|
2000
|
|
|
Londresen egingo den ekimen hori ez da izango, ordea, Euskal Herria hizpide izango duen bakarra,
|
bertako
Euskal Elkarteak (London Basque Society) Euskal Aste Kulturala prestatu baitu egun horietarako. Ekainaren 23a eta uztailaren 2a bitartean Euskal Herria ezagutaraziko duen ekitaldi franko izango da.
|
|
|
Argentinako Senatuak" Canal Vasco" ren seinalea (EITBko nazioarteko kanala), Hego Amerikako lurralde horretan jasotzea interes publikoko gaitzat jo du. Aurrerantzean, beraz,
|
bertako
euskal jatorrikoek zuzen zuzenean izango dute Euskal Herriko berri.
|
|
|
Aurtengo udaberrian Frantziako Estatuak, Erregio Kontseiluak eta Pirinio Atlantiarreko Departamenduak Ipar Euskal Herrirako hitzarmen berezia abian jartzea adostu zuten lehenbizikoz. Bertan, besteak beste, euskararentzat hizkuntza politikaren beharra aurreikusten zen, eta honen barruan
|
bertako
euskal irratien (Lapurdiko Gure Irratia, Nafarroa Behereko Irulegiko Irratia eta Zuberoako Xiberoko Botza) finantziaziorako aurrerapausoa ematen zen.
|
|
2001
|
|
|
Baiezkoa ateraz gero, Estatu hartako Senatuak onartu luke eta hala balitz, Idahoko ordezkariek Washingtoneko Kongresuan eta Senatuan defenditu lukete. Hilaren hasieran Javier Ruperez Espainiako enbaxadorea Boisen izan zen
|
bertako
euskal jatorriko zenbait agintarirekin eta eztabaida sutsua izan ei zuen haiekin. Hilaren 16ko' Deia' k eta 18ko' Egunkaria' k, zabal jorratzen dituzte aipatutako berri hauek.
|
|
2003
|
|
|
Euskal Herrian Frantzia eta Espainiako estatuen aldetik giza eskubideak eta euskal kultur ondarearen urraketen aurka dauden erasoak salatzeko lanean ari da IBO izeneko taldea (International Basque Organization For Human Rights). Ameriketako Estatu Batuetan (AEB) 2003ko honetan
|
bertako
euskal amerikarrek sortutako gobernuz kanpoko erakundea da IBO eta eskubideen urraketa salatzeaz gain, euskal gaiei komunikabideetan ematen zaien trataera eta ikuspegi desegokia salatzen ditu. AEBn tankerako erakunderik sortzen den lehenengo aldia da eta www.euskojustice.org helbidean topa daiteke berari buruzko informazio gehiago.
|
|
|
Giro horretan, beharrezkoa zen euskal kulturgintzan, oraindik ez zen euskalgintza hitza erabiltzen? ari ziren pertsonak, taldeak eta erakundeak bateratzea, «zer nahi dugun, noraino joan behar dugun, zein bide urratu behar, zein urrats eman behar dugun jakitea eta elkarrekin erabakitzea»101 UEUk zenbait ahalegin bultzatu zituen bide horretan, eta horren ondorio izan zen 1976ko urriaren 31n Durangon,
|
bertako
Euskal Liburu eta Diskoaren Azokarekin batera egindako batzarra; UEUk proposatuta, Xabier Mendiguren izan zen moderatzailea. Ehun lagun inguru bildu ziren:
|
|
2007
|
|
|
• Tuteran haur eta gazteen erabilera altua. Aztertu litzateke
|
bertako
euskal hizkuntza komunitatearen bizi eta harreman estrategiak nolakoak diren euskara ezagutza hain datu apalak hain erabilera handia emateko.
|
|
2008
|
|
|
Eibarko... eta kitto!.
|
Bertako
euskal barietatearen kodetzean tradizio luzeko herria da Eibar, 1965 Toribio Etxebarria bere Flexiones verbales y lexicón del euskera dialectal de Eibar liburua argitaratu baitzen. Orduan ez zegoen Euskal Filologiari buruzko lizentziaturarik; ikasketa horiek sortu ondoren, zonalde, eskualde eta herri hiri gehienetan filologoek bertako barietateei buruzko ikerketak egin dituzte.
|
|
|
Barbadillo de los Herreros, Huerta de Arriba, Tolbaños de Abajo herrien barrutikoak. Dudarik gabe,
|
bertako
euskal kopurua Arlanzon ibaiaren ildoari darraiena baino ugariagoa da, baina ez Pradoluengo ingurukoa bezainbatekoa. 4) Bureba eta Oka mendien gunean sartzen den toponimia, Arandio mendizerratik aparte gune lauagoetan hedatua.
|
|
|
Hiru herriek euskal toponimia multzo handia dute, eta zehaztapena erreka, lur-sail, soro, malda eta bestetan barreiatzen da. Lehenengo bi herriak Fresneña tik hurbil geratzen dira, Logroñoko Errioxaren mugatik oso hurre, eta Santa Cruz del Valle, Fresneda eta Pradoluengorekin
|
bertako
euskal toponomastika ugarie na da. Nabarmentzekoak, besteen artean, Zabaleta, > Lameturria> (Laminiturria), > Turriosa> (Iturriotza?), > Kroziga> (Kuruziaga>?), > Mendiko, > Kobaldia, > Kañarana, > Garaldea, > Hemengo anitz inguruko herrietan ere aipagarri, mugakide bezala, maiz.
|
|
|
Izendegi hauen bitartez euskarak egun pairatzen dituen mugak erlatiboak direla garbi utzi nahi dugu, ezen bere presentzia Araba baino askoz beheragoko lurretan bai tesia geratzen da, eta Errioxan euskal kopurua Ezkaraien Haro edo Santo Domingo de la Calzada aldeko lautadetan baino sarriagoa da. Euskararen mapek, bada, beti hegoaldera Burgosko mugetara ere luzatzen ikasi behar lukete nabarme nago
|
bertako
euskal toponimioen lekukotza present edukiz.
|
|
|
Eta 1925 eta 1926 urteetan Frantzia Hegoaldean ibili zen misiotan. Garai berean, Estatu Batuetara joateko zorian egon zen
|
bertako
euskal kolonien apezpiku ibiltari gisa aritzeko, nahiz azkenean proiektua ez gauzatu. 1927an Londresera egin zuen bidaia, 1928an ostera ere Alemaniara, eta 1929an Parisera.
|
|
|
Paradoxa hauek, Neguriko planteamendu osoaren adierazgarri dira. Izan ere, Negurik,
|
bertako
euskal izenak eta baserri itxurak gora-behera, ez zeukan inolako zerikusirik euskal mundu tradizionaleko habitat eta urbanismoarekin. Neguri, ingeles ereduko hiri lorategi gisa planteatu zen.
|
|
|
Kronikak zenbait bileraren berri damaigu, dela Parisen, dela Bordelen, eta bai Goienetxe alkatearen gonbit batena: eskutitz baten bidez, Albert Goienetxek Etnografia Elkarteari gonbidapena luzatu zion bere urteroko kongresua Donibanen egin zezan hurrengo abuztuan,
|
bertako
euskal jai tradizionalekin batera.
|
|
2009
|
|
|
Handik urte batzuetara, betarramisten kongregazioa Río de la Plata gurutzatu eta Montevideon ere finkatu zen,
|
bertako
euskal koloniarekin lanean ari zen apaiz baten erretreta behartua zela eta. Dominique Sarrote, Kansaseko trapisten monasterio bateko kidea zelarik, nagusiek Montevideora bidali zuten, han indiarrentzako misio berri bat eraikitzeko behar ziren sosak limosnen bidez eskuratzeko.
|
|
|
Baina ziegara sartu zirenean, beraien ziegako ateak irekiak zeuden (beste preso komunenak itxiak zeuden bitartean). Orduan istiluen kontrako poliziak sartu ziren eta biolentzia handiz lurrera bota esku bilurrak jarri zizkieten
|
bertako
euskal preso politikoei, modu honetan bakartze ziegetara eraman zituztelarik.
|
|
2010
|
|
|
Nahiz eta ez osorik, erakusketa hau Boiseko 2010eko Jaialdin izango da. Ondoren, irailetik aurrera,
|
bertako
euskal museoan egongo da gure historiaren testigantza lana egiteko asmoz.
|
|
|
Egun On Euskadi saioak zuzenean eskainiko du Lehendakariaren hitzaldia goizeko bederatzietan Ajuria Eneatik. Bestalde, Aizpea Goenaga Etxepare Institutuko zuzendariaren hitzak ere bilduko dituzte Renotik,
|
bertako
euskal komunitatearekin ospatuko baitu eguna.
|
|
|
a) Ohiko herri herrixkak eta baserriak, eta
|
bertako
euskal giroa, ez ziren erabat desagertu. Erdarari gero eta leku zabalagoa eginaz ere, aski bizirik zirauen euskarak ingurumen horietan:
|
|
|
Bilbon ere hala dira kontuak, %70ean. Gasteizen, euskaraz ikasten dutenen proportzioa %60tik gorakoa da baina
|
bertako
euskal adarretako ikasle guztiek ez dute gaitasun agiririk. Bizkaiko irakasle eskola pribatua, aldiz, datu ezagunak egiazkoak izatera urrutixeago dago EEN legeak agintzen dioen helburutik.
|
|
2011
|
|
|
Noski, oraindik irakaskuntza ez ofizialari lotuta. Euskal Herriko unibertsitateen bilakaerari eta
|
bertako
euskal kultur mugimenduei atal osoa eskaini diegu.
|
|
|
Berrikuntza ugari tartekatu dute aurtengo festa egitarauan. Batetik, umeek Samartiñetan leku gutxi zutela ikusten zuten eta Amasan geroz eta ume gehiago egonda, egitarauan tarte zabalagoa eskaini nahi izan diete gaztetxoenei, “berrikuntza gisa ume jolasak izango dira igandean, ondoren Amasako
|
bertako
euskal astoekin paseoan ibiltzeko aukera izango dutelarik”, adierazi dute. Aurten ere hutsik egingo ez duen pailazo emanaldiarekin batera, jenderik gehien bilduko duen ekintza larunbat eguerdiko bazkari herrikoia izango da.
|
|
2014
|
|
|
Bide horretan, Aita Soloetak lan eskerga egin zuen euskararen alde, Dima bere jaioterritik mila kilometrotara dagoen Buenos Aires hiri erraldoian emandako eskoletan. Eskertu ere, behin baino gehiagotan egin zion lan hori
|
bertako
euskal komunitateak: es
|
|
|
URUGUAIANA, BRASIL. Brasil hegoaldeko Rio Grande do Sul estatuan, zuzendaritza berritu du
|
bertako
euskal etxe gazteak eta estatu osoko euskaldunen ondorengoen lehenengo kultur elgarretaratze bat prestatu du helduden larunbaterako, urriaren 4a. Ana Luiza Etchalus lehendakari dela, tinko ari dira urratsen ematen.
|
|
2016
|
|
|
Atzerabide hori ez da, inola ere, harritzekoa.
|
Bertako
euskal hiztun talde trinkoen ahuldade demolinguistiko estrukturalak, besteak beste, erraz esplikatzen du hori. Gutxi dira kopuruz, eta gero eta ahulago daude kontzentrazioaz:
|
|
|
Erdarazko harreman sareek pisu nabarmena dute, ordea, bertako euskaldunen artean ere. Hori dela medio ahulduz doa
|
bertako
euskal jarduna; ahulduz doa oro har, baina bizirik dago. Herri eta (arnasgunez inguraturiko) herriburu mordoxka dago BZ 6c n.
|
|
|
464 Ikus, bereziki,
|
bertako
Euskal Erakunde Publikoa.
|
|
2017
|
|
|
Bere liburuaren lehen aurkezpena Alduden eta bigarrena Angelun egin zituen Gexan Lantzirik, joan den abenduan. Hirugarren bat eginen dauku orai, helduden maiatzaren 4an, arratsaldeko 6:00etan, Biarritzeko Mediatekan
|
,
bertako euskal kultura arduradunek gomita luzatu baitzioten duela zenbait aste. Egia da liburu aurkezpen berezia dela antolatzen duena, ez baita bera bakarrik izanen taula gainean.
|
|
2019
|
|
|
15 Iparraldeko egoera aski bestelakoa izanik da, bai XVII. mendeko tradizio literarioa eta bai 1890 ingurutik hona
|
bertako
euskal astekariek izanik duten eragin zabala direla medio: ikus, besteak beste, mokoroa" Ibar", Justo m.:
|
|
2020
|
|
|
2018/ 2019 ikasturtean ez nuen Boiseko Ikastolan irakasle izateko postua aurreneko saiakeran lortu, eta beraz, beste beka baten bidez University of Idahora joan nintzen gaztelania irakastera. Bertan nengoela, Boise bisitatzeko aukera izan nuen behin baino gehiagotan, eta erabat maitemindu nintzen
|
bertako
euskal komunitatearekin. 90 pertsonak eman genuen izena 2019/ 2020 ikasturtean bertan lan egiteko, eta ni izan nintzen aukeratuetako bat, Iñigo Valencia lekeitarrarekin batera. Joan zen urteko San Inazio egunean iritsi ginen Boisera, eta bertan egongo gara lanean irailerarte.
|
|
2021
|
|
|
Gogora dezagun 2008an bisitatu zituela Chino, Bakersfield eta Estatu Batuetako mendebaldea eta murgildu eta parte hartu zuela euskal pikniketan, eta hartarik gelditu zitzaiola mundu hau hobekia bizi eta barneratzeko gogoa. Esperientzia interesgarri izanen da Iñaki berarentzat, baina baita ere doaike
|
bertako
euskal etxe eta klubentzat, gauza ederra baita honelako musikari eder bat inguruan ukaitea. Renokoa iragan asteburuan lehena izan da, agorrilean euskal piknik gehiago ukanen baititu eta San Frantziskon, konparazio, goaitatzen dute bere partaidetza Euskal Etxean, hilabete ondarreko urte guzizko besta handian.
|
|
|
Lan honen habeetako bat ez ezen, erdialdeko sartaldeko Pirinioetako Antzinaroko hizkuntza egoera eta
|
bertako
euskal enborreko mintzaira ezagutzeko ezinbesteko erreferentzia den Onomástica indígena de Aquitania liburuan (48 or.), Gorrotxategik nabarmentzen du baliabide grafikoa (idazkuntza, alfabetoa), euskarria den neurrian, dokumentuaren kultura elementuaren gordailua dela, eta hizkuntza jakin baten erabilpenarekin zerikusirik ez duten kanpoko arrazoiek baldintzatua dagoela. Egia da hizkuntza baten egiturak, agian, hura idazteko alfabeto bata edo bestea aukeratzea erraztu edo oztopa dezakeela, baina, azken buruan, idazketa sistema jakin baten hautaketa eta erabilpena izaera kulturala duen gertakaria da.
|
|
|
Begoña Tisera Etxeberriaren zehaztapena: "
|
Bertako
euskal etxeen egoitzetan izaten dira".
|
|
|
" Hura Deustuko unibertsitatean ari zen Euskal Filologia ikasten. Era berean, euskara irakasle zen
|
bertako
Euskal Kultur Mintegian. Hainbat lagun bildu zituen, baita Arte Ederretakook ere, eta aldizkariaren asmoa abiarazi zuen".
|
|
|
Orduan, Araba, Ipuzkoa, Bizkai eta Errioxako gerlariekin batera bi mila seiehun bat oinezko eta hirurehun zalduneko armada osatu zuten. Gaztela agindupeko lurrak ziren, baina ez zitzaien oso arrotza egin,
|
bertakoak
euskal jatorrikoak baitziren. Hilak 19tik 22ra armadak mugimenduak praktikatu eta armetan ariketa desberdinak egin behar izan zituen.
|
|
|
Ea behingoz gai garen hiru administrazioak gainditu eta
|
bertako
Euskal Eskola Publiko bakarrean biltzeko! Ikasketa publiko horretan bidelagun izango gara!
|
|
|
Sakana1, Zaraitzu, Luzaide, Artzibar, Erroibar, Esteribar, Ultzama, Basaburua, Imotz, Leitzaldea, Larraun, Aezkoa, Baztan, Zugarramurdi, Urdazubi, Erronkaribar, Bortziriak, Sunbilla, Malerreka, Bertizarana eta eremu zabalagoan (Nafarroakoan esan nahi da),
|
bertako
euskal hiztunek erabiltzen dituztenak, edo ez denbora asko dela behintzat erabiltzen zituztenak, dira horiek guztiak. Hala ere, ia kasu guztietan, lexia konposatu horiekin esaldia edo adibidea dagoenean soilik izanen ditut kontuan hemen jasotzeko orduan.
|
|
|
Miarritzen bizi nintzen euskara ikasteko erabakia hartu nuelarik, horretarako ez da erraiten ahal garaian
|
bertako
euskal giroa bizi bizia zenik, agian horregatik zailtasuna gutxietsi nuen.
|
|
|
Ni Miarritzera iristerakoan nahiko lotan zegoen elkarte hori. Arnotegiari esker berpiztu zen, ni neu
|
bertako
euskal gizartean sartuz gero Arrokatarrekin batera erregularki elkartzen ginen Arnotegian, 90 eko hamarkadan. Miarritzeko euskal gizarteari egindako zerbitzuengatik kideek proposatu zidaten elkarteko lehendakaria izan nendin!
|
|
2022
|
|
|
ARRECIFES. Aipatua dugu txoko huntan Arrecifes eta heldu den asteburuko
|
bertako
euskal besta, mende oso bateko egunik handiena izanen baita Argentinan Arrecifesko Euskaldunak Denak Bat Euskal Etxeko kide eta lagunentzat. Ehun urte beteko ditu herrialdeko euskal etxe garrantzitsuenetarik den hunek, arras aktiboa euskalgintzan.
|
|
|
Bidaia pertsonala du hunakoa Jean Bordaxarrek, baina hartu eta eman ere nahi ukan du. Xantza baliatu eta partekatu nahi ukan ditu
|
bertako
euskal etxe eta euskaldunekin berak bizitzan hobeki landu, berritu eta aitzinarazi dituen kultur alorretako batzuk. Honela, aste huntan berean, Buenos Airesera pasa eta hitzaldia emanen du Iparraldeko Euskal Etxean pastoralez, eta biharamunean xiberotar dantza ikastaroa elkarteko trinketean; eta ondotik gauza bera eginen Tandileko Gure Etxea Euskal Etxean; eta gibelera Montevideon, Unibertsitatean, Norma Rios, Carolina Minaberry eta Leonat Egiazabal lagunak izan dituela lankide.
|
|
2023
|
|
|
Leire Urbeltz eta Jaione Inda artista nafartarrak Renon dira, Nafarroako Gobernuaren beka batekin, bertzeak bertze hiriko Barbara Bennet Parkean euskal mural bat egiteko xedez. Iragan astelehenean, bilkura idekia deitu zuen Unibertsitatean hiriko euskal komunitateak," Zer da euskal amerikanoa izatea?" galderari arrapostu emanik, mural horretan islatu behar diren euskal kontzeptu eta gaiak bildu eta eztabadatzeko, helburua margolana
|
bertako
euskal kulturaren eta euskaldunen adierazgarri, bertako euskal identitatearen erakuslehio izan dadin baita. Ez da hau Estatu Batuetako lehen euskal murala, honelakoak badiraeta, konparazio, Boise, Mountain Home, Elko, Ely, Eureka, Gardnerville edo (ta) Bakersfielden, baina bertakoek eginak.
|
|
|
Leire Urbeltz eta Jaione Inda artista nafartarrak Renon dira, Nafarroako Gobernuaren beka batekin, bertzeak bertze hiriko Barbara Bennet Parkean euskal mural bat egiteko xedez. Iragan astelehenean, bilkura idekia deitu zuen Unibertsitatean hiriko euskal komunitateak," Zer da euskal amerikanoa izatea?" galderari arrapostu emanik, mural horretan islatu behar diren euskal kontzeptu eta gaiak bildu eta eztabadatzeko, helburua margolana bertako euskal kulturaren eta euskaldunen adierazgarri,
|
bertako
euskal identitatearen erakuslehio izan dadin baita. Ez da hau Estatu Batuetako lehen euskal murala, honelakoak badiraeta, konparazio, Boise, Mountain Home, Elko, Ely, Eureka, Gardnerville edo (ta) Bakersfielden, baina bertakoek eginak.
|
|
|
' Amalur' du izena Argentinako Chivilcoy' Beti Aurrera' Euskal Etxeko sukaldaritza taldeak. Hamar bat pertsona dira, eta
|
bertako
euskal sukaldaritza atxiki eta zabaltzeko sortu zuten taldea. Hilabete guziz bi afari prestatzen dituzte publikoari zabalik Euskal Etxean, eta gehienez 60 pertsona onartzen.
|
|
|
Lan integrazioa eta eskolakoa arrakastatsua izan zuten, nahiz eta prozesua ez zen erraza izan, aurrekoa bezala. Integrazio fase horietan ez zuten apenas
|
bertako
euskal gizartearekin harreman zuzenik izan, ez bazen lan merkatuko eta administrazioko eliteek ezarritakoak. Harrera gizarteko egoera soziolinguistiko eta ekonomikoak ahalbidetu zuen integrazio laboral horren arrakasta euskararik gabe eta euskaldunekin ia harremanik izan gabe garatzea, alegia, arrakasta laboral eta soziala euren artean egitea.
|
|
|
Lekurik ere ez denentzat. Batzuk paperak lortu eta Iparraldean bizitzen geratzen ziren,
|
bertako
euskal giroan ahal zuten neurrian lagunduz, hala nola Bixente Beldarrain. Beste batzuentzat Hego Amerikan bilatzen zuten lekua, dela Mexikon, dela Uruguayn, dela Venezuelan, unean uneko adiskidetasun politikoen arabera; Joxeren gaztetako lagun Julen Zinkunegik ere mugaz bestaldera pasatu behar izan zuen, baina aurki Mexikora joango zen bizitzera.
|