|
2001
|
|
|
Baina munduan guk aurkitu ditzakegun errealitate motak edozein direla ere, errealitate oro bi osagairen ondorio da. Batetik, pentsalari edo gizakiek asmatu ez duten muin jakin bat, itxuragabea, mugagabea, sortzailea, etengabe irakiten egonik bere baitatik errealitate
|
berriak
sortuz gainezka egiteko joera duena; mugagabea da, bai handirantz (infiniturantz) bai txikirantz (infinitesimorantz). Baina honek, beste gabe, ez du mundua den gisakoa azaltzen, ezin izango baititugu udareondo eta sagarrondo bat bereiztu, gizon eta emakumea ezberdindu, edo hegaztia eta narrastia.
|
|
|
Mugagabetasuna honako gertakarietan sumatzen da: naturak etengabe, kopuruz behintzat, izaki
|
berriak
sortzen dituenean; hosto eta animalia belaunaldi bati hurrengoa jarraikitzen zaionean; eta garrantzitsuena, oinarrizko elementu fisiko kimikoak (ura, lurra, sua, airea) diruditen bezain elkarren aurkakoak ez direnean. Azken hau elementuen aldizkako zikloan argi geratzen da:
|
|
|
Egiak aurkitu baino gehiago huts egiteak ekiditen ditu. Ezagutza
|
berriak
sortu baino, ezagutza bera zer den argitzen du. Filosofia norberaren mugak ezagutzea besterik ez da.
|
|
2004
|
|
|
Arlo honen inguruan eman zen eztabaida maila teorikora lotuko zen emaitza zehatzetara baino gehiago, lehenak eskatzen zuelako zientzien baitan jazo zen iraulketarekin batera mundu ikuskeran iraulketa bat gauzatzea ere. Hementxe agertuko da, hain zuzen, ikuspegi filosofiko guztiz berri baten beharra; filosofia zaharra traba bat izango da, ez bakarrik gatazka sortzen duelako fisika berriarekin, baizik eta, baita ere, eragozpen bat delako aurkikuntza
|
berriak
sortzeko bidean, zientzia garatzeko bidean.
|
|
2005
|
|
|
Kontua hemen historia unibertsalaren zereginetako bati buruzko hausnarketa egitea da. Bertan, aurrenik, nazioen eta arrazen ahaidetasun askotarikoari jarraitu zaio, baita ere hauen elkarrenganako ohizko eraginari, hauen hobetzeari eta hondatzeari eta, honekin, inoiz geldi ez dagoen lantegitik behin eta berriz forma
|
berriak
sortzen dituen naturaren beraren aktibitateari. Jarraian, gizakia eta bere baitan espresatzen den ideiaren handitasuna begi bistara ekartzeko ahalegina egin da.
|
|
2006
|
|
|
Ikaspen horren ondorioz garatu du Zeusek, hain zuzen, gatazkak iragartzeko eta saihesteko sistema: boterea banatzeko bide
|
berria
sortu du eta, indarra salbuespen bihurturik —Tifoi eta Diganteak irauli zaizkionean bezala, indarra gertakari larrietarako utzirik—, jainko andere guztien adostasuna bilatu du Biltzarrean57.
|
|
|
5 katoikiZw aditzak asentatu, fUndatu edo kolonizatu esan nahi du, beti ere, populazio
|
berria
sortu. Beraz, Platonek katoikiw aditza erabiltzeak ere irudikaezin hori azpimarratzen du, lurreko edozein burutzapen beti izango baita eraikuntza bat.
|
|
|
Hegelentzat, pentsamendu kontzeptuzkoaren denbora bitarteko hori, gauzatua dago. Mugimendu bat da hain zuzen, mugimendu dialektikoa, aktiboa, ezeztatzailea, dagoena aldatzen baitu,
|
berria
sortzen baitu. Hegelen ustez, gizakiak Izatea edo dagoena uler eta azal dezake, kontzeptuaren bitartez eta beronen arabera Izatea edo dagoena eraldatzen duelako.
|
|
|
Kojevek arazoari aurre egin zion bederen. Gizakia libretzat baduzu, egoera historiko
|
berriak
sortzeko gaitzat, proiektu politikoak gauzatzeko eskubidearen merezient berez, ezin duzu azaltzeke utzi askatasuna nola dabilen gizakiaren baitan. Kojevek soluzio eder bat asmatu zuen.
|
|
|
Baina ondozka datozkeen irakurleek ez dute Liburuan ezer ere aldatuko. Eta Liburua irakurri ahal izateko gizakiak bizi behar baldin badu ere, hots, jaio, hazi eta hil, funtsean irakurketa horretara mugatu den bizitzak ez du ezer
|
berririk
sortuko.
|
|
|
Aitzitik, San Paulorentzat, jauntzaren eta joputzaren arteko aurkakotasun paganoaren ezeztatzeak (aktiboa, fedea ekintza den heinean, hila baita fedea ekintzarik gabe), batasun kristau esentzialki
|
berria
sor zezakeen. Bestalde, Kojeveren esanetan, batasun berri hau aktiboa edo eraginkorra omen zen, alegia, emoziozkoa, ez soilik razionala eta logikoa, eta gai omen zen ez bakarrik unibertsaltasun politikoaren oinarri izateko, baizik orobat Estatuko gizarte homogeneotasunarena.
|
|
2007
|
|
|
Aukeratutako lekuan kolonia
|
berria
sortzen zenean, jainko andereei esker ona erakutsi eta lurra banatzea izaten zen kolonoen lehenbiziko zeregina, alegia, lurra neurtzea; geometriari lotzen zitzaion kolonoen gogoeta: distantziak hartzen ziren, marrak egiten ziren, planoa eraikitzen zen.
|
|
|
Hazkuntza demografikoak eta hirigintza azkarrak eragindako arazo berriek polisak areago planifikatzeko beharra ekarriko zuten; hain zuzen, polis
|
berriak
sortzen zituzten kolonoek beraien jatorrizko lurretan ez bezala egin behar zieten aurre naturaren eragozpenei, horien artean, esaterako, itsasertzetako urmaelei eta berorietan erraz hedatzen ziren gaixotasunei.
|
|
|
• VI. mende amaieran estilo
|
berria
sortzen da, estilo zorrotza: askatasuna dakar adierazpenean —ekialdearen eragin nabarmena zeukaten kuroi eta korai ospetsuetan erakusten den irribarre hieratikoa eta estilizazioa alboratzen da; ahoa eta begiak naturalki agerrarazten dira—; mugikortasuna eta dinamismoa azpimarratzen da; zurruntasuna hausten da —burua okertu, eskuineko hanka aurreratu, gerria eta sorbalda makurtu—217.
|
|
|
Nortasun indibiduala lortzeko borrokan zebiltzan; ezberdinak nahi zuten izan. Artista nortasun erabat
|
berria
sortzen da margolari eszentriko horiekin.
|
|
|
• Asentamendu
|
berriak
sortu ziren2.
|
|
|
Zenbakiak eta proportzioak mugatu zuten beti eskulturen zein tenpluen egikera. Esanguratsua da, zentzu horretan, neurri ideal batzuk aurkitu ostean, ez zela estilo edo kontzepzio
|
berririk
sortuko harriaren, brontzearen eta margoaren kulturan302 Matematika bakarrak estetika bakarra behar zuen: matematikaren oinarriak berritu ezinekoak ziren.
|
|
2008
|
|
|
Beraz, kausei buruzko galdera, nolabait, badenari buruzko galderaren azpian gelditzen da. Hala ere, Aristotelesek emandako irtenbideak, bere aldetik, zailtasun
|
berriak
sortzen ditu; lehendabizi, izan, da eta badena terminoak polisemikoak baitira; eta bigarrenik, Motor geldiaren tokia badenari buruzko zientzian guztiz argi ez baitago.
|
|
2009
|
|
|
Horrek guztiak ekarriko du ongizate estatuaren eta langile mugimenduaren kontrako erasoa eta Hirugarren Munduaren gaineko finantza kolonizazioaren helburua, baina hiritarren eta giza eskubideen defentsaren izenean estalia. Edozein kasutan, kapitalismoaren eremuan kontraesan
|
berriak
sortzen dira, paradoxaz, baliagarriak izango direnak marxismoaren jarraitzaileek beren egitarauak birmoldatzeko.
|
|
|
Eta hemen azaltzen da alderdi politiko batzuen betekizuna. Eta politikari eta gizarteari dagokiona nahastu gabe, berreskuratu behar dira borrokarako gidaritza eta klaseko fronte bakarra; hori guztia borrokarako eta antolaketarako era
|
berriak
sortuz lortuko da. Hain zuzen ere, askatasun demokratikoak eta zibilak lortzea ez da nahikoa liberalismoak gizateriaren eta planetaren kontra daraman erasoari aurre egiteko.
|
|
|
Ezin etika fundamentatu, baina hala ere, fundamentatu behar. Ezin balio
|
berriak
sortu, erlijioaren arauen ordez balio laikoak sakralizatu ditugulako. Beraz, zertan gaude?
|
|
|
Alemaniak, Nietzschek dioenez, zibilizazioaren desgrazia handienak daramatza bere kontzientzian. Europak bere bidea bilatu nahi izan duen guztietan, bide berri bat eraikiz, hara hor non alemanak agertzen diren behin eta berriro eta pikutara bidaltzen dituzten zerbait
|
berria
sortzeko aukera berri guztiak. XVIII. mendean Ingalaterran eta Frantzian ekintzaren eta pentsamenduaren era zientifiko berri bat deskubritzen denean, Alemaniak filosofia kantiarra ipintzen du zirkulazioan.
|
|
|
Ideal aszetikoak, ordea, supergizakiarengan alde negatiboa edo positiboa izan lezake. Positiboa, balio
|
berriak
sortzeko gai den heinean. Hori espiritualizazio sendo baten bidez lor lezake, Zaratustrak iragartzen digun bezala.
|
|
2011
|
|
|
Milagros Bidegainek eta biok Koldo Mitxelenari euskarako eskolak ematen genizkion garai hartan —ekarri du gogora Txillardegik—, eta Mitxelenarekin harreman handia nuen. 1956an, karrera amaituta eta soldaduskako azken sei hilabeteak egitera Ferrola joatekoa nintzela, Mitxelenari Knut Hamsunen Pan itzultzeko asmoaren berri eman nion, eta berak esan zidan ezetz, zerbait
|
berria
sortu behar nuela. Zalantzak sortu zitzaizkidan orduan.
|
|
2012
|
|
|
Gertaera ez da situazioari barnekoa zaion edo munduaren lege transzendentalaren menpe dagoen aukera gauzatzea. Gertaera aukera
|
berriak
sortzea da. Gertaerak mundu baten legeen eta bere barne konposizioaren arabera ezinezkoa den horren aukera irekitzen du.
|
|
|
Amodioaren funtsa honako galdera honetan jaso daiteke: prest al daude bien arteko ezberdintasuna onartu eta ezberdintasun horretatik abiatuta zerbait
|
berria
sortzeko. Politikan, galdera da ea gauza diren berdintasuna sortzeko.
|
|
|
Gu saiatu gara bere logika modu koherente batean laburbiltzen. Horrela inkoherentzia
|
berriak
sortzen dira berriz. Ezin ditugu guztiz saihestu.
|
|
|
Zerbait
|
berria
sor dadin, zerbait gertatzea beharrezkoa da. Gure bizitzen arteko elkartze bat egotea ezinbestekoa da, kalkulatu, aurreikusi edo kontrolatu ezin den zerbait egotea beharrezkoa da, aukeretan soilik oinarritutako mozketa bat egon behar da (Badiou 2006a, 124).
|
|
2013
|
|
|
Eztabaidagarria da bilakaera horretan hoberantz egin dugun edo ez. Izan ere, gizarte modernoak arazo latz
|
berriak
sortu ditu, gizakiak berak sortuak, gure bizimoduak sortuak: adibidez, ingurugiroaren egoera tamalgarria.
|
|
2014
|
|
|
1 Wagnerri buruz egon den eztabaidetako bat aldi berean zentratu da estetikan eta nazioan. Benetan al da berria bere artea, baldintza
|
berriak
sortu al ditu operarentzat, musikarentzat, e.a.. Ze lotura dago arte berri horren eta aberriaren artean (alemanak, frantsesak, e.a.)?
|
|
2016
|
|
|
Holakoak azaltzeko Cuvier paleontologo frantsesak teoria katastrofista deritzona bururatu zuen: uholde biblikoaren antzeko kataklismoek (lurrikara, bolkan) lurraren gaina behin eta berriro eraldatu izango zuketen, hainbat espezie suntsituz, haien ordez Jainkoak ‘kreazio berrietan’ espezie
|
berriak
sortzen zituela. Lurrak sei mila urte izango luke.
|
|
|
Espezie eta aldaki
|
berriak
sortu eta irauteko arrazoi funtsezkoa eta hura gauzatzeko modua Darwinek hautespen naturala kontsideratu du, hartaraino ezen maiz eboluzioaren teoria laburki hautespen naturalaren teoria izendatzen baita. Jaioberrietan nabaritu ahal izaten diren aldakuntza edo mutazioak mila eratakoak izaten baitira (heredatzen ez direnak), zer da eta zeri begiratzen dio hautespen naturala deritzonak?
|
|
2021
|
|
|
" Sinisten dut egun batean hilko naizela, hutsean eroria ezerezean amildua hauts bihurtuko naizela. Sinisten dut hartuko nauen lur hortatik landare
|
berriak
sortuko direla: landaretatik zuhaitzak, zuhaitzetatik loreak, loreetatik fruituak, fruituetatik gizonak eta abereak bazkatuko direla.
|
|
|
Beauvoirrek Bigarren sexua 1949an argitaratu ondoren, Bigarren Mundu Gerraren ostetik ongizate estatuetara eta hortik kontraeraso neoliberalera, errealitatea zeharo aldatu zen. Batetik, emakumeak soldatapeko enpleguetan masiboki txertatu ziren, espektatiba eta premia
|
berriak
sortuz. Bestetik, pentsamendu modernoaren oinarriak (subjektua, substantzia...) auzitan jarri ziren, baita filosofikoki ere (Foucault, Derrida, Deleuze...).
|
|
2022
|
|
|
hizkuntzak ez duela esaten zehatz mehatz esaten duena, tranpak jartzen dizkigula eta bere hitz egiteko modua gainditzen duela mugatua delako. Gure hitzak eta gure diskurtsoak probatu, behartu eta bortxatu, egiazko izateko dituzten aukeren baldintzak ikertu eta zentzu eta lekualdaketa
|
berriak
sortu; hori da filosofiak egiten duena eta egiteari utzi ez diona. Ohikoa da Mendebaldean, baina baita Ekialdeko filosofiak deitzen ditugunetan ere.
|
|
|
Egiaren denbora historia eteten duen gertaera baten denbora da. Nietzschek dioenez, egiarekin dugun erlazioa sormenaren eremukoa da, bizitzeko posibilitate eta modu
|
berriak
sortzekoarena. Horren aurrean, hona Heideggerren erantzuna:
|
|
|
Diagnostikoa egiteko eta ebaluatzeko eginkizun kritiko horretatik, Nietzschek jauzi bat proposatzen du, beste filosofia bat: kritika, bizitza eta pentsamendu aukera
|
berriak
sortzeko atalase. Filosofia desmitifikatuz gero soilik pentsatu ahal izango dugu berriz errotik, ahaztuta ditugun aurrejuzguak sendatuta.
|