|
2022
|
|
|
RAEk" teletrabajo" eta" teletrabajador" badakartza bere hiztegian, baina aditzik ez. Profesional ho rri barrutik
|
berez
irten zitzaion" están teletrabajando" aditza.
|
|
|
|
Berez
, lege onean onartzen du euskarak zenbaki ordinalak izenaren ostean ipintzea ere. Batez ere izen bereziekin nagusitu da joera hori:
|
|
|
|
Berez
fruitu arbolen kulturatik harturiko hitzak dira txertoa eta txertatu. Al daera nagusia, Iparraldean esan ohi den xertoa dugu, forma zaharragoan sertoa, baina Gipuzkoako leku batzuetan txertua esaten zaiona.
|
|
|
Txertakak esaten zaie. Gaztainak, gereziak, sagarrak, udareak, okaranak...,
|
berez
erne diren moduan gora datozenean eta txertorik egiten ez bazaie, txertakak dira. Bizkai partean eztitzakak, eztitzen ez diren fruitu arbolak.
|
|
|
Gatzatzea edo mamitzea
|
berez
ez da besterik, isurkari bat, normalean esnea edo odola, gogortzea baino, solido bihurtzea. Esnea gatzagiaz gogortzen da eta gazta bihurtzen.
|
|
|
Elurra,
|
berez
bigun eta samur, mara mara erortzen dena, behin lurrera ezkero, gogortu egin dela esateko, badira beste hitz ezberdin batzuk. Gipuzkoa eta Nafarroako alderdi batzuetan esapide eder bat erabiltzen da:
|
|
|
—Gaztelaniaz" cuerpo" eta" unidad" hitzak erabili ohi dira, euskaraz atal, unitate edo antzekoz izendatuko genituzkeen polizia sail horientzat. Batasun hitza ere,
|
berez
egokia izan arren, gaur egun urrun dago ‘giza sail, talde’ esanahia hartzetik.
|
|
|
Zal di behorren arteko sexu bikoiztasun horretan ere behorra dugu oin izen nagu sia. Ez dira
|
berez
edo arintasunez sortuak Beobide, Beorburu edo Beorlegi erako leku izenak, edo ganadu jabea basora doanean, behorretara doala esatea, behortegi horretan zaldi bat edo gehiago egonagatik.
|
|
|
Horrek argiro darakus, gaztelaniatik irristatu dela euskarara mailegu hori, eta ez frantsesetik. Nahiz eta,
|
berez
hitz hori" flipper" aditza frantsesez ere egon dagoen; ez dakit zenbateko arrakastarekin, baina.
|
|
|
|
Berez
drogen eraginez begitazioak, irudipenak edo" aluzinazioak" izatea edo burua galtzea adieraztea du gaztelaniaz baliorik behinena; adiera horrekin sartu bide da gaztelaniara eta balio hori aitortzen diote oinarrizko adieratzat. Baina begi bistakoa da, hiztunen erabileran ‘harrituta, miretsita, txun diturik’ esanahia dela nagusi, bai gaztelaniaz eta berdin euskaraz; baina harritze, zurtze edo mireste puntu hori gorago eramanik.
|
|
|
darrai, dagi, damai bezalakoak. Baina
|
berez
berez aldendu dira idazleen lumatik. Eta hiztunen ezpainetan egundo sekula ez dira ezagutu izan.
|
|
|
darrai, dagi, damai bezalakoak. Baina berez
|
berez
aldendu dira idazleen lumatik. Eta hiztunen ezpainetan egundo sekula ez dira ezagutu izan.
|
|
|
" Huna aingeruen ogia, ez bedi ozarrei izan arthikia".
|
Berez
ozar izatea pertsonei egozten zaien kualitatea bada ere, balioko liguke, jarreren kontuan ere erabilgarri da. Hala esan daiteke jarrera batzuk ozarregiak gertatu direla pandemia oste horretan.
|
|
|
Faktoriako geziak [2021 urteko testu bilduma] 142 azarri izan lokuzioa
|
berez
neutroa dug
|
|
|
aldebakar," unilate ral" esateko, eta aldebakartasun," unilateralismo" esateko. Hitz aukera zuzenak dira, eta
|
berez
kontzeptua ia beti ondoen adierazten dutenak.
|
|
|
—Txertatu baino gehiago, kutsatu egiten dela esango nuke. Zeren txertoa, mentua | men dua, mesedegina ohi da
|
berez
. Arbola ondoa, arbola orpoa, ahalik ondoen eta nahi dugun fruituaren, kalitaterik onenekoen adarrekin mentatzen du gu, emankor eta gozoagoa izan dadin fruitua.
|
|
|
—Haratago eta harago, gauza bera dira,
|
berez
. Esan nezake, kasu baterako:
|
|
|
—Datorren
|
berez
berez denbora izenekin darabilgu, Iparraldean heldu den egiten den moduan. Denbora tarte luze samarra adierazten duten izenekin batez ere:
|
|
|
—Datorren berez
|
berez
denbora izenekin darabilgu, Iparraldean heldu den egiten den moduan. Denbora tarte luze samarra adierazten duten izenekin batez ere:
|
|
|
—Erresuma Batuaren brexit delakoaren negoziazioetan indarberritu den hitza dugu, Ipar Irlandaren berezitasuna, merkataritza arlokoa, aditzera emateko. " Backstop" hitzak,
|
berez
, ‘barrera’, ‘langa’ edo ‘hesia’ adierazten du. Mailegu hitza, ingelesetik hartua.
|
|
|
Gaztelaniaz" salvaguarda" hautatu da adiera honentzat.
|
Berez
bestelako esanahia du" salvaguarda" hitzak: salbuespen egoera baten antzeko babespe, zainpe, aterpe, estalpe edo horrelako zerbait.
|
|
|
arrakala digitala. Zer da arrakala
|
berez
eta zeri buruz ari gara arrakala digitalaz dihardugunean?
|
|
|
Gaur atzera geratu diren berrezarpenak, nahiz aldi batez erabiliak izan, ba dira guztiz ezagun izan diren batzuk: berebila(
|
berez
ibili, berez dabilen gurpilduna; ‘autoa’ esateko), suburdia (behinolako suzko gurdia; ‘trena’ aditze ra emateko) eta abar.
|
|
|
Gaur atzera geratu diren berrezarpenak, nahiz aldi batez erabiliak izan, ba dira guztiz ezagun izan diren batzuk: berebila (berez ibili,
|
berez
dabilen gurpilduna; ‘autoa’ esateko), suburdia (behinolako suzko gurdia; ‘trena’ aditze ra emateko) eta abar.
|
|
|
—Hitz zuzenak, bai,
|
berez
, baina adierazi nahi denari ondo ote dagozkion argitu behar. Pintaketa diogunean pintatze jarduera gehiago adierazten dugu, pintatzearen ondorioa edo emaitza baino.
|
|
|
· Baina badugu beste aukera bat: kontatzaile eratorria hautatzea;
|
berez
, ‘narratzailea’ Eta gauza bitxia: Larramendik ‘relator’ bezala itzulirik dakar hitz hori bere hiztegian.
|
|
|
Izen adjektiboen segida hau, batzuetan
|
berez
berez dator, aditz partizipioa adjektibo modura erabilita: abiadura kontrolatua, gune zaindua, ibilaldi neurtua.
|
|
|
Izen adjektiboen segida hau, batzuetan berez
|
berez
dator, aditz partizipioa adjektibo modura erabilita: abiadura kontrolatua, gune zaindua, ibilaldi neurtua.
|
|
|
—Gaztelaniaz" brindis al sol" irudiaz zeozer egitea adierazten dela esan daiteke, baina
|
berez
zeozer esatea irudikatzeko erabiltzen da. RAEk zehazten du, esaten den hori, edo onuraren bat, etekinen bat ateratzeko usteaz esaten dela, nahiz eta aldez aurretik jakitun egon, ahalegin antzua eta alperrekoa izango dela, edo ondoriorik izango ez duena.
|
|
|
—Jasangarria izatea,
|
berez
, egoera bat, bizipen bat, norbaiten izaera latza..., eramangarria, eraman erraza izatea da, gaztelaniaz esaten den" soportable, su frible". Eta kontrakoa, jasan ezina edo jasangaitza genuke.
|
|
|
Guztiok dira zuzen egokiak
|
berez
. Laburrenak lirateke:
|
|
|
kartzela edo espetxe soilik erabilita.
|
Berez
aldi edo zigor erantsi barik ere ondo ulertuko liratekeenak. Sarri entzuten dira:
|
|
|
Nik
|
berez
egokiago ikusten dut sexu izenarekin, edota matxismo izenarekin jokatzea hitz elkartua eraikitzeko, bigarren osagaitzat indarkeria dela. Eta hala eraiki sexu indarkeria edo, gizasemeei zuzendua denean, matxismo indarkeria.
|
|
|
· Amilka ere etorri zait burura, gogoko dudan hitza.
|
Berez
, jira-biraka gain behera itsumustuan erortzea adierazten du batez ere. Baina baita ere
|
|
|
Baina hitz batek, izen batek
|
berez
behar adina indar ez dutenean, adjek tibo batez laguntzea izan ohi da horretarako bide: madarikatua, arraioa, gogaitua, dea brua...
|
|
|
Inauteri aurrean gaudenez, nork bere burua den bezala agertu ordez, zinez zer den itxuratu gabe,
|
berez
ez delakoarena egite kontua, ongile eta eskuzabal delakoarena egite kontu hau guztiz egoki dator.
|
|
|
Esanahia: ‘aho kopaoa’, ‘ahamen txikia’, gazt. ‘bocado’ Okela hitza
|
berez
euskara zabalekoa dugu, eta lehenago gaur baino askoz hedatuago zebilen, baina esangura berezituaz. Okela eta haragi ez ziren bat.
|
|
|
Gaztelaniaz" testear" aditza ere indarrean dabil. Euskaraz ez dugu orain dik testatu aditzik finkatu, baina
|
berez
berez etorriko da.
|
|
|
Gaztelaniaz" testear" aditza ere indarrean dabil. Euskaraz ez dugu orain dik testatu aditzik finkatu, baina berez
|
berez
etorriko da.
|
|
|
· Altan izan, altan egon edo altan jarri aditz lokuzioak hainbat lekutan asto eta zaldien beroaldirako erabiltzen direnak ere,
|
berez
orokorragoak dira. Toribio Etxebarriak Eibarko hizkeran txakurrentzat aipatu zuen zehazki:
|
|
|
Isuri eta jario aditz edo izenak natura fenomeno honi
|
berez
legez datozkion hitzak dira, berdin dio isuria edo jarioa zaldiaren apatx urtika bezain biz korra izan edo barearen pausokoa izan.
|
|
|
—Gaztelaniaz, hitz horien atzean," rastro" izena dugu, frantsesez" piste", ingelesez" track" eta alemanez" Spur" ditugun antzera. Eta aditz eratorria," rastrear", hitz
|
berekin
esaten dute, salbu alemanez: " aufspüren".
|
|
|
Eta Agustin Anabitartek aldi bere tsuan: " Japoniar jantzian,
|
beren
lastozko ginbail zabalakin" (Donostia, 131).
|
|
|
Hibrido bat sortu dugu.
|
Berez
gardenagoa izango zen bitartekari ize na ‘intercesor’ (edo ‘intermediador’) delakoaren eremurako gorde balitz, eta ildo horri jarraiki, bitartekaritza geneukake ‘intermediación’ adierazteko, eta ildo horretako aditz multzoak: bitartekari izan, bitartekari egin eredukoak, ‘intermediar’ aditzera emateko.
|
|
|
|
Berez
balio dezake, baina ez erabat. Iraunkorragoa eta luzeagoa izatearen as moa du hesi edo itxitura bat eraikitzeak, ez 40 eguneko aldia.
|
|
|
Arrazoia eta helburuak zehazten hasita, hitzak
|
berez
lilura sortzen duela gogora dezadan, euskaraz zein beste edozeinere hizkuntzatan; berariaz, hizkun tza maite duenari. Urrunago joan barik, gaztelanian bertan —Fundeuren egu neroko proposamenak lekuko—.
|