|
2000
|
|
|
Hala ere, hauteskundeen emaitzen nondik norakoak azaltzerakoan, zera oroitarazten zuen: " Iparamerikak bere intereseen alde erne ta gizendu erazi duan antikomunismoaren gorputza Chilen sendoki iraun arren,
|
bertako
herritarrek ez dute atzera egin bere burua sozialistatzat jotzen duan gizonaren alde autarki gehienak emanaz", eta ondorio gisa honoko hau zioen: " Chile-ko auteskundeen ondoren bide egokiak oso mugatuak daudela ikusten baldin bada ere(...), bi gauz nabarmentzen dira.
|
|
2002
|
|
|
Azken bost urteotan, berriz, «aurreiritzi» hura nolabait gainditu da eta poliki garatu da irakaskuntza elebiduna. Familiako euskararen transmisioa galtzen zela oharturik, kontzientziatze gisako bat eman bide da
|
bertako
herritarren artean. Donibane Garazi eta Bidarraiko eskolak, kasu, elebidunak dira.
|
|
|
Izatekotan, lehenengo pausoa litzateke, behin behinekoa, geroago prestatuko den proiektu osotuagoaren bidean eman beharrekoa. ...dura zor zaizkigun eskuduntzak praktikara eramatea ahalbidetuko diguna.Prozesu korapilatua izango dela dakigun arren, jadanik batzuek aldarrikatzen dutenUnibertsitate Nazionalerako bidean, naziotzat Euskal Herria hartuz, noski. Euskal Autonomia Erkidegoa bera ere has daiteke unibertsitate lege hori prestatzen, bertako lurraldeko mota guztietako unibertsitateei zuzendurik, publikoeizein pribatuei?,
|
bertako
herritarren eta nazio osoaren zerbitzurako ordenamenduorokorra ezarriz. Gure ustez, premiazkoa da jadanik bide horretatik abiatzea.
|
|
2003
|
|
|
Ezker abertzaleak errealitate ezberdinak daudela aitortzen du, baina gero ez du aitorpen hori gainditzen. Lehendakariaren proposamenak hiru errealitate ezberdin daudela aitortzen du eta bere joko esparrua EAEn du,
|
bertako
herritarrek aukeratua delako. Euskal Herria EAEtik at ere errealitate bat dela aitortzen du garbi, baina horrekin batera, nafarren eta Iparraldekoen erritmoak eta borondate adierazpenak errespetatzen ditu.
|
|
|
batetik Espainiako Real Academia de la Historia k zein J. A. Llorente erudituak, Foruen aurkako lanak idatzi zituzten, erregearen zerbitzuan; eta bestetik foru erakundeei lotutako Aranguren y Sobrado eta Novia de Salcedo modukoek euskal erakundeen apologiak70 Iztuetaren obra testuinguru horretan kokatzen da, Foruen aldeko bandoan, baina berezitasun batekin: euskaraz idatzi zuela, eta ez Espainiako botere zentralei arrapostu emateko, baizik, esan bezala, Gipuzkoa
|
bertako
herritarrei zuzenduz. Izan ere, herritarren kontzientziazio, bai linguistikoa, bai historikoa, beharrezkoa ikusi bide zuen Iztuetak.
|
|
2004
|
|
|
|
Bertako
herritarrek Kolonbia Plan honekin dena daukate galtzeko. Baina Mailer Mattiek identifikatu ditu irabazteko asko daukatenak.
|
|
|
Gauza bat da, ene irudiko, maila estrategikoan ezinbesteko erreferentzia diren printzipioak eguneroko praxiaren taktika aldakor eta malguan haiek dauden daudenean ez ezartzea, jarrera hori egokia izan litekeelako, eta beste gauza bat, nazio eraikuntzaren irizpide nagusiak pragmatismoaren aldarean sakrifikatu eta indarkeria bezalako faktore bat komunitate baten kohesio elementu behinena bilakatu nahi izatea. Edo inork pentsa ote lezake, izan ere, adibidez, Espainiaren edo Frantziaren balio nazionalak (hizkuntza, kultura, historia...)
|
bertako
herritarrek indarkeriari buruz duten jarrera balioetan funtsaturik daudenik. Burugabekeria litzateke planteatze hutsa.
|
|
|
Amerikatik ekarritako beste produktu batzuek ere gauza bera egin zuten, hala nola mandiokak Afrikako kulturan; patatak Europan, XVI. mendetik aurrera; edo, estutzen bada, arto krispeta ezagunak, jatorri mexikarrekoak, gure inguruko herrialdeetan. Yucatán penintsulari erreparatzen badiogu, eta Vargas, Castro eta Cárdenas irakasleek eskualde horretako sukaldaritza kulturari buruz egin duten azterketan azaldutakoari erreparatzen badiogu, ikus dezakegu espainiarrek egindako lorpenak elikadura ohitura berriak ekarri zizkiela
|
bertako
herritarrei, eta haien elikadura kulturan hainbat barazki, sustrai, fruta, arrain eta hegazti sartu zituztela, besteak beste. Eta kasu bitxi bat, nabarmentzea merezi duena:
|
|
2006
|
|
|
Ranchu Guabiña izena du zapotekoen hizkuntzan Union Hidalgok.
|
Bertako
herritarrek batzorde berezia antolatu zuten haize errotak eraikitzeko proiektuaren kontra, indarra hartu zuten, liskarrak piztu ziren... eta espetxeratu egin zituzten beren buruzagiak. La Venta herriko plazan horretaz mintzatu zen Zero delegatua, baina haren aurretik bertako herritarrek hartu zuten hitza.
|
|
|
Bertako herritarrek batzorde berezia antolatu zuten haize errotak eraikitzeko proiektuaren kontra, indarra hartu zuten, liskarrak piztu ziren... eta espetxeratu egin zituzten beren buruzagiak. La Venta herriko plazan horretaz mintzatu zen Zero delegatua, baina haren aurretik
|
bertako
herritarrek hartu zuten hitza.
|
|
|
Funky Projects argitaletxeak plazaratu duen aurreneko liburua da La verdadera historia del kalimotxo, hain ospetsu egin den edari horren nondik norakoak azaltzeaz batera Euskal Herria eta
|
bertako
herritarren nortasuna eta ametsak hizpide dituen lana. Asko dira beren ekarpenekin liburuan parte hartutakoak.
|
|
|
Alto Vistako kapera, XVIII. mendekoa. Antza,
|
bertako
herritar talde batek mendixkaren goiko aldean biltzeko ohitura zuen, zuhaitz baten pean otoitz egiteko. Urte batzuk geroago, kapera bat eraikitzea erabaki zuten.
|
|
|
Savanetak ez du zerikusirik Oranjestadekin. Denborarekin, uharteko
|
bertako
herritarren bizileku bilakatu da auzoa. Arubatarren etxe tipikoak bata bestearen atzean daude lerrokaturik, errepide ertzean.
|
|
|
Zuen belarrietara iritsiko zen honezkero duela pare bat aste Zumaian gertatu zena.
|
Bertako
herritar bati 10 milioi euroko saria tokatu zaiola. Hori bai pagotxa.
|
|
|
363). Eta gakoa demokrazian ere ipinita, Quebec eta Kanadaren arteko auzia dela eta, David Coppek uste du Quebeceko etorkizuna
|
bertako
herritarrei dagokiela, eta ez beste inori.
|
|
|
Oso harritu da, zera erantzun dit: ondo iruditzen zaiola lankideak defenditzea, guztiarekin gogorarazi behar didala zein kondiziotan nagoen ni programa honetan, ez nagoelako Espainian naturalizatuta –programa hau
|
bertako
herritarrentzako dela.
|
|
2007
|
|
|
Botanikoa da ikasketaz Boi, eta naturak oihaneko landareek eta animaliek jasandako kalteez okupatzera iritsi zen. Laster ohartu zen basoko zuhaitz, tigre eta elefanteentzako bezain garrantzitsua izan zitekeela bere laguntza
|
bertako
herritarrentzako.
|
|
|
zertarako balio ote du lege edo arau jakin batek aplikatzen ez bada, paper hutsean geratzen bada. Legeria bat onartzen dugunean, Batzordea, Parlamentua eta estatu kideen artean ahaleginak batzen saiatzen gara: horri esker esan dezakegu neurri horren gurasoak ez direla Europako erakundeak bakarrik, estatu kide eta
|
bertako
herritar guztiak baizik.Zer egin dezakete erakundeek kontsumitzailearen mesedetan. Argi dago, legeria egokia behar dugu eta, noski, arau horien aplikazioa ikuskatzea ezinbestekoa da: lan ildo horretatik goaz.Europako legeriak geroz eta presentzia handiagoa du kontsumoari dagozkion sektore denetan:
|
|
|
Europak betetzen al du baldintzarik
|
bertako
herritar guztien arteko identitatesentiera bateragarririk ekoizteko eta egituratzeko. Izan ere, nazio identitateak ezdira ezerezetik sortuak izan, badute jatorri jakin bat, badute aurrekari zehatz bat:
|
|
|
Estatuaren edo elite boteretsuen eskuak zilegitzen du bata; aldiz, esku horren berorren gabeziak sortzen ditu gurean legitimazio eta onarpenarazoak. Euskaldun izateak ez dakar nahitaez, horretara, euskal herritar nazionalaizatea, baina, aldiz, gaztelau nortasunaren jabe izateak bere garapen historiko naturala izan du Espainiako herritarra
|
bertako
herritar nazionala bilakatzeko bilakaeran.
|
|
|
Esate baterako, egungo Irunen bizitzeari espainieradagokio komunikazio jardun, Hendaiako bizitza sozial eta nazionalaren ereduarifrantsesa dagokion moduan. Hala, espainiera izango litzateke Irungo bizimodusozialaren baitako osagarri eraikitzailea,
|
bertako
herritarren bizimoduaren euskarri, herri horren funtzionamendua eta jardun soziala pentsaezinak direlako hizkuntzahori gabe. Eta, bistan denez, gauza bera esan genuke Hendaiari buruz, mintzaira aldatuta.
|
|
|
Parte hartzaile batzuek oinezko ibilbideak egitea proposatu dute beste txandaren baterako. Herrialde bakoitzeko ohiturak gehiago sakondu eta
|
bertako
herritarrekin eta adituekin harremanetan jartzea ere bai. Kontuan hartuko dugu hori guztia hurrengo baterako; polita baita jendeak eskainitakoari erantzutea, baina baita, ideia berriak jasotzea ere.
|
|
|
Bistan da lege hori aldatu egin behar dela. Nafarroako Gorteetan aski den gehiengoa egotean aldatuko dute, baina eztabaida ez da, edo ez luke izan behar, ea Erribera Euskal Herria izan den edo ez den izan,
|
bertako
herritarrek eta haien ordezkariek orain zer nahi duten baizik. Berdin da zer hizkuntza mintzatzen zen non noiz.
|
|
|
Eta orain, gehiago itxaron balitz? Itzela litzateke Nafarroako hiriburuan euskarazko egunkari bat normalizazio bidean jartzea, euskaltzale, euskaldun, ikasle eta
|
bertako
herritarren artean egunero banatuko dena. Horrek dexenteko aldaketa suposatuko luke, normalizazioan urrats bat —ez soilik hizkuntz normalizazioan, informazioarenean, zibismoarenean, aldaketaren kulturan, kudeaketan... —, urrats izugarria.
|
|
2008
|
|
|
Human Terrain System delakoak bere gunea dauka Interneten, informazio asko eskainiz. Hala, HTT ekipoen lana omen da" tropei hobeto ulertaraztea zein EZ den beren etsaia" eta laguntza handia eskaintzen omen diote AEBetako armadari"
|
bertako
herritarrengan eraginez tresna ez hilgarriekin". Militarrek babesten dute lan ildo hau:
|
|
|
Akaso Bilbo moduko hiri handi batean Azkuek lasai ager zezakeen bere mezua; baina, aldiz, Lekeition,
|
bertako
herritarrekin eta senideekin zituen konpromisoak tarteko, formak gorde beharra senti zezakeen, eta azkenean ez zen ausartu obra polemiko hura antzestera, are gutxiago independentista deklaratzen zen talde sortu berri bateko kide erradikalen arrimuan. Izatez 1895 urte hasieran, Azkue jeltzaleengana gerturatu zen unean bertan azaleratu zen politika ulertzeko moduaren inguruko beren aldea:
|
|
|
Horietako eskaera askok XIX. mendetik zetozen nazioarteko kooperazio eta adiskidetasun hitzarmenak zituzten oinarri. Hitzarmen horiek estatuek elkarrekiko hainbat eskubideren aurrezagutza zuten helburu, gehienetan eskubide horiek
|
bertako
herritarrekiko berdintasun mailan onartuz. Bere garaian hitzarmen horien aplikazioan espainiar emigranteei eskubideok modu zabalean aitortu bazitzaizkien ere, egun egoera bestelakoa dugu migrazio fluxuak noranzkoz aldatu baitira.
|
|
|
1978 urtean, Iruñeko jaiek gune herrikoiak zituzten; gaur, Unión del Pueblo Navarro-k, gertaera haiek jazo izan ez balira ziurrenik boterean egongo ez litzatekeen alderdiak, jai alternatibo eta herrikoiak antolatzeko lur publikoa erabiltzea debekatzen dio Gora Iruñari, eta, bitartean, gure hiria multinazionalei saldu die, era guztietako enpresei, eta osasunarentzat kaltegarri diren edariak promozionatzen ditu. Hiria eta jaiak
|
bertako
herritarrei arrotz egiteraino aldarazi ditu; kontsumismoa eta uniformitatea saritzen ditu eta kritika eta disidentzia zigortzen.
|
|
|
PSNren Antolakuntza idazkari Jose Luis Izkoren ustez, alderdiak orain hartu duen ildoa da «demokratikoena». «Udal bakoitzak erabaki behar du eremu mistoan sartu nahi duen, gisa horretan, udalerri bakoitzaren esku geratuko litzateke-eta
|
bertako
herritarren eskaerei erantzutea». Izkok ez du aurreratu zer jarrera izanen duen PSNk Beriaingo udaletxean ezta Nafarroako Parlamentuan ere.
|
|
|
«Tskhinvaliko eskualdean operazio militarra hasteko Georgiako Gobernua zergatik eta zertarako zirikatu zuten inork ez daki. Errusiak
|
bertako
herritarren interesak defendatzeko esku hartu zuela diote, baina zein herritarrez ari dira. Nik mundu osoak gerra zertarako piztu zuten ikusi izana espero dut:
|
|
|
Badirudi krisiaren eragina esanguratsuagoa dela
|
bertako
herritarrengan Europatik datozenengan baino. Aurten oporretarako landa turismoko etxeak edo kanpinak aukeratu ditu euskal herritar askok, baina Euskal Herrira datozen turisten ohiturak ez dira, oraingoz, askorik aldatu, sektoreko langileen ustez.
|
|
|
Gorin, Georgian, dute egoera okerrena. Joan den astean UNHCRk jarritako kanpadendetan mila lagun inguru daude, eta beste mila inguruk
|
bertako
herritarren etxeetan hartu dute aterpea. Azken astean, bestetik, 450 pertsona inguru iritsi dira Errusiaren menpeko «segurtasun eremuetatik» ihesi.
|
|
|
Biak izan direlako eta oraindik ere direlako, herri mugimendua indartu eta kaleratzeko tresnak. Azken finean, haize fresko eta osasungarria dakartelako, eta
|
bertako
herritarren babesa daukatelako.
|
|
|
Manifestuan, ekainaren 23an intelektual talde batek, tartean Mario Vargas Llosa, Fernando Savater eta Alvaro Pombo, Espainiako Parlamentuari honako hau eskatu zioten: araudi bat lantzeko, lurralde osoko hizkuntza ofiziala, eta
|
bertako
herritarrek erabil dezaketen bakarra, gaztelania izan dadin.
|
|
2009
|
|
|
Esan dezagun, gure kasuan aldaketa hori inguruko herri askotan baino era naturalagoan gertatu zela. Izan ere, herri askotan salgai jarritako lurrik gehienak kanpotar gutxi batzuen esku lotu ziren bitartean, Jataben
|
bertako
herritarrek, eta nahiko banaketa orekatuan, beregandu zituzten herriarenak ziren lur eta basoak. Salbuespentzat jo daitezke azken hamarkadetan Iberduerok eta beste baliabide handiko pertsona eta erakundeek egin dituzten erosketak.
|
|
|
Herri baten eta
|
bertako
herritarren istorioa kontatzera dator filma. Ironiaz baliatuz egiak diruditen estereotipoak desegin nahi ditu eta aldi berean, berezitasunei garrantzia eman.
|
|
|
Espainiako hiriburu osoan beste hainbat ekitaldi izango dira, El Pozo eta Santa Eugenia geltokietan kasu,
|
bertako
herritarrek deituta.
|
|
|
Nafarroako Erriberan itzalaldi analogikoa datorren ekainaren 30ean izango dela aurreikusi dute. Ikuspuntu teknikotik, badago
|
bertako
herritarrek ETB ikusten jarraitzeko aukera; baina lege kontuak direla eta, kontua zailagoa izango dela ematen du. Horregatik, bai Euskadiko bai Nafarroako agintariek Industria Ministerioarekin biltzeko asmoa daukate, ETBren seinalea Nafarroan bermatuta gera dadin.
|
|
|
Britainia Handiko Kanpo Arazoetarako Ministerioak beharrezkoa ez izatekotan, Mexikora ez bidaiatzeko gomendioa egin die
|
bertako
herritarrei.
|
|
|
Horretarako interpretazio zentro bat sortu dute. Bertako gidari lanetan aritzen den Aitziber Perez de Karkamoren laguntzaz, gatzategi horietan barrena ibiliko da Urko Aristi, eta
|
bertako
herritarren eskutik gatza nola egiten den, prozesu guztia nolakoa den ikasiko du.
|
|
|
Atzoko lurrikararen erdigunetik 50 kilometrora, Pedangeko 900.000 biztanleak hiri fantasma batean bizi dira.
|
Bertako
herritarrek kalean egin dute lo bart, agintarien aholkuak jarraituta, izan ere, beste lurrikara bat izango zen beldur ziren.
|
|
|
Horrekin batera, eta beti ere gerra osteko giro honetan, herrixka bateko familia baten eta
|
bertako
herritarren istorioak ezagutuko ditugu; maitasuna, gorrotoa, traizioa, leialtasuna, sekretuak, gezurrak, aitormenak eta aurkikuntzak izango dira istorio eta trama ezberdinen osagaiak. Abenturak eta intrigak ere garrantzia izango dute telesailean.
|
|
|
Euskal blogosferan, ordea, bere lekutxoa egin du Txintxarrisfera sareari esker (http:// txintxarris fera.ning.com). Dozena bat blog sortu dituzte
|
bertako
herritarrek, guztiak euskaraz. Eta euskal internautek webgunerik onenen artean aukeratu zuten zortzi@2008 ekimenean; bigarren postua lortu zuen.
|
|
|
Izan ere, blokeoari amaiera jarriko diotela esatea ekiditeaz gain, neurri hauek kubatar sistema politikoa aldatzeko estrategia berri baten parte gisa aurkeztu dituzte. Alegia, kubatar subiranotasuna eta
|
bertako
herritarren borondatea moldatzeko asmoz hartutako neurriak dira. Kubako agintarien eta, zehatzago, Fidel Castroren erantzun neurtuak ikuspuntu politiko zeharo desberdina erakusten du:
|
|
|
Ez zaie erantzuten herritarren beharrei. Horregatik, hurbileko egiturek erraztuko lukete,
|
bertako
herritarrek presionatzen luketelako, beren boza entzunarazten dutelako. Baina Europako hauteskunde barruti hau erraldoia da.
|
|
|
Tolosako kaleak
|
bertako
herritarren bizipen alai eta ez horren alaien ikuspegiarekin ikus daitezke asteartera arte, Kale Nagusiko Gko Galleryn. Udaleko Hirigintza eta Berdintasun Sailarekin elkarlanean, Hiria kolektiboak eta Julieta Metralleta artistak Kaleak berdintzen proiektua abiatu dute, herritarrei kalea nola bizitzen duten adierazteko, gogoetatzeko, partekatzeko eta salatzeko aukera berezia emateko.
|
|
|
bere burua haztea beste helbururik ez duen egitasmo bat izatea; bitarteko handi eta indartsuen unibertso iparrik gabea izatea. Bitartekoetan perfekzioa eta helburuetan konfusioa, deriba hori saihestu behar luke (Mendebaldeko zibilizazioaren eta
|
bertako
herritarren desafioa ere bada hori).
|
|
2010
|
|
|
Gehienez, toleratu egiten dute, eta hori ere tamainan. Ez dute ulertu nahi haien menpeko lurralde periferikoetan beste hizkuntza batez diharduten hedabideak daudenik,
|
bertako
herritarrek euren hizkuntzaz informatuak izateko eskubidea dutenik. Jarri ETB, TV3 edo TVGko kazetariak Espainiako selekzioaren kontzentrazioan euskaraz, katalanez edo galizieraz dakiten jokalariei hizkuntza horietan erantzuteko eskatzen.
|
|
|
Zaldibarko
|
bertako
herritarren pertzepzio orokorrari dagokionez, \" etorkinak udalerrian gehiago integratu liratekela\" adierazi dute, eta \" oso ontzat\" jo dute eskolan umeek kultura ezberdinekin elkarbizitzan egoteko aukera.
|
|
|
Baina bestelako kiratsa ere aurkitu zuten kazetariek Peroten: hilabete luzeetan
|
bertako
herritarrek egindako kexu eta mobilizazioak zanpatzeko Mexikoko agintariek erakutsi duten lotsagabekeriarena.
|
|
|
Horrekin batera, eta beti ere gerra osteko giro honetan, herrixka bateko familia baten eta
|
bertako
herritarren istorioak ezagutuko ditugu; maitasuna, gorrotoa, traizioa, leialtasuna, sekretuak, gezurrak, aitormenak eta aurkikuntzak izango dira istorio eta trama ezberdinen osagaiak. Abenturak eta intrigak ere garrantzia izango dute telesailean.
|
|
|
Arghandab barrutian izan da erasoa, Herrialde asiarrean dauden atzerriko tropei segurtasun zerbitzua eskaintzen dien enpresa bateko nagusiaren semearen ezkontzan,
|
bertako
herritar batek AIP albiste agentzia afganiarrari azaldu dionez.
|
|
|
Horrekin batera, eta beti ere gerra osteko giro honetan, herrixka bateko familia baten eta
|
bertako
herritarren istorioak kontatzen ditu; maitasuna, gorrotoa, traizioa, leialtasuna, sekretuak, gezurrak, aitormenak eta aurkikuntzak dira istorio eta trama ezberdinen osagaiak. Abenturak eta intrigak ere garrantzia dute.
|
|
|
Presidente estatubatuarraren esanetan, AEBek garesti ordaindu dute Irakeko etorkizuna
|
bertako
herritarren esku utzi izana.
|
|
|
Obamaren ustez, gerra amaitu izana onuragarria da bi herrialdeentzat. Izan ere, AEBek garesti ordaindu dute Iraken etorkizuna
|
bertako
herritarren esku utzi izana.
|
|
|
Osotasuna esan nahi du, eta santutasunarekin lotzen da. Jerusalemek munduko hiririk garrantzitsuenaizan behar du, jendearentzat irekia, zintzoa eta bidezkoa
|
bertako
herritarrentzat. Ez dugu zatitu behar, ez dugu ezberdintasunei begira egon behar.
|
|
|
, etab.
|
Bertako
herritarren artean bildutako ahozko testigantzak ere erabilera horren alde mintzo dira, arruntak baitira, batik bat, adin batetik goitikoen artean gisa honetako esaldiak:
|
|
|
2 Lehendakaria Jaurlaritzako botere eragileko burua da. Jaurlaritzarekinbatera, Consejo Nacional Vasco erakunde kontsultiboa osatu zen, alegia, Euskal Herrian demokrazia ezarri arte,
|
bertako
herritarren soberaniaordezkatuko zuen botere legegilea. Bertako kide izango ziren Jaurlaritzakoministro guztiak eta gorteetako diputatuak, diputatu ohiak eta Hegoaldekolau hiriburuetako alkate ohiak.
|
|
|
Izan ere, XIX. eta XX. mendeetako testuetan erabat arruntak dira gisa honetako aipuak: Bidasora doaz; Bidasoko Bera; Bidasoko nekazarien biltzarra; Baztan, Malerreka eta Bidasoko gazteria, etab.
|
Bertako
herritarren artean bildutako ahozko testigantzak ere erabilera horren alde mintzo dira, arruntak baitira, batik bat, adin batetik goitikoen artean gisa honetako esaldiak: Bidásora bota zuten; Bidásotik atera zuten; Bidásoko izokinak, etab. Horretaz gain, kontuan izatekoa da, herritar izena edo ‘jentilizioa’ deitzen dena, azken a hori gabekoa dela, hots, bidasotarra, eta ez* bidasoarra.
|
|
|
Ondorioz, udaletxeak, nekazari elkarteak eta baso elkartea organo horretan egotea eskatu zen. Ernio Gazume eremuko lur gehienak jabetza pribatukoak direnez, lur horietan ekintzaren bat garatu behar bada, berrereitea esaterako, ekintza horiek bideratzeko gutxienez diru-laguntzak jasotzearen alde agertu ziren bilerara gerturatutakoak.Ernio Gazumeko hainbat pagaditan, ikatza egiteko pago adarrak mozten ziren garai batean. Kakalardo espezieak babesteko, berriz ere lan horiek egiteko ohitura berreskuratzea garrantzitsutzat jotzen da eta lur jabeak ekintza horren alde azaldu baziren ere, lan horren ordaina eskatu zuten.Jarraipen organoa osatzekotan, hainbat ekintza gauzatzeko aurrekontua izatea eta esku lana beharrezkoa bazen, lan hori
|
bertako
herritarrei ematea lehenetsi zen parte hartzaileen artean.Mendizale, ehiztari eta espeleologoakMaiatzaren 27an, Ernio Gazumeren aisiarekin lotutako mendizale, ehiztari nahiz espeleologoek hartu zuten hitza Alkizan egin zen bigarren tailerrean. Han ere ondorio mordoa atera zen, besteak beste: Espeleologia taldeko kideak bertan zirenez, dezente hitz egin zen inguruko kobazuloen inguruan.
|
|
|
Eta nire bizitzan zehar oso pozik egin dut topo hainbat oñatiarrekin, Euskal Herritik urrun aurkitzen nintzelarik batez ere. Hala ere, oñatiar zintzo batek badaki bizi den beste herri edo urrutiko nazioetan ere
|
bertako
herritar zintzo bezala bizitzen. Batik bat, misiolari edo apaiz eta lekaide lekaime bezala, herritik urrun joan direnak ziur naiz bizi diren lekuetan bertakoekin ongi konpondu eta bertakoen zerbitzura jarri direla.
|
|
|
Kleroarenean agertzen ziren arrazoien artean, hizkuntzarena zegoen: "... a cause de l’idiome basque du diocese[...] parmi les naturels du pays" Baionako apezpikua
|
bertako
herritarren artean aukeratua izan zedila, alegia. Baina beren kezkak ez ziren eliza antolamendura bakarrik mugatzen, gizarte osoa zuten axola:
|
|
|
Chartres hiriko katedralean, XIII. mendeko kristaleretan, Karlomagno eta Orreagako istorioa ageri dira. bera buru zuen bestea mendebaletik, Orreagan, Iruñean eta Tuteran barna, biak Zaragozako ateetan bat egiteko. Iruñera iritsirik,
|
bertako
herritarrek ez omen zuten erresistentziarik egin eta Karlomagnok bakean okupatu omen zuen.
|
|
|
Nafarroako gerezirik onenak omen dituzte bertan, edo hala diote zenbaitek, behintzat, eta ezin uka asko ere badituztela. 600 bat tona ekoitziko dituzte aurten, eta, horregatik, egun garrantzitsua da
|
bertako
herritarrentzat uzta biltzeko garaia. Haren omenezko festa egun bat egiteko bezain garrantzitsua, bai.
|
|
2011
|
|
|
Mendiak igotzea aitzakia izan dut inguruko herrietako ohitura, festa eta pasadizoak ezagutzeko. Batzuetan pena sentitu dut,
|
bertako
herritarrekin nahi baino denbora gutxiago pasatu dudalako».Bizipen, istorio eta irteera bakoitzeko datu eta argibideak bilduak ditu ordenagailuan. Eta urteen joan etorrian bitxikeria asko gertatu zaizkio.
|
|
|
Aparteko saioa egin behar da auzogintzan.
|
Bertako
herritarrek (edo ingurukoek) antolaturiko mila auzo langintza daude egungo egunean, euskalgintzaren ohiko formulazioetan kontuan hartzen ez direnak baina konpartimentazio soziofuntzionalaren aldetik oso beharrezko direnak:
|
|
|
Oposizioak batasun nazionaleko gobernu batean sartzea onartzen badu Papandreuk jada beteko du bere helburua, ardurak banatzea lortuko du, eta beraz, ez du erreferenduma deitu. Egoera Nahasia da, bai Greziako alderdi politikoentzako, baita
|
bertako
herritarrentzako ere.
|
|
|
Britainiar gobernuaren aldetik, Ipar Irlandarekiko subiranotasunari uko egiteko adostasuna, baldin eta
|
bertako
herritarren gehiengoak erreferendum nazionalean Irlanda batuaren aldeko botoa ematen badu.
|
|
|
Nazio estatuaren kontzeptua ekarri zuten eurekin, eta lurralde honek zituen berezitasun eta konplexutasunak batere kontuan eduki gabe aplikatu zuten. Hala, Asia hego ekialdeko herrialde modernoek bere egin dute nazio estatuaren sistema,
|
bertako
herritarrek tradizioz izan duten mugimendu askatasun izugarriari mugak jarriz?. Kritaya Archavanitkul,. Nortasunik gabe bizitzen?, Berria,.
|
|
|
–Nahiz eta malterak estatutu berezi baten aterpea eduki, beste hizkuntza ofizialarekin, ingelesa? daukan lehian ez dauka zer eginik
|
bertako
herritarren ustez. Maltako herriaren kezka honelatsu laburbil dezakegu:
|
|
|
Nazionalitaterako eskubideari dagokionez, ordea, desadostasunak daude.
|
Bertako
herritar gazteenak dira egokienak, adin handieneko pertsonen aldean. Gainera, egoera ekonomiko pertsonalean, “onarpena posiziorik onenetarikoa da”.
|
|
|
Zerbitzu horretara jotzen dutenen jatorria ezberdina eta aldakorra izaten dela azaldu du de la Callek: " Pakistan, Maroko, Sahara, Georgia, Venezuela… Azken urteotan artatutako erabiltzaile atzerritarren kopurua areagotu da, baina ez soilik atzerritarren kopurua,
|
bertako
herritarren kopuruak ere gora egin du".
|
|
|
Nafarroa eta Aragoiko errege Sancho Ramirezek Araba mendean hartzeko gogoz jarraitzen zuen, baina ikusirik ezin zuela indarrez egin, hasi zen trikimailua asmatzen. Lortu zuen Arabako kofradian onar zezaten, eta urte baten buruan batzar nagusiari eskatu zion, arren, lur-sail bat eman ziezaiotela etxe batzuk egin ahal izateko, non berak eta bere zaldun eta morroiek ostatu hartuko baitzuten Arabara joaten zirenean,
|
bertako
herritarren borondate onaz aprobetxatu gabe, ordura arte bezala, izan ere, berak herritarren ongi izatea baino ez baitzuen nahi. Eta horrela, arrazoi horiek eta beste hainbat lausengu entzunda, azkenean toki sasitsu eta harritsua eman zioten, Gasteaiz izena zuena (geroago Gasteiz).
|
|
|
Elikaduraren alorrean, burujabetzaren kontzeptutik zinez urruti bizi gara: kontsumitzen dugunaren %2 da bertan ekoiztua; ganaduaren elikagaiak inportatu egiten ditugu, itzela delarik dependentzia (sojarekiko bereziki);
|
bertako
herritarrek kontrolatzen ez dituzten produktu kimiko eta teknologia ugari erabiltzen dira; izugarri hazi da azalera handietan saltzen den elikagai kopurua; ohikoa da nekazaritzarako diru-laguntzek erabakitzea zer ekoiztuko den, bigarren mailan utziz lurraren ezaugarriak edo populazioaren premiak; lurrak oso garestiak dira (Espainian ez dute garestiagorik); baserritarrek jasotzen dituzten ordainsa... Mega proiektuen eraginez, nekazaritzarako lurrak desagertzen ari dira, lurrik onenak, hainbat kasutan?.
|
|
|
Isabel Zelaa andreak argi agertu duen moduan, egia da, hasteko, egoera soziolinguistiko ideal batean ez dela gauza" normala"
|
bertako
herritarrei beren hizkuntzan ondo moldatzen direla bermatzen duen ziurtagiririk eskatzea: " Ez da normala herrialde batek bere herritarrei beren hizkuntza ofizialean inolako hizkuntza ziurtapenik exijitzea lanpostu batera, administrazio publikoan adibidez, sartzeko".
|
|
|
Hainbat herrialderen kasuan, haien egoera soziolinguistiko osasuntsua kontuan hartuta, egia da
|
bertako
herritarrei hizkuntza horretako ziurtagiririk eskatzea lekuz kanpo dagoela oro har. Hots, eskakizun hori ez dela situazio hartan beharrezko.
|
|
2012
|
|
|
Ekonomikoki neurri jasangarria dela diote Gobernutik, baina ez da hala, etorkinen taldea gehienbat lanera etortzen den jende gazte osasuntsua delako eta ikerketa pila bat ditugu argi uzten dutenak
|
bertako
herritarrek baino gutxiago erabiltzen dituztela baliabideak. Aldiz, gaixotasunak okerrera egin aurretik ez artatzeak eta ez prebenitzeak ekar dezake larrialditan edo ospitalean bukatzea, eta ondorioz gaitzagoa eta garestiagoa izatea prozesua, gaixotasuna kutsatzeaz eta zabaltzeaz gain.
|
|
|
Pertsuasio iturriek egiten duten edo egin dezaketen euskararen erabilera pertsuasiboa dugu hemen aztergai, eta horrek badu harremana hizkuntzaren erabilera partikularrarekin. Euskarak pertsuasio eraginkortasuna areagotzeko ahala baldin badu, ordea, hizkuntza horrek gizartean duen toki eta kontsiderazioagatik eta
|
bertako
herritarrek haren inguruan dituzten aktitudeengatik izango da, eta horrek hizkuntza entitate sozial gisa kontsideratzea eskatzen du nahitaez.
|
|
|
Euskarak pertsuasio eraginkortasuna areagotzeko ahala baldin badu, hizkuntza horrek gizartean duen toki eta kontsiderazioagatik eta
|
bertako
herritarrek haren inguruan dituzten aktitudeengatik izango da, eta horrek hizkuntza entitate sozial gisa kontsideratzea eskatzen du nahitaez.
|
|
|
hildakoei hemengo kanposantuan lurra emoten izan jake. Domeka arratsaldeetako erromeriara bere,
|
bertako
herritarren ganera, inguruko auzoetakoak eta herrietakoak bere parajetuten ziran, meñakarrak eta arrietarrak, batzuk bizikletaz, beste asko oinez.
|
|
|
Politika hori, nagusiki, hizkuntza politika zen. Txekian eta Eslovakian, esate baterako, alemana hizkuntza ofizial izendatu zuten, hezkuntza sistemaren jabe egin ziren, unibertsitateak itxi eta
|
bertako
herritarren adierazpen kulturalak debekatu zituzten. Aurrerago, administrazioaren hizkuntza izendatu zuten alemana, eta, ondorioz, hiri eta herrietako paisaian ugaldu egin zuten alemanaren presentzia.
|
|
|
Prebentzio ardatz horien hautaketa ez da ausazkoa. Izan ere,
|
bertako
herritarren bizitzeko, gaixotzeko eta hiltzeko erak aztertu dira. Azterlan horren ondoren, lehentasunezkotzat jo da minbiziaren, drogen, HIESaren, sexualitatearen, elikaduraren eta alkoholismoaren arloetan prebentzioa bultzatzea.
|
|
|
Bestalde, euskal jendartearen arteko harremanak trinkotuz, Euskal Herriarenlurraldetasuna azalarazten delako, eta independentziaren alderdi formalaaztertzerakoan ikusi dugunez, lurraldetasuna zehaztea ezinbestekoa da estatuizaera formala lortzeko. Are gehiago esan dezakegu, Euskal Herriko herrialdeetanindependentziaren aldeko gehiengoa bermatu gabe Euskal Estatuaren aldekoaldarrikapen formala sustatuz gero, arriskua dago euskal herrialde batzuk Euskal 27Estatuaren lurraldetasunetik kanpo gelditzeko,
|
bertako
herritarrek horrela erabakitagainera. Behin estatu izaera lortuta, oso zaila gertatuko litzateke herrialde horiekEuskal Estatuan sartzea; izan ere, nazioarteko arauen arabera Euskal Estatu berriarilurraldetasunaren printzipioa aplikatuko litzaioke eta horren arabera Euskal Estatuakezingo luke ekintzarik egin beste estatuen mugak aldarazteko.
|
|
|
Hala, lurralde espainoledo euskaldunaren batasunari buruzko eztabaida gainditu litzateke, Mario Zubiagak (1999: 141) azaldutakoari jarraiki, «lurraldetasuna kontzeptu bateta errealitate politiko bat da, lurraldeen borondatearen arabera eraiki beharrean,
|
bertako
herritarren borondatearen arabera eraikitzen dena».
|
|
|
Euren lurrak turismoak okupatu ondoren, bertako herriei, babesturiko zonetan gertatu den bezalaxe, sartzea debekatuko zaie. Trask ek (1998)
|
bertako
herritar baten testigantza eskaintzen du turisten eta bertakoen arteko borroka erakusteko. Larriena zera da, turistentzat aisialdirako direnak indigenentzat bizirauteko baliabideak direla
|
|
|
Gudaroste liberalean, Espainiako soldaduekin batera Erresuma Batuko soldaduak ere baziren (ingelesak, irlandarrak, eskoziarrak...) bertatik gudaroste txiki bat bidali baitzuten Isabel IIaren alde borroka egitera, eta jadanik asko itzulita zeuden arren Erresuma Batura, brigada bat Donostian eta Hernanin geratua zen. Gudaroste liberalaren erasoak karlistak ezustean harrapaturik, Andoainera irailaren 8an iritsi zen, baina bere bidean aurrera egin ahala, Urnietako Lategi eta Goiburu auzotan eta Andoaingo Buruntza eta Leizotz aldean baserri ugari lapurtu, erre eta suntsitu zuten –denetara 140 bat– eta
|
bertako
herritarrek ihesari eman zioten karlisten lerroen atzean babesa hartuz Andoainen Oria ibaiaz bestaldera. Liberalak Andoainera iritsi eta herri osoan barrena zabaldu ziren, kanpaleku nagusia Goikoplazan kokatuz.Karlistek une hartan Euskal Herrian zuten kapitain gorena Uranga jenerala zen, eta liberalak Oria eta Leitzaran ibaietaraino iritsi zirela jakin orduko, Nafarro inguruan une hartan har zitzakeen bi batailoi hartu –gudaroste karlista nagusia Espainia aldera joana baitzen borroka egitera Karlos erregea bera buru– eta Andoain aldera etorri zen, Gipuzkoan zeuden indar karlistekin –lau bat batailoi– bat egiteko.
|
|
|
Gero, nazioartean oniritzia behar dugu, non gauden erakusteko eta zer nahi dugun ulertarazteko. Egunen batean eta horiek guztiak lotuta, bertako erakundeek,
|
bertako
herritarren oniritziarekin, autodeterminazio erreferenduma proklamatzen badute eta klarki irabazten badute, nekez ikusiko nuke (oraingo Europako testuinguruan) erabaki demokratiko horren aurkako erantzun ilegal edo bortitza. Agian, estrategia horren arabera funtzionatzen hasten bagara bagenuke irabazteko aukera.
|
|
2013
|
|
|
Artadiko eta Oikiako bizilagunekin elkartu dira dagoeneko udal ordezkariak, eta datozen egunetan beste hainbatekin bilduko dira. Gaur, esaterako, Narruondoko elkartean izango da bilera
|
bertako
herritarrekin, 19:00etatik aurrera. Hilaren 10ean, datorren asteartean, Gernika parketik hasi eta Puntanuetarako eremuan bizi direnekin izango da bilkura, Brankan, ordu berean.
|
|
|
Hurrengo urratsa dirua egiteko makina erabiliz dirua egitea da, gutxienez
|
bertako
herritarren soldatak ordaindu ahal izateko. Baina dirua modu horretan egiteak inflazioa igotzea dakar, eta horrek, aldi berean, monetak balorea galtzea.
|
|
|
Orduan solaskideak protestaren zioa argitu zidan. Beste gauza askoren artean Tehuantepeceko Istmoa haize gogorrengatik da ospetsua, izan ere,
|
bertako
herritarrei Ikoots deitzen diete, haizearen seme alabak. Haizea da bertako arrantzaleen belaontzien hauspoa eta haize errota tradizionalen motorea.
|
|
|
Udalerri euskaldunetan biztanleen %70ek baino gehiagok dakite euskaraz, eta oro har, euskaraz bizi gara
|
bertako
herritarrok. Udalerri euskaldunek euskararen arnasgunerik zabalena osatzen dute.
|
|
|
Gonzalezek azaldu du familia eta lagunak oso pozik daudela hemen bizi diren senegaldarrengandik eta
|
bertako
herritarrengandik jasotako babes eta laguntzagatik.
|
|
2014
|
|
|
Har dezagun adibide konkretuago bat, Sarrikotapeko hondarkindegi berria:
|
bertako
herritarrek ez die nahi, baina herria gainditzen duen erabaki gune batek indarrez inposatzen die. Hire arrazoinamenduaren arabera inposizio hori justifikagarria duk, interes orokorrak interes partikularren gainetik pasa behar omen direlako.
|
|
|
Eraikinetan Israelgo artileria astunak utzitako bala markak dira agerikoenak. Ikusteko zailago diren zauriak barruan daramatzate
|
bertako
herritarrek. Datu ofizialen arabera, bigarren Intifadan, 70 pertsona hil zituen Israelgo armadak Nablusen, eta ehunka atxilotu.
|
|
|
Baina SESBren desagerpenaren ondoren ere, soldadu errusiarrak ez dira inoiz Krimeatik erretiratu, batez ere Sobiet Batasunak Itsaso Beltzeko bere itsas base militarrak han zituelako kokatuak eta ondoren ere Errusiak hori adostu zuelako Ukrainarekin. Errusiar soldaduak Krimean atzera aurrera ibiltzea ohikoa izan da Ukraina independentea den azken 23 urteetan eta
|
bertako
herritarrei hori ez zaie batere arrotza egiten.
|
|
|
Erakusleihoa, baina baita jendea elkartzeko tokia ere. Hasieratik otu zitzaigun Larrabetzun egitea, eta
|
bertako
herritarrok hartu behar genuela antolaketa geure gain. Gero eta handiagoa izan da lantaldea eta hartu duen ardura.
|
|
|
Federalismorako bidean Europako Batasunak zer izan behar duen esaterakoan bat etorri dira hautagaiak. Europa indartu eta
|
bertako
herritar guztientzat oinarriak modu eraginkorrean bateratuko dituen instituzioa izan behar duela diote; horretarako, federalismorako bidean sakondu behar duela: Europako Batasunak berezko izaera izan dezan estatuek egun duten indarra gutxitu behar dela, gobernu orokor baten mesedetan.
|
|
|
Eskuartean duzun gutun honen bidez jakinarazten zaizu zorionekoa zarela, honi esker Kinguki uharteetako errege zarelako. Horrek berarekin dakar
|
bertako
herritar guztien gaineko agintea, bai eta nahi duzun guztia erosteko dirua eskura izatea ere.
|
|
|
moduko bat sortzea ekarri zuen, honekin esan nahi dut erdaldun horiek guztiak bertanauzoan pilatu zirela eta bertako euskaldunen hizkuntz ohituretan eragin negatiboa izan zutela. Beste 4 auzoakaskoz ere euskaldunagoak izan ziren eta orain ere horrela dira, nahiz eta gaur egungo errealitatea aldatuz doan, hau da, auzo erdaldunena izan arren,
|
bertako
herritar asko euskaldundu egin direlako. Honetan zer esan handiaizan du herriko eskola publikoak.
|
|
|
2013ko urrian jakinarazi zuen epaitegiak sententzia, Nafarroako Gobernuak hura errekurritu zuen, eta behin betiko sententzia ezagutzera eman du Nafarroako Auzitegi Gorenak. Epaiak argi adierazten du liburutegiko arduradun lanpostua Nafarroako Gobernuarena izanda ere, zerbitzua Bera eta
|
bertako
herritarrei ematen dien neurrian, udalak baduela legitimazioa horrelako kasuetan errekurtsoak paratzeko eta Nafarroako Gobernua behartzen du liburuzain lanpostua berriz ere oposizio lehiaketara ateratzera, eta euskara jakitea merezimendu gisa baloratu beharrekoa dela dio. Horren irakurketa gazi gozoa egiten du udalak, izan ere, argi geratzen baita Nafarroako Gobernuak ez zuela ongi jokatu euskararik ez zuenean eskatu lanpostu horretarako, baina Nafarroako Euskararen Legeak dioena erreklamatzera ez da heldu, euskara derrigorrezkoa izatea, alegia.
|