|
2000
|
|
|
Heriotzaren sakontasuneko margo horiak piztu zituzten aldarean. Lehenago aurretik izandako atsoak eta andreak, elizaren alderdi ilunenean zeuden orain, aitortza eta otoitza eta nahigabeak
|
denak
bat egiten.
|
|
|
Ohi bezala,
|
denok
batera abiatu gara eta, ohi bezala ere, hau filmatu, besteari argazkia atera, apurka apurka taldekoak sakabanatuz joan gara. Ruben eta biok bakarrean ibiltzen ahalegindu gara, baina ezin izan dugu Tom gainetik kendu.
|
|
|
Beherakoan ez bezala, beroa eta nekearen eraginez, gorakoan
|
denok
batera eta aski isilean ibili gara. Bien bitartean, nik ezin izan dut Tom edo Ray, edo Popo, edo dena delakoa burutik kendu, eta, halako batean, hark izaten duen keinu ezaguna etorri zait gogora, eta keinu horrek, harrigarria bada ere, Dabid oroitarazi dit:
|
|
|
Gaur, ordea, logelan bakarrik nagoela (bidailagunak
|
denak
batera beste pub batean imajinatzen ditut), damu naiz Rubenen eskaintzari ezezkoa eman izanaz. Beharbada, afari goxo bat dastatu eta gero Michigan aintzira ertzean ibil gintezkeen, eta beharbada nire aitorpenetarako abagunea topa nezakeen, eta beharbada musurik izan zitekeen...
|
|
|
Gainera, txangoan zehar areagotuz joan da berezko erredikulu sentsazioa: gidari kalakari bat, mikrofonoa eskuan, denbora guztian isildu ere ez da egin (eta halako ingeles amerikarra, halako abiadarekin, nork ulertu ezer hari); eta hark atzamarra nora zuzendu,
|
denok
batera burua hara jiratuz ibili gara; bestalde, autobusean zihoazen gehienek turista uniformea jantzia zuten (fraka motzak eta haien bidaiak oroitarazten zituzten elastikoak: Egiptoko piramideak, Pariseko Eiffel Dorrea, Euskal Herriko" Nafarroa Oinez" ikurriña eta guzti...); eta hori gutxi balitz, etengabe ibili dira argazkiak atera eta atera.
|
|
2001
|
|
|
Amak" ez dakit ba, ez dakit ba", eta arnasa handi bat hartu du. Nebak garbantzuak, haragi egosia eta platanoa,
|
denak
batera ahoan sartu eta, arrapalada batean, kanpora alde egin du, lagunengana. Ahizpa ikastetxera joan da, bertako mojentzat eguneroko beharra omen da lutorik onena eta.
|
|
|
Ez dute euskaltzale guztiek idazten jardun beharrik.
|
Denek
bat batean filosofiaz mintzatzen hasi beharrik ere ez. Badago lanik aski euskaltzaleen  tzat horretaz kanpora euskara gordetzeko eta zabaltzeko.
|
|
2002
|
|
|
Badaezpada ere, ez zen komeni Alejandro zaharrak Manuel ezagutu eta zinema barruan zela jakin zezan. Lagun koadrilakoak bertara heldu, eta
|
denak
batera sartu ziren, tropelean. Alejandrok ez zuen Manuel ezagutu.
|
|
|
Bere arreta, ordea, ez zegoen haien kontuetara, une bakoitzean nork hitz egiten zuen igartzera baizik. Ez zitzaion ariketa erraza gertatu, izan ere
|
denek
batera hitz egiten zuten, eta ahots mordoa nahasten zitzaion gogamenean. Lagun batzuek geografiari buruzko eztabaida antolatua zuten Zarautzen kokaguneaz:
|
|
|
Hanka puntetan jarri arren, ez zuen mutikoaren aurpegia ikusi ahal izan. Albistearen xehetasunak ezagutu nahian,
|
denak
batera hasi zitzaizkion, galderak egiten. Enkarguak egiten zituen mutikoak buru makur segitzen zuen, eta jaiki zenean, negarrez ari zen.
|
|
|
Artista bati bere zaleak nola, halaxe jar  tzen zaizkit gelakoak, denak nire jiran. Batek kilimusi, beste batek oihu,
|
denak
batera ari zaizkit. Ardaila sekulakoa da korridorean.
|
|
|
Euskara egunero ikusten dugula irrati telebistetan, eta badugula egunkari bat ere euskaraz ageri dena egunero. Erraz atzendu ditugu gero irratiak 24 ordu,
|
denak
bata bestearen ondoren, emititu zitueneko hura. Anoetako belodromoan hamaika mila pertsona bildurik euskal kantarien oinetan beren pospoloak piztu zituzten gau hartan.
|
|
|
Karlos Linazasororen iritzia are ilunagoa da: " Haur eta gazte literaturara pasatu gara
|
denok
bat batean, eta susmoa dut badakidala zergatik den. Inor gutxi ausartzen da nobela taxuzko bat egiten, edo ipuin liburu landu bat, edo poema bilduma jaso bat.
|
|
2003
|
|
|
Harantzean, arropa batzuk lehortzen ikusi nituen etxe bateko lehen solairuan. Ezker eskuin begiratu, azkar begiratu, eta, zast!, izara baten puntatik tiratzea eta lasterka alde egitea,
|
dena
bat izan zen. Gero, Keparenean, guraizeekin haizerako zulo batzuk egin, lokarriak prestatu, eta mezua idatziko genuen, gorriz, izara izandako pankartan.
|
|
|
" Benetan?", galdegin nion. Eta Jose Luisek" Benetan" erantzutea eta ni iltzeak kentzera joatea,
|
dena
bat izan zen, baina trena orduantxe agertu, eta Jose Luisek eta lagunek heldu egin behar izan zidaten" Geldi hor, zakilberde hori! Txantxa bat zuan!", eta nik, zera, garrasi egin nuen nik, hala nola egingo zuten burdinaz  ko zubian trenak harrapatu eta birrindutako  oinezkoek.
|
|
|
Eta Ibarbia jauregiko harlanduetan hiru zulotxo ikusi nituen. Eta hiru zulotxoak ikustea eta hankak hankari hastea,
|
dena
bat izan zen. Hil ala bizi, Arana aldera jo nuen, herri gunetik ahalik eta gehiena urrunduz.
|
|
|
Udaberrian gaude, negar dagite txoriek eta malkoak dira arrainen begiak.
|
Dena
bat dator.
|
|
|
Gizonkoteak, gizatalde grinatsu eta presa  ti hura hurbiltzen ikusirik, harridurazko edo amorruzko keinu bat egin zuen.
|
Denok
batera hitz egin genuen, elkarri enbarazu eginez, besoz eta eskuz eta buruz bainuzalea non zegoen adierazi nahian. Jasonek halaxe baitzuen izena belomarezaleak, alkandoratik zintzilik zeraman txarteltxoak erakusten zuenez lasaitasuna eskatu zigun.
|
|
|
|
Denok
batera begiratu genuen hara: pertso  na batek besoak mugitzen zituen espasmodikoki, uretan murgilduz eta atzera azaleratuz.
|
|
|
|
Denak
batera hasi zitzaizkidan hizketan, ezin ezer ulertu, hitz zaparrada hartan.
|
|
|
Apaizen eginkizuna askoz goragoa zen horrela: salbazio etniko, erlijioso eta linguistikoak
|
denek
bat egiten zuten, Jainkoaren herria zerbitzatzeak orain zentzu beteagoa hartzen zuen. 1918tik aurrera, Bizkaiko kleroaren zati handi batek nazionalismorako joera argia agertzen du dagoeneko; laster, baita Gipuzkoako apaiz ugarik ere.
|
|
|
askotan gertatzen da" udaberria behar zenean etorri zaigula negua", zur eta lur geratzen gara orduan. Denok nahi genuke" hau horrela da" ziurtasunez esatea zerbaiti buruz; baina, garai batean modu batean ikusten
|
dena
bat batean zalantzan jartzen hasten zara.
|
|
|
15 Ormaetxea, N., (1950): "
|
Denok
bat", in Euskaldunak, Itxaropena, Zarautz.
|
|
2005
|
|
|
Adelak, etorri eta berehala lortu zuen ikuskaritzak onar zezan mutilak eta neskak elkartzea, auzoko eskolako bi gelak batu eta adinen arabera bereiztea, nahiz eta Julio, mutilon maisua, kontra egon. Julio gurekin geratu zen, handienekin, baina Adelak erakusten zizkigun frantsesa, musika eta esku-lanak; horrez gain, batxilergoa institutura joan gabe egiten ari ginenoi egunero ordubete ematen zigun aparte, ezertxo ere kobratu gabe, eta Juliori ez zitzaion batere gustatzen hori, ikasleak kentzen baitzizkion egunero
|
denoi
batera eta diru truke eskaintzen zigun ordu" partikular" erako.
|
|
|
Anak, orduan, esan zigun ezen,
|
denok
batera ez baginen salaketa jartzera joaten, bera bakarrik joango zela, hura ez zegoela jasaterik, morroi hura norbaitek geldiarazi behar zuela, zoritxarren bat gertatu baino lehen(" Marrok ekarri du lehendik ere zoritxarrik, Ana", egin nuen neure kabutan). Denok hurrengo egunean ertzainen kuartelera joatekotan geratu ginen.
|
|
|
Johannesburgen lan antolamendu instituzional berri baten," Gobernu Erregionalen Foroa Garapen Iraunkorrari buruz" izenekoaren hozia sortu zen. Foro horrek bere adierazpen politikoa ere izango zuen," Gautengeko Adierazpena" 5 izenekoa, eta haren bidez munduko erregioek,
|
denak
bat eginik, asmoa erakutsi zuten iraunkortasun kontzeptuari eduki handiagoa emango zioten elementuak bilatzeko lana sakontzeko, munduko herriei nazioarte mailan merezi duten garrantzia emanez betiere. Esaten ari garen bezala, mugimendu horretan EAEk partaidetza aktiboa izan du, eta Donostian bertan egin zen bigarren topaketan aitzindari izatera heldu zen.
|
|
2006
|
|
|
Honekin esan nahi dut etxean Tetra bat ipini banuen, izan zela beste erremediorik ez nuelako.
|
Dena
bat batean gertatu baitzen: Aintzanek eta biok osatzen genuen bikotea apurtzea, hura umearekin eta artean ordaintzen ari ginen etxearekin geratzea, haren amorantea (zeina" Richard" izendatzen hasi behar izan bainuen, ordura arte erabiltzen nuen" putakume hori" hitzen ordez) haiekin bizitzea joatea, ni neu bizileku berri baten bila hastea...
|
|
|
Nik osaba aipatu eta gizona niri begira begira geratzea,
|
dena
bat:
|
|
|
Tratua ixteko baldintza guztiak adostu genituenean, pasaportea erakutsi nion jabeari. Azaleko ezkutua eta nazio izena ikusi eta atezuan jartzea,
|
dena
bat. Ordu arte ez bezalako aurpegiera gogor batez begiratu zidan:
|
|
2008
|
|
|
–Baina ez zaitut ezagutzen, ez dakit zure izenik ere. Nola kontatuko dizut nire istorioa
|
dena
bat batean?
|
|
|
oihukatzen.
|
Dena
bat. Dena ondo.
|
|
|
...larrienean, ordurako jatetxekoek egina zuten alarma dei bat, etxekoandrearekin etorritako gizonezkoa ni jatetxean sartu eta berehala joan baitzen telefonoz deitzera, eta handik oso laster, auto baten gurpil hotsa sentitu genuen aparkalekuan sartzen, etxekoandreak zinkurin egin zuen eta atera joan zen agertu berriak errezibitzera, eta lauzpabost polizia foralekin itzuli zen, haiek sartzen ikusita,
|
denak
batera eta segizio batean bezala, berriro negarrez hasi eta zotin batean hartu nituen, sofa batean nengoen ni eta foraletako bat nire ondoan eseri zen, eta hark kontsolamenduzko hitzak esaten zizkidan bitartean, beste bat galderak egiten hasi zitzaidan, zehazteko istripua non gertatu zen, eta nik, berriz, ez nekiela oso justu, ez nituela paraje haiek ezagutzen, baina aldapan gora joanda gertatu z...
|
|
|
Batasuna:
|
denok
bat eta bakar. Bakartasuna:
|
|
|
Bakartasuna:
|
denok
bat eta bakar. Batasuna, bakartasuna:
|
|
|
errakunde garbi garbia. Barkatu harrokeria, baina hau
|
dena
batez ere umildadea da. Umildadea behetik begiratzea da.
|
|
|
|
Dena
bateko jende modu aukeratu sublimehea" kosmosarekin konektatua" egoten da, eta bere buruarekin ere bai. Egiten diet galde:
|
|
|
eta tarteko guztia zer?, eta gauzak zer? Eta ez du balio gauzekin konektatzea
|
dena
bateko kosmos horren partetzat harturik, eta are gutxiago" neure buruaren" proiekziotzat harturik, baizik eta beren hartan. Beraz, egiten diet galde:
|
|
|
[Ez, ez, ez: esperantzarik ez!] Amorratzen gaude noiz gertatuko zaigun uste ez
|
denen
bat. Bi bide daude horretarako.
|
|
|
Bi bide daude horretarako. Aurrenekoa da zerbaiten uste edo esperantza izatea eta, nola gure ustea erdietan ustela den, horri esker, grazia edo abantaila horri esker, oso litekeena da uste ez
|
denen
bat gertatzea guri eta edonori. Bide hau erraza da, baina dudakoa, ez seguru segurua.
|
|
|
"
|
Denok
bat gara!", deskubritu du mistikoak. Gauzaren putza!
|
|
|
–diot nik, arrazoiketaren hari beltza atereaz: "
|
Dena
bat da; denok dena gara; beraz: denok bat gara".
|
|
|
" Dena bat da; denok dena gara; beraz:
|
denok
bat gara". Eta dena bat da, bai:
|
|
|
denok bat gara". Eta
|
dena
bat da, bai: zer izango da ba?, zenbat izango da ba?
|
|
|
Batik bat, dena; dena izan nahi duen dena.
|
Dena
bat baita.
|
|
|
Eta haurraz arduratzeko gai ez denak badaki gizarte honek bitartekoak jar ditzakeela, gizarte laguntzaileak daudela adingabeez arduratzen direnak. Gurean oso gutxi dira zakarrontzi batean aurkitzen diren haurrak, hain gutxi non gertaera berehala bihurtzen baita notizia, eta orduan telebista kateak zein egunkarietako argazkilariak zakarrontziaren ondora hurbiltzen dira ziztu bizian, eta ziztu bizian jakinarazten digute haurra zilbor hestea artean ebaki gabe aurkitu dutela hipotermiak hilik, eta orduan
|
denok
bat gatoz haur horren ama epaitzeko garaian. Zorionez, gurean oso gutxitan gertatzen da horrelakorik Lehen Munduan bizi garelako.
|
|
|
Hartara, haurdunaldia ondo zihoala baieztatu ahal izango genuen, lehenengo asteak omen dira arriskutsuenak abortu naturala izateko? eta berria
|
denei
batera emateko aukera izango genuen. Alabaina, egon bazegoen bestelako arrazoi bat berria Gabonak iritsi arte gordetzeko.
|
|
2009
|
|
|
Pixkana, ordu arte sarbidea itxita eduki zuten egileen liburuak ikusi ahal izan ziren berrikuntzen mahaian, Petrusen bat barne. " Debekatutako" egileei leku egitea eta bezero" debekatu" kopurua igotzea,
|
dena
bat izan zen. Hala ere, bezerotik gutxi zuten Claudiorentzat.
|
|
|
Telefonoaz bestaldekoak esan zionak harri eta zur utzi zuen. Dena konponduta zegoen, kobratzaileak letrak aurkituak zituen, eta
|
dena
bat besterik ez zen izan. Mario lotsagarri sentitu zen.
|
|
|
Maitasunaren sua eguneroko bizitzara heda dezakegu, tantraren bideari jarraiki betiko argitu, Lurrean gure eginbeharra bete, hiru ume ekarri hiru erregeren pareko, leinu berria, Iñigo eta Mirentxu, Xabier eta Lidia, gizakia askatzeko konplot bikaina, euskal endaren benetako mistika, milaka urtean irautearen misterioa argituko duena, euskal eginkizuna Lurrean, giza sustraiaren hazia jatorrizko sabela ernalduz, zu zinen sabel hori, Sara, baina ez zenuen azken bururaino parte hartu nahi izan, ez zenuen iniziazioa burutu nahi izan, zure ukazioak dena pikutara bidali zuen, zu zeu izan nahi zenuen, ego hutsa, gogamenaren lakioan erori zinen, baina ez dizut errurik bota nahi, Sara, eutsi, eutsi, berriro hutsetik hasiko gara, oraingo honetan eldarniorik gabe, familia normal bat, ume bat edo bi, gehiagorik ez, zuk nahi bezala, Lidia edo Felix deituko diegu, gure bizitza zeharkatu zuten bi arima xalo haien omenez, eutsi, ez nazazu utzi orain, zure betseinetako elurraren zentzua ulertu dudan honetan, berotuko zaitut, ez duzu txortan egin nahi Dolomitetan bezala, nire aitak elurra urtzeraino egiten zituen arnasa ariketa haiek bezalakoak eginez, ez duzu bion gorputzen arteko surik sortu nahi, ezin duzu, ia arnasarik hartu ezin duzu, baina nik salbatuko zaitut, zatoz, besarka nazazu, belarri gingilak ahoaz berotuko dizkizut; gingilak oso gune garrantzitsua dira, horiek berotuz gorputz osoa pizten da, utzidazu pixka bat hozkatzen, bortxarik gabe, inoiz gehiago ez dizut eskurik erantsiko, nahiago moztu, Jainko maitea, nolatan orbandu dut zure garbitasuna, urdanga deitu zuri, emakume leialenari, maiterreak jota nengoen, hau eta hura susmatzen nuen, jostailu bat ukatu zaion umea bezain zapuzturik nengoen, zu zeu izan nahi zenuelako, zu zeu baino ez, urruntzen ikusten zintudan, baina beste modu batera hurbiltzen besterik ez zintzaizkidan ari, horixe zen dena, eta nik susmo txarra hartu; orain konturatzen naiz gehiago erakutsi didazula hilabete gutxitan aitak haurtzaro eta nerabezaro osoan baino, ama faltaren zauria sendatu nahi izan didazu, hura ordezteko mirabetzan erori gabe, zeure lekuan tinko, zu zeu izan nahirik, eta nik ulertzen ez, zu urdanga omen, urdanga, Lidia urdekeria hutsez eskaintzen zenidala iruditzen zitzaidan, ez nuen ulertu zure bihotzaren zabaltasuna, zure garbitasuna, zer nolako ziurtasuna zeneukan zeure buruarengan eta maitasun garbian, aparte geratzeko beldurrik gabe, zure maitasunaren indarra, ez nintzen ezertaz jabetu, dena aldrebes ulertu nuen; uko biribila eman zenion Iñigok iradokitako errituari:
|
denok
batera energiak aktibatu behar genituen, denok biluztu, Xabier eta Lidia ere bai, eta triangelu bat osatu, hiru erregeen hirukia, erpinetan zuek, hiru emakumeok, eta hiru gizonok txandakatuz jo behar genizuen larrua, hazia isuri gabe; nik soilik isuriko nuen errituaren amaieran zure sabelean, une egokian, eguzkia eta ilargia angelu egokian zeudela, aro berriko lehen umearen hazia ernal zedin; eta... Baina uko biribila eman zenien asmo haiei, kontra atera zinen, dena pikutara bidali zenuen; ezin nuen ulertu, lehen Lidiarekin nahi bai eta modu erritualean, berriz, ez nahi izate hura, zu baitzinen hazia sabelean eraman behar zuena, izarrek seinalatua, baina uko egin zenion, Jainkoaren kontra oldartutako aingeru eroriaren pare, eta ni pixkanaka erotuz joan nintzen, arrazoia zenuen, psikiatra batengana joan behar nuen, neure buruari esaten nion nola joango da ba yoghi bat psikiatrarengana, jainkoarren, ezinezkoa da, yoghia orekaren eredu da, ez didazu ulertzen, horixe da dena, aurpegiratzen nizun; baina ni nintzen ulertzen ez zuena, ama txikitandik galdu izanagatik desorekatua, inoiz ez nuen gainditu galera hura, zu nire zauri hura goxatzeko zori zorian egon zinen; taldeko tantra erritu hura pikutara bidali zenuenean, onerako izan zen zure ukoa, orain ulertzen dut, barkaizkidazu emandako kolpeak, inoiz barkatzen ez badizkidazu ere ulertuko dut, zakur baten antzera abandonatzen banauzu ere, epaile baten aurrera eramaten banauzu ere, laidoz bete eta kartzelara bidaltzen banauzu ere, zer salbatzaile gorotz izango nintzen ba, zer arraza berri sortuko nuen ba, zer aro berri ekarri, nire bihotzeko maitea errespetatzeko ere gauza ez nintzen eta, zu zeu izan nahi zenuelako baino ez, zuretik onena eman nahi zenidalako baino ez... ez, ez, ez, zaude, eutsiozu, ez itxi begi horiek, bizirik iraun behar duzu, ikusiko duzu, Linzan barazki salda beroa hartuko dugu, esne beroa eztiarekin, aspirina pare bat, dutxa beroa, bi egun jarraian lotan, eta gero txortan, biziberritu arte, gela txikia utziko digute biontzat bakarrik, ia inor ez da egongo, ulertuko dut nigandik ezer nahi ez baduzu, gehiago txortarik jo nahi ez baduzu, zakur bat bezala zure albotik uxatzen banauzu, merezia dut, Sara, istorio honetako birjina bakarra, bekatari batek bezala hitz egiten baduzu ere zure ahotsa aingeruzkoa da niretzat, esadazu, esadazu berriro:
|
|
|
...n zuten, jada ez zioten ia hitzik egiten elkarri, eta, bitartean, errepidean, kamioiak guraizea egin, Iñigok gidatzen zuen autoa zanpatu, bi autoak sutan, Xabier burdina artean harrapatua, Lidiari bultzatu eta autotik kanpora bota, eta gero eztanda, su garbigarria, Lidia, elurraren pare, arrats beheraren errainua aurrez aurre, Iñigo Mirentxu Xabier sutan, garrasirik ere ez, kamioi gidaria hilik,
|
dena
bat batean, su garbigarria, arimak gorputzetatik ihesi, hiru erregeak, birjaiotzea; nori bururatzen zaio birjaiotzearen kontua halako egoera batean; Lidia lekuko bizia, gurpildun aulkian; Sararen begirada zorrotza; Anandaren eromena, eskua jaso, masailean plaxt jo, ez horrela begiratu, karma, patua, birjaiotzea; karma kaka, Ananda, kaka hutsa, bizitzaren zentzugabekeria puta, Ananda, arraza berri...
|
|
|
Himalaietako herrixka hartan, lau mendizale alemaniarrekin elkartu ziren Ananda eta Sara, eta
|
denak
batera igo kanpaleku nagusiraino; alemaniarrak zortzimilako bat egitera zihoazen; Ananda eta Sararen helburua, berriz, mendi apalagoak igotzea zen. Kanpaleku nagusira iritsirik, alemanek elkarrekin joatera gonbidatu zituzten, seimilako beste kanpaleku bateraino, handik gora egin nahi zuten saiakeran laguntzeko; dirua eskaini zieten.
|
|
|
Kanpalekua ezarririk, hantxe geratu ziren denbora batez, girotzen; gero, lau alemanak goragoko beste kanpaleku bat jartzera abiatu ziren, handik gailurra jotzeko asmoz. Giroa gaiztotu egin zitzaien, ordea; bizkor bizkor jaitsi ziren, eta
|
denak
batera itzuli kanpaleku nagusira. Sararen atzetik zetorren alemanak, pasabide txarretan, lagundu egiten zion, eta batzuetan gerritik heldu ere bai, eta ipurditik bultzatu.
|
|
|
Berotu gura banuen, berotu nintzen, derrepentean gainera. Eroskin sentitu nituen bezalako orrazkadak sentitzen hasi nintzen tripa bueltan; bat, bi, hiru..., banan banan eta astiro hasieran, asko eta
|
denak
batera ondoren. Jausi egin behar nuela iruditu zitzaidan, minaren minez.
|
|
|
Aldatu naizen arren, oraindik badaukat, ikusten duzun bezala,
|
dena
batera esateko joera. Badakizu zertan aldatu naizen?
|
|
|
Feministek erakutsi zuten" bestearekin"" bestearentzat bizitzea" esan gura zuela. Maitasunaren sokak besteari kateaturik utzi eta norbere sama sendo estutzera iritsi,
|
dena
bat. Laranja erdi batek bere ur guztia beste erdian isurtzen duenekoa.
|
|
|
Adar anitzeko ekintzen zurrunbilo bertsuan pasatu ditugu azken urteak, eta berak idazteko tarteak ere hartu ditu tentsio bikoitz gaizto horretan, bata, taldearen eta norberaren artekoa; eta bestea, ekintzaren eta hitzaren tartekoa?. Irakurrita edo solasen bidez idazki hauetako ideia batzuk ezagutu ditudan arren,
|
denak
batera ikusteak gogoeta batzuk piztu dizkit oldozpen publikoari buruz.
|
|
|
Arretaz aztertuko dugu hori aurrerago. Izan ere, bertsolaritza aztertzean, bertsolarien artean diasporari buruzko aipamen asko daudela ikusiko dugu hainbat kantarik musikatutako bertsoen bidez. Xabier Lete da hitz horiek jendarteratzen gehien saiatu
|
denetako
bat.
|
|
|
" perquè vull respirar lliure jo, tu, ell i vuit milions". Bada, hori da gehien hurbiltzen
|
denetako
bat. LluÃs Llachen" Darrere les muntanyes" izeneko kanta adibide on bat da lurraldearekin eta hizkuntzarekin lotutako kontuak azaltzeko orduan erabiltzen den estilo metaforikoago horrena.
|
|
|
Baina, behar zen bat,
|
denak
batera ospatzeko ere, eta hau zen hurrengoa, inauterietakoa, Orokunde deituko zitzaiona. Hauxe izan da hegoaldeko beste lurraldeotan ere Ostegun Gizen ospatu izan duguna.
|
|
|
Irlandako antigoaleko topografia dakarren liburu batean, Connlako Putzua ageri da, bederatzi hurritzez inguratua, bederatzigarrena izaki hurritza bera, zuhaitzen zerrendan?, eta hurritz hauek olerkigintzaren sinbolo omen dira: lore fruituak aldi berean ematen ari dira zuhaitzok, limoiondoak loreak pipitak fruitu helduak,
|
denak
batera emanez egin ohi duen gisara. Hurrak, heldu ahala, putzura jaulkitzen dira, bertako izokinak arrapaladan jaten dituztela; eta zenbat hur jango, hainbat orban gorrixka tindatzen zaizkio izokin bakoitzari.
|
|
|
Ez da deskuidatuko hegazti trauskilandi edo finagorik, ez xori ttiki nahiz harrapakari mandorik edo belabeltz garramistozalerik... Biziarekin
|
denak
bat. Ez da deskuidatuko behor nahiz zaldi, ardi nahiz asto eta astakumerik, ez aziendetan bat bizi pilpiraz ohartuko ez denik.
|
|
2010
|
|
|
Mahaira eserarazi gintuzten, hura leihoez bestalde oinekin mugimenduak marrazten zebilen bitartean. Piano jotzailea Mozarten Alla turca sonata jotzen hasi eta Ines pianoaren gainean agertzea
|
dena
bat izan zen.
|
|
|
Gosaldu gabe, jantzi eta kalera salto egitea
|
dena
bat izan da. Bon jour entzun diot oraingoan.
|
|
|
Mahaia, ohea, goiza,
|
dena
bat bihurtu zuten Peruk eta Veronikak udak iraun zuen bitartean.
|
|
|
–Bai. Globalizazioaren aurreikuspena dela esan daiteke, mundu bakar batera goazela, erabateko entsaladara, baina
|
denen gainetik
bat nagusitzen da, ingelesa, inperialismoaren menderatzailekeriaren espresioa, umeei eskoletan benetako asmoa zein den esan gabe barneratzen ari zaizkien hezkuntza unidimentsionala.
|
|
|
Lehenengoa.
|
Denok
batera eta zintzo lan egitea bake bidean, normalizazioaren alde eta euskaldun guztiok adiskidetzearen alde.
|
|
|
Ez eta esan beharrik ere. Osabaren eragin ongi interesatuari esker, esana baitzeukan Orixek denek ba omen genekiena,
|
Denok
bat poeman [40]:
|
|
2011
|
|
|
Amaigabeak ziren korridore haiek, izozgarriak, ikaragarriak. Normalean, geure aretora
|
denok
batera etortzeko modua egiten genuen, denok elkarrekin; hala zeharkatzen genituen, barrez, kantari, bihotza estu eta larri.
|
|
|
Emakume txilioak.
|
Denak
batera ari dira hizketan eta barrez. Ez da igartzen zer dioten, berbaro ulergaitz bat besterik ez, eta horrekin nahasian shaker en zarata, dadoek mahai gainera erortzean egiten duten zarata, musika beltza.
|
|
|
Alboko aretotik gero eta zaratatsuago, gero eta traketsago iristen da musika beltza. Horretan, iskanbila sortu da, barre histerikoak, aiztoekin mahai gainean
|
denek
batera eta erritmikoki joz egiten den zarata. É lia ne!...
|
|
|
Horrelaxe izaten da beti: emakumea mila sokaz lotuta egoten da, banaka hartuta, bakoitza ile bat baino lodiagoa ez bada ere,
|
denek
batera hain sendo eusten diote ze ezin izaten baitu pauso bat ere eman bere eguneroko eginkizunen esparrutik kanpo. Nire umeak egon zitezkeen gela sorgindu hartan nahi beste denbora, ni ordea...
|
|
|
utziko diat, utziko diat noski arnasa hartzen, polita duk arnasa, arin arina duk eta ez diagu ikusten, ez gaituk konturatu ere egiten zein inportantea den arnasa, hi konturatu haiz noski, konturatuko ez hintzen ba, utziko diat arnasa hartzen, bai, baina, lehendabizi, esadak non gordetzen duzuen multikopista. Nik ez dakit ezer, diotso atxilotuak, torturatzaileak burua sartzen dio ostera ere ur kakaztuetan eta horrela edukitzen du luzaz, atxilotua itotzen ari da eta ahoa zabaltzen du, ura eta zikina,
|
dena
batera biriketarako bidean ditu, itoko zen berriro burua atera ez balu, ba nik bai, esaten dio torturatzaileak, parrokia ondoko areto txikian gordetzen duzue, hantxe daukazue don Andres putakumearen babespean, potro ustel horrek uste dik ez garela elizan sartuko, baina barrabiletan jartzen zaigunean sartuko gaituk, gaur goizean jaioak garelakoan ala?, esak dakiana eta libre haiz, nik ez dakit eze...
|
|
|
Halako leinu handi eta noblearen semeak ez zuen lapurtzen ibiltzeko inolako beharrik, baina ezin omen zion bere bizioari eutsi. Bere leinu zahar eta izen handikoaren itzalak luzaroan estali zituen Iñigoren lapurreta eta gehiegikeriak, baina bere lotsagabekeria eta ausardiak auzokoen pazientziaren mugak gainditu zituen, eta azkenean,
|
denak
bat eginik, Bizkaiaren izenean, atxilotu eta Gonzalo Mororen aurrera eraman zuten.
|
|
|
Eta horrela, mendekuari mendekuz erantzunda, amaierarik ez zuen gurpil zoro batean sartu ziren bizkaitarrak. Kanpotarren erasoak soilik uzten zioten elkarri erasotzeari, orduan
|
denak
bat eginik arerioari aurre egitera prestatzen baitziren. Baina, behin kanpoko mehatxuen arriskua igarota, berriro ekiten zioten elkarren arteko borroka odoltsuari (65 koadernoa).
|
|
|
Ez nuke apokaliptikokeriatan jausi nahi, baina gogoan daukat Leonardo Boffi garai hartan entzun nion hitzaldia. Berak esanikoaren arabera, hainbat zientzialari eta aditurengana joan zen iritzi eskean, ahalik eta diagnostikorik zehatzena egite aldera, eta den
|
denak
bat etorri ei ziren jasangarritasunaren muga igaroa dugula eta argi gorri guztiak piztuta daudela esaterakoan [28]. James Lovelock Gaia hipotesia osatu zuen zientzialariak ere jardun zuen horri buruz apur bat geroago, baina aurreragorako utziko ditut haren usteak.
|
|
|
ikasleen aurkezpenak ikusi eta haien azalpenak entzun eta gero, brasildarren txanda heldu zen. Lurraren balioaz egin ziguten berba, euren mugimenduaren oinarriez, eta kantuari ekin zioten ondoren, lagun bakar batek estreina,
|
denek
batera ondoren, kantu leunak lehenbizi, euren ereserki bulartsua gero, harik eta agur esateko ordua heldu zen arte.
|
|
|
Baina gainera ekologistak nahi dugu izan, eta urtegien aurka gaude, eta transgenikoen aurka, eta kimikaren aurka. Guk
|
dena
batera nahi dugu, lurreko ondasunak eta zeruko bienabenturantzak. Horri, azken finean, hipokresia deitzen zaio.
|
|
2018
|
|
|
Gogaitu egiten dute enpresa kontuek, baina noizbehinka, ganora handirik gabe bada ere, keinuren bat bortxatzen zuen,"... aaa...","... mmm...", arretaz entzuten duenaren itxura emateko, eta aitak, berriz, atergabe,"... txor txor txor... txor txor txor...". Halako batean, ordea," hogeita hamar urtez inork ukitu ez dituen zerbitzariak omen daude milioi bat terabyteko informazioarekin" entzun, eta gogoa gorputzarekin elkartzea
|
dena
bat izan zen. Iragana arakatzea bere pasioa izaki.
|
|
|
Eta atea itxi zuen, Sophie koba hartan bakarrik utzirik. Hezetasuna, hautsa, paper zaharrak, saguen kaka...
|
denek
bat egiten zuten sator zulo hartan giro itogarria zabaltzeko. Lehen apalategira eraman zuen begi bakarra, eta behetik gora mugitu zuen gero sabairaino.
|
|
|
gizon eta emakume, gazte eta zahar, horietako batzuk urkamendira igotzeko puntuan. Haien ezaugarriak ezberdinak dira, bai; baina,
|
denak
bat datoz kontu batean: ez dira gai beren ekintzen gaiztakeriaz jabetzeko, ez dutelako bereizten zer dagoen ondo eta zer gaizki; ematen du ez daukatela bihotzik, ez dutela sentitzen emoziorik, ez daukatela sendatzerik.
|
|
|
–Museoak, iturriak, eta, batez ere, elizak hautatu ditu hiltzaileak, gorpuak uzteko. Leku horiek guztiak ezberdinak dira, eta horrek nahasten gintuen; baina,
|
denak
bat datoz kontu batean: bertuteak.
|
|
|
Jende asko izan zituen nobela honek laguntzaile behin nobela izateko bidera atera eta lehen idatzaldia bukatu zenean. Istillaga plazako argitaletxearen bulegoetatik jende asko pasatu zen 1993 udazken negu hartan liburuaz hitz egitera, liburuaren gainean lan egitera; eta inor kanpoan uzteko beldurrak narama ez izen gehiago aipatzera, baina
|
denen artean
bat dudarik gabe aipatu beharrean nago: Juan Garzia Garmendia izan baitzen Anjelen (eta ez Anjelena bakarrik) hizkeraren uholde aberats, doi, eta zehatz hari, argitasunaren alde, bere lana, jakituria eta sena jarri ziona.
|
|
2019
|
|
|
Utzidazu ikusten gauza nola doan. Ezin diet
|
denei
batera lagundu, eta berek ere ez dute" arrazoi" estra bat elkarren artean borrokatzeko.
|
|
|
–Ondo. Baina alemanek
|
denak
batera botatzen dituzte presoen ondasunak. Jateko ustelak eta arropa.
|
|
|
" Behingoz, denboraren bukaera!". Gertatu zenetik, dagoeneko hirutan bildu gara
|
denok
batera tenpluan. Astean hirutan elkartzen gara, behin ere hutsik egin gabe, baina orain jai giroa dago gure artean.
|
|
|
Inauteriak, Gabonak eta urtebetetzeak. Urteak betetzen zituzten egunean, umeek pastelak eta karameluak ekartzen zituzten, eskolan
|
denok
batera ospatzeko. Guri bezperan abisatzen ziguten, eta egun hartan ni ez nintzen eskolara joaten.
|
|
|
Eta
|
denok
batera sartu ginen haren gelara, bihotzak poz jariotan.
|
|
|
Eta
|
denok
batera erantzun genion:
|
|
|
Irlandako antigualeko topografia dakarren liburu batean, Connlako Putzua ageri da, bederatzi hurritzez inguratua âbederatzigarrena izaki hurritza bera, zuhaitzen zerrendanâ, eta hurritz hauek olerkigintzaren sinbolo omen dira: lore eta fruitua aldi berean ematen ari dira zuhaitzok, limoiondoak loreak pipitak fruitu helduak,
|
denak
batera emanez egin ohi duen gisara. Hurrak, heldu ahala, putzura jaulkitzen dira, bertako izokinak arrapalada batean jaten dituztela; eta zenbat hur jango, hainbat orban gorrixka tindatzen zaizkio izokin bakoitzari.
|
|
|
Baina, behar zen bat,
|
denak
batera ospatzeko ere, eta hau zen hurrengoa, inauterietakoa, kinkuagesima ondorengoa, denentzakoa, orokunde deituko zitzaiona. Hauxe izan da hegoaldeko beste lurraldeotan ere ostegun gizen izenez ospatu izan duguna.
|
|
|
Pazkoa udaberriko ilbetean izan ohi denez, 50 egun aurretik, ilberri inguruan egokituko dira Inauteri eta Karnabal festak. Bada urtarrileko zotalegunekin tronpa  tzen
|
denen
bat ere: Eguberri ondorengo lehenbiziko sei egunak nolako, hurrengo urteko lehenbiziko sei hilabeteak halako.
|
|
2020
|
|
|
Pieza guztiek bat egin zuten Mikelaren baitan: garbi ikusi zuen
|
dena
bat batean, ordura arte itsututa egon zela konturatuta. Hautsari alergia zion Rosariok, altzariak garbitzen ibili ziren batean aipatu zuenez.
|
|
|
Eta jeneralean gertatu egiten zen, kakatuek eta ero hark erregeen moduan zainduta zeuzkan beste piztiek hizketan ikasten zuten. Eta egunero, ordu jakinetan, egundoko zalaparta sortzen zen han,
|
denak
batera hasten baitziren pioka eta txorrotxioka. Kakatuak Plutarkoren obrak errezita  tzen zituen, loro batek Stevensonen Altxor uhartea liburuko esaldi osoak errepikatzen zituen, mika batek, hain txikia izan arren, gerraontziko kanoien danbada hotsa imitatzen zuen...
|
|
|
Edo zerbaitetan islaturiko ilargiaren gogoragarria, kordoka eta zeihar.
|
Dena
batera adierazten du, eta hori ezer ez adieraztea bezala da. Okasio horretarako makillatuta joateak, erabakitzen du Mariannek, deseroso sentiaraziko luke.
|
|
|
Garrasi egin zuten denek, baita Mariannek ere, eta Karenek Marianneri gerritik heldu eta estu estu egin zuen.
|
Denak
batera ari ziren animatzen, beren arteko harreman sozial ohikoak desegin zituen zerbait magikoa ikusi zuten. Keaney andereñoa txistuka eta oinekin lurrari kolpeka ari zen.
|
|
|
Nire buruaz beste egitea gogoan iltzatu zitzaidan eta pastilla aurkitzen banituen,
|
denak
batean hartuz medikuntzako alkoholarekin batean erdiesten ahal nuen.
|
|
|
Goiti, eta goiti, eta are eta goitiago jaurti zituzten tipulak, bera bertan ez zegoelako eta kontu barregarria zelako. Biribilak zirelako, eta distiratsuak eta politak, tipulak, eta teilatuan ez atzera ez aurrera eta etxeko hormaren kontra zapartaturik gelditzen zirelako, eta bihurrikeria eta arau hauste bat zelako, eta lorategi guztia,
|
denok
batera jan izan bagenitu bezala, tipula mintz eta azalez beterik gelditu zelako, eta hala aritzea kitzikagarria eta hura guztia ikustea dibertigarria zelako. Eta oso pozik nengoen ni auzoko haur guztiak ni ikustera etorriak zirelako, eta haien askariari, Lluna ez, hik ez, hik ezin dun hori edan, hik ezin dun horretatik edan, esaten didaten egunetako zuku gozoen usaina zeriolako.
|
|
|
Bakarka ez sinatzea erabaki genuen.
|
Denok
batera joan ginen indar gehiago izateko. Liga hasi baino astebete lehenago, Burgosen lagunarteko partidu bat joka  tzeko geundela, Ronnie Allen entrena  tzaileak zelai erdian bildu gintuen eta hauxe esan zigun:
|
|
|
Horien artean, neu.
|
Denok
bat egitea erabaki genuen, Athleticeko arduradunen aurrean indar gehiago izateko. Hilabete batzuk lehenago Kopa irabazita geunden eta bagenekien beste talde batzuetan dezente gehiago kobratzen zutela.
|
|
|
José Ignacio Zarza, orduko gerentearekin eta Felix Oraá presidentearekin bakarka negoziatuta, ez genuen ezer lortu. Horregatik,
|
denok
bat egitea pentsatu genuen. Ziur nago, Iribarrek, gauzak bere kontura eginda, gehiago aterako zuela, baina gurekin bat egin gura izan zuen.
|