|
2008
|
|
|
Iraupen neurgarria adierazten dutenen eredua emankor samarra da erabilera berezituetan eta bestalde, azpieredu
|
bi
bereiz daitezke, kontua zorrotz aztertuz gero: (44) koetan, osagai bikoitzaren azpiosagaiek aldi berekoak diren bi azpigertaera adierazten dituzte eta (45) ekoetan, aldi berekoak ez diren bi epe azaltzen dira, beti ere hirugarren osagaiak adierazten duen osotasunaren barruan.
|
|
|
Horretarako, Larramendik berbategiaren aurretik jartzen duen sarrera luze eta mamitsuan kokatuko gara. Larramendik, hitzaurre horretan, berba mota
|
bi
bereizten
|
|
|
Hiztunaren ezaugarrien araberako aldaerak. Multzo handi
|
bi
bereizi behar dira:
|
|
|
Baina arazoa ez dago hor. Sistema Internazionaleko unitateen izenak, jatorriari begira,
|
bitan
bereizten dira: jatorrian pertsona izena dutenak (kelvin, hertz, newton, joule, pascal, watt, cou lomb, ohm, siemens, henry, becquerel...) eta gainerakoak (metro, segundo, kandela, mol, radian, lumen, lux...).
|
|
|
Ikastola bakoitzak bere Hizkuntza Proiektua definitzeko gidaren barruan atal
|
bi
bereizten dira: pedagogikoa eta instituzionala.
|
|
|
a. Hiztunaren ezaugarrien araberako aldaerak. Multzo
|
bi
bereizi behar dira8:
|
|
|
Erregistroen gorabehera honetan, berau ere continuum lektal baten gertatzen direla onartuta ere, mota nagusi
|
bi
bereiztu dira: batetik familiarra (intimoa eta lagunartekoa) eta bestetik ez familiarra (kausala, formal jasoa edo neutroa eta erritualizatuak). 10
|
|
|
Galdera horren bidez, hizkuntz eredu bakoitza zein esparrutan erabiltzen den ikasi nahi zen, eta erantzuna emateko atal
|
bi
bereizten ziren: idatzizko lanak eta ahozkoak.
|
|
|
Aipaturiko lanean esku hartze eremu
|
bi
bereizten dira: pedagogikoa eta instituzionala.
|
|
2009
|
|
|
Hirugarren euskaltzainburua Manuel Lekuona da, bitartean. Horren gobernualdia ere
|
bitan
bereizten da, Arantzazuko Biltzar Nagusiak hausten duelarik. Euskaltzaindiak harturiko bidetik baztertu zen, eta 1970eko hauteskundeetan Euskaltzaindiak Luis Villasante hobetsi zuen.
|
|
2010
|
|
|
Euskaraz biak ere sinonimo gisa erabili izan dira, nahiz berbaldi analisi nahiz diskurtso analisi, bi biak erabili dira analys> de> dicours> edo análisis> del> discurso> delakoa izendatzeko. Hala ere, dugun ikuspuntua sozio diskurtsiboa izanik, beharrezko deritzogu nozio
|
biak
bereiztea.
|
|
|
Gauzak horrela, Ducrotek polifoniaren teoria proposatzen du, problematika honi irtenbide egokiagoa eman nahian (id. 197 or.). Ducroten aburuz, enuntziazio batean polifonia dago pertsonaia mota
|
bi
bereiztu daitezkeenean, énonciateurs (guk enuntziatzaile izendatuko digunak) eta locuteurs (guk esatariak esango duguna):
|
|
2012
|
|
|
C tipoan, ordea, ezaugarri pertinentea ez da kohesio mekanismoak agertzea/ ez agertzea izango. Mota hau beste
|
bietatik
bereiztera garamatzana honako hau da: E1 oinarrizko enuntziatuaren eta E2 enuntziatu parentetikoaren artean harreman sintaktikorik egon ez arren, perpaus mailako marka sintaktikorik ager daiteke.
|
|
|
Egitura jakin honetan ohartuko gara, izan ere, zenbaitetan Mitxelenak oinarrizko enuntziatuaren egitura sintaktikoa horrelako lokailu funtzioa duten juntagailuen ondo ondoan102 hausten duela eta egitura parentetikoaren buruan gisa horretako beste lokailu bat paratzen duela. Horrela, jatorriz behintzat, juntagailu diren biak ondoz ondo paratuko ditu, nahiz eta bien artean,
|
biak
bereiziz, egitura parentetikoen demarkazio grafikoa egon.
|
|
2014
|
|
|
hitza euskaraz disko batean ordurako? nik kasete hartan entzun nuen estreinakoz, eta egin zidan efektua ez da egundo itzali. nintzen umeak, orduan ez baitzen itunes en EXPLiCit ohartarazlerik?, ez zuen, jakina, ulertzen, Bartzelonako euskaldunen kontra zer izan zezakeen kantari hark; esan dut le hen kantaria eta letragilea berbera zirela niretzat garai hartan, ez zegoela modurik egiletza
|
biak
bereizteko. Gaur egundik ikusita, ordea, Arestiren voodoo> ahalmena eraginkorra izan bada, asko izan behar dute derrigor haren maldizioaren sarean eroritakoak.
|
|
2021
|
|
|
Ezinbestean, a behar du hor. Bat zenbatzailea nahiz artikulua izan daiteke (§ 16.2.2), eta askotan ez da
|
bien artean
bereizteko modu garbirik, baina sintagma honek a mugatzailea bakarrik onartzen du, esan bezala. Ez da eragozpenik, noski, bestelako zenbatzaileak erabiltzeko:
|
|
|
36.9c ‘Noizdanikoa’ adieraz dezake nez gero formak ere, bere aldaera guztiekin, horrezaz beste kausa edo azalpena adierazteko ere erabiltzen delarik. Zenbaitetan perpausa anbiguoa izan badaiteke ere, badira ezaugarri batzuk adiera
|
biak
bereizten dituztenak. Horrela, esate baterako, egoera iraunkorra adierazten duten perpausak, ezin direnez denborazkoak izan, kausazkoak dira (Europarra denez gero, pasaporterik gabe ibil daiteke Europa guztian).
|
|
|
‘noiz artekoa’ adierazten dute predikatua unekoa denean eta iraupeneko aldiberekotasuna, berriz, hura iraupenekoa denean. Gaur egun, hala ere, gorago esan den bezala, badirudi
|
biak
bereizteko joera dagoela mendebaldean, arte azken mugakoetan eta artean iraupenekoetan erabiliz (§ 36.6.2d).
|
|
|
Bere aldetik, tu berri (t) an
|
bi
bereiz daitezke, izen jokoa duena bat (lagunaren jaio berrian) eta aditz jokoa duena bestea (laguna jaio berrian). Perpausari dagozkion osagaiak ditu azken honek eta hori da denborazko perpaustzat har daitekeena:
|
|
|
Lo gauden artean ametsetan dabil gure burua eta Laguna datorkizun artean egon hemen gurekin, hurrenez hurren. Aditzaren aspektu lexikoak eta testuinguruak laguntzen digute adiera
|
biak
bereizten. Iraupeneko predikatuek epe osoko gertakaria ematen dute aditzera —jarduera edo egoera adierazten dutenak izaten dira, gorago esan den moduan (‘lo egon’, adibidean), edo errepikatze pluraltasunak iraupeneko eginiko erdiespenekoak (‘egunero garaiz iritsi’) —; unekoek, berriz, epearen azken muga seinalatzen dute (‘etorri’).
|
|
|
37.4.4c Hurbilekoak dituzte helburuzko perpausek, halaber, tzeko formarekin eginiko izenlagunak (bizarra kentzeko makina, zinera joateko gogoa). Perpausak gobernatuetan bezala, izenak gobernatzen dituen hauetan ere tzeko perpaus mota
|
bi
bereiz daitezke: adjuntuak eta osagarriak.
|
|
|
Denborazko perpausak aztertzen diren kapituluan azaltzen den bezala, badira ezaugarri batzuk adiera
|
biak
bereizten dituztenak (§ 36.9c). Hala, azalpenezko perpausa ezin denez galdegai izan, halakoa denean denborazkoa izango da perpausa:
|
|
|
16.3.5d Bakarrik ageri bada, adberbioa izan daiteke, edo izena isildutako izen sintagma, baina askotan zaila da
|
bien artean
bereiztea: Nork sobera besarkatzen baitu, gutxi hesten du (Voltoire); Birjinitatea ez dela on, guti dela, ezdeusa dela (Tartas); Munduan gutik du haboro sufritu (Etxahun); Gutxiren gose dena, gutxik asetzen omen du (Mitxelena); Gutti ezagun diren idazle trebeak (Mitxelena); Gutxi egin du katiluko esnea kaka koloreko gauza higuingarri bat bilakatu denerako (Urain); Gutxi iraun du mitoaren denborak (Lertxundi).
|
|
|
Gogoan izan behar dugu (e) la menderagailua perpaus osagarrietan ez ezik modua, denbora edo horren antzeko zirkunstantziaren bat adierazten duten perpausetan ere erabiltzen dela. Ez da zaila perpaus mota
|
biak
bereiztea. Osagarriak, esan bezala, konplementazio erlazioan daude eta elementu gobernatzaile bat dute perpaus nagusian.
|
|
|
1.5f Aditzen arteko bereizketa mota hauek beste hizkuntza askotan ere gertatzen dira. Hori kontuan izanik, hizkuntzalariek perpaus intrantsitibo mota nagusi
|
bi
bereizten dituzte: inakusatiboak eta inergatiboak.
|
|
|
Adibide bat emateko, euskaraz/ p/ eta/ k/ edo/ s/ eta/ z/ fonemak ditugula esaten dugu. Lehen
|
biei esker
bereizten ditugu katu eta patu; bigarrenei esker, jazo eta jaso. Baina gero, hitz baten hasieran, edo bokal artean, edo amaieran gertatu, ez ditugu beti berdin berdin ahoskatzen/ p/ edo/ k/; hala ere, ahoskera aldaera horiek ez ditu kontuan hartzen gure belarriak.
|