|
2006
|
|
|
• Mondragon Unibertsitatean (MU), Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatean, Hizkuntzen Departamentua dago eta bertan txertatzen dira soziolinguistikarekin lotzen diren irakasgaiak,
|
berriz
ere soziolinguistika bere zabaltasunean ulertuz:
|
|
2007
|
|
|
Iruñerriko kopuruak mantentzeko joera erakusten badute ere, eskualdeetan da hain zuzen ere ikasle kopuru galerarik handiena gertatzen ari dena.
|
Berriz
ere eremu ez euskaldunean kokatutako euskaltegien egoera zaila adierazi nahi nuke.
|
|
|
2001ean emakumeengan gailentzen zen euskararen erabilera altuxeagoarekin topo egiten dugu 2006an,
|
berriz
ere, eskura ditugun Gasteizko datuetan, bederen.
|
|
|
Beste lurraldeekiko homogeneotasuna agertzen da,
|
berriz
ere, solasaldietan haurrak presente daudenean: euskara ondorengotaratzeaz kezkatuta edo, gainontzeko egoeratan baino gehiago jotzen dute helduek hizkuntza horretara haurren bat tartean dagoenean eta, bereziki, haurrari zuzentzen zaizkionean.
|
|
|
Donibane Lohitzun eta Hendaia batzen dituzten hirugarren udalerri motan, hau da 10 000 000 biztanle dituztenetan, euskararen erabilpenak
|
berriz
ere gora egiten du, 1997tik 2001era behera egin ostean. Hain zuzen ere, baliapen orokorra %4, 2tik %3, 6era igaro da, ondoren %5, 1an kokatzeko.
|
|
|
Nafarroa Garaiko datuei helduko diet
|
berriz
ere. Adinen araberako sailkapenean haurren euskara mintzatzeko joera motelduz doala ematen du, gazteen joera aldiz goranzkoa da, baina tarte honetan esaten ahal dugu %8, 5 izan baldin bada haurren artean heldu zaigun datua, %6, 9ra jaisten dela gazteen kasuan.
|
|
|
Oraindik ere leku batzuk bereziki babestu beharrean gara eta hori ez da gertatzen ari. Nafarroa Garaiko datuetara etorrita
|
berriz
ere Vascuenceren legeak berak oinarri hartzen duen banaketak ere ez du bermatzen euskara ofiziala behar lukeen lekuetan hala izan dadin, datuak begiratzea besterik ez dago euskararen erabilera datu orokorrak ezagutza handia den eremuetan 1993ko kale neurketaren azpitik ageri baitira, zer esanik ez euskarak babes hori ez duen eremuetan. Administrazioak eta Euskal Autonomia Erkidegoaz ari naiz oraingoan, behin eta berriz esan izan digu azken aldian euskaldunon utzikeria dela erabilera datuak aldrebesten dituena.
|
|
|
Pizkundea bilakatu zen Euskal Konfederazioa, euskalgintzako elkarteak bilduz molde berezi batean bai eta ere gizarte alorretako ordezkariak, kirolak, lan mundua, irakaskuntza, hedabideak.
|
Berriz
ere Deiadar handi bat mobilizatu zen elkarteak, erakundeak, hautetsiak eta herritar xumeak biltzeko euskararen zaindari.
|
|
|
" Gure gizarteak ingurune euskaldunean bizitzeko eskubidea du, kultur askotako munduan izanikan ere; euskaraz ikasteko eskubidea ikasle guztientzat; euskaraz mintzatzeko eskubidea, ez bakarrik etxean, bai eta ere lanean eta zerbitzu publikoetan; euskal kultura komunikabide zabaletan sartzeko eskubidea.
|
Berriz
ere eskatzen dugu legezko ofizialtasuna euskararentzat eta gure kulturarentzat. hurrengo urtean Deiadar manifestaldi erraldoia antolatu zen, eskolak, elkarteak eta hautetsiak bilduz, hizkuntza eta kultura eskubideak aldarrikatzeko eta negoziaketak aitzinarazteko botere publikoarekin: Seaskaren onarpena, sare elebiduna, irakasleen formakuntza diplomatua, euskal irratiak, euskal kulturgintzaren antolaketa. ondorioz 1990ean euskal kultur erakundea eta euskal kultura sostengatzen duen udalarteko sindikatua sortu ziren, kulturgintzaren normalizazioa segurtatzeko.
|
|
|
Euskaraz egin ohi ez duten euskaldun euskaltzaleek osatzen dute multzoa askoz handiagoa da gune euskaldunenetako biztanleriarena baino eta, hortaz, kuantitatiboki garrantzitsua da. Euskaraz egin ohi ez duten euskaldun euskaltzaleek badute, definizioz, gaitasun eta motibazio maila txukuna eta, hortaz, erraz (erlatiboki, hitz eginez) bihur litezke euskaldun aktibo, baldintza eta bitarteko berri gutxirekin (erlatiboki,
|
berriz
ere). Horrek euskararen komunitatea hedatzea lekarke eta, horrela, euskaldunak agerikoagoak lirateke eta gizartean pisu gehiago irabaziko lukete.
|
|
2008
|
|
|
|
BERRIZ
ERE GAIARI BEGIRA
|
|
|
Hirurogeita hamarreko hamarkadan
|
berriz
ere Baigorriko gazteriak nahi ukan ditu Tobera mustrak muntatu. Orduan, Baigorriko auzapez nintzan eta haiekin harremanetan sartu.
|
|
|
2)
|
Berriz
ere, korrelazio negatibo nagusienak osagarri espainiarra+ euskalduna eta espainiarrean agertzen dira, eta ez osagarri euskaldunean.
|
|
|
IELaren egoera nolakoa den ikusita, badirudi komeni dela hasierako prototipoak erabiliz, hiru prototipo horietan mehatxu sentimendurik dagoen ala ez aztertzea. Azterketa hori,
|
berriz
ere, ildo afektiboari lekua eginez burutuko da, gatazka egoeretan eragina izan ohi duelako. IELaren osagarri nagusiak —linguistikoa eta kulturala— aztertuko ditugu, honako galderaren bitartez:
|
|
|
Beraz, askoz ere nekezagoa izango zaigu euskararen alde egitea espainieraren alde egitea baino; gurean aipatzen den" elebitasun eta elebiduntasun orekatuak" lortzeko helburura iristea ia ezinezkoa izango da. Nahiz eta euskara gutxiengoaren hizkuntza eta hizkuntza gutxiagotua izan —hizkuntza gutxiagotua eta bereziki landu beharrekoa—, eta espainiera, berriz, hizkuntza hedatuagoa eta osasuntsuagoa izan, horren aldekoak dira bereziki euskara nahi ez dutenak, paradoxikoki
|
berriz
ere.
|
|
|
Nahiz eta euskara gutxiengoaren hizkuntza eta hizkuntza gutxiagotua izan hizkuntza gutxiagotua eta bereziki landu beharrekoa, eta espainiera, berriz, hizkuntza hedatuagoa eta osasuntsuagoa izan, horren aldekoak dira bereziki euskara nahi ez dutenak, paradoxikoki
|
berriz
ere.
|
|
|
Hurrengo urteetan burutu genuen ikerketan, aurrekoaren segida izan zena, EHAEko ziberkomunikabideak soilik aztertzeko alegia, datu basea berritu genuen, komunikabide berriak sartuz, argitaratzen ez zirenak kenduz, eta ezaugarriak
|
berriz
ere aztertuz. Datu base hartan bildu genituen datuez baliatuz, saiatuko gara adierazten zeintzuk diren euskaraz adierazten den ziberkazetaritzaren komunikazioaren ezaugarriak.
|
|
|
|
Berriz
ere, albisteak bilatzea izan da internautarentzat jarduera interesgarriena. Horrela, gehien aipatutako orrietatik, bost egunkariei dagozkien orriak dira.
|
|
|
Hedabide idatzien azterketa egiterakoan, baina, euskararen ezagutza orokorra ez ezik, herritarrek euskaraz irakurtzeko duten gaitasuna ere konEuskaraz irakurtzeko gai direnen artean ere, 15 urteko gazteek egiten diote,
|
berriz
ere, toki gutxien euskarari eta gehien erdarari (%20, 3 euskarari eta %79, 7 erdarari). Eta, bestetik, gainerako belaunaldietakoen artean, %30 eta %34 bitartean kokatzen da euskarak duen tokia, eta ez dago alde esanguratsurik batzuen eta besteen ohituren artean.
|
|
|
Gure kalkuluak euskaldun guztiak kontuan hartuta egin beharrean euskaraz irakurtzen dakitenen artean eginda, bi ondorio hauetara iritsi gara: batetik, euskaraz irakurtzeko gai direnen artean ere, 1524 urteko gazteek egiten diote,
|
berriz
ere, toki gutxien euskarari eta gehien erdarari (%20, 3 euskarari eta %79, 7 erdarari). Eta, bestetik, gainerako belaunaldietakoen artean, %30 eta %34 bitartean kokatzen da euskarak duen tokia, eta ez dago alde esanguratsurik batzuen eta besteen ohituren artean.
|
|
2009
|
|
|
Irratiak afera auzitara eraman zuen eta, horretarako, argudiatu zuen lizentziak emateko azken prozesua ez zetorrela bat betebehar juridikoekin. Auzitegietan zazpi urtez aritu ondoren, epaileek 1998ko lizentzia banaketa balio gabe utzi eta arrazoia irratiari eman zioten34 2006aren bukaeran hasieran, epaiak beharturik, nafar agintariek lizentziak emateko prozesua errepikatu eta,
|
berriz
ere, irrati hori utzi dute kanpoan; horren ondorioz, komunikabideak berriro auzitegietara jo behar izan du35.
|
|
|
Show honen kapitulua 2008 urtean izan dugu, bi emanalditan gainera, eta bietan,
|
berriz
ere, porrota nagusitu da: lehenengoan Na Baiko partaide bat kanpoan zebilelako, eta bigarrenean, Alderdi Sozialistak iritziz aldatu zuelako.
|
|
|
Zoritxarrez, plangintza aurkeztu eta bost hilabetera, euskara batzordeko buruek dimisioa eman zuten, aurrerapausorik ematen eta aurreikusten ez zelako.
|
Berriz
ere porrota begien aurrean.
|
|
|
Hartara, Castellsi jarraituz, komunitarismorako joera indartzen da, globalizazioak dakartzan ziurgabetasuna eta zentzuaren galeraren aurrean jokatzeko estrategia gisa. Globalizazioak eragindako deskolokatze edo lekuz aldatzearen ostean,
|
berriz
ere gure burua munduan kokatuko duten talde nortasunak indartzen ari dira. Eta nortasun horiek egitura zein ezaugarri ezberdinen inguruan eratzen ari dira:
|
|
|
— 1) Alde batetik, eraginkorragoa izan daiteke bide jeneralagoa azpimarratzea eta jarraitzea, maila, ekintza, ikuspegi, eta abarretan. — 2) Eta bestetik, errazagoa da bide partikularragoa jarraitzea, batez ere, gauden ukipen menpeko egoeran, izan ere, gauza bat da nahi dena eta bestea ahal dena, edo bestela esanda, gauza bat da utziko digutena (partikularragoa den bidea gehiago) eta bestea aukera dezakeguna errazago (partikularragoa dena,
|
berriz
ere).
|
|
|
Hizkuntza forma omen da, edukiak transmititzeko darabilgun ontzia edo axala alegia, eta, nonbait, faktore erabakigarria edukiak direnez gero, euskararen normaltze kontuok marko politiko egokia lortzen dugunen eskuragarriagoak izango omen ditugu. Ohar gaitezen
|
berriz
ere hizkuntzaren definizio aldrebesak garamatzan. Errekara, bistan denez.
|
|
|
Gauza hauek esan beharra ez da batere gozagarria, espainolismoaren indarra gero eta errotuagoa denean. Haatik, ez dago atzera egiterik, eta Txillardegik orduan esan zituen gauzak,
|
berriz
ere esan beharra dago. Ez baitugu fitsik ere ikasi, dirudienez.
|
|
|
" Hitzen piratak" deitu zituen Gandiagak UEUko irakasleak, Arantzazu aldizkarian idatzi zuen artikuluan (511 zenb., 309 or.)." Hitzen piratetakoa" zen Txillardegi ere, parte bizia izan baitzuen UEUren jardunaldi haietan irakasle gisa. Hala ere lehenagotik ere ikusia behintzat bazuen seguruenik Arantzazun bertan, han egonaldiak egina baitzen Txillardegi, berak 1965ean idatzitako gutun batetik dakigunez"" Zer ez nuekan emango ‘Sindika’enean edo ‘Hosteler� a’enean [sic]
|
berriz
ere, aspaldian bezela, egunsentietan ardien arranak entzun ahal izateagatik!! Baiña hemen egon behar..." Bruselatik ari zen idazten Jakin aldizkariko zuzendaritzako bati.
|
|
|
Biak ala biak izan daitezke hausnarketarako eta formaziorako bide egoki eta aberatsak. Hori bideratzeko, eta
|
berriz
ere kudeaketa kasu aurreratuen ereduari jarraiki, hasi gara kasu bakoitzari egokitutako ohar pedagogikoak gehitzen, gogoeta sustatzeko baliabide eraginkorrak izan daitezkeelakoan.
|
|
|
Horrez gain, lehenengoaren normalkuntza plana Euskaraz Bizi Ikastoletako programan kokatzen da, eta, bigarrenarena, Hezkuntza Sailetik kudeatzen den Ulibarri programan.
|
Berriz
ere, eragile aniztasuna garrantzitsua da.
|
|
2010
|
|
|
Jauzi handi xamarra eginez,
|
berriz
ere, hirugarren saritua den Urtzi Barrenetxearen lana aipatzera iritsi gara: hizkuntza aldaketaren aurrean organizazioetan agertu ohi diren erresistentziak aztertzera, alegia.
|
|
|
Bost urteko unibertsitate ibilbidearen lehen hiru urteak osoki euskaraz egin nituen Sarrikoko fakultatean (berez, ekonomia diot baina enpresa zientzien alorraz beste horrenbeste esan liteke, noski). Nire azken bi urteetan, Erasmus programaren eskutik lehenik Lillen frantsesa eta, ondoren,
|
berriz
ere Bilbon gaztelera bihurtu zituen hezkuntza hizkuntza. Kontuoi buruz bi ohar:
|
|
|
(Scheufele eta tewskbury, 2007: 11) gainera, gauzak,
|
berriz
ere, ez dira horren errazak, komunikabideak asko direlako eta ematen duten informazio beraren edukiak ezberdinak direlako, zein bere gustuko ideologiarantz eta balioetarantz lerratuz. izan ere, lanabes hori baliotsua bezain manipulatzailea izan daiteke, eraikitako framingaren atzean dauden balioak eta interesak direla-eta, audienBadago euskara egungo agendan. Hori litzateke beste ezer baino lehen aztertu genukeena:
|
|
|
...a eta 1992ka, ikus gorago) eta Frantsesaren erabilerari buruzko legea baliatuz (1994, ikus beherago), konstituzio kontseiluak Frantziak eskualdetako edo eremu urriko hizkuntzen europako gutuna berretsi ezin zuela erabaki du (1999ko ekainaren 15a). erakunde horren ustez, gutunak zeuzkan hiru kontzeptu baztertzen zituen konstituzioarekin bateragarriak ez zirelakotz. lehena, hizkuntzen lurraldetasuna
|
berriz
ere, errepublikaren batasunaren aurka baitoa (konstituzioaren 1 artikulua). bigarrena, hiztun multzoen eskubide kolektiboak onargaitzak dira, hiritarren berdintasunagatik (1 artikulua ere). hirugarrena, eskualdetako hizkuntzen erabilera publikoa ezin onargarria da bizi publikoaren hizkuntza frantsesa baita (2 artikulua). laburbilduz, konstituzioaren interpretazio horrek, irakurketa hertsi horrek,...
|
|
|
Akatsa litzateke, nire ustez, gazte elebidunei beren kabuz portaera soziolinguistikoak aldatzeko gai izan daitezen exijitzea, are gehiago portaera horiek sakon errotuta daudenean gure gizartean. ...kaintzen dizkien jarraibideak betez jokatuko dute, hizkuntzari dagokionez. dik ere gehienak euskaldunak— konpentsatzeko, ez baitago inolako politikarik, bigarren adin tarteko biztanleengan —demokrazioa aurreko etapan gaztelaniaz hazitakoak— hizkuntza berreskuratzea bultzatzeko. euskaldun kopurua aipagarria duten eskualdeetan ere (%10) hobetu egin da egoera hogei urte horietan; baina
|
berriz
ere lehen aipatutako aldeak ageri dira eskualde batzuetan eta besteetan. eaeko eskualdeetan, hamar puntu edo hortik gora hobetu da biztanleek euskaraz duten hizkuntza gaitasuna. nafarroakoetan, berriz, hobetu egin dira ehunekoak, baina gutxiago. beste behin ere, datuek argi erakusten dute hizkuntza politika irmo bat behar dela, ezinbestean, rlS arrakastatsua izateko. bada beste alderdi bat ere, e... berezko euskara guztiz galduta zuten eskualdeetara hedatzea hizkuntza. hizkuntza gutxituaren berreskurapena zaila begitantzen bada, are zailagoa da jada ezagutzen ez duten inguruneetan berrezartzea. arlo horretan, galesak soilik du euskararena bezain rlS ona. deseuskaldundutako ingurunean (1981ean zuriz ageri diren eskualde guztietan, bilbo urbin izan ezik), nagusiki eskolaren bidez birsartuko dute euskara, urtean puntu erdiko erritmoan hobetuz, gutxi gorabehera. hortaz, hogei urte geroago, euskaldunen kopurua jada %10etik gorakoa da eaeko eskualde guztietan, hego añanan izan ezik. zoritxarrez, atal horretan ere nafarroaren portaera bestelakoa dela adierazi behar da. izan ere, eskualde gutxi batzuek soilik lortu dute 2001ean ehuneko hori gainditzea:
|
|
|
nafarroaren ipar mendebaldea, gipuzkoa (donostia beterri eremua izan ezik) eta bizkaiko ekialdea. ...ago jada. zalantzarik gabe, mugimendu hori finkatzea izango litzateke politika normalizatzaileetan sakontzeko oinarririk onena. edonola ere, nafarroan oso bestelako bilakaera izatea deitoratu behar dugu, beste behin. euskal eremuko 11 eskualdeetan eskola adineko biztanleriaren gehiengoa euskalduna da guztietan. gainerako 33 eskualdeetan, ordea, bitan baino ez (agoitzaldean eta etxauriko ibarrean).
|
berriz
ere argi geratzen da euskara koofiziala izango balitz nafarroa osoan (eta horrek dakarren tratamendua jasoko balu), euskarak beste bilakaera bat izango zukeela bertako eskola sisteman. eae osoan izan duen berreskurapen handia da horren froga. eta" bertan inoiz hitz egin ez delako" euskara erriberan inoiz ezartzerik ez dela izango uste dutenei, nahikoa da enkarterri erdialdeko adibidea e... eskola adinekoen %65 elebidunak dira.
|
|
|
inkisiziotik aurka esaten erabilitako argudioak, alonso giron komisariaren lumatik (a. giron en albiste biografikoak 656 orrialdeetan), eta puntuz puntu unibertsitatetik Francisco Sánchez-ek emandako erantzuna (kalonje eta irakasle txostengile honen albisteak ik. 302 orrialdeetan). data gogoan hartu behar da: 1601 bestalde, irakurtzekoa da
|
berriz
ere nola gogorarazi zituen bere betiko arrazoiak giron komisariak, hurrengo urtean latinez idatzitako Contiones bere liburuko eskaintza gaztelaniaz egin zuenean.
|
|
2011
|
|
|
Aniztasuna eta sorkuntza kultur programazioaren erdi muinean kokatzen duen azpiegitura garaikide europarrak lekua ukatzen dio izendapenean Bilbon ofiziala den eta ia 100.000 hiztun dituen beste hizkuntza ofizialari. Gaztelerazko izendatze huts honek izan zuen erantzunik Xabier Kintana euskaltzainaren eskutik12, baina
|
berriz
ere, bazterreko gaitzat jotzen denez, ez du oihartzun berezirik izan aferak.
|
|
2012
|
|
|
Goazen,
|
berriz
ere, Lekandape ikastetxean lortutako emaitzetara, eta, azter ditzagun ezagutza eta erabileraren arteko aldeak. zuzendaritzan 37 puntuko aldea dagoela ikusi dugu. ezen aurretik, 37 puntuko alde hori ondo neurtuta dagoela ziurtatu genuke, eta, horrela dela ikusita, zergatik gertatzen den alde hori miatu genuke. esaterako, zuzendaritzako zereginek zein mintzajardun mota eskatzen dituzten eta zeintzu...
|
|
|
DuRangOKO zilaR aSTea durangoko plateruena kafe antzokia durangon kultur eskaintza oro har aberastu eta bereziki euskarazko kulturgintza sustatzeko sortu zen 2004an, Berbaro euskara elkartearen bultzadaz eta 900 herritarrek diruekarpena eginda. esan dezagun, beraz, asko laburtuz, 1980ko hamarkadaren amaieran giro politiko gatazkatsu baten erdian botere kontrabotere logika gainditu eta euskararen alde aldarrikapenetik ekintzara pasatu zen mugimendu anitz bat duela sorburu, eta euskal herri osoko mugimendu horrek oro har 1990eko hamarkadaren amaieran profesionalizaziorako eta konpetitibitaterako egin zuen apustuan bete betean egin genuela jauzi: hiru logikak,
|
berriz
ere.
|
|
2013
|
|
|
Egia esan, aldaketa hauek denak zalantzan jarriko nituzke, besterik gabe euskara mundura aplikatu nahi badira. " Estamos desarrollando un discurso plenamente liberal" (Fernàndez en hitzetan, 75 or.) esaten denean katalana hizkuntzarekiko, kezka asko eta handiak sortzen zaizkit, aldaketa batzuekin gehiago beste batzuekin baino,
|
berriz
ere asmoa bada antzean euskararekin bideratzea, areago ere diskurtsoak eta praktikak (euskararen erabilera) lotzen ez badira (edozein arlotan). Guzti honi buruz ere, badugu zer eztabaidatu beharra, nire ustez!
|
|
|
2 Eginkizun estrategian, praktikekin zer egin horretan, ordea, gutxi esanez gain, esaten dena eztabaidagarri jarriko nuke,
|
berriz
ere, zuzenean gurean bai/ ez eta nola aplikatu baino lehen gure artean eztabaidatu eta adosteko. Hala ere, nolako praktikak bultzatu genituzkeen, diskurtso berriak erabiliz gain, gizarteko gehiengo zabalak euskararen aldekotasuna lortzeko eta euskararen erabilera arrunta eta normala lortzeko:
|
|
|
2 Landare artean, antzeko zerbait gertatu da ere, Espainiako ibai batean, landare itxuraz ederra eta polita, baina ibaia berarentzako bakarrik hartzen nahi duena, bertan zeuden betiko landare eta animaliak hilzorian jarriz, ikusi da landare hau ere kentzen, urtero kendu beharra dutela ere horrenbesterainoko erresistentzia duelako, espezie inbaditzailea bezala
|
berriz
ere sailkatuz, telebistan ikusi dugu (2012ko irailean ere). Berriro ere, aukera ekologiko bakarra bezala kontsideratuz.
|
|
|
3 Pertsonetan ere, telebistan eta komunikabideetan ikusi da pertsonen txertatzearen beharrarekiko kanpaina ireki dela (2012ko irailean berriro ere), urtero errepikatuz, txertoak birusa batzuk hiltzearen bitartez lortzen dutelako pertsonak ez kutsatzea, pertsonen osasuna bermatzea, horretarako gizarteko gehiengoa gonbidatuz.
|
Berriz
ere neurri ekologiko egokia bezala.
|
|
|
|
Berriz
ere laburbilduz, Framing Berria eredua eraikitzerakoan: 1) diskurtso berriaren edukiak elaboratu eta planifikatu behar dira, kaleratu baino lehen, 2) marketineko estrategia eraginkorra ere erabili da, eragina zabala eta handia lortu ahal izateko.
|
|
|
Zorionez baditugu adituak komunikazioan eta marketinean, gure artean, (euskararen aldekoak izanez edo ez?) euskararen aldekotasuna indartzeko prest egongo direnak, beren kolaborazioa gertuagotzeko:
|
berriz
ere, beste motako artekotasunaren beharra!
|
|
|
Alde handia dago, beraz, bi hurbilpen horiek euskal ikerkuntza soziolinguistikoan lortzen duten oihartzun mailan. Baliteke,
|
berriz
ere, hizkuntzaren statusa aztertzearen aldeko joera nabarmen hori euskal soziolinguistikak duen bulkadaren isla izatea; bestela esanda, euskara berreskuratzeko asmo eta ahaleginaren eraginez gertatzea.
|
|
|
Horregatik, geure buruari egin behar diogun galdera da, ea halako ahaleginetan tematzeak zentzurik ote duen, behinik behin egungo baldintza berberetan. Izan ere, kontsentsu baterako bestelako baldintzarik sortu bitartean kontzeptu hori definitu eta bere diziplinak sailkatzeko asmoarekin abian jar litezkeen saioak, oraingo oztopo eta ezintasun bertsuekin topo eginez,
|
berriz
ere antzu gertatuko lirateke. Hori ez da ulertu behar, ordea, xede horretan amore emateko proposamen gisa, baizik eta, asmo horretan tematuz gero, beste ezeren aurretik baldintza egokiagoak sortzeari lehentasuna eman beharraz ohartarazteko intentzioa.
|
|
|
Soziolinguistika kontzeptuaren inguruko zehaztasunik ezari gehitu behar zaio izen horren pean edo inguruan kokatzen den diziplinen ugaritasuna eta horiek mugatzeko zein antolatzeko dagoen adostasun falta. Adibidez, Henry Boyer (1996) eta Nekane Jausororen (2000) lanketa baliatu eta moldatuz, hona hemen Hizkuntza/ Hiztuna/ Gizarte hirukoa kontuan hartzen duten diziplina akademikoen mapa,
|
berriz
ere soziolinguistika eremuak duen konplexutasunaren isla delarik (Mart� nez de Luna, 2012):
|
|
|
Nolanahi ere, hemen interesatzen zaiguna da, hain justu, zer terminotan azaldu behar den hebreeraren (modernoaren) paradoxa: hebreeraren sistema milaka urtez gorde zen, hain zuzen ere inork ez zuelako erabiltzen, baina
|
berriz
ere lehen hizkuntza bihurtu zenean eta hiztun komunitate batek erabilerahizkuntzatzat hartu zuenean, hizkuntza sistema hura asko aldatu zen, hizkuntza berbera dela pentsatzen jarraitu ote genukeen zalantzan jartzeraino. Beste modu batera esanda:
|
|
|
Gainera, haurrek berbernakularizazio prozesu hori egin zutenean, hizkuntzak berregituratze asko jasan zituen, eta itxuraz kreolizazioaren antzeko prozesu bat izan zuen. Labur labur esanda, halabeharrez, mendeetan zehar gordetako sistemak,
|
berriz
ere erabiltzen hasi zenean, hainbat aldaketa jasan zituen fonologian, morfologian, lexikoan, sintaxian eta abar, eta horiek guztiek asko eraldatu zuten hizkuntzaren fisonomia. Eta transformazio horrek, noski, galdera bat ekartzen digu burura:
|
|
|
|
Berriz
ere EAEn kokatuz, esan dezakegu bai bilakaeran, eta baita egunean ere, egoera ez dela hobea, azterketa guztiak adierazten duten bezala. BAT aldizkari honetan (84 zenbakian (2012, 3):
|
|
|
1) eskolatik edo familiatik kanpo egoera erdalduna nagusi delako; 2) Euskaraz ez baduzu espainiera bezain edo gehiago ezagutzen, ez da erabiliko, nekezagoa egiten delako(" ekonomilege psikologikoaren" arabera: ...la", hau izanik gehienetan erabilgarriagoa; 4) aisialdian Euskaraz erabiltzen ez dutenak, bestelako eremutan oraindik gutxiago erabiliko dute; 5) zenbait eremutan derrigorrez espainiera erabili beharra (osasungoan, administrazioan..., baita ere dendetan, tabernetan,...); 6) beharrez egiten direnak, ohiturak sortzen dituzte, nekezak gero aldatzeko direnak(" ekonomi legearen" arabera,
|
berriz
ere); 7) estresa ere dago zein hizkuntzatan hizketan hasi aukeratzerakoan (Badu–Bada, Donostian, STM,); 8) nahiko da elkarrizketa batean bat erdalduna izatea, beste guztiak erdarara pasatzeko (elebidun pasiboak nola gelditzen dira?, ez al dira aprobetxatu behar?); 9) sarearen solaskideak nolakoak, testuingurua nolakoa, nongo zonalde linguistikoan, eta abar luzea; 10) herri txiki uniformetan ... "...
|
|
|
|
Berriz
ere Badu Bada Erakusketan jasotakoa erabiliz, esango genuke" Euskara gaur bizirik da", edo mantentzen da, zeren:
|
|
2015
|
|
|
Gerra ondoren, euskarak debekua ezagutu zuen, euskarazko liburuak erre ziren, abiatutako ekimen eta mugimendu guztiak bertan behera gelditu ziren, erdal hedabide handiak sartu ziren etxe guztietara, hezkuntza erdalduna zabaldu zen, gaztelaniarenganako joera zuen elebitasun desorekatua are eta gehiago zabaldu zen eta Euskal Herriko Hegoaldean jazarpen zuzenak pairatu ziren.
|
Berriz
ere, ezerezetik hasi zen euskalgintza, baina askoz baliabide (pertsonal eta material) gutxiagorekin, asko hilik edo ihes eginda baitzeuden.
|
|
|
Irakasleak hizkuntzarekiko duen irudikapenak baldintzatzen du ikasleen ekoizpenetan. Lehendik ere gai honi erreferentzia egin badiogu ere garrantzizkoa iruditzen zaigu
|
berriz
ere heltzea. Gure ikerketan parte hartu duten irakasleen hizkuntza ikuspegia zuzenean lotuta egon da ikasleen azken emaitzarekin.
|
|
|
Horrek, beste behin, hizkeraren aldetik egokitzapena eskatzen die komunikabideei, zuzentasuna kolokan jarri gabe hizkuntza forma hibridoei bide emanez, eta era horretara adierazkortasun molde berriak landuz.
|
Berriz
ere diot: ez da hain fazila.
|
|
|
Outline of a Theory of Diglosia.
|
Berriz
ere gonbidatu zidan Fishmanek parte hartzera, Comentarios izeneko artikulua idatziz. 49
|
|
2016
|
|
|
Azkenengo atal honi hasiera emateko argigarriak jotzen ditut
|
berriz
ere Pennycooken hitzak, horien bitartez hizkuntz praktikak aztertzeak zer suposatzen duen azaltzen baitute (Pennycook 2010, 29):
|
|
|
Adibidez, Haur nagusi/ Haur haur/ Nagusi nagusi tipologiak adierazten du haurren eta nagusien arteko elkarrizketak direla euskaldunenak, gero haurren artekoak eta azkenik nagusien artekoak.
|
Berriz
ere 2011an udalerrietarako berariaz egindako Kale Neurketetan oinarrituta, honakoa da tipologia horien banaketak:
|
|
2017
|
|
|
• beste hiztun berri batzuek irlandera ikasi dute horren behar sozialik izan gabe edo testuinguruagatik, eta ez motibazio ideologikoak tarteko direla. hortaz, testuinguru hori aldatzen baldin bada, hiztun horiek ingelesa erabiltzen has daitezke
|
berriz
ere (Walsh et al, 2015). 5
|
|
2018
|
|
|
|
Berriz
ere errepikatuko dugu: hizkuntza gutxituaren erabilera soziala, berez, mugatua da.
|
|
|
Artikulu honen ikerketa eremura ekarrita, eta
|
berriz
ere arreta gaztetxoengan jarrita, ikusiko dugu hauek ere, euren moduan eta euren hitzekin, prestigioaz ere hitz egiten digutela. Neska nerabe batek (16 urtekoa) hala laburbiltzen zuen mutilen gaztelaniarekiko joera:
|
|
|
Hizkuntzaren eremua indartuz joan da azken hamarkadetan, praktikan, diskurtso zein agerpen mailan, baina horren barruan,
|
berriz
ere, lan banaketa gertatu dela esan daiteke –jada aurretik emandako bereizketa bat berretsiz: hizkuntzarekin lotutako ekintza soziala batetik, eta ekintza politikoa bestetik.
|
|
|
9 edizioaren prestaketak, ordea, izan zuen intuizio hori eta erronka kutsua berreskuratu beharra mahai gaineratu zen. Esango nuke,
|
berriz
ere, erronka biziberritzearen intuizio horrek bazuela alde afektibo emozional bat (ahalik eta jende gehien erakartzeko pizgarri izan nahiarena) eta beste alde efektibo arrazionalago bat.
|
|
|
Lau urtez behineko hitzordua egina zegoen eta haren hurbiltasunak, eta erabilitako iruditeriak (leloa, armairua, ahobizi eta belarriprest...), erronkaren erakargarritasuna handitu egin zuen. Lehen ere antropologiaren begietatik aztertu izan da gaia (Hernandez 2007), baina,
|
berriz
ere, jai giroaren transgresioak (kasu honetan hizkuntzaren armairutik ateratzean sinbolizatuta) katalizatzaile funtzioa bete duela eta mezua askoz hobeto transmititzen lagundu duela esango nuke.
|
|
|
Baikortasun hori galdetegietako hainbat galderari emandako erantzunetan ikus daiteke (adibidez, %84ak esperientzia baloratzeko eskainitako erantzun posible jasoena," Oso ongi" eman zioten) eta testigantzen koadernoan ere bai, adibidez, ahobizi ia guztiek (%87ak) hurrengo batean
|
berriz
ere horrelako erronka batean parte hartzeko azaldutako gogoan.
|
|
|
zailtasunak, ahalegina, arazoak. Beraz, oso litekeena da arau berriaren gauzapenak dakarren disonantzia gainditzeko (eta disonantzia graduren bat ezinbestekoa da beti edozein arau sistemiko aldatzerakoan) kideak
|
berriz
ere arau zaharraren aterpe gozora makurtzea. Horregatik, beharrezko egiten da neurri sistemikoak hartzea alderdi ahulak jokaleku berrian alderdi indartsu bihurtzeko, eta horrela egokitzearen indarra bere alde jartzeko.
|
|
|
zailtasunak, ahalegina, arazoak. Beraz, oso litekeena da arau berriaren gauzapenak dakarren disonantzia gainditzeko kideak
|
berriz
ere arau zaharraren aterpe gozora makurtzea.
|
|
|
Abiapuntuak askotarikoak izan arren, nolanahi ere, azterturiko kasu guztietan euskarazko erabileraren igoera bat neurtu da esperientziaren hasieratik amaierara. Igoera hori, muturretara joanaz
|
berriz
ere, kasurik txikienean 5,7 puntukoa izan da (K gunea) eta handienean 40,5 puntukoa (D gunea). Orokorrean, euskarazko erabileraren igoerak handiagoak izan dira abiapunturik baxuenak zituzten guneetan, ulertzekoa den moduan, bestalde.
|
|
|
tradizioa eta modernitatea, iragana eta etorkizuna, egonkortasuna eta aldaketa, eskuina eta ezkerra... 1972ko maiatzean, batzar gatazkatsu baten ondoren, guraso gehienek Ikastolatik alde egitea erabaki zuten, baita sortzaileetako batzuek ere; umeen herena baino ez zen geratu, eta Ikastolan jarraitzea erabaki zutenentzat
|
berriz
ere hutsetik hastea bezala izan zen: batzorde berria eratu, finantzazio bideak pentsatu (zozketak, santelmotako berbena, taberna festetan...), haurrak bilatu...
|
|
|
Larraul herrian sortu zen aukera, Elizalde etxea hartzeko, oso merke (etxea txukuntzearen eta mantentzearen truke). Orduan,
|
berriz
ere elkarrekin jardun behar izan zuten guraso eta laguntzaile haiek, etxe zaharkitu hura auzolanean egokitzen; han bildu ziren asteburuetan guraso eta laguntzaile asko, eta harremanak sendotzeko aukera eman zien, beti zegoelako zer egina: zorua, teilatua, paretak, sukaldea...
|
|
|
• Bilerak euskaraz edo gaztelaniaz egiteko gakoei buruz galdetuta, hauek adierazi dituzte: ...; nork egiten duen zer hizkuntzatan (lidergoa); bileraren ardura daukanaren jarrera euskararekiko; euskaldunon jarrera (zenbateraino eusten diogun euskarari); adina (jende heldua gaztelaniaz egitera ohituago); erosoagoa da gaztelaniaz egitea (gatazka saihesteko); euskaraz ulertzen eta egiten ez dutenen borondatea edo malgutasuna; garrantzitsua da gaztelaniara lerratuz gero, norbaitek ardura izatea
|
berriz
ere euskarara itzultzeko...
|
|
|
Oiartzungoak, berriz, konparazioan gutxi dira,
|
berriz
ere: 9 (%4.5).
|
|
|
Ezinbestean fenomeno hau ulertzeko
|
berriz
ere, Lakoff hizkuntzalari Estatu Batuarraren lana ekarri dugu gogora. Autore honen arabera, emakumeak lirateke moralitatearen gordetzaileak, eta hori hizkuntzan islatuko litzateke (Lakoff, 1981: 84).
|
|
|
Honek, eta guraso moralista eta elizgizonen diskurtsoek lagunduta, hau da, gehiegizko konfiantza eta gertutasunak errespetu falta eta bekaturako bideak zabaltzen dituenaren ideiak, emakumeek poliki poliki hitanoz mintzatzeari uztea ekarriko luke.
|
Berriz
ere, Lakoffen hitzak erabiliz, ondorengoa dio bi hizkuntza tratamendu bereizten dituzten hizkuntzen inguruan:
|
|
2019
|
|
|
Ikerketa honetan HunSpell zuzentzaileen zerrenda aztertu da (software libreko zuzentzaile erabiliena Németh L, trón V, halácsy p, kornai a, rung a, et al.., 2004), eta wikipediako edukiarekin gurutzatu da estaldura kalkulatzeko. estaldura %50tik behera denean zuzentzailea ez heldutzat hartu da. ortografia estandarizatua, wikipedia bezalako proiektuetan laguntzeaz gain, berez, bizindarra digitalaren adierazle garrantzitsua da. eta horrekin batera beste adierazle garrantzizkoa da dokumentu luzeagoak sortzeko gaitasuna. Crúbadán proiektuak,
|
berriz
ere, esanguratsutzat hartzen du faktore hori, eta identifikatu du ea Biblia eta Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala eskuragarri dauden online hizkuntza jakinetan. kontuan izan behar da testu luzeak biltzeko lagungarria dela idazkera estandarizatua, horixe baita hizkuntza teknologiaren muina. hizkuntzaren bizindar digitalaren eta tresna linguistiko sofistikatuen arteko erlazioa eztabaidatzen ...
|
|
|
Eta norbere identitatea sistematikoki ezkutatzea onartu denean, oso probablea da horrek dakarren disonantzia kognitiboa murriztea aukeratzea, eta azkenean nortasunari berari uko egitea (Sanginés & Suay i Lerma 2008: 210). horra
|
berriz
ere Jakilearen hitzak:
|
|
|
Beti zerbait entrabal, beti zerbait gaizki! [
|
berriz
ere ahots dardartiaz] Orduan ahalke hori hortik horra zaidazu.
|
|
|
Funtsean, m. J. Sibillek dioen gisan, erresilientzia traumatismoaren berridazketa bat da. gure burumuinak traumatismo hura nola sailkatu duen ikustea da, elementu guziak tiraderetatik atera, hautsa kendu, eta
|
berriz
ere manera ordenatu eta ulergarri batez begiratzea.
|
|
2020
|
|
|
Ikusi dugunez, ondorengo bost urteotan aldaketa garrantzitsuak gertatuko dira eta sektoreak prest egon behar du zabalduko diren aukera horiek guztiak baliatzeko. Aurrera egiteko,
|
berriz
ere, elkarlana ezinbestekoa izango da, egitasmo zehatzetan gauzatuko den elkarlana. Ziurrenik bere garaian komunikazio egitasmo ezberdinak sortzeko egin zen ahaleginaren parekoa egitea egokituko zaigu eta geure komunitatearen babesarekin zein erakunde publikoen inbertsioarekin, berriz ere aurrerapauso nabarmenak emango ditugu.
|
|
|
Aurrera egiteko, berriz ere, elkarlana ezinbestekoa izango da, egitasmo zehatzetan gauzatuko den elkarlana. Ziurrenik bere garaian komunikazio egitasmo ezberdinak sortzeko egin zen ahaleginaren parekoa egitea egokituko zaigu eta geure komunitatearen babesarekin zein erakunde publikoen inbertsioarekin,
|
berriz
ere aurrerapauso nabarmenak emango ditugu. Herritarrei euskarazko eduki gehiago eta hobeak eskainiz, egitasmo berriak abian jarriz, euskararen normalizazio prozesua azkartu eta euskal komunikazio esparrua indartuko dugu.
|
|
|
Itxialdiak ikus entzunezkoen kontsumoaz gain, edukiak elkarrekin ikusteko aplikazioen eskaintza eta erabilera ere biderkatu zituen. Fisikoki elkarrekin egon ez arren, partekatutako pantaila berean elkartzeko aplikazioak hainbat dira, eta esperientzia elkarbanatzearen garrantzia jarri dute
|
berriz
ere mahai gainean: konexioaren aroan telebista tradizionalaren programazio lineala guztiz zaharkitua geratu den saioan, bogan jarri dira lagunekin programatzeko aukera eskaintzen duten plataformak; hau da, dena nahieran, baina elkarrekin —ez delako gauza bera pelikula zeuk bakarrik ikustea, edo beste norbaitekin batera— Distantzia soziala maite ez duen animalia da gizakia, eta hala ikus entzulea.
|
|
|
hauteskundeak agertuko zitzaizkigula eta: [
|
berriz
ere
|
|
|
AO:
|
berriz
ere hemen dira] (AZP3: 1)
|
|
2021
|
|
|
Egia erran, ber irudia sortzen zait Seaskatik kanpo diren eskola horientzat. Gelatik kanpo joaten badira,
|
berriz
ere frantses errealitate bat banbaz biltzen dute. Eta ez badugu nahi haur horiek buru zapalduak baizik ez daitezen izan, %100eko eredu hori murgiltze sistemara joan da.
|
|
|
Kaleko mintzairak du hizkuntza biziarazten. Eta gure geletan, euskarari ematen zaion garbitasunaren izpiek itsutzen gaituzte
|
berriz
ere. Bai ikasi behar diegu gutun bat, iritzi bat edo ahozko baten antolatzen baina pentsatzen dut ere hitzei zentzu baten ematea, hizkuntza biziaraztea premiaz irakatsi behar zaien gaitasun bat dela.
|
|
|
Espedizioko lehen unean euskara asko erabiltzen zuten, gero, erabilera jaisten hasi zen. Erdi inguruan
|
berriz
ere pixka bat igo zen erabilera baina bukaeran berriz ere asko jaitsi zen.
|
|
|
Espedizioko lehen unean euskara asko erabiltzen zuten, gero, erabilera jaisten hasi zen. Erdi inguruan berriz ere pixka bat igo zen erabilera baina bukaeran
|
berriz
ere asko jaitsi zen.
|
|
|
Gainera, horixe bera erakutsi du egindako etnografia azterketak ere, nahiz eta zehaztapen batzuk izan; izan ere, espedizioko lehen unean euskara asko erabiltzen zuten, gero, oraindik espedizio hasiera izanik, erabilera jaisten hasi zen arren. Espedizioaren erdi inguruan
|
berriz
ere pixka bat igo zen erabilera baina bukaeran berriz ere asko jaitsi zen. Bestela esanda, hasieran euskara nagusitu arren, beheranzko joera egon da espedizioan zehar.
|
|
|
Gainera, horixe bera erakutsi du egindako etnografia azterketak ere, nahiz eta zehaztapen batzuk izan; izan ere, espedizioko lehen unean euskara asko erabiltzen zuten, gero, oraindik espedizio hasiera izanik, erabilera jaisten hasi zen arren. Espedizioaren erdi inguruan berriz ere pixka bat igo zen erabilera baina bukaeran
|
berriz
ere asko jaitsi zen. Bestela esanda, hasieran euskara nagusitu arren, beheranzko joera egon da espedizioan zehar.
|
|
|
Errusiera derrigorrezko ikasgai bihurtu zen lehen hezkuntzan eta, bi alfabeto desberdin ikastea zaila omen zelako, latindar alfabetoan oinarritutako idazkerak jaso zituzten hizkuntza guztientzat alfabeto berriak sortu zituzten, zirilikotik eratorriak. Aldi berean, hiztun gutxi zituzten hizkuntza batzuk, hala nola, Errusiako ipar mendebaldeko kareliera edo vepsiera, irakaskuntzan eta argitalpenetan erabiltzeari utzi zioten, alegia, idazkerarik gabeko hizkuntza bihurtu ziren
|
berriz
ere.
|
|
|
Europako eremuan,
|
berriz
ere, Euskal Herrian bezala Galesen ere hizkuntzaren biziberritzeak garapenari lotutako gogoeta du jomugan. Bien arteko harremana nabarmen geratzen dela ikusi dugu Galeseko Aberystwyth University ko hainbat aditurekin elkarlanean abiatu dugun egitasmo batean.
|
|
2022
|
|
|
Sentimendu horien ondorioz, ingurukoek euskaraz aritzea gustuko duten edo gustatuko litzaiekeen galdetuta, etxea, familia agertzen da
|
berriz
ere euskararentzat erreferentziazko eremu gisa, etxekoei euskaraz aritzea (edo jakitea) gustatzen zaiela adierazten baitu gehiengoak. Lagunen eta lankideen artean, ordea, datuak sakabanatuago daude.
|
|
|
Nolabait ere, 1978ko izpiritu harekin konektatzea. Euskararen inguruan ilusioa, askatasun egarria, baikortasuna, grina...
|
berriz
ere piztea. " Bai Euskarari" mezu positiboa da, eraikitzailea nolabait, eta baita zabala ere.
|
|
|
Ikasgaiak frantsesez egiteko betebeharra, berriz, jazarpen baten gisan ulertzen dute ingelesa menderatzen duten autoktonoek, esaterako Mohawk eta Mi’gmaq herritarrek (Bergeron 2022b, Lévesque 2022). Gainera, Lehen Nazioek fronte komun estrategikoa osatzen dute,
|
berriz
ere, kultura segurtasunean oinarrituta. Dutrisac en arabera (2022c), hizkuntza autoktonoetan eta ingelesez irakasteko egiten dute.
|
|
|
Baina, heldu gazteen EKE maila tartean umerik ez bada gazteena baino apalagoa baita. Bi egoera horien artean dago aldearen balizko arrazoia,
|
berriz
ere, seme alaben presentzia litzateke.
|
|
|
Baina, heldu gazteek adin talde berekoekin solasean (tartean umerik ez, alegia) joera orokorrak irauten du, heldu gazte horien EKE maila gazteena baino apalagoa baita. Bi egoera horien artean dago aldearen balizko arrazoia,
|
berriz
ere, seme alaben presentzia litzateke.
|
|
2023
|
|
|
Konplexua, ni gogoratzen naiz joaten ginela Altzatik Herrerara eskolara, aldapan behera, gero eguerdian etxera joan
|
berriz
ere, eta Herrerara iristen ginenean taberna batean koadrilla bat eskolan ez zebiltzanak, eta gu haientzat las vasquitas de Alza ginen, eta baserritarrak akonplejatuta zeuden erdaraz ez jakiteagatik. Eta orduan, hori hemen ere gertatu izan da, baserritarrak eta saiatzen ziren azkenean erdaraz erakusten umeari, behintzat erdaraz jakin dezatela, eta arrazoia zuten gainera momentu hartan.
|
|
|
Bosgarren artikuluan arriskuan dauden hizkuntzak hartu dira gogoeta gai,
|
berriz
ere, edukiak oraingoan HIGA! 2023:
|