|
2000
|
|
|
ORAIN hamar urte Principe
|
de
Viana erakundeak" Idazle Nafar Garaikideen Antologia" obra plazaratu zuen bi aletan. Orain, Vahan Sarkisian filologo armeniarrak 1990ean hamasei egileen artean eginiko lan haren zati batzuk aukeratu eta armenierara itzuli ditu.
|
|
2002
|
|
|
Ez da erraza arkeologoekin Gazteluko Plazako lanari buruz hitz egitea eta gurekin hitz egin dutenek nahiago izan dute anonimatotik hitz egitea. Nafarroan ondare historikoaz arduratzen den Principe
|
de
Viana erakundeak badaki gauzak gaizki egiten ari direla eta babes bila ere aritu da. Otsailaren bukaeran, prentsan argitaratuta agertu den moduan, bilera bat egiten saiatu zen Nafarroako zenbait arkeologok erakundearen jokaera babestu zezan.
|
|
|
Indusketak egiteko Trama enpresa kontratatu eta hau Principe
|
de
Viana erakundearen zaintzapean jarri bazen ere, Iruñeko Udalak muzin egin dio ondare arkeologikoari eta hortik egin zitekeen irakurketa historikoari, eta horren froga da aparkaleku proiektua urtebetean gauzatu nahi zuela, gutxienez Gazteluko Plaza oinezkoentzat erabilgarri egoteari dagokionez. Mezu hori behin eta berriro zabaldu du Yolanda Barcina UPNko alkateak:
|
|
|
baieztapen hori halako indarrez ondare arkeologikoaz benetan arduratu izan balira, jakinik arkeologia lanek akaso urteak irauten dutela? Harrigarriena da, zeregin horretan Iruñeko Udalak eta UPNk UPNren arazoa bihurtu baita jadanik Trama enpresa eta ondare historikoaren zaintzaz arduratzen den Principe
|
de
Viana erakundearen babesa izan duela.
|
|
|
EAEn Jaurlaritzak lurrak kalifikatzen ditu arkeologiarako emankorrak diren ala ez eta gero diputazioek dirua jarri eta kontrola eramaten dute. Principe
|
de
Viana erakundearen independentzia da behin eta berriz azpimarratu nahi izan den mezua, baina mezu horren indarra oso kolokan dago kontuan hartzen badugu erakunde honetako zuzendaria Juan Ramon Corpas UPNk izendatutako kargu politikoa dela. Gipuzkoan, adibidez, erakundeek Aranzadi elkartearen eskuetan uzten dute arkeologiaren zaintza lana, eta hau bai, instituzioetatik erabat independentea da.
|
|
|
Peritaia Juan Jose Agirre Mauleon Aranzadiko kide eta EHUko arkeologia irakasleak egin zuen eta honek epaileari emandako txostenaren zati luze bat' Diario de Noticias' ek argitaratu zuen otsailaren 17an. Bertan oso argi ikusten da Agirre jaunari Gazteluko Plazako indusketa lanak bisitatzeko behin eta berriz jartzen dizkioten oztopoak, nagusiki Principe
|
de
Viana erakundearen aginduz gainera. Horrez gain, UPNtik Aranzadi elkarteari irudi eskasa bizkarreratzeko ahalegina ere oso nabarmena izan da azken bizpahiru hilabeteetan.
|
|
|
Juan Ramon Corpas: Principe
|
de
Viana erakundeko zuzendaria eta UPNko kidea. Gazteluko plazako indusketak erakunde honen «zaintzapean» egiten ari dira.
|
|
2009
|
|
|
Gerrak etena ekarri zuen, eta gerraoste luzean ere ez zen txapelketarik izan, 1958an Bizkaian, Euskaltzaindiak antolatuta, berriz heldu zioten arte. Nafarroan bi urte beranduago heldu zioten erronkari, Príncipe
|
de
Viana erakundeko Euskararen aldeko sailaren eskutik. 1960ko txapelketa Lesakan izan zen eta Andres Narbarte izan zen garaile.
|
|
2010
|
|
|
Foru Diputazioan zeuden agintari nafarrak Francoren aldekoak ziren; baina, nafartasun horri jarraiki, jarrera malguagoa zuten euskararekiko. Hala, 1957 urtean, Nafarroako Foru Diputazioak Euskararen Aldeko Saila sortu zuen Principe
|
de
Viana erakundearen barruan, hainbat euskaltzaleren proposamenari jarraiki. Euskararekin loturiko proposamenak nahiz saioak burutu zituen sailak, baita irakaskuntzaren alorrean ere.
|
|
|
Ikastolagintza ere gorantz zihoan herrialdean, eta, gainera, Nafarroako Diputazioak ikastolekiko jokabidea aldatu zuen. Hastapenetan jarrera irekia izan bazuen (egiten uztearen jarrera gisa defini daitekeena), herrialdeko ikastolen ardura Principe
|
de
Viana Erakundetik Diputazioaren Hezkuntza Zerbitzura pasatu zen 1972an, eta 1975etik aurrera nabarmen gaiztotu zen Diputazioaren jokabidea. Etengabe hazten ari ziren euskal eskola haiek kontrolaezinak bihurtu ziren baita agintarientzat ere, eta ez zuten begi onez ikusten Nafarroako ikastolak Euskal Herriko mugimendu baten parte sentitzea.
|
|
|
Nafarroako Diputazioaren Príncipe
|
de
Viana erakundeko Fomento del Vascuence sailean parte zuzena izan zuen, euskararen sustatze lanetan eta erakundearen izena zeraman aldizkariaren euskarazko gehigarrian batik bat. Amadeo Marco, Miguel Javier Urmeneta eta abarren laguntza lortu zuen Euskararen Sail horretatik euskara sustatzen eta zabaltzen joateko Nafarroan, eskola munduan bereziki.
|
|
|
Principe
|
de
Viana erakundeak, hain zuzen, aspaldidanik egin zen hizkuntza egoeraren inguruko lanik garrantzitsuena argitaratu zuen El estado actual del vascuence en la provincia de Navarra (1970). Factores de regresion.
|
|
2012
|
|
|
Nafarroako Unibertsitatean ikasten zuen gazte talde baten nahia eta, besteak beste, lehen ikastolen sorreran ibili zen Etorkizuna elkartearena batu eta lehen euskara eskolak sortu ziren. Etorkizuna elkarteak Nafarroako Gobernuko ondare kulturalaren babeserako Principe
|
de
Viana erakundearen eta Euskaltzaindiaren babesa zuen, beraz, euskaltegia ere babes apur batekin eratu zen.
|
|
2014
|
|
|
Hain zuzen ere, herritarrek batzarrean eskatu bezala, atzenik Herriko Etxeak ontzat eman du udal hirigintza arauditik kanpoko ateratze lanak galeraztea. Horri, Principe
|
de
Viana erakundearen ebazpen bat erantsi dio Herriko Etxeak, araudiko 28 artikuluan harrobiei buruzko xehetasunak betearazteko Marmoles Baztan enpresari, batez ere leizeen babesari dagokion 3 puntuan. Horrela bada, Mehategiei buruzko legeak ez du herriko araudia baliogabetzen, Alkateak aurreko batzarrean kontrakoa adierazi arren.
|
|
2016
|
|
|
P rincipe
|
de
Viana erakundeak euskaraz karrikaratzen zuen paperaren orrietan Aingeru Irigarairen eta Andres Astitzen artean jazoriko eztabaida baten arrazoiak pausatu ziren. A. Apat Etxebarne ezizen ezagunaren atzean bere burua jada ezkutatzen ez zuen Aingeru Irigaraik" Kontzilioa eta kristau irakaspenak" izenburuko kolaborazioa agerrarazi zuen 1967ko azaro abenduko zenbakian.
|
|
|
Idazle moduan gaztelaniaz zein euskaraz izkiriatu eta argitaratu zuen; gaztelaniaz Redencion eta La Cruz aldizkarietan atera zituen kolaborazioez gainera Los grandes interrogantes izenburuko liburua atera zuen Zallan 1952an. Euskaraz, eta Principe de Viana-ko" Ikasi mikasi" sailaz aparte, bere aitaren bertsoak eta ipuinak biltzen dituen liburua apailatu zuen, Goldarazko bertsolariaren kontu eta bertsoak, Principe
|
de
Viana erakundeak berak 1960an argitara eman zuena. Principe de Viana ko" Ikasi mikasi" saila funtsean gai erlijiosoak lantzeko erabili zuen, baina ez zuen aukera galdu euskararen inguruan pentsatzen zituenak plazaratzeko, eta ohikoan zarabilen euskarari erreparatuz, bateko zein besteko berrikuntza zaleegia ez zela aisa usna daiteke.
|
|
|
Ordurako euskaltzain urgazle izendatua zen Garde jauna, 1964.az geroztik hain zuzen ere, eta 1966 urtetik bederen, Aguren eta Principe
|
de
Viana erakundearen aipatu euskarazko argitalpenean agerrarazi zituen bere idazkiak. " Erronkari zazpirak bat" olerkia adibide:
|
|
|
Santiago Ezkerrak argitalpen horretara bidali zituen kolaborazioak 291 zenbakitik aurrera hasi ziren agertzen, 532 zenbakira arte, hau da, 1976.etik 1982.era arte, osotara, 63 artikulu, edozein gai jorragai zutenak. Principe
|
de
Viana erakundeak kaleratzen zuen euskarazko gehigarrian, berriz, 1974.etik 1981.era arte agerrarazi zituen bere idazkiak, 26 osotara, 101 zenbakitik 146 zenbakira bitartean alegia.
|
|
|
Yanguasek 1833.eko abuztuan erantzun zion Zuaznabarri La contrajerigonza o nfutacion jocoseria del ensayo historico critico sobre la legislacion de Navarra idazkiaren bitartez; Elizondo lizentziatuaren arimaren apoderatuaren izenean, Iruñean plazaratu zen, nahiz azalean Panzacolan egina dioen. Bai Zuaznabarren lana eta bai Yanguasena, biak Principe
|
de
Viana erakundeak berrargitaratu zituen 1966.ean. Ez zen liburu filusa Yanguasek eskaini ziguna, berrehundik gorako orrialde kopurua baitzuen.
|
|
|
Luengo deitzen zen kargu goreneko mugazain batekin ezkondurik, Madrilera aldatu zuen bizitokia, non piano irakasle jardun zuen. Musikaria izanki, herri musika biltzeari ekin zion, alabaina, ezagunagoa dateke idazlari gisa; 1960.ean hasi zen bere kronikak Luzaide aldizkarian agertzen, baita Principe
|
de
Viana erakundeak Iruñean ateratzen zuen euskarazko gehigarrian ere. Horretan 1970.eko irailean Moises Domezain apez iruindarraren oroitzapenean eginiko nekrologikoan zioenaren arabera, esate baterako, jakin badakigu Japonian izan zela:
|
|
|
Bertso horiekin estreina egin zuen Principe
|
de
Viana erakundearen gehigarrian 1975.eko ekainean Iturberen alargunak, eta ordutik aurrera, ez zuen zenbaki askotan huts egin. 1975.eko uztail agorrilekoan euskararen eresia eskaini zigun:
|
|
2018
|
|
|
Nafarroako Diputazioak antolatu zituen euskarazko eskolak hartzeko izena eman zuen 1952an, eta F. Tirapurekin eginiko lehen urtean, bazekien euskaraz mintzatzen. Principe
|
de
Viana erakundearen barruko Euskeraren Aldeko Saileko bokala; beraz, Principe de Vianako Batzorde Iraunkorreko kide. Euskeraren Sail honetan buru izan zen.
|
|
|
258. Principe
|
de
Viana erakundeak argitaratu zuen izen bereko aldizkariaren lehen zenbakia 1940ko abenduaren 3an kaleratu zen, F. Xabier Deunaren egunean alegia.
|
|
|
Bestalde, Nafarroako Unibertsitatean, Filosofia eta Letretako Fakultatean, euskara katedra sortu zen 1963an, eta hurrengo urteko otsailean eskola ematen hasi zen. Diputazioko Principe
|
de
Viana Erakundeak jada eginak zituen Unibertsitatearekin euskal katedra sortzeko elkarrizketak; horrek ekarriko zuen kostua Diputazioak bere gain hartuko zuen. Salamancako Unibertsitatean jada funtzionatzen hasia zen" Manuel de Larramendi" euskal katedra, 262 baina Euskal Herrian, Nafarroako katedra hau izan zen lehena.
|
|
|
Miguel Javier Urmeneta ahalduna, Jose Esteban Uranga Principe
|
de
Viana Erakundeko zuzendaria eta Pedro Diez de Ultzurrun Euskeraren Aldeko Sailaren bokalaren bidez, unibertsitateko 500 ikasle nafarren eskaera jaso omen zuen Nafarroako Diputazioak: "[...] instancia que ha sido informada conjuntamente por el Iltmo, señor D. M. U., Diputado Foral, por D. J. E. U., Director de la Institucion ‘Principe de Viana’, y por el Dr.
|
|
2020
|
|
|
1937 urtean, Arabako gobernadore zibil izendatu zuen Francok. Príncipe
|
de
Viana erakundeko zuzendaria izan zen, baita erakundeko aldizkariaren zuzendaria ere(), eta Euskaltzaindiko kide ere izan zen".
|
|
2021
|
|
|
Aurkikuntza hura «uste gabean» gertatu zela esatean adierazi nahiko nukeena da ordurarte «historialari ofizialek eta ofizialistek», erakundeetako aholkulariek, Nafar Gobernuko Kultura Saileko Zuzendaritza den Principe
|
de
Viana erakundeak eta abarrek ez zeukatela aurreikusita eta ez zutela ezta ideiarik ere. Iruñeko erdi erdiko plaza nagusian agertu zenak uste gabean harrapatu gintuen denok.
|