|
2007
|
|
|
euskalduntze estrategia kulturgintzatik has daiteke. euskal kulturak euskarak baino jende askoz gehiago biltzen du. Ikusten dugu elkartasunez kulturgintzak nortasun kolektiboa bizkortzen duela, kultura ekintzen bidez eta
|
bere inguruan
sortzen duen mugimenduei esker. euskaldunak beren nortasunaz harro daude eta erdaldunek nolazbaiteko eskas bat sentitzen dute. Berentzat berantegi bada ere, beren haurrentzat euskara nahi dute irakaskuntzaren bidez. urraspide hau frogatzeko hona sinbolo bat eta inkesta emaitza bat.
|
|
|
Ikus Baxok 2006, 934 orrialdeetan. Arbasoa Euskaltzaleen Biltzarra da, 1901ean bildu zena hendaian eta 1902 hondarribian," euskara salbatu nahiz". helburu
|
berarekin
sortu ziren Eusko Ikaskuntza 1918an eta Euskaltzaindia 1919an.
|
|
2008
|
|
|
Baina etorkin" alofonoek" beti sare anglofonoa hautatzen zuten. Denbora
|
berean
sortze tasa ahulduz doa eta ondorioz etorkinek dute goratzen jendetzaren heina. Anglofonia goratuz zoan eta araberan frankofoniaren heina gero eta apalago zen.
|
|
|
— Komunikabideak
|
berak
sortutakoak. Haien helburua arduradunen eta herritarren arteko komunikazioa eta hartu emanak erraztea da, zerbitzuetako erantzuleak eta erabiltzaileak elkarri hurbilduz.
|
|
2009
|
|
|
Dagoen hizkuntzarik globalenetako bat estoniera da —demografiaz euskararen oso antzekoa—, herrialde hartan baliabide asko daudelako informatika mailan. Adibidez, Skipe —zuetako askok erabiliko duzue hitz egiteko—, estoniarra da, eta
|
bere inguruan
sortzen den komunitate guztiak norberaren hizkuntzaren alde egiten bukatzen du. Tamaina ez da problema, hizkuntzaren zailtasuna ez da problema; berdin da bat izan edo bestea izan:
|
|
|
Jurgen Habermasek aztertu ditu XVII eta XVIII. mendeetan aldizkako prentsa, kafe etxeak (coffee shops), eta saloiak (salons) auzi publikoei buruzko eztabaidagune gisa izan zuten garrantzia (Habermas 1962). Espazio haietan, dio Habermasek, eratu zen eremu publiko burgesa,
|
bertatik
sortu zelarik talde nortasun handiko subjektu bat: iraultza burgesa gidatu zuen subjektua alegia.
|
|
|
Azken finean, horretan datza agintaritza publikoaren amarru nagusia: gizabanakoari zuzentzen zaio erantzukizuna eskatzen,
|
berak
sortutako arazo nagusiak (ekologikoak, hizkuntzazkoak...) konpon ditzan, botere erabakigarri guztiek baldintza sozioestrukturalak kontrako norabidean bultzatzen dituzten bitartean. Eta zer esanik ez une honetan, Lakuan Jaurlaritza berria dugunetik, hiztun herri minorizatua akabatzeko ohiko estrategia erabiliz, hizkuntza askatasunaren gezur galanta hizkuntzaArgi baitago antolakuntza ekonomiko, politiko eta sozialak, eta horiei hertsiki loturiko sistema eta sare teknologikoek, azpiegiturek eta lurralde antolamenduak erabat baldintzatzen dutela hizkuntzakomunitatea.
|
|
|
1970ko urrian FLQ deritzon Quebec askatzeko fronteak Pierre Laporte, ministroa bahitu zuen eta erahil. Urte
|
berean
sortu zen PQ izeneko alderdi subiranista, berehala borroka armatua baztertu zuena. Denbora berean Quebeceko eta Euskal Herriko burujabetzaren problematikak hedatu ziren nazioartean. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 113
|
|
2010
|
|
|
Autoreak zenbait puntu interesgarri ukitzen du artiulu horretan, eta oraingoz horietatik bi sakonago aztertuko ditugu. Aurrerago egiteko lana, beraz, leku
|
beretik
sor daitezkeen teoria gehiago garatzea.
|
|
|
Testuinguru horretan, Pompeu Fabra Unibertsitateak, 1990ean Bartzelonan gobernuaren funtsekin sortutako unibertsitateak, mantendu egin nahi ditu bere ezaugarri izan diren eta diren bikaintasuna eta zerbitzu ematea irakaskuntzaeta ikerketa jardueran. Helburu hori lortu nahi du munduarekiko eta nazioarteko komunitatearekiko irekitasunaren ikuspegitik, baina leial izan nahi du unibertsitatea
|
bera
sortu zuen eta sustatzen duen gizartearekiko. Hain zuzen ere, zaindu egin nahi ditu gizarte horretako nortasun ikurrak —hizkuntza, kultura eta idiosinkrasia katalana—, asko zor baitio gizarte horri.
|
|
|
1990 euskal Kultur erakundearen eta euskal kultura sustengatzen duen herrien arteko sindikata gobernu sozialistaren eta pizkunde euskal elkarteen federakuntzaren arteko negoziaketaren ondotik, bi erakunde horiek urte
|
berean
sortu dira, lehena 1990ko apirilaren 7an eta bigarrena ekainaren 30ean. euskal kultur erakundea (eke), izenak erraten duen bezala, euskal kulturaren garapenaz arduratzen zuen, baina ere euskararena. herrien arteko sindikatak, ipar euskal herriko udalerriak bilduz, ekintzak diruz laguntzen zituen euskalgintzan, hedabideetan, irakaskuntzan.
|
|
2011
|
|
|
Aipagarria da kale erabileraren neurketa, nahiz eta hemendik kanpo oso gutxi ezagutzen den. hala ere, nire ustez hutsune bat badago antropologiaren ikuspegitik: hizketaren inguruko ikerketak, hizkuntza naturalaren erabileraren ikuspegitik burutzea. hemengo ikerketa soziolinguistikoak hizkuntzaren etnografia erabiltzen has daitezke. gai honetan aitzindaria dell hymes antropologoa izan zen,
|
berak
sortu baitzuen" hizkuntzaren etnografia" terminoa. esparru honetan egoera naturaletako hizketaldiak aztertzen dira; hizkuntza, gramatikari lotuta baino gehiago, ekimen sinbolikoarekin lotuta aztertzen da. Beraz, ez gara kodeak aztertzeari buruz hitz egiten ari, baizik eta hizkuntzaren erabileraz, erregistro ezberdinez, entonazioaz, hitzen aukeraketaz, eta abarrez. horregatik uste dut garrantzi handia duela konnotazio balioak aitortzea hizkuntzari. hau da, hitzek literalki duten esanahiaz gain, kontuan izatea hitzek testuinguru zehatzetan dituzten esanahiak.
|
|
|
Nolabait komunitatetik
|
bertatik
sortutako deialdiak ziren eta hori eraginkorragoa da goitik behera antolatzea baino.
|
|
|
J A C Q U E L I N E U R LA. gogoratu nahi nuke garai batean egiten zen beste dibulgazio modu bat. duela hogei bat urte oso interesgarria zen euskara elkarteek esparru honetan egiten zuten lana. kultura talde horiek herri bakoitzean antolatzen zituzten hitzaldiak eta jendea erakartzen zuten. Nolabait komunitatetik
|
bertatik
sortutako deialdiak ziren eta hori eraginkorragoa da goitik behera antolatzea baino. horregatik, dibulgazioa zabaltzeko bide horretatik joango nintzateke, komunitateko elkarteak bultzatzeari garrantzia emanez.
|
|
2012
|
|
|
Baina diru laguntzetara itzuliz. dirutan desberdintasunak nabarmenak dira, ikusi dugunez. emanaldi kopuruaren arabera ematen diren, aipatutako prestigioaren arabera... ez dago oso argi. diruak emanaldi kopuruaren arabera banatzea logikoa izan daiteke ikuspegi merkantilista batetik. herrigintzaren ikuspegitik, ordea, ikuspegi pobrea da gure ustez. ...n neurrian, desberdin baloratu liratekeelako; kultur adierazpide horietako bakoitzak, bakarra eta originala den neurrian, herriari ahal beste ekarpen egiten diola sinetsi genukeelako. emaitzak baloratu beharrekoak direla uste dugun arren, neurrian egin behar dela iruditzen zaigu guri. esan nahi baita emaitzak baino prozesuak baloratzen ikasi behar genukeela. herriko kultur talde guzti guztiak hazi
|
beretik
sortu baitira: jarduera batekiko zaletasunetik. eta zaletasun horrekin gozatzeko eta herritarrei eskaintzeko lanean aritzen baitira. denak berdin berdin.
|
|
|
Esan nahi baita emaitzak baino prozesuak baloratzen ikasi behar genukeela. Herriko kultur talde guztiguztiak hazi
|
beretik
sortu baitira: jarduera batekiko zaletasunetik.
|
|
2014
|
|
|
Prozesu hauetan sortzen diren helburu estrategiko, ildo, estrategia eta abarrak toki garapenaren ikuspegitik oso garrantzitsuak dira, baina hauek bezain garrantzitsuak dira toki garapenaren ikuspegitik prozesuak
|
berak
sortzen dituen harremanak. Azkenean harreman hauek izango dira eskualde mailako sareak sortzerakoan ernamuin modura funtzionatuko dutenak.
|
|
|
Zein da hizkuntzaren, eta gure kasuan, euskararen lekua toki grapenean? Toki garapenak sustatzen duen
|
bertatik
sortutako enpresa eredua urrun dago garai batean gure garapenaren ezaugarri izan zen altzairuaren eta burdinaren inguruan sortutako industria astunaren nagusitasunetik. Enpresa handi hauek gaitasuna zuten herri baten bizitza goitik behera baldintzatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Facebookeko orrialdeak (ikasleentzako foro batekin) eta Twiter kontua. Hala ere, material osoaren gehiengoa Bulegoak
|
berak
sortzen du, eta behetik goranzko parte hartzea urria da.
|
|
2017
|
|
|
jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia" izenburuko artikuluan. egilearen hitzetan, hiztun berriak" hizkuntza hori lehen sozializazioko hasierako hizkuntzatzat izan ez duten horiek" dira. ikerketa tradizioz irlandako gaelikoa hitz egiten den gaeltacht eremuan kokatzen da. gainera, azpimarratu behar da hiztun berriek ezaugarri desberdinak dituztela, bai jatorrizko familien ezaugarriei dagokienean, eta, baita izan duten hezkuntza ibilbideak askotarikoak izan direlako. artikulu honetan nabarmentzen da, badirela hiztun aktibo bihurtzeko garrantzi handia duten hainbat gako, aipatu ditugun beste bi artikuluetan ikusi den bezala, irlandako gaelikoaren kasuan ere. esate baterako, soziolinguistikoki hiztun dentsitate handiko eremu geografikoetan edo unibertsitateko esparru mesedegarrietan egotea. aldizkariaren gurean atalera hiru artikulu ekarri ditugu oraingoan. lehenengo honetan, Eduardo Apodakak eta Jordi Morales-ek" hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila" artikulua idatzi dute. bertan, euskal soziolinguisitikaren esparruan ohikoak diren teknika metodologiko hainbaten azterketa kritikoa egin dute, batez ere, hiztun kategorietan eta hiztunen aitorpenetan oinarritzen direnei eginikoak. izan ere, planteatu nahi du azterketa modu horiek errealitate soziolinguistikoa
|
bera
sortzen dutela, edo gutxienez, sortzen laguntzen duten elementuak izan daitezkeela. bere iritzian, ikerketa metodologikoetan aldaketa formala gertatu litzateke, besteak beste, praktika linguistikoak lehenesteko kategoria identitarioen gainetik. atal honetako bigarren artikulua Jaime Altuna Ram� rezek idatzi du gazteen euskararen erabilera generoaren aldagaiaren arabera aztertzeko. ikerketa e... Larraitz Uriak, Iñaki Alegriak eta Ander Corralek idatziriko" kode alternantzia aztertzeko hizkuntza teknologien ekarpena". kode alternantzia (code switching) elkarrizketa berean hiztunek hizkuntza bat baino gehiago erabiltzeari deitzen zaio. eta, esan behar da fenomeno oso ohikoa dela hizkuntza bat baino gehiago hitz egiten diren komunitate linguistikoetan. arazoa da, nolanahi ere, ukipen egoeran dauden hizkuntzen sendotasuna ez dela berdina izaten, eta, beraz, alternantzia horretan, ordezkatze prozesuaren zantzuak detektatu ohi direla sarritan. baina, izatez, aukera modura ere ikus daiteke fenomenoa, esate baterako, alternantzia hori ahuldutako hizkuntzan hitz egiten hasteko modu bat denean. beraz, interes apartekoa duen gaia da, baita, ikuspegi sozioionguistikotik begiratuta ere. kasu honetan, fenomenoaren azterketarako baliabide teknologikoaz aritzen da artikulua. izan ere, jakinik fenomenoaren ezaugarri nagusia bat batekotasuna dela, eta ahozko hizkuntzan ez ezik hizkuntza idatzian ere agertzen dela, sare sozialetako kode alternantzia aztertzeko modua erakusten dute. hau da, hizkuntzaren prozesamenduaren (hp) alorrean garatutako metodologia, eta hizkuntza teknologiaren bitartez corpusa biltzeko eta etiketatzeko baliatuko den metodoaren berri eman dute. irakurle guztion interesekoak izango direlakoan.•
|
|
|
Metatzen diren identitateak euskal nortasunaren garrantzia eta erran nahia askotarikoa da. batzuentzat enbor identitatea da eta
|
bertatik
sortzen dira gainerako adarrak, bertze batzuentzat, berriz, bertze geruza bat da eta ez derrigor garrantzitsuena.
|
|
2018
|
|
|
Bertso munduak
|
berak
sortzen eta birsortzen ditu euskararen erabileraren aldeko diskurtsoak, bertsolaritzaren sozializazio esparruetan. Kanpora begira, beraz, neurri batean behintzat, bertsolariak euskararen erabileraren aldeko diskurtsoa bera gorpuzten du.
|
|
2019
|
|
|
Bertako gazteak samaldan kanpora badoaz bizi izatera, kopuruz eta belaunez belauneko jarraipen aukeraz gogor ahulduko da herria. hori da arnasguneen hirugarren erronka demolinguistikoa: bertan jaiotako (edo umetan bertara etorritako) gehienek bikote euskalduna egin, bertan bizi izaten gelditu eta familia
|
bertan
sortzea, bertako herri giroan errotuz eta belaunez belauneko jarraipen katea osatuz.
|
|
|
Gehienbat euskaraz abestu izan du, baina ingelesez eta gazteleraz ere kantatu izan du bere ibilbidean. Alegia,
|
bere
sortze prozesuan melodiek gehiagotan eskatu izan diote euskaraz kantatzea. Abeslariak ez du bere testuinguru linguistikoarekin lotu hautu hori, dioenez ez duelako sekula erabakirik hartu, baina gehienbat euskaraz bizi dela onartu du, eta bere ingurunea ere hala dela.
|
|
2021
|
|
|
Azkenik, espazioa benetan babesgunea izan dadin konfiantza eta taldean gustura sentitzea horren garrantzitsua izanik, batek galdetu dezake ez ote den egokiagoa mudantza prozesuak sustatzeko esperimentazio hau beren
|
beregi
sortutako komunitate epistemiko batekin egin ordez praktika komunitate (Eckert eta McConnell Ginet, 1992) edo talde" natural" batekin egitea. Izan ere, praktika komunitatea asko erabiltzen da mudantza prozesuak bultzatzeko (Hernández eta Altuna, argitaratze bidean, eta Hernández, Iñarra eta Altuna, 2021, zenbaki honetan bertan).
|
|
|
Proiektuan erabilitako ekintza ikerketa partehartzailearen metodologia eta beren
|
beregi
sortutako komunitate epistemikoa tresna ezin hobeak izan dira hausnarketa soziolinguistiko kritikoa garatzeko eta praktika berriak probatzeko. Gainera, proiektua taldean egiteak indarra eman die gazteei, ikerle kideen akonpainamendua bitartekoa dela.
|
|
|
Hezkuntzarentzat erronka handienak bertakoa edo etxeko hizkuntza gutxiagotua denean sortzen dira, horrelakoetan ez baitute hizkuntza handiekin sortu diren ereduek balio,
|
bertarako
sortu behar dira. hartu beharra aldarrikatzen da, eta hartarako UPV/EHU, zenbait udaletxe, eskola eta bestelako erakundeetan gabezia honen berri emateko ekimenak bideratzea erabaki zuen Katedrak aipatutako 2030 Agendak dirauen bitartean. Aldi berean, eta nazioartean bide beretik sortu diren egitasmoetan partaide eta haien zabalkunde bitarteko ere izan nahi du Katedrak.
|
|
|
Hezkuntzarentzat erronka handienak bertakoa edo etxeko hizkuntza gutxiagotua denean sortzen dira, horrelakoetan ez baitute hizkuntza handiekin sortu diren ereduek balio, bertarako sortu behar dira. hartu beharra aldarrikatzen da, eta hartarako UPV/EHU, zenbait udaletxe, eskola eta bestelako erakundeetan gabezia honen berri emateko ekimenak bideratzea erabaki zuen Katedrak aipatutako 2030 Agendak dirauen bitartean. Aldi berean, eta nazioartean bide
|
beretik
sortu diren egitasmoetan partaide eta haien zabalkunde bitarteko ere izan nahi du Katedrak. Adibidez, 2019ko nazioarteko hizkuntza indigenen urtean UNESCOk herri indigenen eskariei erantzunez" Hizkuntza Indigenen Hamarkada()" Decade of Indigenous Languages() proposamena ezagutarazi eta bultzatzea, edo Europako esparruan eta Galesekin batera gero aurkeztuko dugun egitasmoan parte hartzea.
|
|
|
Hezkuntzarentzat erronka handienak bertakoa edo etxeko hizkuntza gutxiagotua denean sortzen dira, horrelakoetan ez baitute hizkuntza handiekin sortu diren ereduek balio,
|
bertarako
sortu behar dira antolakuntza ereduak, lekuan lekuko ereduak, eta gehienetan, baliabide gutxi izan ohi dira hizkuntza gutxiagotu horietan behar diren neurriak dare m ateriagabe nagusiari nola eutsi hartzeko eta ezinbestekoak diren inbertsioak egiteko, dela eskola antolakuntzan, dela irakasleen prestakuntzan, dela eskolarako materialak sortzeko. Baina erronka horiei erantzuteko ahaleginak sortzen du, gure ustez, benetako garapena, bereziki hezkuntzaren kalitatean eragiten duena, baina baita giza harremanetan eta kultur aniztasunaren ezagutzan ere, eta besteak beste, hizkuntza horietako hiztunei zor zaizkien errespetu eta balioen onarpenean eta garapenean.
|
|
2022
|
|
|
Lurraldea irudikatzen duten mapek territorioaren kartografia bat osatzeaz gain, errealitatea
|
bera
sortzeko ere balio dute (Nuñez et al., 2016: 150).
|
|
|
Enpresen erantzukizun linguistikoaren kudeaketaren barruan kokatzen diren enpresek eta erakundeek beren kudeaketa prozesuetan barneratzen dituzten hizkuntza aniztasuna babesteko jarduerak, interes taldeekin hartutako konpromisoetatik eratortzen dira eta lege eskakizunetatik harago daude. Jarduera horien helburua da enpresak
|
berak
sortzen dituen eragin eta inpaktuen aurrean arduratsu jokatzea eta interes talde guztientzat onuragarria izango den balio partekatua sortzea. EEL Eredua guztiz da koherentea egun iraunkortasunaren bidetik enpresa eta gizartearen arteko harremanak kudeatzeko paradigma berriarekin eta euskararen normalizazioak esparru berriak eskuratzeko beharrarekin (Marko 2011).
|
|
|
Enpresa xedearen kontzeptua balio partekatua sortzeari lotuta dago, hau da, balio ekonomikoa eta gizarte balioa aldi
|
berean
sortzera bideratuta dago, edo, bestela esanda, interes talde guztientzat balioa sortzera. Horrek esan nahi du erabakiak hartzeko orduan erakunde batek ezin duela interes talde bakar bat kontuan hartu, hala nola akziodunak edo jabetza, ohiko enpresen kasuan.
|
|
2023
|
|
|
• Topalabe taldearen eraketa, eta
|
bertatik
sortutako ekarpenak eta txostenak.
|