|
2002
|
|
|
Fragaren oinordekoen kasuan argi dago bai proiektua, proiektu soziala eta estatu proiektua, badirela. PSOEren kasuan, 1982ko hauteskundeak irabazi zuen ordurako proiektu sendoa
|
zeukan bezala
garai hartan eskuinaren alderdiei falta zitzaizkien proiektuak orduan estatua modernizatzeko kudeatzaile sendo, argi eta adoretsu agertzen zen bezala, gaur egun identitate arazo sakona du, ez du proiektu alternatiborik.
|
|
|
Konkistaren garaian, Santa Lucia muinoa izan zen Espainarrek Txilen zapaldu zuten lehenengo lekua. Mendixka isolatuak zerikusi gutxi
|
zeukan
garai hartan gaur egun daukan itxurarekin. Santiago hiriaren bihotzean dago, eta toki ezin hobea da hiriaren zabalkuntza ikusteko.
|
|
2005
|
|
|
quid est inte rritorio est de territorio, horrek izan behar zuen nazioart eko eskubidearen idatzi gabeko legea hiritartasun herrigabebat lantzeko, landatzeko. Errefuxiatuen mugimenduakmundugerren Europan eta mundu kolonialistan bi aukera
|
zeuzkan
garai hartan: aberriratu ala nazionalizatu, bertzerikez.
|
|
|
Takilla ireki nuelarikan ohar bat atzeman nuen, betiko gisaz atearen zirritutik sartua. Bagoien baskulan halako tenorean, Eustakiok beti leku berezitan biltzeko usarioa
|
zeukan
garai hartan. Papera txirtxilatuta komunetik beheiti botatzera nindoala uraren asotsa dutxetan, nor ari da ordea, denak ordu estrak sartzen gelditzen dira, ni naiz zortzi ordukoa bertzerik egiten ez duena, eta eguerdian, inor ez gara dutxatzen bazkalaitzin, norbait ari baitzen dutxatzen han barnean, ez da egia izanen, zer uste du horrek, bera da izan ere, horiek ez dira makinista batenak, sobera lirainak dira zangar horiek, bera zen, kokotsandi hura, zazpigarren garabiko kabinan ez baina gure aldagelan sartua.
|
|
2006
|
|
|
Niretzat gauza liluragarria izan zen. Gordea
|
daukat
garai hartan idatzitako folio bat.
|
|
2007
|
|
|
Jesusek ongi gogoan
|
dauka
garai hura. Osabarekin izaten zituen enkontru bakanetan, honek beti Paularen ibileren berri jakin nahi zuen, kosta ahala kosta.
|
|
2009
|
|
|
Nontzeberri (Landaren irudiko, haien webguneak106 modu aipagarrian txertatzen zuen irudia), Indymedia Euskal Herria (mugimendu alternatiboen hedabide sarea) 107, BIZKAIe! (bizkaierazko aldizkari elektronikoa garai hartan, egunero diharduen albistegia gaur egun) 108 eta EIZIEren Itzul postazerrenda (500 kide
|
zeuzkan
garai hartan).
|
|
|
ideia errepublikazaleak hedatzea, Ancien Regime delakoaren kontra egitea eta bere hautagaitzaren aldeko kanpaina sustatzea (politikan sartuta baitzebilen atharraztarra). Haatik, nola erlijioak hala ideia tradiziozaleek gotorleku sendoa
|
zeukaten
garai hartan Ipar Euskal Herrian; pentsatzekoa da, hortaz, Atharratzeko semearen testuek zer esana emango zutela. Gasetaren 2 zenbakitik hautaturiko lagin honek, adibidez (Gonzalezek aipatua in 2008:
|
|
2010
|
|
|
Gogoan
|
daukat
garai hartan, edo beharbada geroxeago, hamahiru urte nituela, psikologo bat kontratatu zutela gure La Salleko kolegioan, eta berarekin hitz egitera joan behar izan nuela prefektuak hala aginduta. Ez ikasle bitxia edo arau hauslea nintzelako, baizik eta —hitz horrekintxe adierazi zidan prefektuak— nire misantropiagatik:
|
|
2011
|
|
|
Ondo gogoan
|
daukat
garai hartako beste gertakari bat, bizi naizen arte egundo ahaztuko ez dudana. Arratsalde batean, lantegia itxi aurretxoan, Teresa Txantxiku etorri zen gugana:
|
|
2013
|
|
|
Donibane Lohizuneko jostailu denda batean, Pergolan, aluminiozko soldaduak zeuzkaten. Sudurra erakusleihoaren kontra jarrita begira begira egoten nintzen, baina ezin erosi, gurasoek brometarako ez
|
zeukatenez
garai hartan. Saint Marie eskolan urtearen bukaeran sariak ematen zituzten.
|
|
2014
|
|
|
Arte zentroa ireki berria zela muntatu zuen litografia estudioa Herbertek. Madrilen arte grafikoetako estudioa
|
zeukan
garai hartan, Guillermo Chamorrorekin batera, eta, 1987ko martxoan hasita, bere jakinduria eta bere kontaktuak baliatuta lortu zuen Artelekun litografia estudioa gehiegizko gasturik gabe eta bereziki azkar muntatzea. Urte bereko maiatzean, ekainean eta uztailean zuzendu zuen aurreneko tailerra.
|
|
|
Jose Antonio Perales Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) irakasle eta antropologoak azaldu duenez, enarek izaten zuten arazoren bat edo bertze bidean, bereziki eguraldiari lotutakoak. Eta hori, hain zuzen, gaur egungo tresnarik ez
|
zeukatelako
garai hartako emakumeek. Les Hirondelles dokumentala (Enarak) egin du Peralesek, eta, horretarako, aukera izan zuen enara izandako Burgiko (Nafarroa) Felipa Ezkerrekin hitz egiteko.
|
|
2015
|
|
|
Albiste ziur eta zehatz gutxi
|
daukagu
garai hartako hizkuntza egoeraz, baina badakigu, esate baterako, Dominique Bidegarai fraide frantziskotarrak latina frantsesa euskara hiztegia egin zuela, eta Nafarroa Behereko agintariengana jo zuela argitaratu ahal izateko laguntza eske. Ezezkoa izan zen erantzuna, eta hurrengo urtean berriro ukatu zioten laguntza.
|
|
|
Bazuen ordea euskara hutsezko eredurik, ezen 1976an desagertuko ziren Zabal eta Hitzez gain, hor baitzeukan ondo bizirik zegoen Herria astekariaren adibidea ere. Eta Herriaren eredua ez zen eredu hutsala, kazeta horrek Enbatak halako biko zabalkundea
|
baitzeukan
garai hartan; Gexan Lantzirik eskainitako datuak dira horren lekuko (1976: 26):
|
|
2016
|
|
|
Karl Elsener() asmatzaileak ekipamendu kirurgikoa ekoizten zuen enpresa bat
|
zeukan
garai hartan, eta armadaren tresna atzerritik ekartzea aberriarentzako iraina iruditu zitzaion.Gailua etxean ekoiztea erabaki zuen eta Alemaniatik etorritakoaren antzeko labana asmatu zuen. Armadako hainbat kidek probatu zutenean, erantzuna ez zen txarra izan, baina zenbait kexa ere jaso zituenez, produktua hobetzen ahalegindu zen.
|
|
|
Nik neuk, nahikoa lan
|
neukan
garai hartan bestela ere. Batetik, Hitzetik Hortzera programaren hirugarren urtea zen, eta orduantxe hasia nengoen telebistako lanari neurria hartzen (Hitzetik Hortzeraren hasiera nolakoa izan zen ez dut uste inoiz behar bezala kontatu denik; programaren 25 urteurrena izan zitekeen horretarako abagune egokia, baina…).
|
|
|
Kontatua dugu dagoeneko, Humphrey Bogart eta Ingrid Bergman en laguntza estimagarriarekin, nola alemanak, Herbehereetako tulipak zanpatu, kanalak zeharkatu eta ligne Maginot garaitezina txuliatuta, Paris atarian paratu ziren, eta nola paristarrak (berdin Rouen, Reims, Nancy, Metz, Lille eta botxeen boten hotsa aditzen zuten beste hiri guztietakoak) antxintxika atera ziren, bakoitzak ahal zuen moduan: inor gutxik
|
zeukan
garai hartan autoa, baina autoa zuten haiek, baliozko ondasunak gehi alaba gaztearen gutiziaren bat eta amaginarrebaren katua kargatuta, inor baino pozikago joan ziren, abelera larri hartan inor pozik egon zitekeen neurrian?, bere baitan pentsatuz, onenean gobernuak arrazoi izan zezakeela, aurreko gerran bezala gure soldadu ausartek, kemenez eta bihotzez naziei aurre egin, geldiarazi eta Rhin iba... goiztiarrenek trena hartu zuten, trenetako leku guztiak saldu ziren arte; gero, txartelik gabe ere treneko edozein txokotan sarturik joaten saiatu ziren beste asko, jakinik, zaindariek antzemanda ere, edozein isun hobe izango zela gerrako infernuan geratzea baino; trenak bukatu egin ziren, ordea, eta berdin gertatu zen autobusekin ere, Iparretik Hegora joan ondoren hantxe geratzen baitziren, berriro itzuli gabe, eta itzultzen ziren apurrek ez zuten egiten patriotismoz edo lanpostuarekiko errespetuz, lukurreriaz baizik, arauturiko salneurria halako hamar, hogei, halako ehun ere eskatzen baitzuten, eta zeukanak ordaindu, hainbestekoa baitzen jendeak alemanei zien beldurra; ez nazismoaren izugarrikeriak aurrez ezagutzen zituztelako, ezpada historiaren eskarmentuari esker zekitelako gerrate guztietan irabazleek beren garaipena galtzaileen larruan markatu eta kobratzeko ohitura izan ohi dutela, eta aleman eta frantsesen arteko guduak hain usuak eta ankerrak izaki...
|
|
|
Erran dezakegu bere antzerkia ezagutua eta preziatua zela, Larzabal pertsonalitatea zela garai hartako euskal kultura munduan, baina zituen jardun politikoek hoztasun zerbait sortu zutela. Ezagutza
|
bazeukan
garai hartako aitzindaritzarengandik. Izan ere, hori nabarmentzeko hartuko dugu Gabriel Arestik 1964an Donostian egindako mintzaldi batean zioena:
|
|
2017
|
|
|
Aurretik urte asko blokeatuta egon ostean ekin zion biderari. EH Bilduk
|
zeukan
garai hartan partzuergoaren ardura. Euskal Herrian aberastasun ekologiko handienetakoa duen Urdaibain ur zikinak inongo tratamendurik gabe itsasora isurtzea saihestuko du saneamendu sareak.
|
|
|
Fo: orduan ez
|
daukadanez
garai hartako lagun bat ere bat izan ezik eta bihar gelditu gara · horrekin gaztelaniaz hitz egiten dut oraindik eta nahaste borraste bat da · zeren joaten baikara lau denok gara katalanak denok hitz egiten dugu katalanez gure artean
|
|
|
Irakasleak gero jakin zuen Opuseko gurasoak zirela. Opusek indar handia
|
zeukan
garai hartan Irunen, eta La Salleko gurasoen artean are gehiago.
|
|
|
Baina ez da ezertaz gogoratzen. Hori bai, garbi
|
dauka
garai hartan apaizek elkar babesten zutela eta kasuak isildu egiten zituztela. –Nik ere ez nukeen sekulakoa montatuko kasu bakar batengatik?, argudiatu du.
|
|
|
Ezin izan zion hitzez gizonaren gonbidapenari erantzun. Horregatik eskuaz seinalatu zion itsasertzeko paseo bidea; azazkalak moztuta
|
zeuzkan
garai hartan, luze izatearen agresibitaterik gabeak, behialako kolore gorriaren amua antzu. Aspaldi zituen lagata ehiza estrategia nagusiak.
|
|
2018
|
|
|
Horrez gain, Donostia eta Pasaian garatu ziren garraioa eta itsas merkatugintza. Iruñea eta Lizarra ere garatu zituen.121 Arabak, Gipuzkoak eta Bizkaiak beren autonomia
|
zeukaten
garai hartan. Antso Jakitunak Garazi eskualdea sartu zuen bere erresuman, 1170ean; pixkanaka pixkanaka, gainerako eskualdeek Nafarroako erresumarekin bat egin zuten.
|
|
2020
|
|
|
Ordurako Lujua ez zen niretzat ezta lan aukera ere. Gogoan
|
daukat
garai hartan euskal sukaldari berrien inguruko dokumental modukoa atontzen ari ginela. Telebista baten enkargua zen.
|
|
|
Boterea
|
zeukan
garai hartan Lujuak. Botere izugarria.
|
|
|
Nola gogoratzen zaituztedan? Ufa… Ba, egia esan, oso presente
|
daukat
garai hura, nire bizitzan inflexio puntu asko eman zirelako. Horregatik, agian, ondo gogoratzen zaituztet:
|
|
2021
|
|
|
euskaldun haiek ez zekiten non zeuden, zergatik zen gerra hura eta ia ulertu ere ez zuten egiten ematen zizkieten aginduak... Mahai aurrean
|
daukat
garai hartako argazki bat: libratzeko dirurik ez eta Donostian, Ondarretako hondartzan, Marokoko gerrara joatea suertatu zaien soldadu euskaldun mordo bat ikusten da prest, uniforme, fusil eta guzti, serio.
|
|
2022
|
|
|
Asko kostatu zitzaidan horretara ohitzea. Ingelera ikasi beharra
|
neukan
garai hartan, eta haurrak afaldu eta 18:30 edo 19:00etarako ohera joaten ziren, eta orduan ikasten hasten nintzen. Ordurako ia hiru ordu afaldu nuela.
|
|
|
Asko kostatu zitzaidan horretara ohitzea. Ingelera ikasi beharra
|
neukan
garai hartan, eta haurrak afaldu eta 18:30 edo 19:00etarako ohera joaten ziren, eta orduan ikasten hasten nintzen. Ordurako ia hiru ordu afaldu nuela.
|
|
2023
|
|
|
Landareek geneak heredatu eta transferitzearen zera hori guztia... ez. Herrikide askok, ordea, botanikaria estimuan
|
zeukaten
garai hartan, eta ez zen erraza izango bere aurka egitea. Apur bat itxaron zuen Stalinek.
|