|
2000
|
|
|
Euskaldunak, espainolak, frantsesak. Horra hor hiru nortasun ezberdin, batzuen iritziz hirurakkontrajarriak, beste batzuen ikuspegitik, ordea, bata beste bietan integragarria (euskalduna eta espainola,
|
edo
euskalduna eta frantsesa, aldi berean). Gatazka horretanetengabeak dira nortasun horien eraikuntza eta desegituraketa prozesuak, nortasunakez baitira betiko emanak, eta gizarteko prozesuen barnean kokatzen baitira.
|
|
|
Zentzu honetan, nortasun etnikoa hautapen etasailkapen modu bat da, zeinaren bitartez taldeak bere nortasunaren ezaugarriakdefinitzen baititu. Osagai batzuk bere nortasuna islatzeko ikur gisa hautatuz, etaneurri berean beste batzuk baztertuz?, taldeak bere nortasun Gestalt
|
edo
nortasuntankera definitzen du; hots, taldearen mugak eta izaera zehazten ditu. Behin taldeaknortasun etnikoa eskuratuta, mugimendu nazional bihur daiteke, baldin eta sortzendituen Komunitateari (Gemeinschaft) eta Gizarteari (Gessellschaft) estatuak bereKomunitate propioa (eginkizun kulturalak) kontrajartzen badie, bidea irekiz, horrelabere Gizarte propioa (eginkizun politiko eta ekonomikoak) ere eraikitzeko.
|
|
|
estatu nazioak ezdira, besterik gabe, nortasun etniko nagusitu baten garapen politikoaren emaitza. Etniabat nagusi izanik ere, bere naziotasuna ez du oinarritzen ezaugarri kultural edohistoriko enpirikoetan soilik, eta horrek esplikatzen du oraindik ere beste etniabatzuetako ezaugarriek irautea, nazio nortasun berdin
|
edo
ezberdinarekin. Beste aldebatetik, gurean bezala nazio eskakizunak mugimendu etniko batetik datozenean ere, nazio nortasunaren eraikuntza osagai etnikoan soilik oinarritzen ez dela erakustendiguten zenbait gertaera ditugu:
|
|
|
Beste aldebatetik, gurean bezala nazio eskakizunak mugimendu etniko batetik datozenean ere, nazio nortasunaren eraikuntza osagai etnikoan soilik oinarritzen ez dela erakustendiguten zenbait gertaera ditugu: mugimendu nazionalaren nolabaiteko klase izaerak,
|
edo
beste mugimendu sozial batzuekiko loturak, esaterako, taldearen kohesioa ezaugarri etnikoetan soilik oinarritzen ez dela ikusarazten digute. Era berean, populazioetorkinaren presentzia nabarmena edo kulturaren globalizaziorako joerak aurkitzenditugu, eta horiek zaildu egiten dute, modu argi batean, nagusiki oinarri etnikoa izangolukeen nazio nortasunaren eraikuntza.
|
|
|
mugimendu nazionalaren nolabaiteko klase izaerak, edo beste mugimendu sozial batzuekiko loturak, esaterako, taldearen kohesioa ezaugarri etnikoetan soilik oinarritzen ez dela ikusarazten digute. Era berean, populazioetorkinaren presentzia nabarmena
|
edo
kulturaren globalizaziorako joerak aurkitzenditugu, eta horiek zaildu egiten dute, modu argi batean, nagusiki oinarri etnikoa izangolukeen nazio nortasunaren eraikuntza. Honengatik guztiagatik, talde nazional batekokide izatearen pertzepzioa ezaugarri kultural komunen presentzia bezain garrantzitsuaedo agian are garrantzitsuagoa izan liteke nazio nortasunaren eraikuntzan.
|
|
|
kontzeptua5 erabiliz, honela azaltzen du Calhoun ekauzia: alde batetik bizitzaren mundua
|
edo
lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema edo system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu.
|
|
|
kontzeptua5 erabiliz, honela azaltzen du Calhoun ekauzia: alde batetik bizitzaren mundua edo lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema
|
edo
system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu.
|
|
|
gisa osatzen duteneko eremua. Hedabideek eta beste instantziabatzuek (estatuak
|
edo
merkatuak, hala dagokienean) bitartekotzen duten harremanhonen bidez, nortasuna berregin egiten da. Helburu horretarako, komunitate osoarenedo zati baten kulturatik edo oroimen historikotik hartutako materialak erabiltzen dira, besteak beste.6
|
|
|
Hedabideek eta beste instantziabatzuek (estatuak edo merkatuak, hala dagokienean) bitartekotzen duten harremanhonen bidez, nortasuna berregin egiten da. Helburu horretarako, komunitate osoarenedo zati baten kulturatik
|
edo
oroimen historikotik hartutako materialak erabiltzen dira, besteak beste.6
|
|
|
Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen: hots, euskal nortasunaren deuseztatzea berealderdi etnikoan eta nazionalean, bai beste nortasun batzuen eraikuntzaren helburuekin (espainola
|
edo
frantsesa), bai globalizazio ekonomiko, politiko zein kulturalaren ondorioz.
|
|
|
Aita
|
edo
/ etaama EuskalHerrikoa
|
|
|
Egituraketa politiko administratibo bereizgarririk ez duen Ipar EuskalHerrian, euskal nortasunak esangura etnikoa du gehienbat, bereziki hizkuntza etajatorriari lotua. Euskal Autonomia Erkidegoan, bertan bere burua Euskadi
|
edo
PaisVasco izendatzen duen egitura politiko administratiboa dagoelarik, euskal nortasuneanaskoz pisu handiagoa bide du politikaren eta, oro har, eremu publikoaren bitartekotzak.Antzeko zerbait aurki dezakegu Nafarroa Garaian ere: egitura politiko administratibopropioa, kasu honetan euskaltasunetik at edo are euskaltasunaren aurka eraikitzendena, horrek, itxura denez?
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, bertan bere burua Euskadi edo PaisVasco izendatzen duen egitura politiko administratiboa dagoelarik, euskal nortasuneanaskoz pisu handiagoa bide du politikaren eta, oro har, eremu publikoaren bitartekotzak.Antzeko zerbait aurki dezakegu Nafarroa Garaian ere: egitura politiko administratibopropioa, kasu honetan euskaltasunetik at
|
edo
are euskaltasunaren aurka eraikitzendena, horrek, itxura denez, populazioaren nortasun sentimenduetan nolabaitekoarrakasta lortzen duelarik.
|
|
|
Honaino iritsita, hain oinarri ezberdinetatik eraikitzen diren nortasunak berdinakote diren galde geniezaioke geure buruari. Esan nahi baita, banakoen mailan zein gizartearen mailan inplikazio bera ote dute hizkuntza, jatorri
|
edo
historiagatik euskaldunsentitzeak edo atxikimendu politiko edo are administratibo hutsagatik euskal herritar (euskal hiritar litzateke, agian, hemen termino egokiena, demokrazia liberalarenzentzuan) sentitzeak. Hitzek beraiek (euskaraz ari garela bederen:
|
|
|
Honaino iritsita, hain oinarri ezberdinetatik eraikitzen diren nortasunak berdinakote diren galde geniezaioke geure buruari. Esan nahi baita, banakoen mailan zein gizartearen mailan inplikazio bera ote dute hizkuntza, jatorri edo historiagatik euskaldunsentitzeak
|
edo
atxikimendu politiko edo are administratibo hutsagatik euskal herritar (euskal hiritar litzateke, agian, hemen termino egokiena, demokrazia liberalarenzentzuan) sentitzeak. Hitzek beraiek (euskaraz ari garela bederen:
|
|
|
Honaino iritsita, hain oinarri ezberdinetatik eraikitzen diren nortasunak berdinakote diren galde geniezaioke geure buruari. Esan nahi baita, banakoen mailan zein gizartearen mailan inplikazio bera ote dute hizkuntza, jatorri edo historiagatik euskaldunsentitzeak edo atxikimendu politiko
|
edo
are administratibo hutsagatik euskal herritar (euskal hiritar litzateke, agian, hemen termino egokiena, demokrazia liberalarenzentzuan) sentitzeak. Hitzek beraiek (euskaraz ari garela bederen:
|
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere. Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi
|
edo
aurpegi ezberdinak dituela eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere. Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak dituela eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera
|
edo
bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
Egunkarien kasuan, artikulu guzti guztiak hartu genituen kontuan (hamar milatik gora), eta bakoitzarenpisua ponderatu ondoren (Budd eskala baten bitartez), hauexek neurtu genituen: gai, gertaera eta pertsonaien izaera, jatorria, Euskal Herriarekin zuten lotura
|
edo
eragina, hizkuntza eta bestelako datu batzuk. Honekin hauxe jakin nahi genuen, funtsean:
|
|
|
artikulu batek eremu jakin batekin zerikusia duen alaez zehazteko, honako irizpidea erabili genuen: ukitzen zen gaiak eremu horrekin zerikusi espezifikoabazuen,
|
edo
eremu horretan izan lezakeen eragin zuzena artikuluan bertan aipatzen bazen, edo, iritzi artikuluen kasuan, egilea eremu horretakoa bazen, orduan erabakitzen zen artikuluak bazuela zerikusiaaukeratutako eremuarekin.
|
|
|
artikulu batek eremu jakin batekin zerikusia duen alaez zehazteko, honako irizpidea erabili genuen: ukitzen zen gaiak eremu horrekin zerikusi espezifikoabazuen, edo eremu horretan izan lezakeen eragin zuzena artikuluan bertan aipatzen bazen,
|
edo
–iritzi artikuluen kasuan, egilea eremu horretakoa bazen, orduan erabakitzen zen artikuluak bazuela zerikusiaaukeratutako eremuarekin.
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen
|
edo
gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak. Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen:
|
|
|
Egunkarien audientziari dagokionez, bada beste multzo aipagarri bat, Madrilenargitaratu eta hemen zabaldu egiten direnena,
|
edo
, EL MUNDO DEL PAIS VASCOeta EL PAIS DEL PAIS VASCOren kasuan, hainbat orrialde gehigarri dituztenena.Hauen artean, irakurle kopuruari dagokionez, lehen mailan MARCA kirol egunkaria (%6, 5) dago. Kiroletan erabat zentraturik dagoen argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0) gertatzen den bezala, nahiko orekatua du bere bezerialau herrial deetan.
|
|
|
Emakumezkoak (%51); herri handietan (%53, 8) eta hirietan (%27, 6) bizidirenak eta klase sozial ertainekoak (%53, 2)
|
edo
ertain baxukoak (%18, 3) dira nagusi tele-ikusleen artean.
|
|
|
EuskalTelebistaren bi kanalek lortzen duten audientzia kopurua %24, 5ekoa da. Gainontzekokopuruak telebista lokalei
|
edo
beste motatakoei dagozkie.
|
|
|
Bertotik
|
edo
kanpotik seinalea helarazten diguten irrati seinaleen eraginez, mediohonen panorama oso aberatsa da Hego Euskal Herrian. Ugaritasun hau dela eta, irratigintzaren azterketari ekin aurretik, medioaren berezitasun batzuk aipatu beharradago, esaterako:
|
|
|
Seinalearen hedadura oso desberdina dute batzuek eta besteek (Hego EuskalHerri osoa hartzen dutenak
|
edo
auzune batera mugatzen direnak daude).
|
|
|
Irrati emandegi soilak direnak daude batetik, eta katean antolatutakoak bestetik (Xorroxin,
|
edo
Eusko Irratia, SER...).
|
|
|
Euskaraz, gaztelaniaz (ditugun audientzia ikerketetan frantsesez ari direnbatzuk ere kontuan hartu ditugu)
|
edo
bietara ari direnak aurki daitezke geureartean.
|
|
|
Hala ere, ezin dugu albo batera utzi Madrildik emisioak igortzendituztenen pisua. Izan ere, nahiz eta hemendik bertotik hainbat programa egin, nagusidira ikuspegi zentralista eta Estatu osorako emisio bakarra dutenak, besteak beste: SERen musika programazioa eta eskaintza konbentzionala, Espainiako Irrati Nazionalaren emanaldi desberdinak eta Onda Cero, Cadena 100
|
edo
Radio Popularrenemanaldiak. Hauexek dira, kopuruak kontuan hartuz, entzuleriaren gustukoenak.
|
|
|
Oparoa da Hego Euskal Herriko irratigintzaren panorama bai emandegien kopuruaren arabera, bai emisio esparruaren arabera, zein daukaten jabegoaren
|
edo
erabiltzenduten hizkuntzaren arabera ere.
|
|
|
Ikusi dugunez, egunkaria erosteko zaletasun handia du Euskal Herri penintsularreko populazioak. Informazio orokorrekoak izan zein kiroletan
|
edo
ekonomianzentratzen diren guztien azterketa egin dugun arren, ondoko taulan informazioorokorrekoak deituriko eguneroko kazetak agertzen dira soilik.
|
|
|
Lehen hiru horiek, gehi, irakurle kopuru aldetikaskoz apalagoak diren EL DIARIO DE NOTICIASek eta EL PERIODICO DEALAVAk badute beren arteko erlaziorik, audientziaren banaketari dagokionez, hainzuzen ere. Bakoitzak bere mailan, baina guztien kasua da, oso indartsuak diraprobintzia bakarrean
|
edo
bitan, baina garrantzia galtzen dute Hego Euskal Herrimailan kalkuluak eginez. Ikustea besterik ez dago nola EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8).
|
|
|
aberastasuna eta aniztasuna. Ekimenen eta sorkuntzen (formatua, emankizuna) aberastasuna, batez ere euskaldun
|
edo
elebidunak diren irrati soziatiboek (Lapurdiirratia, Irulegiko irratia) proposatutako ugaritasunaz, baina baita Radio France PaysBasquek ere, mugaz gaindiko saioen bidez edo Euskadi Irratiaren laguntzaz eginikoikuskizunen sorreraz(? 2.000 korista 2000 urterako?, 1999ko abenduaren 19a). Lehiakortasunaren aberastasun berria dakar, Radio Franceren aurrean, irrati soziatiboenagerpenak, nahiz eta zuzenduak zaizkien publikoa eta edukiak bat ez datozen; 1992an, ETB1ek. Iparraldearen orena?
|
|
|
aberastasuna eta aniztasuna. Ekimenen eta sorkuntzen (formatua, emankizuna) aberastasuna, batez ere euskaldun edo elebidunak diren irrati soziatiboek (Lapurdiirratia, Irulegiko irratia) proposatutako ugaritasunaz, baina baita Radio France PaysBasquek ere, mugaz gaindiko saioen bidez
|
edo
Euskadi Irratiaren laguntzaz eginikoikuskizunen sorreraz(? 2.000 korista 2000 urterako?, 1999ko abenduaren 19a). Lehiakortasunaren aberastasun berria dakar, Radio Franceren aurrean, irrati soziatiboenagerpenak, nahiz eta zuzenduak zaizkien publikoa eta edukiak bat ez datozen; 1992an, ETB1ek. Iparraldearen orena?
|
|
|
Hedabideen paisaia honen aniztasuna proposaturiko euskarri eta formatuari lotutadago, baina baita zuzenduta dagoeneko publikoari (euskaldunak, frantses hiztunak, eremu geografiko desberdinetara joaten direnak eta bertakoak direnak...), erabilitakohizkuntzei (frantsesa, euskara batua, zuberera,...)
|
edo
hedabide desberdinetakokazetari eta arduradunen jatorri eta unibertso kulturalei ere.
|
|
|
itxuratu ahal izateko, bertoko informazioa emateabehar beharrezkoa da. Hau gabe ez luketelako interes handiagoa erakutsiko Sud Ouesterosteko, estatu mailako Liberation
|
edo
Le Figaro bezalakoak irakurtzeko baino.
|
|
|
Metatze horizontalekoprozesua gero eta arruntagoa da. Prozesu honen funtsa hedabideen sektore berarenlehiakide ia zuzenak fusionatu
|
edo
berrerostea da. Gaur egun, Sud Ouest SA eskualdeko titulu baten akzioduna da, departamenduko lau egunkarirena (hauen artean LaCharente libre eta La Republique des Pyrenees), eta sei astekari eta hilabetekarirena, La Semaine du Pays Basque barne.
|
|
|
1997ko udazkenean Sud Ouestek eskuratu ahal izan zuen%16rekin, Eskualdeko Eguneroko Prentsaren zatia %50era heltzen da Les editions dela Semainen. Lotura
|
edo
uztartze komertzial hauek, prentsa elkarteetako finantza partaidetzaren bitartez bereziki, Eskualdeko Eguneroko Prentsaren pragmatismoa islatzendute mugaren alde batean zein bestean, eta mugetan eraikitzen ari den euro eskualdeetako hedabideen ekonomia, edo Europakoa, aurre irudikatzen dute agian.
|
|
|
1997ko udazkenean Sud Ouestek eskuratu ahal izan zuen%16rekin, Eskualdeko Eguneroko Prentsaren zatia %50era heltzen da Les editions dela Semainen. Lotura edo uztartze komertzial hauek, prentsa elkarteetako finantza partaidetzaren bitartez bereziki, Eskualdeko Eguneroko Prentsaren pragmatismoa islatzendute mugaren alde batean zein bestean, eta mugetan eraikitzen ari den euro eskualdeetako hedabideen ekonomia?
|
edo
Europakoa, aurre irudikatzen dute agian.
|
|
|
1981ean gobernu sozialista berriak bideaeman zion Radio Franceren deszentralizazio prozesuaren zabalkuntzari. Irrati deszentralizatu berrientzat aukeratu zen eredua, Radio Mayenne izeneko esperientzia pilotuarena izan zen, departamentuko
|
edo
–herriko, eredua, erkidego historiko edota intereskomunak eta giza homogeneotasunaren nozioak kontuan hartuz.
|
|
|
lurraldearen ikusmira historiko kulturalera igaro da,, bertan eraiki eta politikoki onetsia, toleratua, kontrolatua eta sustatua? 23 den instituzio aniztasunaren irudira, gaur egun Ipar Euskal Herrian dagoen irudira hain zuzen. Estatuaren
|
edo
Kontseilu Orokorraren administrazio zerbitzuek deszentralizazio aski sistematikoa burutzen dute, Pauetik Baionara; era berean, elkartesozio ekonomiko ia guztiek dute antena bat gutxienez Baionan; azkenean, elkarteekberek bi ataletan banatzen dituzte beren departamendu egiturak, bata biarnesa, besteaeuskalduna. Honelako konfigurazioak azpi departamenduko kidetasun sentimenduadakar, Pirinio Atlantikoetako haustura areagotzen duena, bere eragozpen praktikoakmurrizten dituen aldi berean24 Bilakaera honek izate politiko, ekonomiko eta sozialbereziki euskaldunaren oinarriak bota ditu, aurrekaririk ez duena 1790etik, bi asanblada aholku emaile bereziak sortzeaz gain, Ipar Euskal Herrian, estatu frantseseanparekorik ez dutenak:
|
|
|
1992ko azaroan, France 3k Ipar Euskal Herrian tokiko emanaldi
|
edo
edizio batsortu zuen: France 3 Euskal Herri izenekoa, Baionako Merkataritza eta Industria Ganberaren lokaletan ezarria, ETBlen moduan.
|
|
|
Lehen urtean, 100.000 libera emanzizkion France 3 Euskal Herriri (France 3rekin hitzartutako aurrekontuaz gain, etaBiarritz Angelu Baiona barrutiaren 600.000 liberez gain), egunero minutu eta erdizeuskaraz mintzatzeko baldintzapean. Baina ez zen hala izan eta SIVUk bere laguntzakendu eta Euskal Telebistari,
|
edo
zehatzago esanda,. Iparraldearen Orenaren, albistegiko taldeari dirulaguntza emateko asmoa izan zuen, egunero zazpi minutuko euskarazko bertako saioa bultzatzeko, 1992an sortu eta lau pertsonak bakarrik antolatzendutena29 Diogun France 3 Euskal Herriko eta. Iparraldearen Orena?
|
|
|
80ko hamarkadan sorturiko tokiko irrati lokal asko, lehengo, irrati libreen? legeriarekin sortuak (1981eko azaroaren 9ko ikus entzunezkoari buruzko legea), desagertuegin dira gaur egun. Ipar Euskal Herrian irrati independente komertzialek (RadioBayonne)
|
edo
irrati soziatibo eta udaletakoek (Anglet FM30) zenbait arazo dituzte, halanola, finantza arazoak edota nahikoa entzuleriarik eza, edota beren herrietan irratipropioak izateko interesik ez zuten alkateen pentsamoldearen bilakaera... Bestetik, Radio Bayonne izenekoa, B mailakoak izanik (irrati komertzial independenteak) 31
|
|
|
Noski, euskalirratiez gain, beste irrati soziatibo batzuek ere denborari, diru faltari, lehiari, eta baitaberrerosketei ere aurre egin diete, irrati hauek adibidez; Baionako Radio BonneHumeur (%1, 7ko audientzia) 40 urte baino gehiagoko entzuleriari zuzendua eta, beraz, Nostalgieren estatu mailako sare musikalaren ordutegia erabiltzen duena; MaulekoRadio Mendililia, gero eta entzuleria handiagoa duena? %1, 3?
|
edo
Radio BonneNouvelle irrati erlijiosoa. Ildo honetan, 1992an beste irrati konfesional (katoliko) berribat sortu zen:
|
|
|
Ipar Euskal Herriko irrati euskaldun soziatiboen hedapen azalerak herrialdebanari dagozkio (Zuberoa, Behe Nafarroa eta Lapurdi) beren euskalki
|
edo
euskararenaldaera linguistikoa dutenak, beren ibilbide historikoa, beren literatura eta tradizioa, eta ekonomia berezia34.. Irrati hauek ondo egokitu dira, gehienez ere 30 kilometrokoerradiora mugatu behar izatera, 1981eko azaroaren 29ko. Loi Fillioud ezarri zenetik, eta gainditu ere egiten dituzte, petit pays askoren zabalera35. Pays terminoa, benetako osotasun geografiko, kultural, ekonomiko edo soziala duen lurralde zentzuan (22 Art.)?
|
|
|
Ipar Euskal Herriko irrati euskaldun soziatiboen hedapen azalerak herrialdebanari dagozkio (Zuberoa, Behe Nafarroa eta Lapurdi) beren euskalki edo euskararenaldaera linguistikoa dutenak, beren ibilbide historikoa, beren literatura eta tradizioa, eta ekonomia berezia34.. Irrati hauek ondo egokitu dira, gehienez ere 30 kilometrokoerradiora mugatu behar izatera, 1981eko azaroaren 29ko. Loi Fillioud ezarri zenetik, eta gainditu ere egiten dituzte, petit pays askoren zabalera35. Pays terminoa, benetako osotasun geografiko, kultural, ekonomiko
|
edo
soziala duen lurralde zentzuan (22 Art.), birgaitu egin da bereziki lurraldearen antolaketa eta garapenerako 1995ekootsailaren 4ko orientazio legeaz geroztik:
|
|
|
–Euskal Irratiak elkartea,, euskal adierazpideko hiru irrati soziatiboen artekogarapen eta itun planaren aurreproiektuaren isla zehatza da, 1996ean. EuskalHerriaren antolamendu eta garapen eskemaren barruan aurkeztu zen proiektuautonomoa37 Hiru irratien artean beste hurbilpen saiakera batzuk izan ziren 90ekohamarkadaren hasieran38, batez ere Irulegiko Irratia eta Euskal Kultura Institutuareneskutik. Saiakera hauek egunero 9: 30etan hiru irratietan aurkeztu eta hauetariko irratibatek
|
edo
bik ekoitzitako emankizun kultural komunen sorkuntza ekarri zuten39, etabaita Euskal Kultura Elkarteak sorturiko prestigiozko literatura emankizun bat ere, 1995ean bertan behera utzi behar izan zutena, arras kritikatua izan zelako40.1997/ 98 sasoiko Mediametrieren galdeketaren arabera, Irulegiko Irratia, Europe1en atzetik ozta ozta, Ipar Euskal Herriko irrati entzunenen arteko bederatzigarrenpost... Gure Irratia %2, 5eko entzuleria kopurura igo da, 1994an erorketa indargetu ondoren.
|
|
|
Biarritz eta Getaria hiriek eta Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorrak ere nasaiki lagundu zioten estazio honen finantzamenduari (garai hartan RadioBayonnerentzat bezala). 31ziurtatzeko borondatea barneratuko zuen mailaketa proposatzea zen ildoa. A mailako irrati soziatiboak, NRJ, Europe 2ko irratsaioetan afiliatu
|
edo
harpidetutako tokiko irrati frankiziadunak..., Cmailakoak.32CHEVAL Jean Jacques,. Les radios locales privees et les langues regionales en Aquitaine?, inLengas 36 zkia., CNRS/ Universite Montpellier III, 199
|
|
|
Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu gure artean, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren hasi masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere. ELPERIODICO DE ALAVAri dagokionez, berek luzatutako datuak hartu ditugu.5Egunkari honek gainera, azpi edizioak ere baditu, esaterako, Bizkaian Ibarrezkerra
|
edo
Uribe kostahartzen dutenak. Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko.
|
|
|
Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez, guk multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko. Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira
|
edo
beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara. Ipar Euskal Herriari buruzkoinformazio gehiago, 2 atalean dator.10CIESen 1999ko lehen olatua hartu dugu kontuan, eta bertan eskaintzen den irakurlearenbatezbesteko profila eraiki dugu, Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoko datuak erabiliz.11Metodologia desberdina erabiltzen duten ikerketetan gertatzen den bezala, Sofres AMren etaCIESen datuak ez datoz erabat ados.
|
|
|
Lehenago esan dugunez, kanal biek genero ezberdinak lehenesten dituzte berenemanaldietan. Pentsa genezake, hartara, emanaldietako ekoizpenen jatorrien ezberdintasuna bi kanalen genero berezitasunari zor zaiola, eta, beraz, genero batzuk errazagoekoizten direla Euskal Herrian,
|
edo
beste batzuk errazago lortzen direla kanpoan.Ordea, hau ez da horrela gertatzen; izatez, hurrengo taulan ikus dezakegunez, generoberaren barruko ekoizpenetan jatorri ezberdinak agertzen dira bi kanaletan.
|
|
|
kanpoko eta Euskal Herriko ekoizpenak konbinatzen direnean. Adibidez, EuskalHerrian kanpoko bideoez ekoitzitako programa,
|
edo
kanpotik datorren kirol emanaldia baina bertakoaurkezlea duena, eta abar.
|
|
|
2 Bestetik, bere erreferentzia eremua modu erabakigarrian zehazten duena egunkariaren hedadura izango balitz, logikoa litzateke izaera probintziala duten hedabideek lehentasuna probintziari
|
edo
tamaina txikiagoko mailei ematea. Hala gertatzen da Hego Euskal Herriko egunkari probintzialekin.
|
|
|
Horrela, euskal lurralde batzuk agertzen diren bitartean, beste batzuk osogutxi agertzen dira. Egunkari abertzaleek, ordea, Euskal Herriaren irudi globalagoaematen dute, ez soilik beren eduki
|
edo
ideologian (hau baieztatzeko analisirik ez duguegin), birsortzen dituzten erreferentzia eremuetan baizik, zazpi lurraldeetako EuskalHerria egitate gisa hartzen dutelako batetik, eta lurralde horien agerpen zertxobaitorekatuagoa ematen dutelako bestetik. Egunkari abertzaleen multzoan nabarmen geratu da, erreferentzia eremuak osatzeko garaian DEIAk beste biekin duen aldea.
|
|
|
Egunkari abertzaleen multzoan nabarmen geratu da, erreferentzia eremuak osatzeko garaian DEIAk beste biekin duen aldea. Izanere, zenbait gauzatan hurbilago agertzen baita egunkari hau berripaper erregionalistetatik EUSKALDUNON EGUNKARIAtik
|
edo
GARAtik baino (adibidez EuskalAutonomia Erkidegoak hartzen duen pisuari dagokionez).
|
|
|
Egunkari abertzaleen arteko alde hau ulertzeko, ezin dugu ahaztu bakoitzarenatzean
|
edo
aldean dagoen proiektu politikoa. DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela.
|
|
|
Izan ere, hizkuntzak komunitatea osatzen du, hiztunen komunitatea hain zuzen. Bestalde, Euskal Herrian hizkuntza komunitatea eta komunitate politikoak bat ez datozela kontuan hartuta, noraino eraikitzen dira erreferentzia eremuak hizkuntzaren errealitatearengainean,
|
edo
honek hura baldintzaturik?
|
|
|
Ezberdintasun hau xehetasunhandiagoz ikus dadin, honako bereizketa hau egitea komeni da: batetik, Ipar EuskalHerrian gertatu eta eragina bertan soilik duten gertaerak ditugu (adibidez Ziburun izandako istripua, Pirinio Atlantikoetako Prefetak hartutako erabakia, e.a.), bestetik, Iparraldean gertatu baina eragina Euskal Herri osoan duten gertaerak ditugu (errefuxiatubaten atxiloketa, euskal kulturaren zabalkunderako webgune baten irekiera, e.a.). Lehenengoak, Iparraldeko(
|
edo
Iparraldeko tokian tokiko) euskal herritarrei interesatuko zaizkie gehienbat. Bigarrenak, edozein euskal herritarri interesatu ahal zaizkio, Hego zein Iparraldekoei.
|
|
|
Beraz, aurreko bi taulek erakutsi digutenez, albisteen kopuruaren aldetik, EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARAren artean ez dago ezberdintasun handirik, Euskal Herria irudikatzeko unean. Baina errepara diezaiogun orain albisteen edukiari: zeri buruz mintzatzen dira bi egunkari horiek herrialde
|
edo
eskualde bateko zeinbesteko albisteak aipagai dituztenean. Horretarako, albisteetako gertaera lekuakhartuko ditugu erreferentziatzat, eragite eremuarekin alde handirik ez baitute.
|
|
|
Bigarrenik, Euskal Herriaren barnera begiratuta, maila ezberdinak (herrialde bakoitza, Euskal Autonomia Erkidegoa, Hegoaldea etaIparraldea, eta Euskal Herria bere osotasunean) zein gairen inguruan osatzen direnaztertuko dugu. Horretarako Hegoaldean argitaratzen diren egunkarietako item
|
edo
azterketa unitate guztiak (hots albisteak zein iritzi artikuluak) hartuko ditugu kontuan.3
|
|
|
euskara, kultura eta gizartea (argitu dezagun. Euskal Herriarekin soilik zerikusia izateak? ez duela esan nahi artikuluak Euskal Herri osoarekinzerikusia duenik, baizik eta gaiak
|
edo
gertaerak loturarik ez duela Euskal Herrizkanpoko inongo eremurekin. Euskal Herriarekin zerikusia duen artikulu batek, hartara, Euskal Herri osoarekin zein haren parte batekin soilik izan dezake lotura.
|
|
|
Xehetasunetan itotzeko arriskua ekidin nahirik, joera orokor batzuk baino ez ditugu aipatuko: oro har, egunkari guztiek jarraitzen dizkiete irizpide berberei, erreferentzia eremu batzuk
|
edo
besteak islatzeko unean. Hots, badirudi gaien indarra edota lan errutinak nagusitzen zaizkiola egunkarien ideologiari, beren erreferentziak osatzean.Ezberdintasun bat nabarmentzen da, hala ere:
|
|
|
Hots, jakin nahi duguna hauxeda: zeri buruz mintzatzean islatzen digute egunkariek Euskal Herriaren osotasuna?
|
Edo
zein izaera du Euskal Autonomia Erkidegoak. Edo, zein gaik eragiten duHegoaldea unitate esanguratsutzat hartzea?
|
|
|
zeri buruz mintzatzean islatzen digute egunkariek Euskal Herriaren osotasuna. Edo zein izaera du Euskal Autonomia Erkidegoak?
|
Edo
, zein gaik eragiten duHegoaldea unitate esanguratsutzat hartzea. Horretarako berriro joko dugu, lehenik, egunkari guztien azterketara, geroago egunkariak banan banan ikusteko.
|
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez, Euskal Herriko hedabideek euskal nazio nortasunean nola eragiten duten aztertzea da gure helburu orokorra, bai eta norabidebaterantz
|
edo
besterantz jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten hasteko, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa).
|
|
|
d) Hedabideetako lan prozesua
|
edo
albistegintza (newsmaking), beren produktuaren baldintzatzaile garrantzitsua den neurrian.
|
|
|
Hori egiteko bide bat, berenproduktuaren egituraketan bertan aurki daiteke, informazioaren eremuan adibidez. Albisteen sailkapenak(. Euskal Herria?,. Mundua?,. Espainia?...), informazio praktikoaren
|
edo
agendaren hedadurak, eguraldi mapek eta abarrek zehazten dute zein den, hedabide bakoitzarentzat, erreferentzia eremua. Egituraketa horrez gain, erreferentzia eremuhori albisteen aukeraketan ere baliagarri suertatzen zaie hedabideei:
|
|
|
Egituraketa horrez gain, erreferentzia eremuhori albisteen aukeraketan ere baliagarri suertatzen zaie hedabideei: gertaera batengarrantzia (eta horregatik albistegarritasuna), besteak beste, gertatzen den
|
edo
eraginaduen eremuaren araberakoa da.1 Lehenengo elurtea, esaterako,, gure lurraldeko? (hots, medioak definitzen duen erreferentzia eremua) lehenengo elurtea da.
|
|
|
(hots, medioak definitzen duen erreferentzia eremua) lehenengo elurtea da. Era berean, trafiko istripu bat
|
edo
gobernuak hartutako neurri baten albistegarritasunean nahasten dira, aldi berean, gertaeraren izaera bera eta gertatutako erreferentzia eremuaren hurbiltasuna (beste zenbait faktorerekin batera, jadanik esan dugun legez).
|
|
|
Beraz, nortasunak bezalaxe, erreferentzia eremuak biribil zentrokideen itxuranantola daitezke. Hortaz, egunkariek darabiltzaten erreferentzia eremuen analisiakerakutsiko digu zein eremu hartzen den garrantzitsu
|
edo
esanguratsutzat, eta zein ez.Artikulu edo albiste baten erreferentzia eremutzat, aipatzen den gertaerak edo gaiakeragina edo lotura duen eremua hartzen badugu, orduan egunkari bakoitzaren erreferentzia eremu nagusiak ikusiko ditugu. Horixe da 1 grafikoan ikus dezakeguna.
|
|
|
Beraz, nortasunak bezalaxe, erreferentzia eremuak biribil zentrokideen itxuranantola daitezke. Hortaz, egunkariek darabiltzaten erreferentzia eremuen analisiakerakutsiko digu zein eremu hartzen den garrantzitsu edo esanguratsutzat, eta zein ez.Artikulu
|
edo
albiste baten erreferentzia eremutzat, aipatzen den gertaerak edo gaiakeragina edo lotura duen eremua hartzen badugu, orduan egunkari bakoitzaren erreferentzia eremu nagusiak ikusiko ditugu. Horixe da 1 grafikoan ikus dezakeguna.
|
|
|
Beraz, nortasunak bezalaxe, erreferentzia eremuak biribil zentrokideen itxuranantola daitezke. Hortaz, egunkariek darabiltzaten erreferentzia eremuen analisiakerakutsiko digu zein eremu hartzen den garrantzitsu edo esanguratsutzat, eta zein ez.Artikulu edo albiste baten erreferentzia eremutzat, aipatzen den gertaerak
|
edo
gaiakeragina edo lotura duen eremua hartzen badugu, orduan egunkari bakoitzaren erreferentzia eremu nagusiak ikusiko ditugu. Horixe da 1 grafikoan ikus dezakeguna.
|
|
|
Beraz, nortasunak bezalaxe, erreferentzia eremuak biribil zentrokideen itxuranantola daitezke. Hortaz, egunkariek darabiltzaten erreferentzia eremuen analisiakerakutsiko digu zein eremu hartzen den garrantzitsu edo esanguratsutzat, eta zein ez.Artikulu edo albiste baten erreferentzia eremutzat, aipatzen den gertaerak edo gaiakeragina
|
edo
lotura duen eremua hartzen badugu, orduan egunkari bakoitzaren erreferentzia eremu nagusiak ikusiko ditugu. Horixe da 1 grafikoan ikus dezakeguna.
|
|
|
Egunkari abertzaleetan, ordea, munduan, eta ez Espainian
|
edo
Frantzian, kokatutako egitate baten itxuran agertzen da Euskal Herria.
|
|
|
Galdera honentzako erantzunbiribilik ez dugun arren, interesgarria da ordea egunkariok islatzen duten EuskalHerria nolakoa den behatzea. Hortik ondorio batzuk atera ditzakegu hedabide batzueketa besteek euskal erreferentzia eremua eraikitzean
|
edo
desegituratzean izan dezaketenzereginaz.
|
|
|
gure asmoa ez da egunkariek Euskal Herriaz eraiki duten irudiaren azterketahistorikoa egitea, une jakin batean dagoen errealitatea hedabideetan nola islatzen denikertzea baizik. Une hori ez-ohikoa
|
edo
berria bada, berripaperek ez ohikotasun edoberritasun hori jasotzen ote duten edo nola interpretatzen duten jakin nahi dugu, datuenbilketa eta azterketaren bitartez. Eta horixe eskaintzen digu oraingo azterketak.
|
|
|
gure asmoa ez da egunkariek Euskal Herriaz eraiki duten irudiaren azterketahistorikoa egitea, une jakin batean dagoen errealitatea hedabideetan nola islatzen denikertzea baizik. Une hori ez-ohikoa edo berria bada, berripaperek ez ohikotasun edoberritasun hori jasotzen ote duten
|
edo
nola interpretatzen duten jakin nahi dugu, datuenbilketa eta azterketaren bitartez. Eta horixe eskaintzen digu oraingo azterketak.
|
|
|
Ekonomia gaiek oso irudi ezberdinak eragiten dizkiete egunkariei, hiru multzoezberdin bereiz ditzakegularik: batzuek Espainia dute erreferentzia nagusi ekonomiazjardutean (EL CORREO, DIARIO VASCO
|
edo
DIARIO DE NAVARRA); bestebatzuek herrialde propioa (DIARIO DE NOTICIAS edo EL PERIODICO DEALAVA); azkenik, egunkari abertzaleek gehienbat Euskal Autonomia Erkidegoahartzen dute erreferentzia eremu nagusi modura gai honen inguruan. Euskal Autonomia Erkidegoaren erreferentzialtasuna, bestalde, garrantzitsua da gainerako egunkarietan ere (nafarrak eta SUD OUEST kenduta, noski).
|
|
|
Ekonomia gaiek oso irudi ezberdinak eragiten dizkiete egunkariei, hiru multzoezberdin bereiz ditzakegularik: batzuek Espainia dute erreferentzia nagusi ekonomiazjardutean (EL CORREO, DIARIO VASCO edo DIARIO DE NAVARRA); bestebatzuek herrialde propioa (DIARIO DE NOTICIAS
|
edo
EL PERIODICO DEALAVA); azkenik, egunkari abertzaleek gehienbat Euskal Autonomia Erkidegoahartzen dute erreferentzia eremu nagusi modura gai honen inguruan. Euskal Autonomia Erkidegoaren erreferentzialtasuna, bestalde, garrantzitsua da gainerako egunkarietan ere (nafarrak eta SUD OUEST kenduta, noski).
|
|
|
hartua izan bada ere, 90eko hamarkadaz geroztik panorama aldatzen hasi da, besteak beste, kanal pribatuen etorrerarekin batera. Epe laburreko etekin ekonomikoa, merkatu zatirik handiena lortzea etaarrakastaren neurgailu bakar gisa audientzia
|
edo
ikus entzuleen kopurua erabiltzea, horiek izan dira aro berriaren ñabardurak. Eguneroko programazioan ere, telebista katepribatuen etorrerarekin batera, aldaketa sakonak izan dira, gaur arte iraun dutenakbestalde.
|
|
|
8 Programa batek Euskal Herriarekin zerikusia duela esateko, honako irizpideari jarraitu diogu: Euskal Herrian ekoitzia bada (osorik
|
edo
zatiren bat), edo ekoizlea euskal herritarra bada, edo programakEuskal Herriko errealitateren bat aipagai badu, edo kanpoko ekoizpena denean Euskal Herrirako moldatuaizan bada (adibidez aurkezlea jarrita, bideoklipen aurkezpenetan edota kirol batzuen emanaldietanbezala), orduan Euskal Herriarekin zerikusia duela ebatzi dugu. Ez ditugu hemen kontuan hartueuskaratutako kanpoko ekoizpenak, jakina, nahiz eta euskaratzea bera moldaketa bat izan.
|
|
|
8 Programa batek Euskal Herriarekin zerikusia duela esateko, honako irizpideari jarraitu diogu: Euskal Herrian ekoitzia bada (osorik edo zatiren bat),
|
edo
ekoizlea euskal herritarra bada, edo programakEuskal Herriko errealitateren bat aipagai badu, edo kanpoko ekoizpena denean Euskal Herrirako moldatuaizan bada (adibidez aurkezlea jarrita, bideoklipen aurkezpenetan edota kirol batzuen emanaldietanbezala), orduan Euskal Herriarekin zerikusia duela ebatzi dugu. Ez ditugu hemen kontuan hartueuskaratutako kanpoko ekoizpenak, jakina, nahiz eta euskaratzea bera moldaketa bat izan.
|
|
|
8 Programa batek Euskal Herriarekin zerikusia duela esateko, honako irizpideari jarraitu diogu: Euskal Herrian ekoitzia bada (osorik edo zatiren bat), edo ekoizlea euskal herritarra bada,
|
edo
programakEuskal Herriko errealitateren bat aipagai badu, edo kanpoko ekoizpena denean Euskal Herrirako moldatuaizan bada (adibidez aurkezlea jarrita, bideoklipen aurkezpenetan edota kirol batzuen emanaldietanbezala), orduan Euskal Herriarekin zerikusia duela ebatzi dugu. Ez ditugu hemen kontuan hartueuskaratutako kanpoko ekoizpenak, jakina, nahiz eta euskaratzea bera moldaketa bat izan.
|
|
|
8 Programa batek Euskal Herriarekin zerikusia duela esateko, honako irizpideari jarraitu diogu: Euskal Herrian ekoitzia bada (osorik edo zatiren bat), edo ekoizlea euskal herritarra bada, edo programakEuskal Herriko errealitateren bat aipagai badu,
|
edo
kanpoko ekoizpena denean Euskal Herrirako moldatuaizan bada (adibidez aurkezlea jarrita, bideoklipen aurkezpenetan edota kirol batzuen emanaldietanbezala), orduan Euskal Herriarekin zerikusia duela ebatzi dugu. Ez ditugu hemen kontuan hartueuskaratutako kanpoko ekoizpenak, jakina, nahiz eta euskaratzea bera moldaketa bat izan.
|
|
|
kanpoko eta Euskal Herriko ekoizpenak konbinatzen direnean. Adibidez, EuskalHerrian kanpoko bideoez ekoitzitako programa,
|
edo
kanpotik datorren kirol emanaldia baina bertakoaurkezlea duena, eta abar.30 taula: Espainiako eta besteherrialdeetako produkzioaETBko emanaldietan(%) ETB1ETB2Espainia417Beste herrialdeak2553
|
|
|
Kanal bakoitzean pisu handiena duten generoei erreparatuta, alde nabarmenakikusten ditugu. Gaztelaniazko kanalean ia fikzio osoa kanpoan ekoitzia (filmak gehienbat)
|
edo
kanpoko ekoizleekiko koprodukzioan (telesailen bat) egina da, euskarazkokanalak eskaintzen duen fikzioaren erdia baino gehiago Euskal Herriko ekoizpena denbitartean (telesailak). Magazinetan ere alde nabarmenak ditugu:
|
|
|
Magazinen inguruanagertzen den alde hau ez da harritzekoa, kanal bakoitzaren hizkuntza kontuan hartuta: izan ere, filmak, erreportajeak eta beste zenbait produktu ez bezala, itzulpenak apenasduen lekurik magazinetan. Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat
|
edo
bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten edo beste baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe gertatzen da euskarazko eta gaztelaniazko magazinetan: lehenengoetan erreferentzia nagusiak eta ia bakarrak Euskal Herrikoak dira, eta bigarrenetan Espainiakoerreferentziek oso presentzia handia dute.
|
|
|
Magazinen inguruanagertzen den alde hau ez da harritzekoa, kanal bakoitzaren hizkuntza kontuan hartuta: izan ere, filmak, erreportajeak eta beste zenbait produktu ez bezala, itzulpenak apenasduen lekurik magazinetan. Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat edo bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten
|
edo
beste baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe gertatzen da euskarazko eta gaztelaniazko magazinetan: lehenengoetan erreferentzia nagusiak eta ia bakarrak Euskal Herrikoak dira, eta bigarrenetan Espainiakoerreferentziek oso presentzia handia dute.
|
|
|
Ikusi dugun joko esparru honetan lekututa, euskal telebistagintza ere lehiarenarauak betetzera derrigortuta dago,
|
edo
gutxienez modurik komenigarrienean moldatzera. Lehenago esan dugun bezala, bi kanalen arteko erlazioak neurri batean elkarrenarteko espezializazioan eta osagarritasunean mantendu dira.
|
|
|
Eskaintzen diren programetan Euskal Herriaren erreferentzialtasuna erakusten otedeneko galderari erantzunez, kanal biek joera bertsua dutela esan dezakegu. Alegia, hemengo gaiak, pertsonaiak, lekuak
|
edo
istorioak kontatzen dira sarriago beste orduetan baino. Horrek ematen dio, duda barik, bertokotasun handia Euskal Telebistarenprime time aldiari.
|
|
|
Gutxi gorabehera, emisio ordu guztien erdiak ez du zerikusirik gaietan, pertsonaietan
|
edo
produkzioan Euskal Herriarekin. Horren arrazoien artean dago, nola ez, ETB2n kanpoko produkzioak nagusi izatea.
|
|
|
– Egunean behin emandakoak/ Egunean birritan
|
edo
hirutanemandakoak.
|
|
|
Albistegien azterketarako saio guztiak ez ditugu kontuan hartu, eta egunerokoalbistegi orokorretan eta bertan hedatzen diren saioak beren artean orekatzen dira, herrialde baten
|
edo
beste baten agerpenaren aldeko joerarik sortu gabe. Horrela, badakigu ezen bizkaitarra Bizkaiko albisteak jasotzen ari den bitartean, arabarra Arabakoakjasotzen ari dela.
|
|
|
Hala ere, kuantitatiboki denbora tarte ezberdinaz ari bagara ere, ikus dezagunorain zein diren mundua
|
edo
gure etxea ulertzeko albistegi hauetatik egiten zaizkigunproposamenak. Beti ere, albistegiak balio eta errepresentazioen transmisore indartsuakdirelako ustean.
|
|
|
Agerian dagoenez, Euskal Telebistaren albistegietan pantailaratzen diren pertsonaien ia erdia talde formalak
|
edo
hauen ordezkariak dira (alderdi politikoak, sindikatuak, futbol taldeak...); ondoren instituzioak dira albisteen protagonistak. Hauen artean, nola ez, Jaurlaritza, Legebiltzarra, Lehendakaria eta enparauak aurkitzen ditugunagusiki.
|
|
|
Nafarroan eragina duten auziei buruzko albisteak kasurik hoberenean (gaztelaniazko albistegian) %6 diren bitartean, Euskal Autonomia Erkidegoan eragina dutenak %23tikgora dira. Gainera, azken hauei hiru herrialdeetako batean eragina dutenak (hotsAraba, Bizkaia
|
edo
Gipuzkoan) gehitzen badizkiegu, kopuru hau guztien erdi ingururairisten da. Hartara, Nafarroa ez da erreferentzia ETBko albistegi orokorrentzat.
|
|
|
Eguraldiari eta trafikoari buruzko albisteetan, egunkarietan ez bezala, ez duguEspainiaren erreferentziarik aurkitu (apur batzuk soilik, eta Espainiarekin batera EuskalHerriarekin zerikusia duten berriak izaki). Gai honen inguruan Euskal Herria ia bakar bakarrik aipatzen da (geroago ikusiko dugu Euskal Herriaren zein zati
|
edo
mailaagertzen den gehien). Berdin gertatzen da euskararen inguruko gaietan, eta neurri apalago batean gizarte gaietan ere.
|
|
|
Gogora dezagun hemen gertaera
|
edo
eragin eremua albistegarritasunerako irizpideetako bat bainoez dela, beste askoren artean. Zerrenda orohartzaile baten berri izateko, eta, oro har, eragile hauek guztiekEuskal Telebistaren albistegintzan duten indarra egiaztatzeko, ikus MARTIN SABARIS, Rosa Maria. (1999):
|