|
2003
|
|
|
Pello Zubiria, aldiz, Soto del Real espetxeko erizaintza psikiatrikoan dago hilaren 7az geroztik. Zubiriari dagokionez, komisaldegia eta Gregorio Marañoneko sofrikarioa ez da nahikoa izan eta, ospitaleko garaian saiatu diren bezala, bere egoera behin eta berriro lotu nahi dute
|
buruko
gaitz batekin, familia eta ARGIAko lankideen aldetik behin eta berriro salatu dena.
|
|
2006
|
|
|
Erdialdeko Amerikako zuhaitz igel begigorriaren azaleko sekrezioak sendagaia ekar dezake
|
buruko
gaitz batzuetarako.
|
|
2007
|
|
|
Minbizia herrialde garatuetako gaixotasun hedatuenetariko bat da, bihotzeko eta burmuineko gaitzekin batera. Gure bizi itxaropena luzatzen ari den heinean, minbizia eta
|
buruko
gaitzak gero eta gehiago agertzen ari dira. Denboraren poderioz, gure gorputzeko zelulak zahartzen joaten dira, eta, halako batean, erreplikatzeko orduan, akatsen batengatik edo zahartu direlako, gaixotasunak agertzen dira.
|
|
|
Antidepresibo hura monoamino oxidasaren inhibitzaile bat zen, eta atzetik etorri ziren antidepresiboek ere estrategia bera erabiltzen zuten; hau da, garuneko noradrenalina eta serotonina neurotransmisoreen maila erregulatzen zuten. Lehenengo antidepresibo haien estrategia biokimikoa ezagututa, garbi geratu zen depresioa
|
buruko
gaitz bat zela, eta konturatu ziren neurotransmisoreak tarteko zirenez, oinarrian garuneko neuronen arteko konexioen gutxitze bat zegoela.
|
|
|
Depresioa
|
buruko
gaitz bat da funtsean, baina, oro har, organismo osoari eragiten dio. Artxibokoa
|
|
|
Espainiako enpresa batek diseinatu eta A GPS sistema (GPS lagundua) erabiltzen duen gailu bati esker, errazagoa da hemendik aurrera haurrak, zaharrak,
|
buruko
gaitzak, tratu txarrak jasandako emakumeak, arriskuko kirolariak, suhiltzaileak eta gal daitezkeen beste kolektibo asko aurkitzea. Pedro Duque espainiar astronautak, Deimos Imaging eko zuzendari nagusiak, eta Joaquín González Deimos Aplicaciones Technologies eko (DAT) zuzendari nagusiak aurkeztu zuten atzo, Madrilen, pertsonak lokalizatzeko teknologia berria, barne edo lurpeko esparruetan ere eraginkorra.
|
|
2008
|
|
|
1896an Connecticut estatuan epileptikoei, «ergel kronikoei» eta «adimen ahula zutenei» ezkontzea debekatu zitzaien. Eta beste zenbait estatutan
|
buruko
gaitzak zituztenak antzutzea baimentzen zuten legeak jarri ziren martxan. 1927an AEB Ameriketako Estatu Batuetako Auzitegi Gorenak berretsi egin zituen, gainera, arau horiek guztiak, eta XX. mendearen erdialdera arte ez ziren baliogabetu.
|
|
|
Horrek, osasun zerbitzuetara jotzen dutenean transexualentzat prozesu «oso gogorra» dakarrela uste dute Euskal Herriko Gay eta Lesbianen Askapen Mugimenduak (EHGAM) eta Medeak kolektibo feministak. Transexualitatea
|
buruko
gaitzen zerrendatik kentzeko eskatu zuten Donostian eginiko elkarretaratzeetan, atzo.
|
|
|
Transexualitatea
|
buruko
gaitzen zerrendatik ateratzeko eskatzeaz gainera, beste hainbat eskaera egin zituzten bi elkarteek atzoko protestetan. Hormona tratamendu eta ebakuntza «askeak» aldarrikatu zituzten, psikiatraren tutoretzarik gabekoak.
|
|
|
Eta neurri horien artean hauek aipatzen ditu: zigor betetze alternatiboak droga menpekotasuna dutenentzat; tutelatutako guneak zigortutako emakumeentzat eta beren kargu haurrak dituzten amentzat; zerbitzu berezituak
|
buruko
gaitzak edo kronikoak dituzten presoentzat; laguntza programak lanerako eta heziketarako, eta bergizarteratze zentroak, besteak beste. –Horiek eta beste alternatiba batzuk gizatiarragoak, eraginkorragoak eta merkeagoak ere badira?, dio plataformaren testuak.
|
|
|
Halaber, San Joan Jainkoarenaren anaieko erlijiosoa da Martin. Hilurreneko gaixoekin eta haien familiekin egiten du lan, zerbitzu aringarrien eta
|
buruko
gaitz sendaezinen unitatean. Hilabete honetan, berak lan egiten duen unitatean 60 lagun hil dira.
|
|
|
«Esparru, lurralde eta adin guztietako jendea bildu dugu, eta lehia bizia eta dibertigarria izango da». EITBren Maratoiarekin bat eginez,
|
buruko
gaitzen ikerketarako bideratuko dute gaurko lehiaketan jokoan jarriko den dirua.
|
|
2009
|
|
|
Orain, ondo moldatzen dira hizkuntzarekin, eta Betancourtek hitz eta esamolde ugari ikasi du euskaraz. Attona Joxek horrela deitzen dio Dorak Juanitaren senarrari
|
buruko
gaitza du duela lau urte pasatxotik, ahaztu egiten zaio zaintzaileak ez duela euskaraz hitz egiten eta hondarribiera jatorrean mintzatzen zaio. Are gehiago, Joxe Errazkini ez zaio gustatzen Betancourtek bizarra mozterik eta halakoetan purrustaka hasten da, euskaraz bereak eta bi esanez; hitz itsusi horiek buruan gorde eta etxeko andreari galdetzen dizkio zaintzaileak.
|
|
|
Berdin zaie. Haiei jende gehien duten 40ak esan, eta bost axola zaie zure egoera soziolinguistikoa, zure arazo politikoa edo
|
buruko
gaitza: barrura zoaz eta kito.
|
|
|
Berdin zaie. Haiei jende gehien duten 40ak esan, eta bost axola zaie zure egoera soziolinguistikoa, zure arazo politikoa edo
|
buruko
gaitza: barrura zoaz eta kito.
|
|
|
Kapar edo mozkorra edukitzea ere
|
buruko
gaitzen barruan ulertu izan da gizarte tradizionalean. Osabide moduan gatzdun kafea ematea, edo burua iturri azpian ipintzea izan dira erabilienak.
|
|
|
2008ko
|
buruko
gaitzen maratoiaren diruaren erabilera
|
|
|
Iaz
|
buruko
gaitzei eskainitako maratoian bildutako dirua zein ikerkuntza proiektuetara joango den erabakita dago. Aurkeztutako 24 proiektuetatik zortzi lagundu dituzte diruz, guztiak euskal ikertzaileen proiektuak dira.
|
|
|
|
Buruko
gaitzak prebenitzeko burua lanpetua edukitzea bezalakorik ez omen dago. Aspaldiko esaera da, mens sana in corpore sano. Vladimir Hachinskik burua eta gorputza zaintzeko deia egiten du, eta esan liteke berak ere ongi betetzen duela predikua.
|
|
|
geratzen zèn mundu ezezagun hark ametsetan hartzen zuela bere berezko forma?. Ez dakit nola esan? esan zion Damasok Adari bizpahiru aldiz, gaia azaltzea ere ez baitzen erraza?, psikologo adituek bakarrik interpretatzen zekitena eta zientzia berri bati ateak zabaltzen zizkiona, psikoanalisiari?, zeinak berebiziko garrantzia baitzuen, itxura batean,
|
buruko
gaitzen sendabidean.
|
|
|
eta are, miresgarri? deituriko jende askok sinesten du etxeko atean eskegiriko zaldi ferrak
|
buruko
gaitzak eta espiritu gaiztoak uxatzen dituela. Dena den, sinesten ez dutenek ere zintzilikatu egiten dute.
|
|
|
–Adimen guztiak direlako ederrak? zioen
|
buruko
gaitzen ikerketari laguntzeko EITBk antolatutako maratoiaren leloak. Zalantzarik gabe, Hitlerren zein Manzanasen adimenek franko edukiko zuten ederretik.
|
|
|
Baina onartu beharra dago adimen guzti guztiak ez direla ederrak, batzuek ez dakitela sufritzen eta sufriarazten baino.
|
Buruko
gaitz jakin batzuek jotakoak oso dira bortitzak eta erasokorrak. Egia beti aurretik; mundua ez da Wonderland.
|
|
|
Ulertu beharra dago. Urte asko daramatzate kalean,
|
buruko
gaitzekin euretako askok, eta ez daude ordutegia eta baldintza batzuk betetzeko prest.
|
|
|
Osasunerako Mundu Erakundeak (OME) 1990 urteko maiatzaren 17an kendu zuen homosexualitatea
|
buruko
gaitzen zerrendatik. Duela hemeretzi urte.
|
|
|
1990 urtean homosexualitatea
|
buruko
gaitzen zerrendatik atera zen arren, elkarteek gogorarazi dute transexualitatea 1980 urtetik buruko nahasmendutzat hartzen dela. Horrek egoera kontraesangarriak sortzen dituela azaldu du Sarai Montesek, Errespetuz pertsona transexualen integrazio eta defentsarako euskal elkarteko presidenteak.
|
|
|
Transexualitatea, 1980tik gaixotasuntzat. Osasunerako Mundu Erakundeak 1980an sartu zuen transexualitatea
|
buruko
gaitzen zerrendan.
|
|
|
Aldarrikapenak.
|
Buruko
gaitzen zerrendatik kentzea, eta endokrinologora joan aurretik psikiatrara joan behar ez izatea eskatzen dute.
|
|
|
Aniztasun sexualaren aurkako jazarpenak ikasle gay, lesbiana, bisexual edo transexualengan duen eragina jakiteko ikerketak egiteko eskatu du: eskola porrota, bere buruaz beste egiten saiatzen diren ikasleak,
|
buruko
gaitzak... Europako hainbat herrialdetan mota horretako ikerketak egin dira dagoeneko.
|
|
|
Kontuak kontu, gorputzeko beste ataletan bezala, zerebroaren funtzioa erreakzio biokimikoen ondorioa da, eta, horietan, geneek badute zerikusi handia. Azken egunotan, Alzheimerren eritasun neurologiko larriaren oinarri molekular berriak aurkitu dira, eta eskizofrenia eta depresioa
|
buruko
gaitzek osagai genetikoa dutela ere deskribatuta dago. Bestelako gaixotasunetan bezala, inplikaturiko geneen aurkikuntzak, predikzioan, prebentzioan eta tratamenduan aurreratzen lagunduko duelakoan daude zientzialariak.
|
|
|
auskalo, gainera, egia ez ote zen, zeren etxeko jakintsuak –Damasok, Madrilgo kimikako fakultatean karrera amaitu eta irakaskuntzari ekin zionak, hango eskola alemanean– halaxe esan baitzion Madrildik oporretan itzulitako egun haietako batean –arratsalde eguzkitsu batean izan zen, eta anai arrebek hondartzatik paseatzen zuten, oinutsik, portua eta badiaren inguruko mendixkak ikusgai–: ...bai bederen– geratzen zèn mundu ezezagun hark ametsetan hartzen zuela bere berezko forma –" Ez dakit nola esan" esan zion Damasok Adari bizpahiru aldiz, gaia azaltzea ere ez baitzen erraza–, psikologo adituek bakarrik interpretatzen zekitena eta zientzia berri bati ateak zabaltzen zizkiona –psikoanalisiari–, zeinak berebiziko garrantzia baitzuen, itxura batean,
|
buruko
gaitzen sendabidean.
|
|
2010
|
|
|
Kontakizun bat da, zeinean protagonistak gogora ekartzen duen
|
buruko
gaitz baten ondorioz erietxean dagoen pertsona batekin izan zuen harremana, eta hori bidaia koadernoan dauden marrazkien bidez ekartzen du gogora.
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak 2020an gizartearen %20
|
buruko
gaitzak jota egongo dela aurreikusi du. Gizarte ustez eta aurreratuetan, depresioa izugarri hedatuko dela uste da, ia biztanleriaren erdiak jasango du gaitza.
|
|
|
Nire emazteak
|
buruko
gaitza du eta ezin ditu gure seme alabak zaindu eta nik atera behar dut aurrera familia, argudiatu du. Egunean 5 euro irabazten ditu eta 10 metro karratuko gela batean bizi da.
|
|
|
Nire emazteak
|
buruko
gaitza du eta ezin ditu gure seme alabak zaindu eta nik atera behar dut aurrera familia, argudiatu du. Nire alabaren argazkirik ere ez dut desagertuta dagoela dioen iragarkia jartzeko.
|
|
|
Erwin panpinari esker, umeek giza gorputza barrutik nolakoa den ikasi ahal izango dute, eta gainerako bost panpinei esker,
|
buruko
gaitzak nolakoak diren ikasiko dute.
|
|
|
Ainhoa Etxebestek
|
buruko
gaitzen inguruko erreportajea egin du Euskadi Irratirako.
|
|
|
Kolpeak hartuz eta asko sufrituz ikasi du zer eta zergaitik gertatzen zaion. Ondoeza eragiten zioten Hutsune handiak sentitzen zituen eta hauek onartu eta kudeatzen ikasi behar izan du
|
buruko
gaitzekin bizitzen ikasi egin behar delako.
|
|
|
|
Buruko
gaitzak dituztenak gizarteratzeko garaian lanak eta errutinak asko laguntzen dute. Mikelek dio:
|
|
|
Etnologiak horren berri ematen digu. Intxaurrak garunaren itxura duenez,
|
buruko
gaitzak sendatzen omen ditu. Gibel belarrak gibel itxurako hostoak dituenez, gibeleko gaixotasunak sendatzeko bikaina omen; Lobaria likena, biriken antza omen duena, biriketako gaitzak sendatzeko.
|
|
|
Debagoieneko Mankomunitateak lan eskaintza egin du ibarreko egoitzetan, ospitaletan eta erakundeetan pertsona nagusiak,
|
buruko
gaitza edo endekapenezko gaixotasuna duten pertsonen zaintza eta bizitza kalitatea hobetzeko arreta soziosanitarioa eta terapia okupazionaleko lanak egiteko. Prestakuntza eta lana bateratzen ditu programa honek.
|
|
2011
|
|
|
Ez zait zalantza horren larria iruditzen, kontatzen dudana ikusita.Inork eskatu al dizu gaixo agiria. Psikiatriaren profesionalek ikusi dute lana, eta inork ez du zalantzan jarri.
|
Buruko
gaitza zer den ez dakien ikusle orokorrak zalantza izatea ulertzen dut, halere.Arteterapia gomendatuko zenieke gaixoei. Niri asko lagundu dit neure ametsez hitz egiteak. Nik bideoa egin dut, baina norberaren bizipena kontatzea da kontua, edozein adierazpideren bidez. Niri behintzat lagundu egin dit sendatzen.
|
|
|
Une batez, Ivan Lendl tenislariaren antza hartu zion irudiari. Lantzean behin gertatzen zitzaizkion horrelakoak
|
buruko
gaitzaren kontrako botikak hartzeari utzi zionetik. Popatik.
|
|
2012
|
|
|
Itunpeko ospitaleetan, berriz, hirukoiztu egin dira ebakuntzak; 629 egin zituzten 2001ean, eta 1.892 joan den urtean. Buruko Osasunaren Plana Buruko Osasunaren 2012 Plan Estrategikoa onartu zuen asteazkenean Nafarroako Gobernuak;
|
buruko
gaitzak dituzten pertsonek jasotzen duten arreta hobetu nahi du. Nafarroako Parlamentura eramango dute egitasmoa orain, onar dezaten.
|
|
|
Nafarroako Parlamentura eramango dute egitasmoa orain, onar dezaten. RSM Buruko Osasunaren Sarean pertsona gehiago artatzea,
|
buruko
gaitzak dituzten haur eta gazteei arreta berezia eskaintzea, gaixoak artatzeko azpiegitura berriak eraikitzea eta langile gehiago kontratatzea dira planaren helburu nagusiak. Nafarroako Gobernuko Osasun kontseilari Marta Verak adierazi duenez, «kalitatezko eredu» batera hurbilduko da Nafarroa egitasmo horrekin, «botika gehiegitan» oinarritutako eredua atzean utzita.
|
|
|
Integrazio ala marginazio bidean gabiltza?
|
Buruko
gaitzak dituzten pertsonen elkarte batean lan egiten dut. Askok zentroetara etortzeari utzi behar izan diote, diru-laguntzekin ordaintzen zutena orain ezinezkoa bihurtu zaielako.
|
|
|
Nolanahi ere, hura zen eskura genuen liburu bakarra: eta neure buruari sinetsarazi nahi nion bazela itxaropenen bat nire lagun hipokondriakoa larritzen zuen estutasunak aringarririk izan zezan (zeren horrelako arrarokeriez baitago betea
|
buruko
gaitzen historia), baita irakurri behar nuen eromen haren gehiegian ere. Izan ere, entzuten zuenean, edo entzuten zuela zirudienean, nire lagunak ageri zuen bizitasun bitxia eta larria antzemateko gai izan banintz, neure burua zorionduko nuen nire asmoak izan zuen arrakastagatik.
|
|
|
Adibidez, gorputz naturalaren eta politikoaren artean antzekotasun unibertsal eta estua dagoela esatean idazle eta pentsalari guztiak bat datozela kontuan izanik, egon al daiteke ezer logikoagorik, bien osasuna zaindu behar dela eta gaitzak errezeta berberaz sendatu behar direla esatea baino? Gauza jakina da senatu eta batzar handiek sarritan izaten dituztela arazoak kideek umoreak gainezka 75, hantuta edo beste erikortasunen batekin izaten dituztelako, edo
|
buruko
gaitz asko, eta bihotzeko gehiago; edo konbultsio bortitzak eta bi eskuetako, eta batez ere eskuineko, nerbio eta tendoien uzkurdura mingarria; edo aldarte txarrak, haizemin, zorabio eta eldarnioak; edo materia kirasdun eta zornatsuz beteriko gangaila tumoreak; edo lerde jario eta korroka nazkagarriak, izugarrizko gose eta digestio txarrak, eta aipatu beharrik ez dagoen beste asko gainera.
|
|
|
Pertsona maniakoek edo fobiak dituztenek hobera egiten dute musika lasai eta motela entzuten badute. Musika taldean entzutea bakarrik entzutea baino eraginkorragoa da,
|
buruko
gaitzak sendatzeko bederen.
|
|
2013
|
|
|
Hamahiru euskal preso mantentzen dituzte kartzelan oso gaixo egon arren, eta senideek ohartarazi dute bereziki kezkagarriak direla Txus Martinen eta Aitzol Gogorzaren kasuak.
|
Buruko
gaitz larriak dituzte biek, eta, azaldu dutenez, espetxeko egun bakoitzak okertu egiten du haien egoera. Eraso fisikoak 12 presori Egoera larri horiez gain, egunerokotasunean ere presoak «ahalik eta gehien tenkatzen» ari direla salatu dute senideek:
|
|
|
Modu horretan, ordura arte karitate kristauan oinarritutako laguntzen antolaketa gailendu zen, baita udal, diputazio eta ekimen pribatuak sostengatutako ospitale, ongintza leku, klinika pribatu eta mediku baten zerbitzuak ordain zitzaketen gaixoen arreta sistema ere. Hortaz, osasungintza ez zen mugatu gizarte entzutea zuten gaixotasunak sendatzera,
|
buruko
gaitzak edo tuberkulosia kasu; bai, ordea, oraindik eraiki behar ziren osasun zentroen bitartez asistentzia indibidual orokor eta koordinatu bat eskaini.
|
|
|
Gizarte industrialetan jarduera fisikoa ia desagertu egin da eguneroko lanetik, eta, bestalde, jarduera fisikoak onurak besterik ez dizkigu ekartzen, bai
|
buruko
gaitzik ez izateko eta bai gizakien egoera orokorrarentzat ere. Izan ere, eta besteak beste, odolaren jarioa hobetzen du, arterietako presioa egokitu, arnasketa hobetu, pisuaren kontrola erraztu, eta beste zenbait arrisku saihesten lagundu.
|
|
|
Burmuinean sendagaiak emateko garatu duen polimerozko orratz mikroskopiko batzuen inguruan egin du ikerketa lana. Harekin izan gara aurkikuntza horren eta gero eta ohikoagoak diren
|
buruko
gaitz endekapenezkoen gainean berba egiteko.
|
|
|
|
Buruko
gaitz larria du.
|
|
2014
|
|
|
Espainiako Neuropsikiatria Elkarteko presidente Eudoxia Gayk esana da: tratatzen dituzten
|
buruko
gaitzen herena zuzenean langabeziarekin eta etxebizitza ordaintzeko arazoekin dago lotuta. Krisi ekonomikoak areagotuta, handiak dira gure gizarteak bizi dituen desoreka sozialak, eta horrek eragin zuzena du buruko osasunean, Sergi Raventos Kataluniako Osasun Publikoaren Alde Zutik elkarteko kide eta soziologoak azaldu digunez.
|
|
|
Bakartze sentsazioa espetxeko egunerokotasunean ere areagotu da, bai langileekin eguneroko harremanetan, baita espetxe barruan lan egiten duten elkarteen presentzian ere, Arabako Hiesaren Kontrako Batzordeak eta Salhaketak azaldutakoaren arabera. Horren eskutik espetxe barruko
|
buruko
gaitzen gaineko kezka areagotu dela azaldu du batzordeak. Langraizko (Araba) espetxe zaharraren baldintza txarrak? 90 pertsona inguru daude bertan, erregimen irekian?, eta Basauri (Bizkaia) eta Martuteneko (Gipuzkoa) espetxeetan dagoen pilaketa ere nabarmendu dituzte kezka nagusien artean.
|
|
|
Egonaldi luzeetako unitateetan, pertsona batzuk oso baldintza prekarioetan bizi dira, kontuan hartuz pentsio kontributiboa gutxi gorabehera 300 eurokoa dela. Aski ederki dakit ospitale psikiatrikoetan aurrerapausoak eman direla, baina han ez da bizi nahi duena,
|
buruko
gaitzak derrigortu duena baizik. Kronifikatuak deitzen zaituztete.
|
|
|
Egia da, baina etsipenetik ezin da deus ere sortu. Senideen, elkarteen, boluntarioen, ondoko herritarren eta erakunde politikoen (Ongizate, Osakidetza, Hezkuntza arlokoak) indarrak bateratuta,
|
buruko
gaitza dutenen isiltasuna hautsiko dugu. Hobekuntza gaitza izan da buruko gaixotasunaren inguruan aspektu batzuetan; beste batzuetan, berriz, Erdi Aroan gaude.
|
|
|
Hobekuntza gaitza izan da buruko gaixotasunaren inguruan aspektu batzuetan; beste batzuetan, berriz, Erdi Aroan gaude. Saiatu naiz
|
buruko
gaitza duenaren mesanotxeko argazki bat ateratzen, nahiz eta profesionala ez naizen. Zenbat aldiz konformatzen garen bost xentimoko hitzekin, hedabideetan politikari eta gizarte/ osasun arloko arduradunen argazkiekin!
|
|
|
–Gaixoei ez diete beti esaten
|
buruko
gaitza dutela.
|
|
|
Sendagile batek esaten duenez, «abortuaren ondotik, sexu organoen anomalia da arazoriklarriena; izan ere, pertsonaren izaeraren eta bizitzaren tesuinguraketa osoa mehatxatzen du».Dirudienez,
|
buruko
gaitzak, ezgaitasun fisiko larriak eta bizitza arriskuan jartzen duten gaixotasunakhutsaren hurrengoak dira sexu organo mistodun jaioberri batekin alderatuta (Hutson, 1992: 239). Azken batean, kirurgialarien elkargo iparramerikarrak dioena da ezohiko neurriko klitoridun neskatobat jaiotzearen ondorioak oso larriak direla, hain larriak, ezen kirurgiaren erabilera eta anestesiarentxertatzearen arriskua justifikatzen baitute.
|
|
|
|
Buruko
gaitzekin amaituko genuke.
|
|
2015
|
|
|
Munduratze gogorra izan zuela dio: 2 urte zituenean ama hil zitzaion,
|
buruko
gaitz batek bat batean erasanda, eta aitarengandik eta arrebarengandik bananduta Keyarretik Dakarrera eraman zuten, ama zenaren nebaren etxera. Han hazi zen, osaba izebekin eta haien alabarekin.
|
|
|
2 Gure aitak bidali zidan berorren gutuna, hil honen hamarrean idatzi ziona. Ni
|
buruko
gaitzaz nago eta egun hauetan guztietan berorren eta priore ordearen osasunaz jakiteko gogoaz izan naiz, benetan sentitzen baitut berorren gaitza. Ama Briandak une batzuetan hobera egiten du eta gero bere gaitzek jotzen dute berriro.
|
|
|
3 Nire
|
buruko
gaitzari dagokionez, dudan hobekuntza ahultasunik ez izatea da; horregatik, idatz dezaket eta lan egin beraren bidez ohi dudan baino gehiago; baina burrundara sen berean dago eta oso nekagarria da, eta horrela, besteren eskuz idazten diet guztiei, ezkutuko gauza ez denean, edota konpromisozko nahitaezko gutunak ez direnean. Horregatik izan beza pazientzia, gainerako gauzetan bezala.
|
|
|
8 Horiek (hau da, andre zahartxoaren alabek) kontentatzen badute berori, profesa ematea besterik ez dute, gaitzen bat badute ere, ez baitago emakumerik halakorik gabe. Nire
|
buruko
gaitzak pixka bat arintzera egin du, baina ez neure eskuz asko idazteko bestean, inongo monasteriora ez baitut idazten besteren eskuz baizik, gauza apartekoren bat ez bada, eta horrela amaituko da hau.
|
|
|
1 Jesus izan bedi berorrekin, ene andere eta adiskidea, batetik bestera asko ibiltzen bada ere, hala izango baita. Antoniari esan diot berorren gorentasunari idazteko gertatzen den guztia, bai nire osasun txarraz eta bai gainerakoaz, ni
|
buruko
gaitzaz nagoelako; horrela, hau ere Jainkoak daki nola idazten dudan. Baina berorren gorentasuna eta nire jaun on horiek badatozela jakitean halako poza harturik, ez da asko ahaleginak egitea.
|
|
|
Egia da, profesaduna ez denean ere, Jainkoak beste alde batetik emango duela. Eska biezaiote bihotzez
|
buruko
gaitz hau ken diezadan. Bidali nion hori gertatu zeneko kontakizun bat, esan nahi dut tokiren batetik, gaur joan den posta bidez.
|
|
|
6 Honetaz ez biezaio berorrek ezer esan, ez nahigabetzearren, pena ematen baitit; eman, ordea, goraintziak nire partetik, eta esan
|
buruko
gaitzaz nagoelako ez diodala idazten, oraindik nahiko eskas baitut burua; bere emazte Beatrizi egun honetan idatzi diodala; eta esan hau: ez dela moja berak aipatzen duen anderea.
|
|
|
Bilbok badu
|
buruko
gaitz larrien ondorioz gertatu daitezkeen egoera arriskutsuen prebentziorako protokoloa
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak, Osakidetzak eta Bilboko Udalak
|
buruko
gaitz larrien ondorioz gerta daitezkeen egoera arriskutsuen prebentziorako protokoloa sinatu dute, gaitzak diagnostikatu gabe edota jarraipen asistentzial gabe daudenean aplikatzeko.
|
|
|
Helburua lortzeko,
|
buruko
gaitz larriak antzematen direnean elkarren arteko komunikazio prozedura gauzatuko da, zuzeneko inplikazioa izango dutenen arteko lan-taldea sortuz. Bilbo Basurtu E.S.I.ko Psikiatria Zerbitzua eta lehen laguntzako zentroak, Bilboko eskualdeko helduen osasun mentaleko zentroak eta Udaleko Gizarte Ekintza Sailak osatuko dute taldea.
|
|
2016
|
|
|
|
Buruko
gaitza dutenen egunerokoari buruzko aldarria parlamentura eraman dute Anasaps elkarteko kideek, buruko osasunaren egunean. Osasun zerbitzu publikoen eta lanaren alde egin dute.
|
|
|
Jose Manuel Orterenak dira hitzak. 39 urte ditu, eta
|
buruko
gaitza du. Hitza hartu zuen astelehenean, jendaurrean, Sarasate pasealekuan egindako elkarretaratzean.
|
|
|
Elkarte horretan
|
buruko
gaitza dutenek eta haien senideek egiten dute bat. Azken egunotan kartel batean jaso dituzte gizartearen aurrean aldarrikatu nahi dituzten mezuak, eta Nafarroako Parlamentuko presidente Ainhoa Aznarezi helarazi zizkioten, asteleheneko elkarretaratzea hasi baino lehen.
|
|
|
Elkarteko kide Uxue Conesak eman zuen horren berri, Sarasateko elkarretaratzean: "
|
Buruko
gaitzen bat duten pertsonen %75ek sufritu dute bazterketa beren bizitzaren arloren batean". Conesak gaixotasunak ezartzen dituen mugak haustera deitu zituen herritarrak.
|
|
|
Conesak gaixotasunak ezartzen dituen mugak haustera deitu zituen herritarrak.
|
Buruko
gaitz batekin bizitzea zer den ederki daki. " Min egiten digute baztertzen gaituztenean, edo hutsaren hurrengotzat hartzen gaituztenean; indarra ematen digu, ordea, egiten ditugunak ontzat ematen dituztenean, dugun balioa onartzen digutenean.
|
|
|
Anasaps elkarteko kideek astelehenean egindako elkarretaratzearekin bat egin zuten Mejoranako kideek. Elkarte hori
|
buruko
gaitza dutenek baino ez dute osatzen; 130 kide inguru ditu, gaur egun. 2007 urtean osatu zuten, eta, geroztik, ahalduntzea izan dute helburu.
|
|
|
|
Buruko
gaitzen inguruko estigmaren aurka ahaldundu nahi dute Mejoranako kideek, batetik; sistemaren beraren aurka ere bai, bertzetik. Izan ere, gaur egungo osasun zerbitzuan" paternalismoa" nagusi dela salatu dute, jendaurrean, egunotan, buruko osasunaren eguna dela eta.
|
|
|
Gizarteak
|
buruko
gaitza dutenen inguruan hamaika aurreiritzi dituela azaldu du Verdugok. " Gizaki arraro eta arriskutsutzat ikusten gaituzte".
|
|
|
Elkarte horrentzat funtsezkoa da
|
buruko
gaitza dutenek parte hartzea esparru horretako planetan eta programetan. Eskatu dute, gainera, buruko gaitza dutenek arlo sozialean eta lan esparruan duten egoera benetan ezagutzeko azterketa egin dezatela.
|
|
|
Elkarte horrentzat funtsezkoa da buruko gaitza dutenek parte hartzea esparru horretako planetan eta programetan. Eskatu dute, gainera,
|
buruko
gaitza dutenek arlo sozialean eta lan esparruan duten egoera benetan ezagutzeko azterketa egin dezatela. Neurriak eskatu dituzte, halaber, estigmari modu eraginkor batean aurre egiteko.
|
|
|
Mejoranako kideek ere egin nahi dute lan
|
buruko
gaitza dutenen errealitatea azaltzeko eta haren berri gizartean zabaltzeko. Horretarako, jardunaldi bat antolatu dute datorren azaroaren 17rako, Aktibismoa eta buruko osasuna izenburupean.
|
|
|
Mota guztietako pertsonak hartzen zituzten, gehienak babesgabetasun egoeran: umezurtzak,
|
buruko
gaitzak zituztenak, ezkongabeko amak, baliabiderik gabeko edadetuak... Gizonezko psikiatrian espezializatu zen, adikzioetan, batez ere. Elurretan, Arabako arreta psikiatrikoaren bilakaera barrutik bizi izan du Herrerak, baita askoz gehiago ere.
|
|
|
Zartatutako gizaki bat, labirinto batetik ihes egin nahian bezala, bere izaera hamaika puskaz osatutako nahaspilaren erdigunean harrapatuta. Iruditu zitzaidan, psikiatrikoaren gaindi,
|
buruko
gaitzak jotakoaren kartzelarik latzena barruko hori zela ziur aski: ezina.
|
|
|
–Ez zuen
|
buruko
gaitzen txostenik, erran zuen Sanjuanek?. Auskalo zerk eraman zuen halakorik egitera.
|
|
|
|
Buruko
gaitza edo nahasmendua.
|
|
|
|
Buruko
gaitzez bestalde, bai presoak bai espetxeko langileak kezkatzen dituen beste gai bat suizidioena eta suizidio saialdiena da. Honela azaltzen du Leirek:
|
|
|
Baina, halaber, benetan arruntak dira ondorengoak ere: buruko minak, larruazaleko gaixotasunak, arazo ginekologikoak, elikadura arazoak, ikusmenaren eta entzumenaren galera, ile erorketa, etab. Larritasun bereziz aipatzen dituzte
|
buruko
gaitzak eta suizidioak ere. Haien ustez, dudarik gabe, giltzapetzeak berak sortutako kalteak dira; hau da, emozionalki bizitakoak ekarritako ondorioak.
|
|
|
Espetxe langileek, euren aldetik, bereziki
|
buruko
gaitzei buruz hitz egiten dute; espetxe sistemak gaur egun duen arazo larriena edo larrienetakoa direla baietsita eta emakumeen kasuan egoera are kezkagarriagoa dela azpimarratuta, nagusiki haiek jasaten dituztelako horrelako osasun asaldurak. Oro har, adostasuna dago adieraztean presondegiak ez direla buruko gaixoak artatzeko egokiak, itxialdian okerrera egiten dutelako nabarmen; baina, horrez gain, baita gutxi sartzen direlako tratamendu programa espezifikoetan ere23, arreta baliabideak eskasak direlako, ez dagoelako behar bezalako segimendurik egiteko langile nahikorik eta patologiak batez ere farmakologikoki artatzen direlako (Arartekoa, 2014).
|
|
|
Horiek eskuarki gutxiago izan arren, azken urteotan nabarmenki areagotzen ari direla pentsatzen dute, baita emakumeen artean gizonen artean baino askoz ugariagoak direla ere. Hortaz,
|
buruko
gaitz arinen zein larrien kasuan, emakumeek osasun arreta gehiago behar dutela baiesten dute; baina, jada esan bezala, artatze horrek gabezia handiak ditu. Era berean, azpimarragarria da espetxeko langileak soilik patologia larriengatik daudela benetan kezkatuta eta, nolerebait, arinei garrantzia kentzeko joera dutela; kasu baterako, mugako nortasun nahasmenduak normaltzat hartuta.
|
|
|
Horrez gainera, hainbat Espetxe Erakundeen ardura ukatzen ere saiatzen dira, preso gehienek patologia horiek kartzelan sartu baino lehen jadanik bazituztela defendatuta, askotan diagnostikatuta ez egon arren; beraz, inplizituki, delinkuentziaren nolabaiteko patologizatzea egiten dute eta, espetxeak buruko osasunean izan dezakeen eragina ezeztuta, arazo indibidualtzat aipatzen dute. Kontuan hartuta eurek diotenez emakume preso ia guztiek
|
buruko
gaitz arinak dituztela eta patologiarik larrienak euren artean arruntagoak direla, agerikoa da jaidura horiek ere emakumeei eragiten dietela nagusiki. Espetxe langile baten hitzetan:
|
|
|
Ezin da sinetsi zer bortizkeria pila ikusarazten diguten gauero. Hasi cow-boy film zaharretako muturrekoaldi orokor" alaietatik",
|
buruko
gaitzak jotako Tarantinoren kamera moteleko gorazarrezko sarraskietaraino. Guztietan bortizkeria baikorra da, heroiaren nahia buru dadin laguntzen duelako, ederra da, balak, eztanda garrak eta odol zipriztinak dantzan dabiltza kamera motelean, merezi du, helburu zuzenak iristeko eraginkorra baita.
|
|
2017
|
|
|
Histeria femeninoa zen gaitz bat, XIX. mendera arte lau emakumetik batek sufritzen zuena. Garai hartan emakumeak sufritzen zuen errepresioaren ondorioz irudimenak sortutako
|
buruko
gaitza zela jabetu ziren, ordea. Lehen aldiz Grezian diagnostikatu zuten, eta, hain zuzen ere, histeria grezierako hyster hitzetik dator, eta umetokia esan nahi du.
|
|
|
Hori guztia Lanbidek kudeatu lukeela pentsatzen dute, egiten duten eskaintza urria dela aditzera emanez. Izan ere, Gipuzkoan
|
buruko
gaitza duten gehienak langabezian daude.
|
|
|
|
Buruko
gaitzak dituzten pertsonekin eta haien hurbilekoekin egiten dute lan Oarsoaldeko (Gipuzkoa) Arraztalo eta Aldura elkarteek. Pasa den abenduan, herritarrei zuzenduriko tailer irekiak antolatu zituzten hainbat herritan, eta haietako batean parte hartu genuen, Trintxerpen egindakoan.
|
|
|
Bien bitartean,
|
buruko
gaitz berri bati izen ponpoxo bat aurkitu nahian
|
|
|
Beste alde batetik, osasunean izan dezaketen erabilerarengatik dira garrantzitsuak eredu pertsonalizatuak. Geriatrek eta neurologoek erakutsi dute eguneroko jardueretan izaten diren aldaketek aukera ematen dutela
|
buruko
gaitzak aurrez diagnostikatzeko. Tesi honetan garatutako teknikak bilakaera eta aldaketa horiek zehaztasunez aztertzeko bidea izan daitezke.
|
|
|
–Ba al dago zuen familian
|
buruko
gaitz baten edo besteren aurrekaririk?
|
|
|
Askotan, jokabide horren arrazoia bere buruaren kontrola aldi baterako galtzea izaten da, eta hori, aldi berean, frustrazioaren edo bere burua errudun jotzearen ondorio izan daiteke. Beste batzuetan, arrazoia drogen edo alkoholaren kontsumoa edo gaixotasun neurologiko edo
|
buruko
gaitzen eragina izan daiteke.
|