|
2004
|
|
|
Prozesuko
|
beste
eskubide batzuekin gertatzen den bezala, jarduna deuseztatzeko salbuespeneko eskabidea bidegabe erabili eta horretaz abusatzeko aukera beti dago; baina legeak arrisku hori aurreikusi du, eskabidea oinarritzeko kasuak kontu handiarekin zehaztuz eta beste erregela batzuk ezarriz. Hala nola, betearazpena ez etetea, jarduna deuseztatzeko eskabidea ezestearen ondorioz; kostuak ordaintzera kondenatzea; eta eskabidea ausartegia izateagatik isuna ezartzea.
|
|
2005
|
|
|
Franco hil ostean (1975), Gobernu Espainiarra kontsumoari eta kontsumitzaileei buruzko ardura gehiago erakusten hasi zen.
|
Beste
eskubide askorekin bezala, kontsumitzaileen eskubideen ikuspuntutik ere Frankoren heriotza inflexio puntu garrantzitsua izan zen. Horrela, bada, 1975ean, INC. Instituto Nacional de Consumo, sortu zen.
|
|
|
Legearen 20 artikuluko bigarren lerrokadak xedatutakoa gorabehera, jabaria zein ondasun higiezinen gaineko
|
beste
eskubide errealak adierazi, eskualdatu, kargatu, aldarazi nahiz azkentzeko agirien inskripzioa eten dezake erregistratzaileak, baldin eta egintza zein kontratua egiletsi duen pertsonak agiria aurkeztean adierazi badu titular inskribatuaren kausaduna dela, edota Erregistroak eta agiri horrek ondorioztatzen badute inguruabar hori; aurkezleak hala eskatuz gero, ongitzeko moduko akatsaren ondoriozko ...
|
|
|
Banaketa berdinaren espedienteko emaitza finken gain jabaria nahiz
|
beste
eskubide erreal batzuk dituzten titularrak urbanizatze betebeharrari eta proiektuak zein hirigintza legeriak erakarritako gainerako eginbeharrei lotuta geratzen zaizkie, eskubideok proiektua onetsi baino lehen Erregistroan inskribatuta egon arren; estatua ez da lotuta geratuko, Tributuen Lege Orokorraren 73 artikuluak aipatu kredituei dagokienez, ezta izaera berdinarekin muga eguneratu baina orda... Lotura Erregistroan inskribatu behar da, erregela hauen arabera:
|
|
|
2 Kontua likidatzearen ondoriozko ordainketa ez egiteagatik Administrazioak aukeratu badu premiamendu bidea erabiltzea hori kobratzeko, prozedura jabariaren titularraren edo titularren aurka egingo da, eta loturaren menpeko
|
beste
eskubide inskribatuen edo idatzohartuen titularrei prozedura hori jakinaraziko zaie. Hori guztia gorabehera, azken horietatik edozeinek hirigintza betebeharra ordaintzen badu, ordainketa egin duena kredituan subrogatzen da, eta horrek betebeharra bete ez duen jabearen kontrako berreskaera eskubidea izango du, legeria zibilak ondorioztatu bezala; hori guztia bazterreko oharraren bidez agerraraziko da.
|
|
|
a) Lurrak birzatitzen direnean, baldin eta jabariaren edo loturapeko
|
beste
eskubideen titularrek hala eskatzen badute eta eskariarekin batera organo jarduleak emandako ziurtagiria aurkezten badute, finka bakoitzaren behin betiko kontua ordaindu dela agerraraziz.
|
|
|
Balioespena jabariaren Erregistroko titularrari ordaindu zaiola egiaztatzeko akta, eta inskribatutako
|
beste
eskubideei dagokien baliospen zatia ordaindu dela nahiz zainpean jarri dela egiaztatzeko akta, baldin eta 22 artikuluko jabari eta zama ziurtagiria ekarri denean espedientera.
|
|
|
1 Plangintza betearazteko espedienteen onespen egintza irmoak, baldin eta egintza horien bidez planak ukitutako erregistro finkak aldatu badira, finken gaineko jabaria edo
|
beste
eskubide erreal batzuk eratxiki badira, edota hirigintzaren betearazpena zein artapena ziurtatzeko loturak eta berme errealak ezarri badira.
|
|
|
Zenbait finka zenbaki bakarrean elkartzearen ondorioz, zerbitzu sariak sortuko dira, baita, hala denean, idazkun berean inskribatutako
|
beste
eskubideen ondorioz ere.
|
|
2006
|
|
|
«1 Herri Ogasunak lehentasuna izango du muga eguneratuta baina ordaindu gabe dauden tributu kredituak kobratzeko, baldin eta berarekin batera agertzen diren hartzekodunak ez badira jabari, bahi zein hipoteka hartzekodunak, edo ez bada Erregistroan Herri Ogasunaren eskubidea agerrarazi baino lehen behar bezala inskribatu den
|
beste
eskubide erreal baten titularra, lege honen 73 eta 74 artikuluetan xedatutakoari kalterik egin gabe.
|
|
|
Epaitu aurreko arazo zibila ondasun higiezin baten gaineko jabetza esku bideari edo
|
beste
eskubide erreal bati buruzkoa izanez gero, arlo kriminaleko auzitegiak arazo hori ebatzi ahal izangokitza egintza zalantzagabeetan oinarri du, eskubideok titulu kautoan edo edutzen direnean.
|
|
2007
|
|
|
h) Lan kontratuak esanbidez eratorri
|
beste
eskubide guztiak.
|
|
|
Langileak idatziz komunikatu behar dio hori enpresaburuari, hogeita hamar eguneko aurreabisuarekin. Horrez gain, langileak, akordioa hutsalduz gero, galdu egingo ditu konpentsazio ekonomikoa edo arduraldi osoari lotutako
|
beste
eskubide batzuk.
|
|
|
C) Errentatzailearen
|
beste
eskubide batzuk 10 Lege hau indarrean jarri ondoren hasten diren kontratu urtekoetarako, errentatzaileak eskubide hauek izango ditu:
|
|
|
D) Errentatzailearen
|
beste
eskubide batzuk 9 Lege hau indarrean jartzean hasten diren kontratu urtekoetarako, kontratua azkendu arte, bigarren xedapen iragankorraren 10 idatz zatian ezarritakoa aplikatuko da.
|
|
|
E) Errentariaren
|
beste
eskubide batzuk
|
|
|
Legegintza politikaren funtsezko arazoa zen formula instituzional batzuk edo bakarra arautzea, gainerakoak legetik baztertuz. Erdiko bidea hautatu da, hots, txandakako aprobetxamenduaren
|
beste
eskubide erreal bat modu xehean arautzea eta, hala ere, eskubidea denboraldi bateko errentamenduaren aldagai gisa eratzea. Eskubide horri legearen xedapen guztiak aplikatuko zaizkio, beraren izaera juridikoaren aurkakoak ez badira.
|
|
|
Esanguratsua da jabetza eskubidea, erregimen liberaletako eskubide ukiezinetako bat, Konstituzioaren lehenengo kapituluko lehenengo atalean bereziki babestutako eskubideen artean ez egotea. Horren ordez, babes txikiagoa duen bigarren atalean kokatu da eta, beraz, erregimen liberaletako
|
beste
eskubide tipiko batzuekin konparatuta babes txikiagoa du. Hain zuzen ere, EKren 33 artikuluko jabetza eskubide ez absolutua, gizarte eginkizunaren mende dagoena, guztiz koherentea da «konstituzio ekonomiko» izenekoaren beste artikulu batzuekin, hau da, Estatuaren jarduera ekonomikoa diseinatu, orientatu eta mugatu nahi duten konstituzio manuekin, esaterako EKren 128 art. arekin.
|
|
|
«Administrazio ona» zer den zehazteko, horixe baita Agirian, hain zuzen ere, 41 artikuluan, aldarrikatutako
|
beste
eskubide bat, Herri Defendatzaileak Administrazioko Jokabide Onaren Europako Kodea idatzi zuen, Europako Parlamentuak 2001eko irailean onetsi zuena. Europako Herri Defendatzaileak ezin ditu ikertu nazioko, eskualdeko edo tokiko agintarien aurkako erreklamazioak, horiek Europako zuzenbideari aipamen egin arren.
|
|
|
Arazoaren giltzarria legegileak bide horretatik zein muga ezar ditzakeen jakitea da. Ez dago zalantzarik oinarrizko
|
beste
eskubide batzuen edo I. titulura bildutako eskubideen funtsezko edukitik eratorritako mugen inguruan, edo esanbidezko mugetatik eratorritakoen inguruan (ohorerako, intimitaterako, bakoitzaren irudirako, gazteen eta haurren babeserako eskubideak). Harago joanez gero, aldiz, zer?
|
|
|
EKren 18.4 artikuluan intimitaterako eta ohorerako eskubideen eta herritarren gainerako eskubideen egikaritza osoa bermatu da, oinarrizko
|
beste
eskubide edo askatasun baten bidez, «askatasun informatiko» izenekoa. Konstituzio Auzitegiaren arabera, askatasunerako eskubidea da, datuen tratamendu mekanizatuaren (Konstituzioak «informatika» deitzen du) erabilera bidegabearen ondorioz gizabanakoaren duintasunari eta askatasunari egiten zaizkion erasoen aurrean (KAE hauek:
|
|
|
Babesten dena komunikazioaren opakutasuna da, eta komunikazioko parte hartzaileak ez dira ukitzen, hortik kanpo dauden hirugarrenak baino. Hala denean, solaskidearen bizitza pribatuaren edo intimitatearen errespetuak parte hartzaileak ukitu ditzake, eta komunikazioaren eduki intimoa dela-eta, oinarrizko
|
beste
eskubide batzuk urratu daitezke. Hala ere, horrek ez du esan nahi komunikazioen sekreturako eskubidea urratzen denik (azaroaren 29ko 114/ 1984 KAE; martxoaren 24ko 56/ 2003 KAE).
|
|
|
Konstituzioan dimentsio bikoitzarekin jaso dira: oinarrizko eskubide moduan (18.1 art.) eta
|
beste
eskubide batzuen muga moduan, adibidez, adierazpen eta informazio askatasuna (EKren 20.4 art.). Hain zuzen ere, ohorerako, intimitaterako eta norberaren irudirako eskubideen eta askatasun eta informazio askatasunen arteko ohiko gatazken ondorioz, konstituzio jurisprudentzia ugari sortu da. Jarraian, jurisprudentzia hori labur eta zehatz azaltzen ahaleginduko naiz.
|
|
|
Bestalde, kanpoko mugak eskubidearen izaerari ez datxezkionak dira; kanpotik ezartzen zaizkio eskubidearen egikaritza legitimoari. ...ezko mugei eta muga inplizituei buruz hitz egin ohi da, eta Konstituzio Auzitegiak berak bereizketa hori jaso du; izan ere, Konstituzio Auzitegiaren arabera, oinarrizko eskubideen egikaritzak Konstituzioak eskubide bakoitza definitzean esanbidez ezarri dituen mugak errespetatu behar ditu, edo bestela, Konstituziotik zeharka edo modu bitartezkoan ondorioztatzen direnak, Konstituzioak babestu dituen
|
beste
eskubide batzuk gordetzeko beharra dela-eta justifikatuta daudenak (ekainaren 27ko 120/ 1990 KAE).
|
|
|
Horren bidez, babestu egiten dira komunikazio jarduera bakarra (mintzaldia, hitzaldia, etab.) zein hori entzule gutxi batzuei edo gehiagori zabaltzea edozein erreprodukzio teknika erabiliz, adierazpen askatasuna egikaritzen duenaren eta komunikazioaren hartzaile direnen artean zuzeneko lotura egon zein ez. Jarduera horrek askea izan behar du; horrenbestez, ezin da aurretiazko murrizketarik egon, ez botere publikoen aldetik, hori zentsura mota bat izango litzateke, eta hori EKren 20.2 artikuluak debekatzen du?, ez pertsona pribatuen aldetik (salbu eta aldi berean
|
beste
eskubide batzuk modu legitimoan egikaritzen direnean, eta eskubide horiek adierazpen askatasunaren muga direnean. Horiek EKren 20.4 artikuluan jaso dira, besteak beste, ohorerako eta intimitaterako eskubideak), eta bermatu egin behar dira esparru guztietan.
|
|
|
Muga horiek hiru dira: a) inork ezin du oinarrizko eskubide bat egikaritu
|
besteei
eskubide bera egikaritzea eragozten badie; b) espazio irrati elektrikoa jabari publiko moduan hartzean, komunikabide horien sorrera jabari publikoko ondasun baten arauketa juridikoak baldintzatzen du eta, beraz, Estatuak egindako emakida teknikaren mende dago, estatua baita jabari horren titularra; eta c) kontuan izan behar dira espazio irrati elektrikoa erabili behar duten komunikabideei buruzko... Hiru irizpide horiek GEEAren jurisprudentzian ezarritakoarekin bat datoz (1990eko martxoaren 28ko GEEAE. Groppera Radio eta besteak kasua?; 1993ko azaroaren 24ko GEEAE. Informationverein Lentia eta besteak kasua?).
|
|
|
Modu horretan, aldez aurretiko zentsura botere publikoek idatzizko edo ikus entzunezko mezuak argitaratu edo igortzea debekatu edo moldatzeko egiten duten prebentziozko esku sartzea izango litzateke; izan ere, herritarrek edo herritarren multzoek zabalkunde hori eragozteko egiten duten presioa, xedea lortu arren, inoren eskubidean egindako esku sartzea izan daiteke, zigor arloan ere eragina duena, baina ez du «zentsurarik egiten», Konstituzioak ematen dion esanguran (urriaren 25eko 187/ 1999 KAE). ...mikoa izan den azken epai horretan, telebistako programa ezagun bat igortzeko debekua bermatu baitzuen, Konstituzio Auzitegiak bereizi egin ditu, batetik, «gobernuaren zentsura», Konstituzioak erabat debekatzen duena, eta, bestetik, epaile edo auzitegi batek adierazpen eta informazio askatasunak egikaritzea murrizteko kautela neurri batzuk hartzea, horiek egikaritzean askatasun horien muga diren
|
beste
eskubide eta ondasun juridiko batzuk egikaritzea saihesteko. Auzitegiaren ustez, azken hori onargarria izan daiteke salbuespen kasu batzuetan, betiere, ebazpen judiziala zioduna bada eta oinarrizko eskubideen neurri murriztaileak aplikatzean eskatzen den proportzionaltasun printzipioaren araberakoa.
|
|
|
lehenengo eta behin, sortze edo ekoizpen artistiko eta literarioaren esparruan; horren barruan, genero guztietako sortze lana, edozein komunikabidetan eta igorritako edozein mezuri lotuta egongo litzateke, hau da, emozio edo sentipen estetikoei zein ideia eta iritziei; bigarren, eta sortze zientifiko eta teknikorako askatasunari dagokionez, ekarpen teorikoak zein aplikazio tekniko edo praktikoak sartuko lirateke barruan. Ikus daitekeenez, eskubidea modu zabalean formulatuta dago, baina oinarrizko eskubide guztien moduan, mugak ditu, oinarrizko
|
beste
eskubide batzuetatik eratorritakoak, esaterako ohoretik (martxoaren 23ko 43/ 2004 KAE).
|
|
|
EKren 20 artikulura bildutako askatasunek mugak dituzte, oinarrizko
|
beste
eskubide guztien moduan, eta muga horiek Konstituziora bildu dira esanbidez. Beste horrenbeste gertatzen da giza eskubideen nazioarteko testuetan, esaterako GEEHren 10.2 artikuluan.
|
|
|
Adibidez, greba legitimoaren erantzuna ugazaben itxiera izatea ez zilegitzat jo du (abenduaren 2ko 72/ 1982 KAE), enpresa barruan adierazpen askatasuna babestu du (uztailaren 19ko 88/ 1985 KAE), kaleratzeari dagokionez langilearen errugabetasun presuntzioari eutsi dio (martxoaren 8ko 37/ 1985 KAE, otsailaren 14ko 21/ 1992 KAE, etab.), printzipio hauek urratzen dituzten kaleratzeak erabat deusezak direla aitortu du: berdintasuna (azaroaren 23ko 38/ 1981 KAE, azaroaren 22ko 69/ 1982 KAE, etab.), sindikatu askatasuna (abenduaren 23ko 38/ 1981 KAE, eta gerokoak), oinarrizko
|
beste
eskubide batzuk (martxoaren 27ko 47/ 1985 KAE, uztailaren 19ko 88/ 1985 KAE, ekainaren 17ko 104/ 1987 KAE, irailaren 26ko 166/ 1988 KAE, ekainaren 22ko 114/ 1989 KAE, etab.) eta benetako babes judiziala lortzeko eskubidea urratzen denean (urtarrilaren 18ko 14/ 1993 KAE, otsailaren 24ko 54/ 1995 KAE). Eta jurisprudentzia hori esparru sozio laboralean bereziki ugaria den arren, beste esparru batzuetan ere sartu da, esaterako zuzenbide zibilean, berdintasun printzipioa testamentua egiteko askatasunaren muga moduan erabiltzen baita (maiatzaren 24ko 25/ 1982 KAE).
|
|
|
Batzuetan, berez baztertuta dago pertsona juridiko bat titularra izateko aukera (bizitza eskubidea, osotasun fisikorako eskubidea, etab.); beste batzuetan, pertsona juridikoek protagonismo berezia dute (erlijio erkidegoek erlijio askatasunari edo ikastetxeak sortzeko askatasunari dagokionez, sindikatuek sindikatu askatasunari dagokionez, etab.). Oro har, erakunde kolektiboaren izaerarekin bateragarriak diren eskubide guztien titularrak dira, esaterako jabetza eskubidearena eta benetako babes judiziala lortzeko eskubidearena (urriaren 17ko 137/ 1985 KAE eta urriaren 22ko 141/ 1985 KAE). Beste kasu batzuk ez dira hain argiak, baina konstituzio jurisprudentziak zehaztu egin ditu, pertsona juridikoak
|
beste
eskubide batzuen titularrak ere badirela ezarri baitu, besteak beste, etxearen bortxaezintasuna eta ohorerako eta norberaren irudirako eskubidea (irailaren 26ko 139/ 1995 KAE, abenduaren 11ko 183/ 1995 KAE). Oinarrizko eskubide horiek normalean estatuaren eta botere publikoen aurrean babesten diren arren, Konstituzio Auzitegiak, salbuespen moduan, pertsona juridiko publikoak horien titularrak izatea onartu izan du, esaterako benetako babes judiziala lortzeko eskubidearekin gertatu den moduan (urriaren 16ko 237/ 2000 KAE).
|
|
|
Eskubide hori auzitegi arruntetan eta Konstituzio Auzitegian eska daiteke, babes errekurtsoa onartzen baitu, EKren 53.2 artikuluan ezarritakoaren arabera. Ildo horretatik, gogoan izan behar da babes errekurtso askoren oinarri juridikoa eskubide hori ustez urratzea dela, baina egia esan behar bada, askotan, benetako urratzea ez dagokio artikulu horretan jasotako eskubideari, konstituzio babesa onartzen ez duten
|
beste
eskubide batzuei baino. Baina EKren 14 artikulu honetakoa «lotura eskubidea» denez, Konstituzio Auzitegira iristen ahalegintzeko erabilienetakoa da (beste horrenbeste gertatzen da benetako babes judiziala lortzeko eskubidearekin, EKren 24 artikuluan jasotakoa).
|
|
|
Baina EKren 14 artikulu honetakoa «lotura eskubidea» denez, Konstituzio Auzitegira iristen ahalegintzeko erabilienetakoa da (beste horrenbeste gertatzen da benetako babes judiziala lortzeko eskubidearekin, EKren 24 artikuluan jasotakoa). Hain zuzen ere, eskubide hori ez da eskubide autonomoa, lotura eskubidea edo eskubide lotua baino (abuztuaren 5eko 76/ 1983 KAE), hau da, berdintasun eskubidea lotura juridiko zehatz baten barruan urratzen da, eta
|
beste
eskubide bat urratzea dakar, ez baita eskubide bera abstraktuan urratzen, beste eskubide batzuk arautzean, aplikatzean, egikaritzean, etab. baino. Horregatik kokatu da berdintasuna II. kapituluaren goiburuan, eskubide zehatzak aitortu eta bermatzen dituzten bi atalen aurretik, baina zehazki horietako batean ere sartu gabe.
|
|
|
Baina EKren 14 artikulu honetakoa «lotura eskubidea» denez, Konstituzio Auzitegira iristen ahalegintzeko erabilienetakoa da (beste horrenbeste gertatzen da benetako babes judiziala lortzeko eskubidearekin, EKren 24 artikuluan jasotakoa). Hain zuzen ere, eskubide hori ez da eskubide autonomoa, lotura eskubidea edo eskubide lotua baino (abuztuaren 5eko 76/ 1983 KAE), hau da, berdintasun eskubidea lotura juridiko zehatz baten barruan urratzen da, eta beste eskubide bat urratzea dakar, ez baita eskubide bera abstraktuan urratzen,
|
beste
eskubide batzuk arautzean, aplikatzean, egikaritzean, etab. baino. Horregatik kokatu da berdintasuna II. kapituluaren goiburuan, eskubide zehatzak aitortu eta bermatzen dituzten bi atalen aurretik, baina zehazki horietako batean ere sartu gabe.
|
|
|
Lehenengo eta behin, Espainia defenditzeko eginbeharra aipatu behar da, EKren 30 artikulura bildua. Konstituzioko
|
beste
eskubide batzuei gertatzen zaien bezala, alderdi bikoitza du: eskubidea eta eginbeharra da.
|
|
2008
|
|
|
1 1 Eten egiten dira sozietate akzioek eta sozietate nagusiaren akzioek barneratutako boto eskubidea eta
|
beste
eskubide politikoak.
|
|
2011
|
|
|
1 Ondasun higiezinen gaineko edukitza, jabetza eta
|
beste
eskubideak, bai eta horien publizitatea ere, ondasunak non egon eta toki horretako legeak arautuko ditu.
|
|
|
Ondasun higiezinen gaineko jabariari edo
|
beste
eskubide errealei buruzko tituluek, Jabetza Erregistroan behar bezala jaso gabekoek, dela inskripzioaren bidez dela idatzoharraren bidez, ez diote kalterik egiten hirugarrenari.
|
|
|
Ondasunen gaineko jabetza eta
|
beste
eskubide errealak eskuratu eta eskualdatzen dira legearen bidez, dohaintzaren bidez, testamentuzko nahiz testamenturik gabeko oinordetzaren bidez, eta, zenbait kontraturen ondorioz, traditio bidez.
|
|
|
Erregela bera aplikatuko da, ezkontide batek,
|
bestearen
eskubideei iruzur eginez, burutzen dituen egintzei dagokienez.
|
|
|
Gauza erkidearen zatiketak ezin dio hirugarrenari kalterik egin; hirugarrenak eutsi egingo die banaketa egin aurretik berari zegozkion hipoteka, zortasun edo
|
beste
eskubide errealei. Era berean, erkidegoa zatitu arren, indarrean iraungo dute hirugarrenak erkidegoaren aurka dituen eskubide pertsonalek.
|
|
|
Kodearen aurreko legeriak arautuko ditu legeria horren araubidepeko egintzek eratorri eta haren arabera sortutako eskubideak, nahiz eta kodeak eskubide horiek beste modu batera arautu, edo halakorik aitortu ez. Dena den, eskubidea lehenengoz adierazten bada kodean, eskubide horrek ondorea izango du behingoan, nahiz eta berori eratorri duen egintza aurreko legeriaren menpe gauzatu, baldin eta eskubide horrek ez badio kalterik egiten jatorri beretik eskuratutako
|
beste
eskubide bati.
|
|
2012
|
|
|
Funtzionario publikoek gizabanakoen
|
beste
eskubideen aurka egindako delituak
|
|
|
Agintari edo funtzionario publikoari enplegu edo kargu publikorako desgaikuntza berezia ezarriko zaio, urtebetetik lau artekoa, pertsona bati, jakinaren gainean egonik, herritarren
|
beste
eskubideak egikaritzea eragozten badio, betiere eskubide horiek konstituzioaren eta bestelako legeen bidez aitortuta daudenean.
|
|
|
Zenbaki honetan aipatu zigorra ezarriko da, biktimaren
|
beste
eskubide batzuen aurka atentatu egin, eta, hala denean, atentatu horiek dituzten zigorrei kalterik egin gabe.
|
|
|
Kode honen arabera, bai nagusi legez bai erantsi gisa, ezar daitezkeen zigorrak dira askatasunaz gabetzen dutenak,
|
beste
eskubide batzuez gabetzen dutenak eta isuna.
|