|
2001
|
|
|
Ikasia edo erdi ikasia izateak gutxienez kondizio bat eskatzen zuen, irakurtzen aski ongi jakitea. Denbora bertsuan Ziburuko Etxeberrik Manual devotionezcoa ondu zuenean dio
|
berak
bertsoz egin dituela bere gauzak marinelek eta kanta zitzaten, buruz ikasi eta gero, noski, 4 orrialdean, eta bestetan, irakur daitekeenez:
|
|
2003
|
|
|
Pedro Salinas han ibili izan balitz, seguru bere poema eder horietako bat idazten zigula itzalez eta musuz eta ezpainez eta ispiluz eta gorputzez eta maitaleez eta pozkidaz eta itsasoz beterikoa. Baina, jakina, Pedro Salinas ez zen azaldu, aspaldixko hil baitzen, poetak osoro inoiz hiltzen ez diren arren,
|
beren
bertsoak betiko gelditzen baitira, ezabaezin, jaso, lehen jaunartzeko oroigarri xahar baten gisa, denborak eta ahanzturak eta hautsak beilegitu duen ezkonargazki baten gisa; eta ez zen azaldu, ez Pedro Salinas, ez hari zor genion ahotsik; eta bai azaldu zen, aldiz, eta gure aurre aurretik pasatu, dantzaleku bat batekoaren erdi erditik, gizonkote txiki potolo bat, alkandora urdin ilunez jantzia, z... B. da Alaitasunaren Hiria), ez kaixo, ez adio, ez barkatu, ez egun on, ez gabon, ezertxo ere esan gabe, zerbait, keinuren bat, irribarre adeitasunezkoren bat.
|
|
2005
|
|
|
Bai, gaur egun eskualdean badaude maila onean dabiltzan bertsolariak. Gainera, beraiek bertso eskolak ematen dituzte, eta
|
beraien
bertso ikasleen eredu dira. Ikasleari ilusio eta bultzada handia ematen dio horrek.
|
|
2007
|
|
|
Gerra osoa mobilizaturik pasatu zuen, hainbat frontetan borrokan (Aguilar de Campoo, Asturiasko mendiak, Burgo de Osma), harik eta 1939ko abuztuan berriro lizentzia eman zioten arte. Migelek
|
berak
bertsotan esaten duenez:
|
|
2009
|
|
|
Juan Luis Zabalak, adibidez, Irribarrearen atzetik ni olerkia idatzi zidan erakusketarako; Burkina Fasoko poesia batzuk ere sartu ditut, eta Interneten aurkitu ditudan olerki ugari ere ageri dira. Horrez gain, olerkari bakoitzarekin harremanetan jarri behar izan dut, eta
|
beraien
bertsoak jartzeko baimena eskatu diet.
|
|
2012
|
|
|
Antologiak Onze poetes de Belgique titulua izan zuen azkenean, eta Saint Foixek eta Lalande Biranek
|
beren
bertsoak eta odolak nahastu zituzten hala nola bi nerabek. Handik aurrera, harremana trinkotu egin zen.
|
|
2013
|
|
|
Aurrez ikasitakoak zein une berean inprobisatuak, bertsoen kantuan aritzeak laguntza eskaintzen zien bi anaioi euren bizitzako abagune gehientsuenetan. Joxe Zapirainek semeei nahiz lagunei esana omen zien,
|
berak
bertsotan ibili gabe ezin zuela bizi, emozioz itota aurkituko zuela heriotza, alegia. Joxeren aburuz bertsoak bizirik egoteko baliabideak ziren, sentimendu eta emozioak kanporatzeko, barneko pentsamenduari koherentzia emateko; azken finean, munduari aurre egiteko tresna egokiak ziren bertsoak.
|
|
2014
|
|
|
Musikazaleak ez ditu ezagutzen, prentsak ere ez. Eta kartzelatuak diraute
|
beren
bertsoek, laurogei urte geroago. Argitara atera behar nituela ilunpetik, horixe bururatu zitzaidan.
|
|
|
Sari banaketa baino lehen, eskualdeko bertso eskoletako ikasleek
|
beraien
bertso antzeztuak eskaini zituzten oholtzan eta giro ederra izan zen Kultur Etxean.
|
|
|
Sari banaketa ekitaldia 2014ko uztailaren 11n izango da, Zizurkilgo Iriarte jatetxean egingo den bertso afariaren barruan. Sariak jasotzerakoan, irabazleek
|
beraien
bertsoak kantatzeko aukera izango dute. Saridunen batek ekitaldira etortzerik ez balu (Diaspora..) saria etxera bidaliko zaio.
|
|
2017
|
|
|
1993koa eta 97koa. Ez dakit bietako zeinek ote duen
|
berez
bertso mailarik onena, baina niretzat askoz garrantzitsuagoa da aurrenekoa, 93koa, eta ahaleginduko naiz horren zergatiak azaltzen.
|
|
|
Konturatzen zara adibidez, munduan zehar improbisadore gehien gehienek guk bezalaxe, improbisatzen ari direnean,
|
beraien
bertsoaren edo, apaldiaren edo koplaren, dena delakoaren bukaera pentsatzen dutela eta hasiera hasieratik guk bezala. Eta esaten dezu, aiba mundu zabalean, eta hainbat kultura eta hainbat mila urtetako kulturatan ahozkotasunean berdin funtzionatzen zen?
|
|
|
Eta" nahi eta behar baino gutxiago" pentsatzen omen dute beraiek. Hona emanaldiaren nondik norakoak, Ane Labakak
|
berak
bertsotan azalduta:
|
|
2019
|
|
|
Nabarmen da, beraz, garaiko bertsolariek ere, herriko seme xume gisara, ez izan arren politikari jakintsu, euren bertso eta azterketetan asmatzen zutela, eta, dudarik gabe, gertakizun tragikoez eta munduko handikiez pentsatzen zutena
|
beren
bertso kroniketan botatzen zutela zuzenki zentsoreen beldur handirik batere gabe, gehienetan.
|
|
2021
|
|
|
Diskurtsoan lehen zati batean bertsolariak goratzen ditu: " Arrigarri ta zoragarrizko asmoak dituzte
|
beren
bertsoetan. Ta oyen kantuzko egokitasun ta bikaintasuna neurtu gaitza izaki".
|
|
|
Bertsolaririk geienak, garai artakoak batez ere, bertso-paperetan zabaltzen zituzten
|
beren
bertsoak. Otaño, berriz, ortik batere pasa gabe, bat batean aldizkarietan sartzen da.
|
|
|
Horrez gain, bertsoa bertsolariarentzat memoria lana bada ere, entzulearentzat balio dezake oroitzapenen berpizteko eta oroimen tresnak martxan jartzeko. Proiektuan, askotan gertatu izan da egoitzetakoek
|
berek
bertso edo pasadizo zaharren botatzea eta bertsoaren gainean eztabaidatzea, dudarik gabe, egoera anitz aldatu delako beren garaitik hona. Txirrita baten bertso guztiak gogoz dakizkien horrek, gaur egun, panoramaz aldatutako bertsogintza bat dauka entzungai, eta horrek askotan aukera eman die gaztarora itzultzeko, konparatzeko eta uneaz gozatzeko, emozioek gidaturik.
|
|
|
Beren bdb.bertsozale.eus datu basea ere baliagarria da oso. Poz handia izan zen bertsolari gehienen berehalako erantzun zaparrada
|
beren
bertsoak argitaratzeko baimena eskatzeko emailak bidali ahala, baiezkoarekin batera animoak emanez. Freskotasuna, eskuzabaltasuna eta gizartearekin konexioa erakutsiz.
|
|
|
Batzuetan, diskurtso prestatuak ziren, eta, beste batzuetan, bat batekoak, ikusleek orduantxe iradokitako gaiei buruzkoak zenbaitetan gauza burugabeak, hala nola eltxoen edo burusoiltasunaren laudorioa— Hitzaldi haietako batzuetan, ateak zabalik egoten ziren jakin mina zuen edonor sar zedin, baina, gehienetan, itxiak ziren, eta goi mailako jendeak sarrera ordaintzen zuen hitzaldiak aditzeko. Sofistek arreta handiz zaintzen zuten beren hitzaldien eszenografia, eta, zenbaitetan, beren entzuleen aurrean mintzatzeko, antzinako aoidos ibili zaleen janzkera bitxiarekin agertzen ziren,
|
beren
bertsoen lilurari esker erregeak zein nekazariak aho zabalik uzten zituzten poeta haien oinordekotzat hartuz beren burua. Aro helenistikoan, fenomenoa hedatu egin zen.
|
|
|
Hirurak azaltzen dira, ordea, eta hirurak aztertuko ditugu, harria bota kolokazioa ez dela garbi utziko badugu ere. Esan liteke
|
berez
bertsoa bota horretan dagoela nabarmentasun gorena, eta hiruretatik ere bertsoa bota bezalakoek betetzen dituztela gure aztergaiaren ezaugarri argienak.
|
|
|
Artetxek (2014) bertso eskola taldearen eta norbanakoen identitatea garatzeko gune gisa definitu zuen, egindako elkarrizketetan ikusi baitzuen" gazteek
|
beraiek
bertso eskolako kidetza erabiltzen dutela neurri batean haien identitatea definitzeko" (Artetxe, 2014: 18).
|
|
2022
|
|
|
Era berean, I. Hike eizan! bertsopaper lehiaketaren sariak banatuko dituzte saioan, eta saridunek
|
beraien
bertsoak kantatuko dituzte.
|