|
|
|
(j) Enpresaburuak, langileen lege ordezkarien partaidetzarekin, emandako jarraibideak datuak babesteari dagokionez, jarraibideok distantziara
|
egindako
lanean aplikatu behar direnean bereziki.
|
|
|
(k) Enpresaburuak, aldez aurretik langileen lege ordezkariak hala informatuta, emandako jarraibideak informazio segurtasunari buruz, jarraibideok distantziara
|
egindako
lanean aplikatu behar direnean bereziki.
|
|
|
Orobat, enpresaburuak ordaindu edo konpentsatu du distantziara
|
egindako
lana, eta langileak ezin izango du bere gain hartu lan jarduerari lotutako ekipamenduen, lanabesen eta baliabideen gastuak. Bestalde, hitzarmen edo akordio kolektiboek gastuak zehazteko eta konpentsatzeko edo ordaintzeko mekanismoa ezar dezakete.
|
|
|
Distantziara
|
egindako
lanaren arriskuak ebaluatzean eta prebentzio jarduera planifikatzean kontuan hartu behar dira lan modalitate horretan esanguratsuak diren arriskuak, arreta berezia jarriz faktore psikosozialetan, ergonomiari eta antolaketari lotutako faktoreetan eta lan inguruaren irisgarritasun eragingarrirako faktorean. Bereziki, kontuan hartu behar dira lanaldiaren banaketa, prestasun denborak eta lanaldian zehar izan beharreko atsedenaldiak eta deskonexioak bermatzea.
|
|
|
(I) Distantziara
|
egindako
lana negoziazio kolektiboan
|
|
|
Hitzarmen edo akordio kolektiboek, euren esparruko jarduera zehatzak izan dezakeen berezitasunaren arabera, ezar ditzakete distantziara lan eginez gauza daitezkeen lanpostu eta eginkizunak, lan jarduera modalitate horri ekin eta bere horretan jarraitzeko baldintzak, distantziara
|
egindako
lanaren gehieneko iraupena, bai eta distantziara lan egiteko akordioaren eduki gehigarriak eta beste edozein gai ere, gai horiek arautzea egokitzat jotzen bada.
|
|
|
Modu berean, hitzarmen edo akordio kolektiboek arau ditzakete aurrez aurreko gutxieneko lanaldia distantziara
|
egindako
lanean; enpresako lokaletan lan egitera itzultzeko aukera nola egikaritu; 10/ 2021 Legean bertan ezarritako ehuneko edo erreferentzia aldia baino txikiagoak, distantziara egindako lana" erregulartzat" jo ahal izateko; heziketarako kontratuetan aurrez aurreko lanaren ehunekoa 10/ 2021 Legean ezarritakoaren aldean desberdina izatea, betiere, kontratu horiek ez badira adingabekoekin egiten...
|
|
|
Modu berean, hitzarmen edo akordio kolektiboek arau ditzakete aurrez aurreko gutxieneko lanaldia distantziara egindako lanean; enpresako lokaletan lan egitera itzultzeko aukera nola egikaritu; 10/ 2021 Legean bertan ezarritako ehuneko edo erreferentzia aldia baino txikiagoak, distantziara
|
egindako
lana" erregulartzat" jo ahal izateko; heziketarako kontratuetan aurrez aurreko lanaren ehunekoa 10/ 2021 Legean ezarritakoaren aldean desberdina izatea, betiere, kontratu horiek ez badira adingabekoekin egiten; bai eta deskonexiorako eskubidea eraldatzea eragin dezaketen aparteko inguruabarrak ere.
|
|
|
(c) Obra unitatearen araberako alokairua. Alokairua kalkulatzeko modalitate honek oinarri hartzen du
|
egindako
lanaren emaitza, lan hori egiteko erabilitako denbora aintzat hartu gabe (produktibitatea hartzen da kontuan). Adibideak:
|
|
|
★ Lanbide arteko gutxieneko alokairua (LGA). LELTBren 27 artikuluaren arabera, LGA da ordainsari finkoa, urtero lege bidez ezartzen dena, horren azpitik ezin izango dela ordaindu inorentzako eta lanaldi arruntean
|
egindako
lan jarduerarik.
|
|
|
Halatan, lan kontratua da borondatezkoa, ordaindutakoa eta inorentasunean eta mendekotasunean egindakoa. Ezaugarri horiei gehitu behar zaie jurisprudentziak egindako ekarpena; izan ere, jurisprudentziaren arabera, lan kontratuaren bidez
|
egindako
lana pertsonala izan behar da. Azken buruan, ezaugarri horiek bat datoz lan zuzenbidearen ezaugarriekin.
|
|
|
(a) Salerosketa kontratua (KZren 1445 artikulua eta hurrengoak): salerosketa kontratuak ezin du arautu mendekotasunean eta inorentzat
|
egindako
lan ordaindua, arrazoi tekniko juridikoak eta, batik bat, gizarte politikako arrazoiak direla bide.
|
|
|
Zaila da langilearen eta enpresaburuaren arteko lan harremanak mandatura biltzea; izan ere," aurkako itunik izan ezean, mandatua dohainekoa dela uste da" (KZren 1711 artikulua). Era berean, mandatuak gaitz du bere baitara biltzea mendekotasunean
|
egindako
lan prestazio guztiak (horien artean, kopuruarengatik, nagusi izanik eskuz egin beharreko lanak). Bada, mandatua" negozioak" (KZren 1712 artikulua)," administratze egintzak" edo" jabari hertsiko egintzak" (KZren 1713 artikulua) gauzatzeko pentsatutako kontratua da, hots, hirugarren baten ordez edo" enkarguz" gauzatutako egintza juridikoak hartzen ditu bere baitan.
|
|
|
telelana lana antolatzeko modu berria da, berarekin dakarrena langilea bere lantokitik urruntzea, zerbitzuak distantziara ematea ahalbidetzen delako, informazioeta komunikazio teknika berriak baliatuta. Ikusiko den moduan (infra 4 gaia, 5.1), telelana distantziara
|
egindako
lan gisa arautu badaiteke ere, LELTBren 13 artikuluak egindako igorpena dela bide, uztailaren 9ko 10/ 2021 Legeak, distantziara egindako lanari buruzkoak, ezarritakoaren arabera, egia esan, telelanak gune ilunak ere sor ditzake; arean ere, lan kontratutik kanpo ere gauza daiteke telelana, lan zuzenbidekoak ez diren kontratu modalitateak baliatuta (adib. errentamendu zerbitzuak, kontratu administr... Gainera, enplegatu publikoen kasuan, kontuan hartu behar dira EPOELTBren 47bis artikuluak xedatutakoa, manu horrek oinarrizko esparru arauemailearen izaera baitu, bai eta Administrazio Publiko orotan telelanaren inguruan dauden arauketa desberdinak ere.
|
|
|
telelana lana antolatzeko modu berria da, berarekin dakarrena langilea bere lantokitik urruntzea, zerbitzuak distantziara ematea ahalbidetzen delako, informazioeta komunikazio teknika berriak baliatuta. Ikusiko den moduan (infra 4 gaia, 5.1), telelana distantziara egindako lan gisa arautu badaiteke ere, LELTBren 13 artikuluak egindako igorpena dela bide, uztailaren 9ko 10/ 2021 Legeak, distantziara
|
egindako
lanari buruzkoak, ezarritakoaren arabera, egia esan, telelanak gune ilunak ere sor ditzake; arean ere, lan kontratutik kanpo ere gauza daiteke telelana, lan zuzenbidekoak ez diren kontratu modalitateak baliatuta (adib. errentamendu zerbitzuak, kontratu administratiboak). Gainera, enplegatu publikoen kasuan, kontuan hartu behar dira EPOELTBren 47bis artikuluak xedatutakoa, manu horrek oinarrizko esparru arauemailearen izaera baitu, bai eta Administrazio Publiko orotan telelanaren inguruan dauden arauketa desberdinak ere.
|
|
|
(h) EMLAek
|
egindako
lana. EMLA inorentzako langilearen eta langile autonomo arruntaren arteko erakundea da.
|
|
|
(d) Adiskidetasunez, borondate onez eta auzo harreman onez
|
egindako
lanak.
|
|
|
(a) Batetik,
|
egindako
lan kontratua deuseztagarria da. Kontratua deuseztatzea eska dezakete adingabearen lege ordezkariak edo adingabeak berak emantzipatu ondoren.
|
|
|
(f) Aldi baterako laneko enpresek eta langileek
|
egindako
lan kontratuak, enpresa erabiltzaileetan lan zerbitzuak emateko (ikusi uztailaren 1eko 14/ 1994 Legearen 10.1 artikulua).
|
|
|
5.1 Distantziara
|
egindako
lana
|
|
|
LELTBren 13 artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz, langileek distantziara lan egin dezakete uztailaren 9ko 10/ 2021 Legeak, distantziara
|
egindako
lanari buruzkoak, ezarritakoaren arabera.
|
|
|
Lege horrek zehaztu du distantziara
|
egindako
lana erregulartzat joko dela baldin eta 3 hilabeteko erreferentzia aldian gauzatzen bada, gutxienez, lanaldiaren %30ean, edo horren baliokidea den ehuneko proportzionalean, lan kontratuak duen iraupenaren arabera. Erregulartasun horrek berarekin ekar dezake LELTBren 34.8 eta 37.8 artikuluek distantziara lan egiteko jasotako egoerak 10/ 2021 Legetik at geratzea, distantziara egindako lanaren bidez zein zerbitzu eman eta zerbitzu emate hori gauzatzen denean aipatu erreferentzia aldiaren eta ehunekoaren azpitik.
|
|
|
Lege horrek zehaztu du distantziara egindako lana erregulartzat joko dela baldin eta 3 hilabeteko erreferentzia aldian gauzatzen bada, gutxienez, lanaldiaren %30ean, edo horren baliokidea den ehuneko proportzionalean, lan kontratuak duen iraupenaren arabera. Erregulartasun horrek berarekin ekar dezake LELTBren 34.8 eta 37.8 artikuluek distantziara lan egiteko jasotako egoerak 10/ 2021 Legetik at geratzea, distantziara
|
egindako
lanaren bidez zein zerbitzu eman eta zerbitzu emate hori gauzatzen denean aipatu erreferentzia aldiaren eta ehunekoaren azpitik. Kasu horretan aplikagarri den hitzarmen edo akordio kolektiboan jasotakoa hartu behar da kontuan edo alderdien arteko banakako akordioan ezarritakoa.
|
|
|
Dena den, adingabekoekin
|
egindako
lan kontratuetan eta heziketarako kontratuetan distantziara lan egin daiteke soil soilik bermatzen denean aurrez aurreko zerbitzu ematea, gutxienez, %50ekoa izango dela, kalterik egin gabe, hala denean, heziketarako kontratuei lotutako prestakuntza teorikoa telematikoki gauzatzeari.
|
|
|
(B) Distantziara
|
egindako
lanaren eta telelanaren definizioak
|
|
|
Distantziara
|
egindako
lana definitu da lana antolatzeko edo lan jarduera gauzatzeko modu bezala, betiere, berau egiten bada langilearen etxean edo horrek aukeratutako tokian, lanaldi osoan edo lanaldiaren zati batean, erregulartasunez.
|
|
|
Bestalde, telelana distantziara
|
egindako
lan moduan definitu da, betiere, berau egiten bada soil soilik edo, gehienbat, baliabide edo sistema informatiko, telematiko eta telekomunikabideetan oinarritutakoak erabilita.
|
|
|
Prestakuntza arloan, enpresaburuak kontuan hartu behar ditu, ahal den neurrian behinik behin, distantziara
|
egindako
lanaren ezaugarriak. Orobat, distantziara lan egiten duten langileei bermatu die behar adinako prestakuntza euren jarduera modu egokian gauza dezaten, hala distantziara lan egiteko akordioa egiteko unean, nola erabilitako baliabide edo teknologietan aldaketak gauzatzen direnean.
|
|
|
Enpresaburuek distantziara
|
egindako
lanaren berezitasunak hartu behar dituzte kontuan, bereziki telelanarenak, sexu jazarpenaren, sexuan oinarritutako jazarpenaren, bereizkeria arrazoiengatiko jazarpenaren eta lan jazarpenaren aurkako neurriak eratu eta aplikatzean. Beste horrenbeste egin dute genero indarkeriaren biktimak babesteko neurriak hartzeari dagokionez.
|
|
|
Distantziara
|
egindako
lana borondatezkoa da langilearentzat nahiz enpresaburuarentzat. Horixe da beraren ezaugarri nagusia.
|
|
|
Distantziara lan egiteko akordioa bildu ahal izango da hasierako kontratura edo gerogarrenean gauzatu ahal izango da. Horrenbestez, enpresaburuak ezin du distantziara
|
egindako
lanik ezarri, LELTBren 41 artikuluko lan baldintzak eraldatzeari buruzko prozedura baliatuta. Horrek guztiorrek ez dio kalterik egingo legeriak (adibidez, LELTBren 23.1, 34.8 eta 37.8 artikuluetan) edo negoziazio kolektiboak aitor dezakeen eskubideari distantziara lan egiteko.
|
|
|
Horrek guztiorrek ez dio kalterik egingo legeriak (adibidez, LELTBren 23.1, 34.8 eta 37.8 artikuluetan) edo negoziazio kolektiboak aitor dezakeen eskubideari distantziara lan egiteko. Are gehiago, posible da legegileak, zenbait kasutan, derrigorrez ezartzea distantziara
|
egindako
lana, Covid pandemiaren ondorioz egin bezala (ikusi martxoaren 17ko 8/ 2020 Errege Lege dekretuaren 5 eta 6 artikuluak), edo hitzarmen nahiz akordio kolektiboek beste horrenbeste egitea. Esangura horretan, esate baterako, 2021eko martxoaren 3ko Financiera El Corte Ingles, EFC, S.A. enpresaren hitzarmen kolektiboak beren beregi arautu du telelana, telelan arruntaren inguruan jaso duen araubidetik at, Covid ondoriozko egoera sanitarioari aurre egiteko neurri gisa, edo bat bateko inguruabar aurreikusiezin nahiz apartekoei aurre egiteko neurri gisa (ikusi 44.9 artikulua).
|
|
|
Esangura horretan, egia da bulegoekin
|
egindako
lan kontratuetan abokatuari aitortzen zaiola" aritu ahal izatea abokatu lanbidearen arauek ezarritako printzipio, balio, betebehar eta erantzukizunekin bat etorriz, arau horien artean direla arau etiko eta deontologikoak ere". Bada, eskubide horrek mugatu egiten du langileak duen betebeharra, bulegoaren titularrak emandako agindu eta jarraibideak betetzeari dagokionez.
|
|
|
O 1904ko martxoaren 3ko Legea, igandeetan atseden hartzeari buruzkoa. Igandeetan inorentzako
|
egindako
lana eta zenbait esparrutan iragarkiak baliatuz beregainean egindako lana debekatzeaz gain, baliozkotasuna aitortu zien igandeetako atsedena arautzeko gremioen edo elkarteen estatutuekin bat etorriz modu legitimoan egindako akordioei. Beste horrenbeste egin zuen atsedena gehitzeko akordioekin ere, betiere, akordio horiek ez bazuten oztopatzen beste langile batzuen lana nahiz atsedena, industria bakoitzaren sistemaren arabera.
|
|
|
O 1904ko martxoaren 3ko Legea, igandeetan atseden hartzeari buruzkoa. Igandeetan inorentzako egindako lana eta zenbait esparrutan iragarkiak baliatuz beregainean
|
egindako
lana debekatzeaz gain, baliozkotasuna aitortu zien igandeetako atsedena arautzeko gremioen edo elkarteen estatutuekin bat etorriz modu legitimoan egindako akordioei. Beste horrenbeste egin zuen atsedena gehitzeko akordioekin ere, betiere, akordio horiek ez bazuten oztopatzen beste langile batzuen lana nahiz atsedena, industria bakoitzaren sistemaren arabera.
|
|
|
Horrela, horietako batzuk lan zuzenbidera biltzen dira eta beste batzuk ez. Gaur egun, gune ilunen adibide garbi dira, besteak beste, bekadunen, telelangileen, lanbide liberalen, boluntarioek
|
egindako
lanaren, merkataritzako ordezkarien eta garraiolarien kasuak.
|
|
|
Hortik, bada," alokairuko langile" kontzeptuaren jatorria. Eta horren guztiorren ondorioz, alokairuaz hitz
|
egiteko
lan kontratua izan da, eta ez alderantziz.
|
|
|
Esangura horretan, lan arloko antolamendu juridikoak neurri batzuk hartu ditu langileak alokairua benetan jasoko duela bermatzeko. Modu horretara, enpresaburuak langileari alokairuak ordaindu dizkio
|
egindako
lanarengatik, izandako emaitza ekonomikoak gorabehera: lanbide arteko gutxieneko alokairua zehazten da; lanbide arteko gutxieneko alokairua enbargaezina da; alokairuak likidatu eta ordaintzeko betekizunak daude; alokairua kreditu pribilegiatua da; Alokairuak Bermatzeko Funtsa dago, enpresaburuaren kaudimen gabezia egoeretan langilea babesteko (LELTBren 27, 29, 32 eta 33 artikuluak).
|
|
|
lanbide arteko gutxieneko alokairua zehazten da; lanbide arteko gutxieneko alokairua enbargaezina da; alokairuak likidatu eta ordaintzeko betekizunak daude; alokairua kreditu pribilegiatua da; Alokairuak Bermatzeko Funtsa dago, enpresaburuaren kaudimen gabezia egoeretan langilea babesteko (LELTBren 27, 29, 32 eta 33 artikuluak). Are gehiago, behin kontratua indarrean izanda, langileak ezin badu lan zerbitzurik eman, enpresaburua lana ematean atzeratzen delako, enpresaburuari berari egotz dakizkiokeen eragozpenen ondorioz, langileak eutsi egingo dio alokairua jasotzeko eskubideari, eta egin gabeko lana ezin izango da konpentsatu beste garai batean
|
egindako
lanarekin (LELTBren 30 artikulua).
|
|
|
★ Inorentzako
|
egindako
lana edo inorentasunean egindako lana. Lan izaerako ezaugarri hori behar bezala ulertzeko, nahitaezkoa da argi izatea berau alteritatea baino haratago doala.
|
|
|
★ Inorentzako egindako lana edo inorentasunean
|
egindako
lana. Lan izaerako ezaugarri hori behar bezala ulertzeko, nahitaezkoa da argi izatea berau alteritatea baino haratago doala.
|
|
|
★ Mendeko lana edo mendekotasun juridikoarekin
|
egindako
lana. Mendekotasun juridikoa LELTBren 1.1 artikuluan jaso da, zerbitzu ematea enplegatzaile edo enpresaburu deritzon beste pertsona baten antolaketaeta zuzendaritza esparruan gauzatu behar dela aipatzean.
|
|
|
Bestalde, kontratu deusezaren ondoreak ex nunc izango dira beti. Hori dela eta, langileak galdatu ahal izango ditu, dagoeneko
|
egindako
lanaren arabera, baliozko kontratuari dagozkion ordainsariak (9.2 artikulua), bai eta lan bera edo balio berekoari dagozkion ordainsariak ere, sexuan oinarritutako alokairu bereizkeria dagoenean (9.3 artikulua).
|
|
|
5.1 Distantziara
|
egindako
lana 178
|
|
|
Edonola ere, Erdi Aroan, askatasunean egindako lanari begira, gremioak edo ogibideen araberako kofradiak izan ziren berrikuntza esanguratsuena. Gremioetan
|
egindako
lanaren ezaugarririk nagusienak izan ziren bere izaera pertsonala eta bere baitako antolaketa korporatiboa. Edu berean, gremioak hedatzeko berebiziko garrantzia izan zuen kofradien hasierako izaera erlijiosoak:
|
|
|
Aitzitik, geroago, merkatariak euren manufakturak edo faktoriak eraikitzen hasi ziren, eta bertan euren negozioko produktuak egiteko ekoizpen bideak jarri zituzten. Eta ekoizpen bide horiekin zuzenean lan
|
egiteko
lan eskua behar zenez, langile askeak kontratatzeari ere ekin zioten. Langile horiek konpromisoa hartzen zuten euren zerbitzuak establezimendu horietan emateko merkatari enpresaburuarentzat, itundutako ordainsarien truke.
|
|
|
Modu horretara, industria iraultzaren ondorioak hurrengoak izan ziren XIX. mendean zehar: ...kina horiek erabiltzeko gero eta zailagoak ziren eta gero eta indar arriskutsuagoek mugitzen zituzten, batez ere, esperimentazioa eta bat bateko hobekuntza saiakerak nagusi ziren hasierako garaian; (b) lan istripuen kopurua areagotu zen, hildako eta elbarri ugari eraginez; gainera, ezbehar horiek makinak erabiltzeagatik sortzen ziren; (c) nabarmena zen ekoizpen bideen titulartasunaren eta horiekin
|
egindako
lanaren arteko bereizketa: ekoizpen bideak ugazaben edo enpresaburuen esku zeuden bitartean, lana langileei zegokien (BORRAJO DACRUZ).
|
|
|
Hain zuzen ere, ikusiko den moduan, bi bien ezaugarriak bat datoz. Esangura horretan, enpresaburuak eta langileak
|
egindako
lan kontratuaren ondorioz sortzen dira, edo sor daitezke, banakako harremanak, harreman kolektiboak eta gatazka harremanak.
|
|
|
★ Laugarrenez, LAZLTBren 23.2 artikuluak ezarri du enpresaburu nagusiak administrazio erantzukizun solidarioa duela kontratari eta azpikontratariekin, azken horiek kontratatzen dituztenean, aldez aurretik altaren izapideak egin gabe, pentsioen edo Gizarte Segurantzako aldizkako beste prestazio batzuen onuradunak edo eskatzaileak, pentsio edo prestazio horiek bateraezinak direnean inorentzat
|
egindako
lanarekin, enpresaburu nagusiaren berezko jardueraren obrak edo zerbitzuak gauzatzeko; erantzukizun hori hedatuko da kontratak iraundako aldi guztira.
|
|
|
Bi xedapenek, 1981ekoak eta 2002koak, 1906ko abenduaren 13ko Ekonomia Itunaren 15 artikulua aipatzen dute, baina ahalmen administratiboak eta ekonomikoak ez dira aipatzen. Eskumenen zehaztapen horretarako 1927an ZAbala Allendeek adierazten zuen moduan, kasu jakin honetarako Diputazioek eskumen zehatz eta definitu horiek gauzatzen zituela frogatu da278 Ez da hori lan errexa, horretarako 1906 urte aurretik eta aurrera
|
egindako
lana aztertu behar dugu279 Laburtzen saiatuko gara ez baita egoera horren azterketa lan honen asmoa.
|