|
2013
|
|
|
Eraikuntza, garapena, ugalketa, identitatea, gizarte posizio bat, rol soziala? Orain arte, amatasun hegemonikoetan ardatz horien omisio sistematikoa gertatu ohi da, amatasun aldizkakoetan, ordea, balio
|
berriak
sortzen ari dira, eta agerian geratzen dira Arantxa Urretabizkaiaren literatur lanetan.
|
|
|
Garrantzitsua da, beraz, itzulpena, transferentzia, gertatzen denean hitzaurreekin zer gertatzen den aztertzea: ezabatu egiten dira?, aldatu?, gorde?, nola gordetzen dira?, testu
|
berriak
sortzen dira? (Risterucci Roudnicky, 2008).
|
|
2014
|
|
|
Arestiren harriaren metaforak irudikatzen du ondoen arrakala bako diskurtso hori, etorkizun hobe batekiko fede hori. Existentzialismoak eta engaiamenduak blaituriko gazteek egitura eta produktu
|
berriak
sortzeari ekin zioten, eratzen hasi berria zen euskara batua ikur modura hartuta: euskalduntze eta alfabetatze eskolak, euskara ikasteko metodoak, hiztegiak, argitaletxeak (Lur), diskoetxeak (CINSA), testuliburuak (Iker taldekoen Saioka saila), egile garaikideen lanak taularatzen zituzten antzerki taldeak (Jarrai, Kriselu),. Gazte Naiz?
|
|
2015
|
|
|
Lafittek gizarte gaiak baliatu behar direla zioen antzerki
|
berrien
sortzeko. Horrez gain, berriz eta itzulpenen aukera aipatzen du, De Jaureguiberry anderearen lana gogoratuz.
|
|
2016
|
|
|
Ez dago dudarik, aurreko autore guztien iritziak eta ideiak kontuan hartu behar direla, eta hala izanda, une honetako eta etorkizuneko haurrei ahozko literatura transmitituz gero, pertsona
|
berriak
sortuko ditugula. Baina, gure barnean zeozer mugitzea lortu duena, eta bere hitzak gure gorputzean betiko gordetzea lortzen duena, Juan Kruz Igerabide da.
|
|
|
Egia da tradizioa zaharkitua dagoela eta erlijioaren eta ideologiaren eragina handia dagoela jaso izan ditugun lanetan, baina honen aurrean bi aukera leudeke: tradizioa baztertzea eta tradizioak ematen dizkigun gauza onuragarri guztiak galtzea, edo tradizioarekin jarraitzea, buelta bat ematea bertsio
|
berriak
sortuz, betiere tradizioaren egitura errespetatuz, gehienbat irudi poetikoak.
|
|
|
ahozko tradiziotik hurbil dagoenez, tradizioa berpizteko lagungarria. Pertsona bakoitzak irakurketa bat egiten dio tradizioari, interpretazio
|
berriak
sortuz eta tradizioa eraldatuz; horrela, tradizio bizia sortzen da.
|
|
|
– Frankismoaren amaiera aldean jada belaunaldi helduak direnen artean, garaian jada familia
|
berria
sortzen ari direnak edo jada sortutakoak, oro har baino lehenago jaiotakoak, eta oro har oso euskalduntze tasa baxuak erakusten dituztenak
|
|
|
– Etengabe jarraituz euskaraz
|
berria
sortzen, musika, dantza, hip hop a, rap a, zernahi?, zientzia, literatura, enpresa, bertsoa, aurrerakuntza?, eta
|
|
2017
|
|
|
Etxe honen inguruan Dasconaguerrek lagunduko du beneditarren monasterio
|
berriaren
sortzea.
|
|
|
Harreman on hauen ondorioz, beneditarrek proposatu zioten Grand Bayonnèsetxea arrandan hartzea serora abadia
|
berria
sortzeko. Dasconaguerrek azkenean onartu zuen eta 1883ko maiatzaren 22an lehenbiziko hiru serorak han kokatu ziren.
|
|
2018
|
|
|
Lehen aldian, ia pertsona bakarraren borondatearen esku zegoen euskal liburuen argitalpena, eta oraindik ez zegoen osatua gerora sortuko zen zentsore sarea. Gainera, kontuan izan behar da 1945ean Francok hirugarren gobernua osatu zuela, falangistak baztertu eta katoliko integristei indarra emanez, eta euskarazko argitalpenentzat aukera
|
berria
sortu zela. Testuinguru horretan, zentsurari dagokionez, pertsonaia klabea da Pedro Rocamora, gobernu horretako Propaganda burua, eta beraz, zentsura kontuetarako arduradun nagusia.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerraren() ondorioak kultura ezberdinetara hedatu ziren eta arte esparruetan nabarmenki ezaguna izan zen hauen eragina. Herrialde gutxi batzuetan biztanleek bai giza horrorea bai sentipenak adierazteko aukera izan zuten —adibide dira Frantzia, Ingalaterra edota AEB—, eta hauei esker antzerkian teatro konprometitua, krudela, absurdoa nahiz existentzialista bezalako genero
|
berriak
sortu ziren. Lorratzak lorratz, hala atzerrian ikusi eta ikasitakoek nola atzerriak irakatsitakoek zeregina eta zeresana ekarri zuten euskaldunen artera.
|
|
|
Bestalde, ez dira soilik eragile zentsuratzaileak aztertu behar, sormen produktuaren ekoizpen prozesuan eta harreran parte hartzen duten eragile guztiak baitaude zentsuraren eraginpean. Gainera, errepresio baldintzetan ere jakintza transmititzen da, eta diskurtso
|
berriak
sortzen dira, izan menderatzaileak, izan subalternoak (Billiani, 2006: 11).
|
|
|
batetik, tradizio luzeko instituzio zentsoreari beste bat gehitu zitzaion, balizko euskal nazio baten ezein adierazpen debekatzea helburu zuena (Torrealdai, 1987, 2000; Moreno, 2008); bestetik, zentsura instituzionalari zegokion egoera heterogeneoan gune ezberdinak sortu ziren. Frantzia barneko euskal eremuan euskal eliza katolikoak jarraitu zuen instituzio zentsore nagusia izaten, baina Espainia barnekoan Francoren erregimenpeko gobernuaren zentsura instituzionala gainjarri zitzaion eta, azkenik, printzipioz instituzio zentsorerik gabeko erbestearen gune
|
berria
sortu zen, beste biek baino berrikuntzarako irekitasun handiagoa eskaini zuena. Hala ere, Miranderen literaturgintzaren adibidearen bitartez azaleratuko den bezala, azpimarratzekoa da hiru guneok elkarloturik zeudela eta elkarrekiko eragina zutela.
|
|
2019
|
|
|
" Ahoskera eta zinemagintza", edo" zinemagintza euskaraz", edo" euskararen ahoskera zinemagintzan", izenburu hori eman diogu azken saio honi hainbat arrazoirengatik, batez ere ikusteko nola egiten duzuen. Zinemagintzak aukera ematen du errealitate
|
berriak
sortzeko, errealitatetik pixka bat urruntzeko pelikulak irauten duen denbora horretan behintzat. Eta urruntze hori baliatu nahi genuke guk ere ahoskeraren irakaskuntza nolabait zurruna izan daitekeen mundu akademiko horretatik ere pixkatxo bat urrun1 Ondoren datorren testua" Zinema eta euskararen ahoskera" izenburua zuen elkarrizketaren transkripzio moldatua da.
|
|
|
Batuzaleon jokera honek ere baditu, duda barik, bere balioak, sarritan hutsak eta okerrak nabarmenago agertu izan diran arren. Hara! Aurrerakoia izatea; Helburuetara jotzea eta idealak aurrean jartzea; Ikasteko gogoa bizkortu eta ugaritzea; Urak mogidu eta hainbat lagun lotatik iratzartzea; Gazteentzako euskalzaletasun bultzagile gertatzea; Kontzientzia barria, giro
|
barria
sortzea; behar beharrezkoa genduan batasunerako kontzientzia eta asmoa bizkortzea; Euskaldun barri askorentzat bide urratzaile bilakatu izana.
|
|
|
Historia eta etorri literarioa duen aldaera izanik, zalantza gutxi izan zuten estandarra Toscanako dialektotik hartzeko. Italia bateratu eta herrialde
|
berria
sortzeak lehenengo, eta faxismo garaiak gero, italiera estandarra hedatu zuten (Mioni eta Arnuzzo Lanszweert, 1979). Autore italiar horien proposamenean endodiglosiaren norabidea argia da, dialektoaren elebakartasunetik estandarraren elebakartasunerako joera aipatzen dute, hots, ordezkapena ikusi daiteke.
|
|
2020
|
|
|
Alabaina, feminismotik Penelope garai berrietara egokitu eta birmitifikatu da. Emakumea pasibotasunetik askatu eta agente bilakatu dute idazle batzuek, Penelope
|
berriak
sortuz:
|
|
|
Cancliniren ustez globalizazioa erabat definitzea zaila bada ere, egoera eta testuinguruaren araberakoa delako, XX. mendearen bigarren erdialdean garatu zen fenomenoa da. Prozesu ekonomiko, finantzario, komunikazional eta migratzaileen bateratzeak ekarri zuen munduko ia gizarte guztien arteko mendekotasuna areagotzea eta nazioz gaindiko interkonexio fluxu eta egitura
|
berriak
sortzea da globalizazioa (Garcia Canclini 2000: 24). tzi hutsa bezala.
|
|
2021
|
|
|
Ibon Sarasolaren Egungo Euskararen Hiztegia ere erabili dugu, batez ere bertako adibideetan oinarrituta nolabaiteko izen klase
|
berriak
sortzeko, eta hainbatetan bertan ematen diren izena/ aditza kolokazioak geureganatzeko.
|
|
|
2015 ikasturtean zehar, murgiltze eredua 8 eskola publikotan eta 18 ikasgune pribatutan esperimentatu da. Orduz geroztik, aurrerapena erregularra izan da, zeren 4 sail
|
berri
sortu dira 2016az geroztik, eta hori, esperimentazio gailua konplexua izan arren, zeinak" murgiltzeko eremu elebidun baten eta eredu arrunt baten elkarbizitza mantentzeko obligazioa inplikatzen duen, horrek eragina daukalarik eskolaren barne antolaketan" (MI, MCC eta MEER 2016: 58).
|
|
|
Hizkuntza hori irakaskuntza sistemaren bitartez beraien haurrei transmititzeko borondatea adierazi zuten gurasoek sustaturik, lehen ikastola Arrangoitzen sortu zen 1969an. Azkar, ikastola
|
berriak
sortu ziren Iparralde osoan. Hasiera batean administrazio publikoek oztopatu baldin bazituzten, pixkanaka onartu zituzten, 1980ko hamarkada hasieran ofizialki aitortu aurretik, ikastolen federazioa den Seaska eta Frantziako Hezkuntza Ministerioaren arteko hitzarmena izenpetu ostean (EN, FS eta OPLB 2009).
|
|
|
Aurrez aipatu bezala, emakumezko poetek ahots eta hizkera
|
berriak
sortu eta plazaratu behar izan dituzte. Zenbait modu ezberdin daude horretarako, baina Meaberi dagokionez, gorputza da ahotsari bide egiteko darabilen bitarteko nagusia.
|