|
2004
|
|
|
Prozesuko
|
beste
eskubide batzuekin gertatzen den bezala, jarduna deuseztatzeko salbuespeneko eskabidea bidegabe erabili eta horretaz abusatzeko aukera beti dago; baina legeak arrisku hori aurreikusi du, eskabidea oinarritzeko kasuak kontu handiarekin zehaztuz eta beste erregela batzuk ezarriz. Hala nola, betearazpena ez etetea, jarduna deuseztatzeko eskabidea ezestearen ondorioz; kostuak ordaintzera kondenatzea; eta eskabidea ausartegia izateagatik isuna ezartzea.
|
|
2007
|
|
|
Langileak idatziz komunikatu behar dio hori enpresaburuari, hogeita hamar eguneko aurreabisuarekin. Horrez gain, langileak, akordioa hutsalduz gero, galdu egingo ditu konpentsazio ekonomikoa edo arduraldi osoari lotutako
|
beste
eskubide batzuk.
|
|
|
C) Errentatzailearen
|
beste
eskubide batzuk 10 Lege hau indarrean jarri ondoren hasten diren kontratu urtekoetarako, errentatzaileak eskubide hauek izango ditu:
|
|
|
D) Errentatzailearen
|
beste
eskubide batzuk 9 Lege hau indarrean jartzean hasten diren kontratu urtekoetarako, kontratua azkendu arte, bigarren xedapen iragankorraren 10 idatz zatian ezarritakoa aplikatuko da.
|
|
|
E) Errentariaren
|
beste
eskubide batzuk
|
|
|
Arazoaren giltzarria legegileak bide horretatik zein muga ezar ditzakeen jakitea da. Ez dago zalantzarik oinarrizko
|
beste
eskubide batzuen edo I. titulura bildutako eskubideen funtsezko edukitik eratorritako mugen inguruan, edo esanbidezko mugetatik eratorritakoen inguruan (ohorerako, intimitaterako, bakoitzaren irudirako, gazteen eta haurren babeserako eskubideak). Harago joanez gero, aldiz, zer?
|
|
|
Babesten dena komunikazioaren opakutasuna da, eta komunikazioko parte hartzaileak ez dira ukitzen, hortik kanpo dauden hirugarrenak baino. Hala denean, solaskidearen bizitza pribatuaren edo intimitatearen errespetuak parte hartzaileak ukitu ditzake, eta komunikazioaren eduki intimoa dela-eta, oinarrizko
|
beste
eskubide batzuk urratu daitezke. Hala ere, horrek ez du esan nahi komunikazioen sekreturako eskubidea urratzen denik (azaroaren 29ko 114/ 1984 KAE; martxoaren 24ko 56/ 2003 KAE).
|
|
|
Konstituzioan dimentsio bikoitzarekin jaso dira: oinarrizko eskubide moduan (18.1 art.) eta
|
beste
eskubide batzuen muga moduan, adibidez, adierazpen eta informazio askatasuna (EKren 20.4 art.). Hain zuzen ere, ohorerako, intimitaterako eta norberaren irudirako eskubideen eta askatasun eta informazio askatasunen arteko ohiko gatazken ondorioz, konstituzio jurisprudentzia ugari sortu da. Jarraian, jurisprudentzia hori labur eta zehatz azaltzen ahaleginduko naiz.
|
|
|
Bestalde, kanpoko mugak eskubidearen izaerari ez datxezkionak dira; kanpotik ezartzen zaizkio eskubidearen egikaritza legitimoari. ...ezko mugei eta muga inplizituei buruz hitz egin ohi da, eta Konstituzio Auzitegiak berak bereizketa hori jaso du; izan ere, Konstituzio Auzitegiaren arabera, oinarrizko eskubideen egikaritzak Konstituzioak eskubide bakoitza definitzean esanbidez ezarri dituen mugak errespetatu behar ditu, edo bestela, Konstituziotik zeharka edo modu bitartezkoan ondorioztatzen direnak, Konstituzioak babestu dituen
|
beste
eskubide batzuk gordetzeko beharra dela-eta justifikatuta daudenak (ekainaren 27ko 120/ 1990 KAE).
|
|
|
Horren bidez, babestu egiten dira komunikazio jarduera bakarra (mintzaldia, hitzaldia, etab.) zein hori entzule gutxi batzuei edo gehiagori zabaltzea edozein erreprodukzio teknika erabiliz, adierazpen askatasuna egikaritzen duenaren eta komunikazioaren hartzaile direnen artean zuzeneko lotura egon zein ez. Jarduera horrek askea izan behar du; horrenbestez, ezin da aurretiazko murrizketarik egon, ez botere publikoen aldetik, hori zentsura mota bat izango litzateke, eta hori EKren 20.2 artikuluak debekatzen du?, ez pertsona pribatuen aldetik (salbu eta aldi berean
|
beste
eskubide batzuk modu legitimoan egikaritzen direnean, eta eskubide horiek adierazpen askatasunaren muga direnean. Horiek EKren 20.4 artikuluan jaso dira, besteak beste, ohorerako eta intimitaterako eskubideak), eta bermatu egin behar dira esparru guztietan.
|
|
|
lehenengo eta behin, sortze edo ekoizpen artistiko eta literarioaren esparruan; horren barruan, genero guztietako sortze lana, edozein komunikabidetan eta igorritako edozein mezuri lotuta egongo litzateke, hau da, emozio edo sentipen estetikoei zein ideia eta iritziei; bigarren, eta sortze zientifiko eta teknikorako askatasunari dagokionez, ekarpen teorikoak zein aplikazio tekniko edo praktikoak sartuko lirateke barruan. Ikus daitekeenez, eskubidea modu zabalean formulatuta dago, baina oinarrizko eskubide guztien moduan, mugak ditu, oinarrizko
|
beste
eskubide batzuetatik eratorritakoak, esaterako ohoretik (martxoaren 23ko 43/ 2004 KAE).
|
|
|
Adibidez, greba legitimoaren erantzuna ugazaben itxiera izatea ez zilegitzat jo du (abenduaren 2ko 72/ 1982 KAE), enpresa barruan adierazpen askatasuna babestu du (uztailaren 19ko 88/ 1985 KAE), kaleratzeari dagokionez langilearen errugabetasun presuntzioari eutsi dio (martxoaren 8ko 37/ 1985 KAE, otsailaren 14ko 21/ 1992 KAE, etab.), printzipio hauek urratzen dituzten kaleratzeak erabat deusezak direla aitortu du: berdintasuna (azaroaren 23ko 38/ 1981 KAE, azaroaren 22ko 69/ 1982 KAE, etab.), sindikatu askatasuna (abenduaren 23ko 38/ 1981 KAE, eta gerokoak), oinarrizko
|
beste
eskubide batzuk (martxoaren 27ko 47/ 1985 KAE, uztailaren 19ko 88/ 1985 KAE, ekainaren 17ko 104/ 1987 KAE, irailaren 26ko 166/ 1988 KAE, ekainaren 22ko 114/ 1989 KAE, etab.) eta benetako babes judiziala lortzeko eskubidea urratzen denean (urtarrilaren 18ko 14/ 1993 KAE, otsailaren 24ko 54/ 1995 KAE). Eta jurisprudentzia hori esparru sozio laboralean bereziki ugaria den arren, beste esparru batzuetan ere sartu da, esaterako zuzenbide zibilean, berdintasun printzipioa testamentua egiteko askatasunaren muga moduan erabiltzen baita (maiatzaren 24ko 25/ 1982 KAE).
|
|
|
Batzuetan, berez baztertuta dago pertsona juridiko bat titularra izateko aukera (bizitza eskubidea, osotasun fisikorako eskubidea, etab.); beste batzuetan, pertsona juridikoek protagonismo berezia dute (erlijio erkidegoek erlijio askatasunari edo ikastetxeak sortzeko askatasunari dagokionez, sindikatuek sindikatu askatasunari dagokionez, etab.). Oro har, erakunde kolektiboaren izaerarekin bateragarriak diren eskubide guztien titularrak dira, esaterako jabetza eskubidearena eta benetako babes judiziala lortzeko eskubidearena (urriaren 17ko 137/ 1985 KAE eta urriaren 22ko 141/ 1985 KAE). Beste kasu batzuk ez dira hain argiak, baina konstituzio jurisprudentziak zehaztu egin ditu, pertsona juridikoak
|
beste
eskubide batzuen titularrak ere badirela ezarri baitu, besteak beste, etxearen bortxaezintasuna eta ohorerako eta norberaren irudirako eskubidea (irailaren 26ko 139/ 1995 KAE, abenduaren 11ko 183/ 1995 KAE). Oinarrizko eskubide horiek normalean estatuaren eta botere publikoen aurrean babesten diren arren, Konstituzio Auzitegiak, salbuespen moduan, pertsona juridiko publikoak horien titularrak izatea onartu izan du, esaterako benetako babes judiziala lortzeko eskubidearekin gertatu den moduan (urriaren 16ko 237/ 2000 KAE).
|
|
|
Eskubide hori auzitegi arruntetan eta Konstituzio Auzitegian eska daiteke, babes errekurtsoa onartzen baitu, EKren 53.2 artikuluan ezarritakoaren arabera. Ildo horretatik, gogoan izan behar da babes errekurtso askoren oinarri juridikoa eskubide hori ustez urratzea dela, baina egia esan behar bada, askotan, benetako urratzea ez dagokio artikulu horretan jasotako eskubideari, konstituzio babesa onartzen ez duten
|
beste
eskubide batzuei baino. Baina EKren 14 artikulu honetakoa «lotura eskubidea» denez, Konstituzio Auzitegira iristen ahalegintzeko erabilienetakoa da (beste horrenbeste gertatzen da benetako babes judiziala lortzeko eskubidearekin, EKren 24 artikuluan jasotakoa).
|
|
|
Baina EKren 14 artikulu honetakoa «lotura eskubidea» denez, Konstituzio Auzitegira iristen ahalegintzeko erabilienetakoa da (beste horrenbeste gertatzen da benetako babes judiziala lortzeko eskubidearekin, EKren 24 artikuluan jasotakoa). Hain zuzen ere, eskubide hori ez da eskubide autonomoa, lotura eskubidea edo eskubide lotua baino (abuztuaren 5eko 76/ 1983 KAE), hau da, berdintasun eskubidea lotura juridiko zehatz baten barruan urratzen da, eta beste eskubide bat urratzea dakar, ez baita eskubide bera abstraktuan urratzen,
|
beste
eskubide batzuk arautzean, aplikatzean, egikaritzean, etab. baino. Horregatik kokatu da berdintasuna II. kapituluaren goiburuan, eskubide zehatzak aitortu eta bermatzen dituzten bi atalen aurretik, baina zehazki horietako batean ere sartu gabe.
|
|
|
Lehenengo eta behin, Espainia defenditzeko eginbeharra aipatu behar da, EKren 30 artikulura bildua. Konstituzioko
|
beste
eskubide batzuei gertatzen zaien bezala, alderdi bikoitza du: eskubidea eta eginbeharra da.
|
|
2012
|
|
|
Zenbaki honetan aipatu zigorra ezarriko da, biktimaren
|
beste
eskubide batzuen aurka atentatu egin, eta, hala denean, atentatu horiek dituzten zigorrei kalterik egin gabe.
|
|
|
Kode honen arabera, bai nagusi legez bai erantsi gisa, ezar daitezkeen zigorrak dira askatasunaz gabetzen dutenak,
|
beste
eskubide batzuez gabetzen dutenak eta isuna.
|