|
2008
|
|
|
Beldur naiz, euskara batua euskalkien arteko eztabaida,
|
beste
behin ere, idatzi ra ez ote dugun mugatzen, arazorik larriena ahozkoa dugunean. Orain herri batzuetan ahoz esaten den eran idazten dabiltza:
|
|
|
|
Beste
behin ere, Axular-ek argumentuak ekartzen ditu mundutik espiritura, eta zentsuak eta maileguak irudi lanabes egokiak ditu, besteak beste, bekatu larriak uxatzeko; alferkeria, luzamendutan ibiltzea eta mundu honetako legearen eta Jainkoaren legearen arteko desberdintasunak, azken horrek ez baitu epemugarik eta barkamenik, izatez, betikoa baita.
|
|
|
|
Beste
behin ere, Axular-ek apustu garbia egiten du bere betiko bideari eusteko, alegia, esku eskura dituen bizitza gertaeretatik abiatu eta entzuleak konbentzitu, euren barruan dituzten balioak eta bizimodua lur honetatik harago eramanez, irudi batzuen bitartez, betiko salbazio bidean jartzeko bere dotrina hartzaileak.
|
|
|
Heriotzaren inguruko latzak menderatzen du testamentua, eta, horregatik, testamentugileak, bere burua argitze horretan, askatasun osoa izan behar du, aldi eta neurri egokian, aurretiaz ere zorrak kitatu dituelarik.
|
Beste
behin ere heriotza da aho biko ezpata. Onik onenean, testamentua da lur honetako aferak bideratzeko tresna.
|
|
|
Edonola ere, 1909an, Azkuek
|
beste
behin ere inplikatu nahi izan zituen ordena honetako kideak bere hezkuntza proiektu batean.
|
|
|
Bi testuak alderatuz argi ikusten da noraino zegoen diskriminatuta euskara. Horregatik hitzaldi berean Azkuek,
|
beste
behin ere, euskarazko hezkuntza eskatu zuen:
|
|
|
Euskara eta euskal musika autonomo eta berezi gisa ikusiko zituen orain ere Azkuek, baina jada ez inondik ere isolatu gisa. Musikari buruzko 1918ko hitzaldi haietan, sabindarrekin izan zuen pasarte polemikoa,
|
beste
behin ere jakingarria da. Oraingoan balio du ikusteko Azkueren Euskal Herri euskaldun idealak ez zuela homogeneotasun etnikorik inplikatzen, ez hizkuntza aldetik, ezta arraza aldetik ere:
|
|
|
Hola Diputazioek edo udalek sortutako eskoletan Akademiaren euskara eredua ezarriko zen, eta laster hizkuntzaren batasuna ezartzea posible egingo zen, euskara heriotzatik salbatuz. Nolanahi ere, etorkizuna Azkuek baino optimismo handiagoz irudikatu arren, Broussainen gutun honetan,
|
beste
behin ere, argi islatzen da artean Akademiaren aurkako ugari zegoela («personnalités jalousses», «dissidents») eta erakundearekiko oposizioa latza izango zela («Vous serez, vous [Azkue] particulièrement et l. Académie aussi, vilemment attaqués»). Laburbilduz, Broussainek, Azkuerekin bat, Euskal Akademia aktibo baterako barne oinarriak finkatzen zituen.
|
|
2009
|
|
|
Horra, beraz,
|
beste
behin ere, itxuraz kontrajarriaketabarne indarrez lotu lotuak direnak, alegia, akademikotasuna, literatura etaherritasuna.
|
|
2010
|
|
|
Agirre Asteasukoaren Erakusaldiac> da, beraz, Euskaltzaindiaren IKER bildumara datorren ekarpen berriaren muina eta ardatza, Ozaeta anderearen doktorego tesiaren bidez. Bistan da, bestalde, testua, argigarria ez ezik, gogoetarako aproposa ere izan daitekeena, gure klasikoen sua
|
beste
behin ere bizten duelako jendaurrean, ikusmolde ezohikoez eta unibertsitate mailako jakituriaz hornitua.
|
|
|
Trikimailu honi esker, aurrera jarraitu ahal izan zuten ikastolek. Baina behin behineko irtenbidea baino ez zen izan(
|
beste
behin ere bat batekoa, ikastolaren nortasunari jarraiki); geroago, ikastolen mugimenduak sakon eta aurrez aurre heldu behar izan baitzion legeztapenaren arazoari.
|
|
|
75 ikaslerekin eta bi urterako alokaturiko egoitzan jarri zen martxan Ziburuko kolegioa.
|
Beste
behin ere, baldintzak ez ziren egokienak, baina urrats handia zen, Seaskako bigarren lizeoa zelako, ordura arte Kanboko Xalbador kolegioa baino ez zegoelako.
|
|
2012
|
|
|
Postmodernismoaren ezaugarri nagusi gisa definitu dugun pluraltasunak galarazi egingo digu,
|
beste
behin ere, itzulpenaren teoria postmoderno guztiak halako izenburu baten azpian biltzea. Postmodernismo mota asko dauden bezala, itzulpenaren epistemologia postmodernoa islatzen duten teoriak ere oso ugariak dira, eta ezinezkoa izango zaigu, beraz, teoria horiek banan banan zerrendatu eta modu egituratu eta itxian deskribatzea.
|
|
|
itzultzailea bi hizkuntzaren arteko bitartekari hutsa da, eta ez du testuan esku hartzeko inolako eskubiderik, batez ere doktrinak itzultzean (hemen dugu berriz ere jatorrizko testu ukiezin, benetako eta puruaren lehentasunaren ideia).
|
Beste
behin ere, agerian geratzen dira diskurtso modernoaren kontraesanak: testuak zintzoki itzuli behar dira, jatorrizko mezua desitxuratu gabe, baina aldi berean hitzez hitz itzultzearen arriskuak saihestu behar dira.
|
|
|
Hizkuntza bakoitzaren nortasun bereziarekin justifikatzen du
|
beste
behin ere Orixek itzultzeko hartzen duen askatasuna. Izan ere, itzulpena jatorrizkoarekin alderatuz gero, aise ikusten da egokitzapen nahiko libreak egin dituela sarri, eta oro har itzulpenean testua sinpletzeko joera zuela.
|
|
|
ditzan.
|
Beste
behin ere Roland Barthesi erreferentzia eginez, edozein idazlanen izaera irekia aldarrikatzen du Sarrionandiak Ni ez naiz hemengoa liburuko. Izkiriatzea eta dogmatismoa, atalean:
|
|
|
Itzulpenaren behar eta arriskuekin jarraituz, Hasier Etxeberriak itzulpena nork egin lukeen galdetzen dio Sarrionandiari, obraren idazleak berak ala beste norbaitek.98 Sarrionandia ez da ez bataren ez bestearen alde agertzen; izan ere,
|
beste
behin ere gogoraraziko digu itzultzea berriro idaztea dela, eta, beraz, testu bat bere autoreak nahiz beste itzultzaile idazle batek itzultzen duenean, halabeharrez beste testu bat sortuko dela:
|
|
|
atalean hiru poema ematen ditu; bere izenez sinatu ez arren, agerikoa da berak idatziak direla.
|
Beste
behin ere, maila berean jartzen ditu horrela literatura handietako autore ezagunen poema itzuliak, autore ez hain ezagunen poema argitaragabeak eta berak idatzitakoak.
|
|
|
|
Beste
behin ere, ez dugu horrelako libururik aurkitu, baina bai antzeko bat, Andrés Falcão de Resendek XVI. mendean idatzia:
|
|
|
Gainerakoan, bi poemak desberdinak dira; badirudi Sarrionandiak poemaren bariazio bat egin duela, birsortze bat, esaldi berberarekin hasi ondoren bere nahierara moldatu duena,
|
beste
behin ere agerian jarriz itzultzea berriro sortzea dela.
|
|
|
Horazioren hamar itzultzaile portugesen lanak erabili ditu autore apokrifo bat sortzeko, eta gero haren ahotan jartzeko bere lumatik sortutako poemak.
|
Beste
behin ere, modu ludiko batez jarri nahi izan du agerian literaturaren sare egitura, idazleen eta testuen artean gertatzen den elkarreragin etengabea. Izan ere, nor da Jeronymo Oliveira da Verdaderi egotzitako bi poema horien benetako autorea?
|
|
|
euskaratuak.
|
Beste
behin ere, beraz, bi pertsonaia fikziozkori egozten dizkio Sarrionandiak bere sasi itzulpenak: Gudröd Haaleg ustezko autoreari eta Tomas Gomez ustezko ikertzaile itzultzaileari.
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, Sarrionandiak Kepa Zenika Helsinkin bizi dela esatea. Kalevalaren itzulpena Kepa Zenikari egotziz, Iturralderen istorioari jarraipena eman nahi izan dio, errealitatea eta fikzioa nahastuz
|
beste
behin ere, eta testuen, autoreen eta itzultzaileen arteko loturak are gehiago korapilatuz. Gogoraraz dezagun Joxemari Iturralde Pott bandako kideetako bat zela, eta bandako zenbait kideren arteko erreferentzia eta jolasak ohikoak zirela haien testuetan, Jon Kortazarrek dioen moduan:
|
|
|
Lortzen den efektua, ordea, antzekoa da: bere esku hartzea poema horiek aurkitu eta itzulpenen artean tartekatzera mugatu dela iradokitzen digu Sarrionandiak, autoretzaren erantzukizunetik urrunduz
|
beste
behin ere.
|
|
|
114). Itzulpena eta sorkuntzaren arteko muga lausotuta ageri zaigu
|
beste
behin ere. Sarrionandiak 1981ean argitaratu zuen poema horren lehen zatia Oh!
|
|
|
Horixe da, hain zuzen ere, harrobien azterketa honetatik atera dugun lehen ondorioa: Sarrionandiaren itzulpen gehienak itzulpenen itzulpenen itzulpenak direla, alegia, eta zeharkako itzulpenak erabiltzeak azpimarratu egiten duela,
|
beste
behin ere, Sarrionandiak itzulpengintza eta oro har literatura ulertzen duen modua: itzulpenak itzulpenen itzulpenak direla erakustea literatura oro literaturaren literatura dela azpimarratzeko modu bat izan daiteke.
|
|
|
Horrela, euskara eta latina harremanetan jartzen ditu, baita Erroma eta Euskal Herria ere, eta baita, ziurrenik, esklabo erromatarrak eta euskaldun menperatuak ere. Sorkuntzaren, imitazioaren eta itzulpenaren arteko marrak ezabatuta ageri zaizkigu
|
beste
behin ere.
|
|
|
poeman. Testu hori beste poema baten bariazioa dela aitortuta, Sarrionandiak itzulpen joko bat iradokitzen du
|
beste
behin ere: sorburuedo inspirazio testu batekiko aldaketak handiak izan edo ez, poema ez dela ezerezetik sortu iradokitzen da, gutxienez poema batekiko zordun dela eta haren arrastoak jasotzen dituela.176
|
|
|
Hogeita bost urte horietan, zer esanik ez, Mitxelenaren mezuak ez du gaurkotasunik galdu. Horren argigarri, besterik gabe, liburu honetan barruratzen den ikerketa lana, Mitxelenaren hitz lauzkoa luze sakon aztertzen duena, guri erakutsiz,
|
beste
behin ere, haren esamoldeen jokoa eta giltzarria.
|
|
|
Hartara, Euskaltzaindiak testu honen argitaratzea eta plazaratzea lortzen du, Euskararen Erakunde Publikoaren laguntzarekin. Eskerrak, beraz, laguntzaileari eta hona,
|
beste
behin ere, bi erakundeen artean, urtez urte garatzen eta jendaurrean jartzen dugun argitalpen egitarauaren emaitza zolia.
|
|
2013
|
|
|
|
Beste
behin ere aipatu zuen nola biltzen ziren soldaduak otoitz egiteko, bakarrik ez bazen, taldean, elizan. Bazekiten ez zutela beti otoitz egiteko aukerarik izaten, eta horregatik egiten zituzten ahal zutenean.
|
|
|
Alemaniaren ahulezia ekonomikoaz mintzatu zen
|
beste
behin ere. Berez, baliabide ekonomikoak xuhurtu zitzaizkiola argitu zuen, eta horren gainera, baliabide horiek bere aliatuengana bideratu behar izan zituela:
|
|
|
Bistan da, ihurtzuria hurbil gerta daiteke, baina urrundik heldu den burrunbaren kutsua dauka.
|
Beste
behin ere ihurtzuriekin konparatu zituen kanoi hotsak:
|
|
|
|
Beste
behin ere egin zien deia Blaise Adémak. Euskaldun anitz desertore zela, eta ez zutela sinesten barkamena ukanen zutela ohartu zen.
|
|
|
Beste behin, Jean Saint Pierrek kontatu zuen aitzindari batek erran zuela euskaldunak soldadu onak, konfiantzazkoak eta osagarri onekoak zirela.
|
Beste
behin ere gisa bereko solasak ukan zituen Saint Pierrek. Haren arabera, euskaldunak soldadu hoberenetarik zirela zioten aitzindariek.
|
|
|
Artikulu horretan, gibelatu behar izana eta gauzak nola gertatu ziren garbiki aitortu bazuen ere, azpimarratu behar da zenbait hilabete geroago baizik ez zuela hori kontatu.
|
Beste
behin ere aipatu zuen, Serbiarrak Monastirren garaitu zituzteneko gibelatzea, eta ondorioz haiek ere Greziara gibelatu behar izan zuten, 1915eko abenduaren 8an, obusen azpian. Gibelatze horren deskribapen interesgarria eskaini zuen, eta errealismo horrek ez bazirudien ere bat egiten zuenik ildo orokorrarekin, zenbait hilabete geroago kontatuz, informazioak garrantzia galdu zuen, halako epeetan gauzak anitz aldatzen baitziren gerlan.
|
|
|
1919ko urtarrilean, hots gerla bururatu eta bi hilabetera.
|
Beste
behin ere aipatu zuen Parisera hurbiltze hori, baina hilabete batzuk geroago:
|
|
|
Gerlaren ondorio sozial iluna zen hori.
|
Beste
behin ere aipatu zuen haurrik gabe gelditu ziren gurasoek ez zutela laguntzarik eta prestatu behar zirela laguntzarik gabe bizitzera, gurasorik gabe gelditu zen haur bat hartuz edo horrela.
|
|
|
Zaku astuna bizkarrean oinez ibili izan ziren beste batzuetan, baina aipatu artikulu horretan, Saint Pierrek aitortu zuen haien akidura nolakoa zen.
|
Beste
behin ere, modu gordinean adierazi zuen haien nekea:
|
|
|
Beti janari bera izateaz baino kezka handiagorik ez zuen erakutsi Saint Pierrek eta beraz, ez dago hor jarrera ezkor handirik. Gisa horretako janariaren deskribapenak maiz egin zituen, ongi azpimarratuz ogi ona zutela, eta
|
beste
behin ere aipatu zuen haragiaz asetzen hasia zela:
|
|
|
Zerbitzari k ez bide zuen irri egin arratoiak ausiki egin zionean, eta artikuluan ageri da zenbat nardatzen eta beldurtzen zuten. Sudurretik ausiki egitearena
|
beste
behin ere aipatu zuen, gehituz inguruan zeukaten janari guztia eta burdinazko ontziak jaten zizkietela. Baina, ironiaz edo, arratoiek alde on bat bederen bazutela argitu zuen euria hasi zuela kontatu zuen batez:
|
|
2014
|
|
|
Horrexegatik da eskertzekoa, Gabriel Aresti kultura elkartearen eta Euskaltzaindiaren arteko elkar kidetza, berrogeita hamar urte geroago, Harri> eta> Herri> liburuaren berrargitalpen bikaina egiteko, Bizkaiko Foru Aldundia, Bilboko Udala eta BBK Fundazioaren babespean eta laguntzarekin. Eskerrak horiei eta eskerrak, orobat, berrargitalpen honetan parte hartu duten idazle guztiei, Xabier Kintana arduraduna barne, zuek ahalbidetu du zuelako,
|
beste
behin ere, Gabriel Aresti maisua bere euskal katedratik guri mintzaraztea, guztiok adi adi entzun dezagun haren mezua.
|
|
2016
|
|
|
|
Beste
behin ere, morala eta heziketa, bi helburu horiek berriz aurkitzen ditugu antzerki aztertzailearen begian.
|