|
2000
|
|
|
Denak, Txemak izan ezik. Txemak, eta
|
bere
itzal fidel zen hark, putetan putenak, lagunetan lagunenak: bakardadeak.
|
|
|
Zeren, aitzin-solasean erran dizudan bezala, aurki orok baitu bere ifrentzua, eta zeren, ondorez, bizitza ez baita anitzetan lehen behakoan iduritzen zaiguna, baina bertze zerbait, hagitzez ere nahasiagoa eta konplexuagoa. ...da, eta amorioa amorio, eta lehen behakoan edo objektuak eragiten digun lehen ukitu guztizkoan agortzen zaigu hitzen erranahia; aitzinago, aldiz, adinean gorat goazela, subjektuaren eta objektuaren artean distantzia bat sortu —mundua hor dago, baina ni bertze mundu bat naiz, eta mundutik apart nago—, perspektiba aldatu, eta ohartzen gara, bertze behako baten bidez, ezen objektu bakoitzak
|
bere
itzala duela, zeina bihurtzen baita objektuaren osagarri ere, eta ohartzen gara, halaber, ezen, handik aitzina, ez dugula aski, objektuaren izendatzeko eta mugatzeko, etorkiko hitza —haurtzaroko eta gaztaroko hitz itzalik gabea, alegia—, zeren signifika baitezake baita guztiz kon trakoa ere... Eta orduan ikasten dugu ezen etxea desterru ere bihur litekeela, amorioa desamorio.
|
|
|
Horra bai bertze hitz biribil bat, itzal tipienik onartzen ez duena...!, edo hala lirudike bederen, noiz eta nornahiren ahotik adituko bagenu, ahoa bete hitz eta ahoa bete hots. Aldiz, gero eta sinetsiago nago, zu bezalaxe, ezen hitzik biribilenak ere
|
bere
itzala duela, eta hargatik direla biribiltasun guztiak —edo gehienak bederen— ustezko eta balizko, haiek guztiak itzalaren baitan urturik eta ezabaturik akaba dezaketenez gero. Izan ere, zenbat gezur hitz horren ifrentzuan ere, jaun André!
|
|
|
Eta, handik aitzina, amaren babesean erdietsi botereari esker —zeren eta apezak, bere mezekin eta bere kontseiluekin, ama babesten zuen neurrian babesten baitzuen amak, halaber, apeza bertze alorretan—, aita Bartolomek herri osorat zabaldu nahi izan zituen
|
bere
itzala eta bere eragina, eta erdietsi ere zuen, denborarekin, dantzen eragoztea eta debekatzea, aldi batez, baita emaztekiek buru oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen emaztekiak dortokaren etsenpluti...
|
|
|
—Zure osaba horrek ere deabruarekin ikasiko zuen, beraz, Axularrek bezala, Salamancako haitzuloetan... Baina Axularrek
|
bere
itzala bereganatu zuen azken mementuan, eta zure osabak, dirudienez, ez...
|
|
|
—Axularrek
|
bere
itzala bereganatu zuela, baina ene osabak ez.... Zer itzalez ari zara, ordea?
|
|
|
Eta don Luziok bertze ipuin luze bat kontatu zidan, zeinetik aski bainuke kontatzea nola Axularrek eskatu zion sakristauari, ipuinaren azken aldean, hil zezala mezerdian, ogia eta arnoa sagaratzeko mementuan, zeren Sarako erretoreak baitzekien orduko, halatan baizik ezin beregana zezakeela
|
bere
itzala, eta nola Axularrek eskatu eta solizitatu behar izan zion behin, bi aldiz eta hiru aldiz, sakristauak, finean, amore eman zezan eta hartarat ausart zedin.
|
|
|
Zeren gero eta sinetsiago bainago, zu bezala, jaun André, ezen hitzik eta erranik biribilenak ere
|
bere
itzala izan dezakeela eta bere itzala duela, hitzari zein erranari bere biribiltasuna jan diezaiokeena!
|
|
|
Zeren gero eta sinetsiago bainago, zu bezala, jaun André, ezen hitzik eta erranik biribilenak ere bere itzala izan dezakeela eta
|
bere
itzala duela, hitzari zein erranari bere biribiltasuna jan diezaiokeena!
|
|
|
Eta zeren, bertzalde, aitona Nikolas gero eta urduriago baitzebilen denbora hartan, Villagrandeko dukearen kontu harekin, nik uste, ez dakit jeloskor zegoelako edo barrendik zalantza edo itzal batek jaten zuelako. Harik eta harekin xakean ari nintzen egun batean eskatu zidan arte ezen bakarrik utz nezala... eta, handik aitzina, bakarrik aritu zen, bere buruaren kontra edo barrendik jaten zuen
|
bere
itzal haren kontra arituko balitz bezala.
|
|
2001
|
|
|
Da Vinci k bere berezitasuna erakusten du atzekoz aurrerako idazketaren bidez, Sarrionandiak beste horrenbeste eskatzen dio irakurleari" olerkia/ ispilua" deituriko poeman, joko arina baino ez den poeman. Ezker aldean zuzen idatzita agertzen da poema, eta eskuin aldean, alderantziz, eta orrialde batetik beste orrialde batera irakurleak poema zuzena ikusten du eta haren ispiluko dirdaia, poema eta
|
bere
itzala. Olerkiak honela du hasiera:
|
|
|
Zutik dago, kandelak urriturik daude, eta
|
bere
itzala, oso bbk, mamu handi, zoro eta dardaratia da horman.
|
|
|
Gorriak ez du deus esan. Hor dago
|
bere
itzal loak hartuaren gainean zutik.
|
|
|
Andoni isilean hurreratuko da leihoraino eta
|
bere
itzala sumatuko duzu markoan.
|
|
|
Bai? Demagun, bada, jantzi horren jabeak bere bizitzan zehar jantzitako arropa zatiak hartzen ditugula adabakitzat eta, beraz, adabakiok josiz gero, delako jabearen izaera ez bada ere,
|
bere
itzala behintzat osatzen zaigula. Demagun horixe.
|
|
2002
|
|
|
Tik tak, tik tak, ordulariko orratzei atzetik segika, tik tik, tak tak, makila hotsei atzetik segika. Denei aurrea hartu nahian, Lucky Luckek
|
bere
itzalari bezala. Xalbat eta Joxe.
|
|
2003
|
|
|
Sexualitatea argitara ekartzea biziki mesedegarria izan da baina, zernahik bezala, horrek ere baditu
|
bere
itzalak: hedatu izan diren informazioen zorroztasunik ezagatik sekulako prezioa ordaintzen ari gara egun (hainbat gai jorratzean hitz eta esakune absolutuak baliatzen direnean, batik bat).
|
|
|
Airea garbitzen dute, tenperatura moderatzen dute eta aisialdirako eta erlaxaziorako gune bat sortzen laguntzen dute. Uda iristean,
|
bere
itzala bilatzen da, eta gainerako urtaroek haizetik eta euritik babesten dituzte inguruan landatzen diren espezieak. Hala ere, zuhaitz bat landatzea erabaki aurretik, espezie bakoitzaren berezitasunak eta behar dituen zainketak ezagutu behar dira.
|
|
|
Monika eta idazlea ez zirela beharbada maitale izatera iritsi pentsatu nuen, beharbada Monika
|
bere
itzal, aitorle edo oinordeko izan zitekeela soilik, sortzaile gehienek behar dutela adin batetik aurrera ispilu gisa erabiliko duten izakiren bat, beren gogora modelatu, debozioz zaindu eta mirespenez gurtuko duten norbait. Susmo batek gure baitan indar hartzen duenean ematen duen argiarekin irudikatu nuen idazlea zahartzaroan maitasun berri batek eman dezakeen –emango duen– bozkarioa eta tortura aldi berean gozatzen, bizitzaren azken txingarrak piztu dizkion ekaitzaren erdian orekari doi doi eutsiz, neskaren edozein keinu edo imintzio ederretsiz, haren gaztetasunaz liluraturik (haurrek hunkitu egiten gaituzte, gaztetasunak liluratu), begira orduak egiten, men egitera bai baina ukitzera ausartu gabe.
|
|
|
Orain bera dago estu eta larri. Gurekin ibiltzen da, baina ez da Ainhoa,
|
bere
itzala baizik. Jendea oso haserre dauka.
|
|
|
Berdin dio eguraldiak. Berdin dio Lupe
|
bere
itzal bihurtu beharrak ere. Gorpukiek leizean hamabost edo hamasei egun zeramatela Urrutikoetxeari esatea ere ahaztu egin zaio.
|
|
|
Ia bere gelatik irten eta hitzik esan gabe inori. Hitzik esan gabe Luperi,
|
bere
itzal derrigorrezkoari. Utz nazazu lasai, Lupe, esan dio pare bat bider emakumearengan sortzen duen ezinegonaz konturatu gabe.
|
|
2004
|
|
|
Bertzelakoa du xedea:
|
bere
itzala eszenatokian luzatu nahi du ETAk, edozein unetan sartzeko prest begi bistatik kanpo fokuen aurreko gorpu opakoak daudela oroitaraziz. Tira, gorpuak sartu... eta zer?
|
|
|
Gogoaren nahia amets hutsarekin ez nahasteko, hobe dugu azterketa enpirikoen lurralde gordinean murgiltzea. Euskarak, itxura denez, euskaldun izatearen bihotz gunean
|
bere
itzala galduxea duela erakusten digute iritzi ikerketa hauek, nahiz eta zantzu pozgarri batzuetarako itxaropena erabat ez galarazi. Ondorio horretara helduak dira, behintzat, lan horiek egiten dituztenak, eta horien buru ageri zaigu Maria Jose Azurmendi.
|
|
|
Aranak ortografía eta fonetika garbiki ez bereiztean huts egin zuen eta badi rudi, Azkuerekin izandako gutunezko harremanetan azaltzen den bezala (149), Hendaia eta Hondarrabiako Batzarretan sortutako kalapita horretan zetzala. Arana euskalariaren alderdi amoregaitz hori da, lehen emandako aipuetan iku si bezala, geroztiko kritikak gehien azpimarratzen duena, Aranak bere irizpi de linguistikoak
|
bere
itzal politikoarengatik ezarri nahi izan balitu bezala, eta hura ez beste guztiek, soilki euskal ortografian jantziak izaki, linguistikoa ez beste interesik izan ez balute bezala.
|
|
|
Hala ere, harritzekoak bata zein bestea, zeren Agustinek berakErromatar Inperio berantiarrean baitu bere kokagune historikoa, Erdi Aroa esan zaionabaino zenbait mende lehenago. Horrenbestez, Erdi Aroko filosofian Agustin garaikidetzathartzen bada, ez da izango Erdi Aroko pentsalari gisa, baizik eta
|
bere
itzal paregabeagatik.Gainerako Mendebaldeko kristau pentsalariak Agustinekin zonetan sentitzea normala zen, hark eskainitako pentsabide eta pentsamoldeen originaltasuna eta indana kontuan hartzenbadira bederen. Izan ere, kristautasunaren inguruko gaiez hark egindako gogoeta pertsonalasakona, zabala eta filosofia kutsu handikoa izan zen.
|
|
|
Agian gizakien moralitateak honetan dauka bere sorburua: lehen gizakiek neurria eta neurtzeko artea, balantza eta pisatzeko artea asmatu zituztenean bizi izan zuten barne zirrara miragarrian, alegia(" gizaki" [Mensch] hitzak ‘neurtzen duena’ esan nahi du; bere asmakizunik handienaren arabera izendatu nahi izan du bere burua) (II. lib., Bidaiaria eta
|
bere
itzala, § 21).
|
|
|
Pauline Bernardettek istorioak kontatzen dizkit edozein aitzakiarekin, santuen istorioak gehienetan. Esate baterako egun batez, biok komentuaren atean geundela —ni belarretan etzanda eta
|
bera
itzalean jarri eta josten—, okina azaldu zen bizikletan komenturako ogi sorta bat ekarriz, eta halaxe esan zidan berak:
|
|
2005
|
|
|
Udan, zuhaitzak adaburua hostoz estalia duenean, ikaragarrizko argitasuna irensten du. Horregatik, inor gutxik lortzen du
|
bere
itzalean irautea. Baina, burua bustia eta hankak lehorrak behar dituela esaten da.
|
|
|
Ipuin harrigarrietan bikoiztasunak garrantzia du eta honetan itzalak bikiarena egiten du," bestearena" egiten du. Pertsonaia eta
|
bere
itzalaren artean muga sotila da, itzala beste lagun bat izan zitekeen, baina itzala bizitzaren jabe da. Horretan errealitate eta fantasiaren artean mugitzen gara.
|
|
|
Marmotak
|
bere
itzala proiektatzen badu, udaberriak sei aste inguru omen du iristeko.
|
|
|
Jakin behar zuen poliziak, dudarik gabe, zer nolako familiatik zetorren, zer nolako jende artean ibiltzen zen, zer nolako kideak zituen. Zin egin nion neure buruari ezen, baldin eta Adelari zer edo zer gertatzen bazitzaion, Juliok larrutik ordainduko zuela, ziur nengoen eta atxiloketa haien guztien atzean
|
beraren
itzala zebilela, nondik edo handik. Harexentzat neukan bala bat gorderik nire aitaren ezkontzako trajean.
|
|
|
|
bere
itzalaz blai irakurri du
|
|
|
Sergiok irribarre egin zuen, irribarre zabal bat, Egun On, eta ogia jarri zuen bera eta sartzen ziren lehen aldia zen portal hartako bizilagunaren artean. Ogia erakutsi zuen gezirik gabeko arku bat edo ezkutu bat bailitzan, eta eskaileretan gora jarraitu zuen Sergiok, eta bere atzetik
|
bere
itzalak, Abdulek, eta bizilagunak ogiari begiratu eta bere begietako mesfidantza ogiak irentsi egin zuen zup, gezi bat iltzatuta geratzen denean bezala ezkutu batean, eta beherantz, atarirantz eta kalerantz eta mundurantz, eta ziur aski, astean berrogeita hamar ordu kentzen zizkion Luzuriaga Fundiciones aldera, lan astun baterantz abiatu zen bizilaguna. Agur, laster arte, izan ondo eta saiatu hanka putzuan ez sartzen, bakarkako lana duk bizitza eta fundi hadila gozo galdara batean!
|
|
2006
|
|
|
Intxaurrondoen artean orain arte monumentu izena merezi duen bakarra Erronkariko Gardeko arboltzarra da. Bisita bat merezi du; pixka batean
|
bere
itzal izan eta monumentuaren zergatiaren neurrietaz jabetu: ia hogei metro garai, gerrian lurretik 1,3 metrora 4,14 metroko perimetroa edo 1,32 metroko diametroa eta, harrigarriena, bere buruaren itzala:
|
|
|
Aldi berean, bere diskoa guztiz argituta agertzen da Lurretik ikusita, eta ondorioz hileko distira maximoa garai honetan hartzen du. Bere argitasuna magnitudera heltzen da, eta kanpoan zenbait aktibitate egiteko nahikoa izaten da; aldi berean,
|
bere
itzala oso markatua azaltzen da. Honelakoetan gertatzen dira ilargi eklipseak, aurrerago ikusiko dugun bezala.
|
|
|
Definizioz, gnomoia da eguzki erloju baten elementu puntaduna, zeinaren itzala proiekzio planoaren gainean proiektatzen den. Erlojuaren funtzionamenduan guztiz funtsezkoa da,
|
bere
itzalak ordua edota data ezagutarazten duelako.
|
|
|
Aurreko azpiatalean azaldutakoa zehatzagoa egin daiteke erabilitako astroa Eguzkia baldin bada.
|
Bere
itzala plano batean proiektarazten da, eta bertan errazago neur daiteke bere kulminazio angelua.
|
|
|
Hegoaldera begira dagoen plano bertikaleko ereduak desabantaila bat du aurrekoarekin alderatuta: udaberriko eta udako ordu batzuetan proiekzio planoak
|
berak
itzala egiten duela. Hori ondoko bi kasu hauetan gertatzen da:
|
|
|
Bi... Jakintsu bati ihes egin zion
|
bere
itzalak. Nolanahi ere, berri bat hazi zitzaion.
|
|
|
Eta berarekin joateko eskaintza egiten dio. Berak ordainduko diola bidaia diotso,
|
bere
itzal bezala lagunduko balio. Halako astakeriarik ezin onartu jakintsuak.
|
|
|
Oihartzuna ere sorrarazten duen hotsa bezain errealitate da. Gizakia eta
|
bere
itzala. Biak errealitate.
|
|
|
Aingeruk dio gure nortasunak ere baduela
|
bere
itzala, askotan ezagun bainoago arrotz zaiguna. Hura zenbat eta gehiago ezagutu, orduan eta geure buruaren jabeago omen gara.
|
|
|
Horrela deitu zioten eurek aurkitu zuten angelu zuzenari grekoek. Gizakiak
|
bere
itzalarekin osatzen duen angelua da gnomona. Hortaz, angelu bizia da gnomona, gizakia eta, beraz, itzala, biak baitira biziak.
|
|
|
Zuen kulpaz galdu genuen gerra, zuen kulpaz galdu du Alemaniak
|
bere
itzal handia.
|
|
|
Alexandre Kojeve, sortzez Alexandre Vladimirovitch Kojevnikov (Mosku 1902 Brusela 1968), joan den mendeko filosoforik eraginkorrenetakoa izan da, eta
|
bere
itzala gero eta gehiago ari da zabaltzen gure mende honetan. Haren nortasunaz Heideggerrek Izateaz zioena esan liteke:
|
|
|
|
bere
itzala.
|
|
2007
|
|
|
Eta hala izaki, Spanish Bizarro bilatzaileak aurkitu du pitxia eta Interneteko gune batean eman, desagerrarazteko saioei izkin eginez. Orain damutuarena eginez dabil
|
bere
itzalak egin agerikoa ezkutatzerik ez daukala. Gaztea omen zen eta ezjakina.
|
|
|
Sukaldearen kasuan, beharrezkoa da jakiak prestatzen diren eremuan. Hori lortzeko arreta berezia jarri behar da, pertsona beraren gorputzak argi orokorra ezkutatu eta
|
bere
itzala estalkiaren gainean edo beste lan gainazal batean proiektatzen baitu. Oso baliabide egokia LED zerrendak dira, estalkiaren gaineko armairuei itsatsita jar daitezkeenak.
|
|
|
Bakoitzak
|
bere
itzala...
|
|
|
Bero sapak eraso egin zien pasealekura atera zirenean. Gigik kubo nagusiaz bestaldera eraman zuen Lisa,
|
bertan
itzala baitzegoen, eta hamaika parrandatako gernu usainak kirastutako txoko ospel batean eserarazi zuen, jendearen begiradatik urrun. Winston bat piztu zuen.
|
|
|
|
Bere
itzalaren azpian ezkutatzeko gogoa egin zitzaion Migeli. Elkarrizketa behar baino gehiago luza ez zedin, ekimenaren alderdi orokorrak bazter utzi eta jaso berri zituen datu adierazgarri batzuk eman nahi zizkion jakitera, bertze batzuen artean, ia astebeteko presentzia ziurtaturik zeukatela egunkari eta irrati nagusietan, eta pare bat telebista prest zeudela urtemugari buruzko bizpahiru albiste emateko.
|
|
|
Nahiz urrun samarretik abiatu, Migelek ez zuen bere burua asmo ezkuturen baten aldeko sareetan nahasirik ikusi nahi, eta
|
bere
itzalaren azpian galdu zen ezarian. Istant bat bertzerik ez zuen behar izan Aleidak lagun berria zertan zebilen jabetzeko.
|
|
|
Oinutsik, galtzak belaunetaraino bildurik, tabakoari kendutako koipearen antzeko izerdia zerion bizkarretik beheiti eta, argiontzia gibelean,
|
bere
itzal handia ikusten zen aldameneko etxeen artean ikaran. Bandera idor zegoela atzemanik, bildu eta sukaldera jo zuen Arseniok.
|
|
|
Itzali egin du, kariñorako segundo bakar bat gehiago utzi gabe, eta aldats behera jarraitu du, kantu bat ezpain artean dardarka, bitxiloreen tintura morea esku ahurretatik kentzen saiatuz, eguzkipeko
|
bere
itzal luzeari jarraituz, gero eta azkarrago, gero eta harrapagaitzago, gero eta etxetik hurbilago. Ez ditu etxeko giltzak erabiliko, txirrina joko du, etxera sartzean enkontrua naturalago egin aldera.
|
|
2008
|
|
|
Hirugarrena berrehunen bat metro altxatzen zen airean gora, sastraka mordoen gainetik: landareen erresumako erraldoi benetakoa, bere enbor gorrizta borda bat adinakoa zen, eta konpainia batek maniobrak egin ahal izango zituen
|
bere
itzalean. Ondo ikusi bide zen itsasotik, bai ekialde eta bai mendebaldetik, eta beharbada horregatik sartu zuten mapan nabigazio marka bezala.
|
|
|
Bizia salbatzeko batere borrokarik egin gabe eroriko nintzatekeen beharbada, ez balitz bat bateko egonezin hura nitaz jabetu, eta burua jiratzera behartu. Krakatekoren bat sentitu nuen agian, edo begi ertzaz
|
bere
itzala ikusi nuen mugitzen; agian katuarena bezalako sena izan zen; baina esan beharrik ez dago jira nintzenean hantxe neukala Hands, niganako bidearen erdia eginda, daga eskuineko eskuan.
|
|
|
Ematen zuen aditzera hil eta gero infernura joango zela hura ere. Horrexegatik, beste herri ipuin batzuetan esaten da Axularrek berreskuratu egin zuela azkenean ere
|
bere
itzala, halako eta bestelako probak gaindituz.
|
|
|
1939ko gerla aitzinttoan sortuak ziren Bidarrin Iratchet anaiak. Gehiena, Pettan, ez dugu pilotarietan kondatuko, nahiz Euskal Herriko erretoretan (Alduden bereziki) izan duen
|
bere
itzal haundia. Jean Pierre, Pettanen anaia bai pilotaria eta zer pilotari sanoa, gorago aipatua!
|
|
|
Egun eguzkitsu batez, Tiber gatua bakarrik zabilen bidean zehar, bere izaeraz arras kontent iduri: urrats zenbait egiten zituen... buztanarekin jostatzen... berriz abiatzen...
|
bere
itzalaren ondotik kurritzen... ulutxo bat harrapatu nahiz edo marmutxa zenbaiti jarraituz... berriz gelditzen zen... laztanki etzaten bide gainean dirudi lo zurrungan, begiak hetsirik eta birzabalduz dohatsuki... eta abar. Gizen eta jori, zango besoak bizkor, ilea leun eta distirant, guziek erakusterat ematen zuten izpiritu eta gorputz, sanoenean zela.
|
|
2009
|
|
|
Itzala kantua ere itzela da. Herri honetan epaileek
|
bere
itzala ez ezik, ilargia, eguzkia eta egia sar ditzakete kartzelan. Gezurra dirudi:
|
|
|
Lagun alemanekin bizi zarela, bada ja berrogei eta koska urte, eta jatorrizko komunitateen diferentzia, hasieran ez bezalako beste agerpide batzuetan, baina lehenbiziko egunean bezain nabarmena da zuen artean. Inork ez du
|
bere
itzala baino harantzago salto egiten.
|
|
|
Bere barrua, hezur haragizkoa izan ordez, urez osatua balitz bezala, osin baten antzera, zeinaren hondoa ez zen komeni gehiegi astintzea. Pausoa arindu zuen,
|
bere
itzala baino azkarrago ibiltzeko ahaleginean kasik.
|
|
|
Hitz egin zuena Madrilgo negozio gizon bat zen, don Alfredo izenekoa, hiriko emakume batez maitemindu eta hirira ezkondu zena; ez zen gizon nabarmena; aitzitik: gizon atsegina zen, ongi hazia eta ongi hezia zirudiena eta gaixoen artean
|
bere
itzala eta bere estimua zuena; hala, bada, hitz haiek zetozenarengandik zetozelako edo, bere onetik inoiz ateratzen ez zenak pisuzko arrazoi bat behar baitzuen bere onetik ateratzeko?, barre egiten zutenek barre egiteari utzi zioten, ez bat batean baina bai era mailakatuan, hiruzpalau segundoren buruan guztiak isildu ziren arte.
|
|
|
Domingori, huraxe izan baitzitekeen abagunea, baina ez zuen ezertxo ere egin; izeba Ernestina, izan ere, bizitzaren joaneko bidean baino gehiago, itzulikoan zegoen? eta susmoa zuen ezen ez zegoela itzalik gabeko hitz handirik, zeren hitzik handienak ere. Jainkoa?,
|
bere
itzal izugarriak baitzituen, Jainkoaren izenean mila gerra izan ez ziren, bada, historian! Hargatik oroitzen zituen izeba Ernestinak maiz frai Millanek komentuan irakatsiak, Jainkoaren kontzeptuari buruzko eztabaidan isilik egotera zeramatenak, eta huraxe zen, ausaz, kontua, gizakirik gabe ez dagoela ez egiarik ez gezurrik ulertzerik, egia eta gezurra, kategorizazio guztien gainetik, gizakiaren baitan haragitzen baitira, azken batean, eta argi itzalen eremua baita, definizioz, gizakiaren haragia, ez argi hutsarena eta ez itzal hutsarena; izeba Ernestina, beraz, bizitzatik mila gauza eta beste hainbat apaingarri jaso ondoren, hitz handi asko ere bai tartean?, kentze eta soiltze prozesu etengabe batean bizi zen:
|
|
|
kontatu zion nola sinetsi zuen fantasmetan, baina ez zuela jada sinesten, Gabinorekin huts egin ziotelako, tuberkulosia zela-eta; nola predikari bat, ikastetxeko gogo jardunetan, Cupertinoko Josez aritu zen, eta hantxe piztu zitzaiola fraide hegalaria izateko gogoa, bere jaiotegunean etxera sartutako kanarioaren bisita ere seinaletzat harturik; nola bizpahiru bider izan zuen hegan egiten zuelako ustea, ekisainduaren aurrean, nahiz eta ustea ustel gertatu zitzaion; nola astebete eskas lehenago harriak sartu zituen zapatetan, Gabinoren osasunaren alde, bai, baina baita Jainkoaren aurrean merituak egiteko ere, noizbait hegan egiteko grazia eman ziezaion; eta nola, azkenik, egun hura, egun hura, hain zuzen ere!? ...zandako esperientziaren ondotik zapuztuta bezala sentitzen zela, eta ez zekiela; aita espiritualak hunkituta entzuten zion, hain iruditu zitzaion mutil hura espontaneoa eta espresiboa, baina bere buruarekin ere zintzo izan nahi zuen, eta hala esan zion nola, gizonaren egiteko askoren azpian, baita asmo ustez goitiarrenen azpian ere, deabrua zegoen, guztia lardaskatu nahian, argi bakoitzak baitzuen
|
bere
itzala eta esku bakoitzak gordetzen baitzuen bere baitan hatz luzatuaren mehatxua: hegan egiteko desioaren azpian, Domingok Jainkoa manipulatzeko joera garbia erakutsi zuela, alegia, eta Jainkoa manipulatu nahi izatea harrokeria besterik ez zela:
|
|
|
Juan Jose Ibarretxe aurreko lehendakariari erreferentzia zuzenik egin ez arren,
|
bere
itzala luzea izan zen. Sanzek hamahiru urteko agintaldian ez du bilera ofizial bakar bat egin ez Jose Antonio Ardanzarekin ez Ibarretxerekin.
|
|
|
Gerra ala gerra. Gerrak soilik gerra gehiago ekartzen du atzetik,
|
bere
itzala areagotzen etengabe. Gorrotoa sortzen du eta gorrotoak aldi berean gerraren sua indartzen.
|
|
|
Izebak bazekien, ongi jakin ere, historia hura guztiz bestelakoa izan zela, txoria leihotik sartu bai baina hormaren kontra jota hil baitzen, gero amak historia birmoldatu bazuen ere etxekoen kontsentimenduarekin, amarena, azkenik, historia ofizial bihurtzen zela: esan nahi baita hantxe konta ziezaiokeela izebak egia –itzalik gabeko egia, maiuskulaz idatzia– Domingori, huraxe izan baitzitekeen abagunea, baina ez zuen ezertxo ere egin; izeba Ernestina, izan ere, bizitzaren joaneko bidean baino gehiago, itzulikoan zegoen... eta susmoa zuen ezen ez zegoela itzalik gabeko hitz handirik, zeren hitzik handienak ere –Jainkoa–,
|
bere
itzal izugarriak baitzituen, Jainkoaren izenean mila gerra izan ez ziren, bada, historian! Hargatik oroitzen zituen izeba Ernestinak maiz frai Millanek komentuan irakatsiak, Jainkoaren kontzeptuari buruzko eztabaidan isilik egotera zeramatenak, eta huraxe zen, ausaz, kontua, gizakirik gabe ez dagoela ez egiarik ez gezurrik ulertzerik, egia eta gezurra, kategorizazio guztien gainetik, gizakiaren baitan haragitzen baitira, azken batean, eta argi itzalen eremua baita, definizioz, gizakiaren haragia, ez argi hutsarena eta ez itzal hutsarena; izeba Ernestina, beraz, bizitzatik mila gauza eta beste hainbat apaingarri jaso ondoren –hitz handi asko ere bai tartean–, kentze eta soiltze prozesu etengabe batean bizi zen:
|
|
|
Gelan sartu eta ordubete luzean aritu ziren, Domingok barrua husten ziola: ...zandako esperientziaren ondotik zapuztuta bezala sentitzen zela, eta ez zekiela; aita espiritualak hunkituta entzuten zion, hain iruditu zitzaion mutil hura espontaneoa eta espresiboa, baina bere buruarekin ere zintzo izan nahi zuen, eta hala esan zion nola, gizonaren egiteko askoren azpian, baita asmo ustez goitiarrenen azpian ere, deabrua zegoen, guztia lardaskatu nahian, argi bakoitzak baitzuen
|
bere
itzala eta esku bakoitzak gordetzen baitzuen bere baitan hatz luzatuaren mehatxua: hegan egiteko desioaren azpian, Domingok Jainkoa manipulatzeko joera garbia erakutsi zuela, alegia, eta Jainkoa manipulatu nahi izatea harrokeria besterik ez zela:
|
|
|
Hitz egin zuena Madrilgo negozio gizon bat zen, don Alfredo izenekoa, hiriko emakume batez maitemindu eta hirira ezkondu zena; ez zen gizon nabarmena; aitzitik: gizon atsegina zen, ongi hazia eta ongi hezia zirudiena eta gaixoen artean
|
bere
itzala eta bere estimua zuena; hala, bada, hitz haiek zetozenarengandik zetozelako edo –bere onetik inoiz ateratzen ez zenak pisuzko arrazoi bat behar baitzuen bere onetik ateratzeko–, barre egiten zutenek barre egiteari utzi zioten, ez bat batean baina bai era mailakatuan, hiruzpalau segundoren buruan guztiak isildu ziren arte.
|
|
|
" Eskatu ezean, zuk gorde kontsejuak" (ez zuen, noski, aholku hitza ezagutu). Aholkua eta kontsejua estimatzen ikasi nuen
|
bere
itzalean, biloba zaharrena izanik. Kontsejuak barruan hazi eta gordean gizentzen ere bai.
|
|
|
Bai," garizumaren laburraz ditu penak Pazkoz urkatu behar denak". Orok izaki bere egutera eta
|
bere
itzal laiotza.
|
|
|
" Ez da denboraren ibilbidearen jarraitutasunean bizi, interferentzietan baizik, benetan berria den zerbait lehen aldiz egunsentiaren soiltasunarekin sentiarazten den lekuan" 15 Iraultza egingarria da, baina ez ezinbestekoa. Kontrairaultzak,
|
beraren
itzala bailitzan, atzetik jarraitzen dio. Elkarren ondoan agertzen dira, atseginkoi besarkatuak, batak bestea itotzen duen arte.
|
|
|
12 Bidaiaria eta
|
bere
itzala, § 9.
|
|
|
32 Bidaiaria eta
|
bere
itzala, § 9.
|
|
|
44 Bidaiaria eta
|
bere
itzala, § 188.
|
|
|
48 Bidaiaria eta
|
bere
itzala (Askotariko iritzi eta esaerak), § 17.
|
|
|
Bien arteko diferentzia hau errukian aurkitzen da. Eta, ikusten denez, Nietzscherentzat hori ez da elementu etiko bat, gizakiaren (bizitzaren) izatea baita soilik etikoa dena eta balioa duena, eta ez
|
bere
itzal eudemonistiko subjektiboa (errukia, esaterako). Horregatik, gizakien arteko distantzia natural horren kontrakoa da berdintasunaren ideia.
|
|
|
Filosofiak eta" bere materialak" pragmatikoki bakarrik daukate zentzua. Pragmatikoa eta perspektibista (subjektuaren garrantzia ere azpimarratzekoa da hor, eta horrekin batera Descartes ere burura etortzen zaigu,
|
bere
itzala luzeegia da oraindik), ze:
|
|
2010
|
|
|
" Adibidez Hil egin da organista poematik leihoak pertsonaia bihurtzeko ideia atera genuen". Itzalarekin solasean eta
|
Bere
itzalaren kidea testuetatik bi pertsonaia sortu zituzten. " Alde batetik, ikuskizunaren ildoa eramango zuena, Sar izenekoa, Sarriren nolabaiteko alter ego eszenikoa.
|
|
|
miretsi egiten dut Simone; bai, badakit, hala ere, bere judutasunaren onarpenarekin, onarpen ezarekin, hobeto esanda? arazo batzuk izan zituela, bigarren Mundu Gerra zen, eta juduak naziek jazarriak?, eta horrek
|
bere
itzala eransten diola Simone Weilen ahalegin zintzoari; baina, itzalak itzal, umore pixka bat ere falta zitzaion, susmoa dut?, Simonek harri eta zur uzten nau, oro har; mistikarena, izan ere, beste dimentsio bat da; literatura ere ez da, beharbada, zeren,. La Pléiade, k Simone Weilen obrak argitaratzea pentsatu zuenean, bertan publikatu zuèn idazle handietako batek honako iruzkin hau egin baitz... –Simone hemen baldin badago, zer egiten dugu guk hemen??; esan nahi balu bezala:
|
|
|
Heroiak bezala dio komandanteak, baina non eta nola???. . Zer axola du horrek, Jainkoaren irudipeko zuhaitz batek
|
bere
itzalean hartu baditu biak!, erantzun zion izebak.
|
|
|
Egia esango dizut, Gabino: nahiz eta ordurako nik ez nituen izebak esaten zituenak sinesten, zer axola zuen zuhaitz batek
|
bere
itzalean bi gorpuri abegi egiteak, ez zuhaitzak gorpuen berri, ez gorpuek zuhaitzaren berri ez bazekiten??, hark esandakoarekin eta esku hezur lotuen irudiarekin hunkituta sentitu nintzen. Imajinatu ere, imajinatu nituen kattagorriak zuhaitzean saltoka une batez?
|
|
|
Halaxe da modernitatearen argiaren belztasuna. Argiak ezin du
|
bere
itzal beltza ahantzi, bere geriza iluna eta jatorri lupeztua. Are gehiago, noizbehinka argia iluntasun eta belztasun bilakatzen da.
|
|
|
Bai. Gaizki portatzen dena zigortu eta
|
bere
itzala bereizi egiten duzu.
|
|
|
Sagua eta
|
bere
itzala bereizi dituzu!
|
|
|
Ez, inspektore jauna, baina
|
bere
itzala...
|
|
|
Orduan, Itsasok etxerako bidea hartu du. Ni hantxe geratu naiz tuntun baten moduan
|
bere
itzalaren ihesari begira. Ez nuen Itsasorengandik horrelakorik espero, oraingoan pasatu egin da.
|
|
|
Nik, ordea —berriro diotsut— miretsi egiten dut Simone; bai, badakit, hala ere, bere judutasunaren onarpenarekin —onarpen ezarekin, hobeto esanda— arazo batzuk izan zituela —bigarren Mundu Gerra zen, eta juduak naziek jazarriak—, eta horrek
|
bere
itzala eransten diola Simone Weilen ahalegin zintzoari; baina, itzalak itzal —umore pixka bat ere falta zitzaion, susmoa dut—, Simonek harri eta zur uzten nau, oro har; mistikarena, izan ere, beste dimentsio bat da; literatura ere ez da, beharbada, zeren," La Pléiade" k Simone Weilen obrak argitaratzea pentsatu zuenean, bertan publikatu zuèn idazle handietako batek honako ir... " Simone hemen baldin badago, zer egiten dugu guk hemen?"; esan nahi balu bezala:
|
|
|
Heroiak bezala dio komandanteak, baina non eta nola...?". " Zer axola du horrek, Jainkoaren irudipeko zuhaitz batek
|
bere
itzalean hartu baditu biak!" erantzun zion izebak. " Hala badaude, kattagorriak laster bilduko dira zuhaitzera, Domingorekin jolastera", Maria Bibianak.
|
|
|
Egia esango dizut, Gabino: nahiz eta ordurako nik ez nituen izebak esaten zituenak sinesten —zer axola zuen zuhaitz batek
|
bere
itzalean bi gorpuri abegi egiteak, ez zuhaitzak gorpuen berri, ez gorpuek zuhaitzaren berri ez bazekiten? —, hark esandakoarekin eta esku hezur lotuen irudiarekin hunkituta sentitu nintzen. Imajinatu ere, imajinatu nituen kattagorriak zuhaitzean saltoka une batez... maite eta miresten bainituen anai arrebak une hartan, ziur nago horretaz, inbidiarekin eta jelosiarekin zerikusirik ez zuèn maitasun errukizko sentimendu biribil batean.
|
|
|
Beraz, bikotekideak bakarrik egoteko tarte txiki batzuk izan zituen eta horiexek aprobetxatu zituen Nicolasek bere harridura eta zoriona azaltzeko eta handik inolaz ere alde egin ez zezala esateko. Tarterik tarte komunikatu behar izan zuten, Patricia
|
berak
itzal egiten ez zienean, gonbidatuak baitziren arrats hartako izarrarekin hitz aspertutxoren bat egiteko irrikaz, behar zuten patxadarik ematen ez zietenak. Mezu labur eta behin eta berriro etendakoei esker lortu zuen Danielak berarekin bakarka egoteko amorratzen ari zela eta ahal izan orduko leku itogarri hartatik alde egin nahi zuela jakinaraztea.
|
|
|
Eta hala gomendatzen zigun
|
bere
itzal frexko bakezkoan jarraitu nahi genion guztioi: " Ahoz hots egiten duzuen bakea, oparoago izan dezazuela zeuen bihotzetan.
|
|
|
Azkenean iritsi zen hitz emandako eguna; iritsi zen gaua ere,
|
bere
itzalekin. Zaintzaileen txandakatzea nola egiten zen aztertuta, bazekiten lorategiaren izkina bateko atea zelataririk gabe geratzen zela segundo batzuetan, eta tartetxo hori baliatu zuten gure lagunek, arraina labaintzen den bezain leun ateratzeko.
|
|
|
Itzal galduaren elezaharraren interpretazio erlijiosoaren arabera, Pedro Axularrekoak arima galdu zuen, Deabruaren eskutan. Interpretazio politikoaren arabera, Axularrek
|
bere
itzal edo erabakimena galdu zuen teologian graduatu eta estatuaren itzalpean jartzean.
|
|
|
Martinek
|
bere
itzalari erreparatzen dio
|
|
2011
|
|
|
ixil
|
bere
itzala.
|
|
|
Dena dela, Unamunok berak esandakoez gain,
|
bere
itzalaren aldarrikapenak du bilbotartasunaren zigilua. Nola ulertu bestela Juan Pablo Fusi Aizpúruak Paz en la Guerra eleberriaren hitzaurrean gai guzti hauetan arrazoia ematea idazleari (1.988ko berargitaraldian):
|
|
|
ilunabarra pasa ondoren ilunabar egarriz eta miresmen irrika erromantikoz jardutea. Jokaera praktiko eta intelektual antzua, zuhaitza eta
|
bere
itzala nahasi nahia, aspaldi joandako eta ahanztea hobe dugun kontu xaharren gorrazarretan denbora alferrik galtzea.
|