|
2003
|
|
|
don Justo Gramatikaria. Aita ere, dirudienez, ilustratu samarra zuen, jakin min handiko gizona eta autodidakta,
|
bere
hizkera bizitza osoan hobetzen saiatu zena, eta don Justo Gramatikaria ere halatsu atera zen, zura nolako, ezpala halako. " Zer da baserritar bat kulturarik gabe?
|
|
2004
|
|
|
Finlandian, jakina denez, Belgikan bezelatsu, bi hizkuntza dira parean legeari buruz, eta biak (zein bere eskualdean)
|
bertako
hizkera ofizial: suomiera (frantsesez" finnois" esan ohi dena), gaur% eko 90 ek; eta Sueziatik aspaldian etorritako sueziera (frantsesez" suédois") mendebaldeko itsasertzean eta Aaland uharteetan mintzatua.
|
|
2005
|
|
|
Ez nuen uste, ez, kapitalista zapaltzaileei arima horren erraz salduko zenienik?! , esan zion Inesek,
|
bere
hizkera apropos hanpatzen zuela eta nazka keinu gehiegizko bat egiten.
|
|
2007
|
|
|
–Le caractère des peuples influe sur celui des langues?, dio Condillac-ek. Pertsona bakoitzak dauka
|
bere
hizkera(, chacun a le sien?), nazio bakoitzak berea; pertsonaren hizkeran bere karakterea errebelatzen den moduan, baina ziurtasun handiagoz, gutxiago disimulatzen duelako, nazioaren hizkuntzan bere karakterea errebelatzen da102 Humboldt-ek sanskritoaren aiurri erlijioso eta filosofikoaren adibidea ematen duen eran, Condillac-ek latinarena ematen du: laborantzako hizkera latino guztia nobletasun konotazioz(, idées accessoires?) jantzia dago.
|
|
2008
|
|
|
Eta, egia esan, hain txarrak izanagatik bere arropak, eta hain baldarra
|
bere
hizkera, itxura ez zuen inola ere marinel arrunt batena; aitzitik, gehiago zirudien obeditua izatera edo bestela indarraz baliatzera ohitutako ofizial edo patroia. Eskorgarekin etorri zen gizonak esan zigun posta kotxeak Royal George ostatuan utzi zuela aurreko goizean; kostaldean zer ostatu zeuden galdezka ibili omen zen, eta gureaz ondo hitz egin ziotelako edo, eta gainera leku bakartia zela esan, bizitokitzat aukeratu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Caro Baroja?, don Julio?? txit kriketa zen, janzkera bezalaxe zaintzen
|
bere
hizkera ere, muntto muntto. Niri arta deitzen zidana zen, Madrildik Donostia edo Berara etortzea esateko,, ir al pueblo?,, venir al pueblo?
|
|
|
ez txakurrik eta ez txakurraren ordezko azeri itxurakorik, loturarik gabeko zirrimarra batzuk baizik, besterik ez, itsu makilak itsua irteerarik gabeko nahaste borrastearen labirintoan sartu balu bezala; hala, bada, arkatzak Gabino eramaten zuen eta askotan eramaten zuen, etxeko lanak bukatu bezain laster, oso esanekoa zen? marraztu eta marraztu egiten baitzuen, baita marrazkiak koloreztatu ere, koloretako arkatzekin; horregatik zen, beharbada, hitz gutxikoa, marrazkera baitzuen, antza,
|
bere
hizkera; Gabinoren marrazkigintzak, baina, naturak eskaintzen zizkiòn eredu estandarrak oinarri zituenak, erabateko aldaketa izan zuen, Gabinok ume eta gazteentzako aldizkari itxurako hura eskuratu zuenetik, zazpi zortzi urte baino ez zituela; eskuratu baino lehen, baina, ikusi egin zuen, Gabinok bizitza osoan oroituko zuèn memento ezin magikoagoan.
|
|
|
Ernestinak berandu gabe ikasi zuen min hark bere ezaugarriak zituela, minaren kolore guztiak beltzak iruditzen zitzaizkion arren; baina, beltzaren gaman eta beltzaren mugan betiere, baziren kolore ilunagoak eta argiagoak, minaren gorputz berezi hark. Benjamin Mariarenak?
|
bere
hizkera berezian aditzera ematen zituenak.
|
|
|
Alta, hain daude lotuak gizakia eta
|
bere
hizkera, bat, ni txarto mintzo naiz, eta, ni txarto egina nago?
|
|
|
Ernestinak berandu gabe ikasi zuen min hark bere ezaugarriak zituela, minaren kolore guztiak beltzak iruditzen zitzaizkion arren; baina, beltzaren gaman eta beltzaren mugan betiere, baziren kolore ilunagoak eta argiagoak, minaren gorputz berezi hark –Benjamin Mariarenak–
|
bere
hizkera berezian aditzera ematen zituenak.
|
|
|
...besterik ez, itsu makilak itsua irteerarik gabeko nahaste borrastearen labirintoan sartu balu bezala; hala, bada, arkatzak Gabino eramaten zuen eta askotan eramaten zuen, etxeko lanak bukatu bezain laster –oso esanekoa zen– marraztu eta marraztu egiten baitzuen, baita marrazkiak koloreztatu ere, koloretako arkatzekin; horregatik zen, beharbada, hitz gutxikoa, marrazkera baitzuen, antza,
|
bere
hizkera; Gabinoren marrazkigintzak, baina, naturak eskaintzen zizkiòn eredu estandarrak oinarri zituenak, erabateko aldaketa izan zuen, Gabinok ume eta gazteentzako aldizkari itxurako hura eskuratu zuenetik, zazpi zortzi urte baino ez zituela; eskuratu baino lehen, baina, ikusi egin zuen, Gabinok bizitza osoan oroituko zuèn memento ezin magikoagoan.
|
|
2010
|
|
|
–Jesusek pobreak maitatzeko agindu zigun, eta zer dago gaizki, bat neskame batekin maitemintzen bada??;. Ezer ez? erantzun zidan eztiro;. Orduan???, bota nion; eta izebak halaxe esan zidan,
|
bere
hizkera berezi hartan, isilune baten ondotik: –Gizonak, bere buruaren berri jakiteko, hitzak asmatzen ditu, baina hitz bakoitzak du bere marra, beste hitzetatik bereizten duena, gizona beste gizonengandik ere bai.
|
|
|
Hasieran, larriminak eragiten zidàn ezinegonari lasaibidea emateko, negar eta negar egin nuen, izebari neure arrazoiak erakusten nizkiola: " Jesusek pobreak maitatzeko agindu zigun, eta zer dago gaizki, bat neskame batekin maitemintzen bada?";" Ezer ez" erantzun zidan eztiro;" Orduan...?", bota nion; eta izebak halaxe esan zidan,
|
bere
hizkera berezi hartan, isilune baten ondotik: " Gizonak, bere buruaren berri jakiteko, hitzak asmatzen ditu, baina hitz bakoitzak du bere marra, beste hitzetatik bereizten duena, gizona beste gizonengandik ere bai.
|
|
2011
|
|
|
–Egun on, hots egin zion,
|
bere
hizkera gozo, itxurati harekin?. Hotz dugu gaur.
|
|
2012
|
|
|
Kokuio da Karibe inguruko tribuek aipatutako intsektuari jarri dioten izena, eta, agidanean, ipurtargi edo zomorro argidun esan nahi du
|
bertakoen
hizkeran.
|
|
|
Kontuan izan behar da, halaber, elkarte honek baduela
|
bere
hizkera mordoilo berezia, beste edozein hankabikorentzat ulertezina; horrela daude lege guztiak idatzita eta arreta berezia jartzen dute berauek ugaltzen; honela zeharo nahastu dute egiaren eta faltsukeriaren, zuzenaren eta okerraren funtsa; eta beraz, hogeita hamar urte dira erabakitzeko, arbasoek sei belaunalditan zehar niri utzitako landa nirea den ala hirurehun miliara bizi den arrotzen baten...
|
|
|
Normandia, Pikardia eta Ile de Franceren arteko mugaldean gara hemen, lurralde borta, eta
|
bertako
hizkera elairerik gabea da, halaber paisaia aiurririk gabekoa. Hemen egiten da eskualde osoko Neufchatel gaztarik txarrena, eta, bestalde, nekazaritza nekosoa da, zeren eta simaur ugari behar baita hondarrez eta harriz betetako lur tortoil hauek gozatzeko.
|
|
|
Horixe bera izan zen hurrengo egunetan;
|
bere
hizkerak, bere jarduerak, dena aldatu zen. Etxeko lanak gogoz hartzen zituela ikusi zen, elizara itzuli zela erregularki eta bere neskamea gogorrago hartzen zuela.
|
|
|
Anarteraino zer izan zuen ba onik, bere bizialdian? Agian ikastetxeko garai hura, lau hormaren artean hetsirik egoten zen hartakoa, bera baino aberatsagoak edo klaseetan azkarragoak ziren ikaskide haien artean bakarrik,
|
bere
hizkerarengatik barre eragiten zienean, bere janzkerarengatik adarra jotzen ziotenean, eta haien amak bisitara mahuketan goxokiak zituztela etortzen zirenean. Agian geroago, medikuntza ikasten ari zenean eta bere amorante bilaka zitekeen langile alabatxoren bati edo besteri kontradantza ordaintzeko poltsa nahiko berria inoiz izaten ez zuen garai hartan?
|
|
2013
|
|
|
Hizkera matizatua izateak edo kolore bakarrekoa izateak, hala ere, ez ditu pertsonaia «on» eta «txarrak» bereiziko, psikologikoki «soilak» eta «katramilatsuak» direnak baino. Jane Bennet guztiz onbera eta goxoa da, baina bere ontasunak ez dio uzten errealitateari buruzko epai garbirik egiten, eta
|
bere
hizkera berdin izango da ezti eta leuna guztientzat, argazki bat bezalakoa, kontakizunari aurrera egiten lagunduko ez diona. Bingley jauna bera ere alaia eta maitagarria da, baina erabaki garrantzitsuak hartzeko ahalmena bere lagun Darcyri dio delegaturik, eta bere gutunak egiteko moduak? «hitzen erdiak jan egiten ditu, eta gainerakoak, berriz, zirrimarratu»?
|
|
2015
|
|
|
Eta
|
bere
hizkera sakon eta pausatuan lasai asko jarraitu du berbetan:
|
|
|
Did you sleep well? , ikaragarri gustatu zait
|
bere
hizkera; azken silabak gehiegi luzatzen ditu, baina haren azentu italiar xarmagarriak ingelesa edertzen du.
|
|
|
Berarekin jokatzen zuenak, jertse lodi bat zeraman berrogeita hamar urte inguruko gizon moztakak, ez zion behin ere errurik bota, nahiz eta argi egon, baita Albertorentzat ere, errua berea zela. Galtzen zuten bakoitzean topikoak botatzen zituen mahai gainera,
|
bere
hizkera galegoa agerian utziz: –hauen kartekin bai irabazi nik ere...?
|
|
|
Euskaraz idazteko eredua gauzatzeko bidean ere ez zen inolako urratsik egin. Herri edo eskualde jakin batean erabiltzeko ziren kristau ikasbideak, eta
|
bertako
hizkerara itzuli ohi ziren, herri xeheak erraz eta eroso irakur zitzan. Zuzena zen jokabidea, baina herri jakin bateko hizkeratik abiatuta ere, egin zitekeen euskara jasotzeko eta euskaldunak bateratzeko ahalegina.
|
|
|
Gainera, beste euskalkiren bat hitz egiten zen lekuetara lanera zihoazenek
|
bertako
hizkera ikasi behar zutela uste zuen. Herririk herri zebiltzan apaiz eta fraideak zituen gogoan, eta hauxe Larramendiren (1969:
|
|
|
Hizkuntza arrazoietan oinarritu zuen, beraz, erabakia: Gipuzkoa Euskal Herriaren erdian dagoenez,
|
bertako
hizkera da ulertzeko errazena. Gipuzkoa barruan, berriz, Beterriko hizkera hartu zuen eredutzat eta, zehatzago esanda, Kardaberaz hernaniarrarena.
|
|
|
b. Umetatik
|
bere
hizkeratik abiatuta, hizkuntza errazago eta lasterrago ikastea, sena sendotzea, eta osasun eta kalitate hobeko euskara egitea.
|
|
|
Inguru euskaldunean jaio, hazi eta bizi denak bere eguneroko esperientzietara jo dezake erabakiak hartzeko orduan, eta horrexegatik izan behar genuke herri euskaldunak babesteko eta
|
bertako
hizkerak indartzeko arreta berezia.
|
|
|
elizan, Bizkaia Irratian..., baina hobe erabiliko ez balitz herri barruko jardunetan. Hau da, Ondarroa, Lekeitio, Elorrio, Bermeo, Larrabetzu tankerako herri euskaldunetan, literatura euskalkia gabe,
|
bertako
hizkerak erabil litezke herri barruko mezu, ohar eta iragarkietan, eta, jakina, era guztietako ahozko jardunetan. Egin dezagun kontu, herri horietako hizkera literatura euskalki bizkaitarretik nabarmen aldentzen dela, eta euskara batua bera bezain urrun, urrunago, beharbada?
|
|
|
XIX. menderako behinik behin, Gipuzkoan hasitako euskararen susperraldian murgilduta zegoen alderdi hori, eta susperraldiaren babesean zabaldutako hizkuntza modak iritsi ziren bertara. Hori dela eta, herri bakoitzean
|
bertako
hizkera erabiltzea eta idatzizko zereginetan tokiko batua egokitzea izan liteke alderdi horretarako irtenbidea, eta horixe da, azken batean, orain arte ere gutxi gorabehera egin dena.
|
|
|
Bazterretan, Bizkaiko eredu biak eta zuberotarra gauzatu eta gorpuztu ziren. Lapurdin eta Nafarroa Beherean ere
|
bertako
hizkerak baizik ez zituzten izan begien aurrean.
|
|
|
Aranaren azken arrazoiari dagokionez ere, bidezkoa da herrialde bakoitzak bere nortasunari eustea eta, beraz,
|
bertako
hizkerak babestea eta lantzea. Baina norbere herrialdetik irten eta urruneko hiztunekin elkartzean sortzen dira arazoak, edo herrialde askotakoak elkartzen direnean, edo herrialde guztiendako liburuak eta hitzaldiak egiten direnean.
|
|
|
Liburu honetan lehenengo aldiz, mendebaleko gaur egungo euskararen mapa osoa aurkezten da. Lehen ere erakutsia nuen euskalkiaren eta azpieuskalki bien mapa, baina
|
bertako
hizkerak ere agertzen dira oraingo honetan. Juanjo Respalditzak eta, batez ere, Iñaki Gamindek lagundu didate horretan.
|
|
|
Kontua ez da, berriro diot? bakoitzak
|
bere
hizkerako osagaiak beti eta ezinbestean erabiltzea, eta beste hizkeretakoei erabat ateak ixtea. Bai zera!
|
|
|
Azken batean, bustidura idatziz adieraztea onartuta ere, litzateke adostasunik lortu. Zentzuzkoagoa da, beraz, idatziz ez adieraztea, eta bakoitzak
|
bere
hizkeraren arabera ahoskatzea.
|
|
2016
|
|
|
–Pitxi merkiak? esango zukeen Karolinak
|
bere
hizkera donostiarrean, erdi mespretxuz. Josebak ez zion Iratiri horrelako apaingarririk gogoratzen aurreko ikustaldietan, ez zuen oroitzen belarritakorik edo idunekorik eramaten zuenik.
|
|
|
Laburzki esatearren, antzinateko olerkari guztiek euren ama hizkuntzan idatzi izan zuten, ugatzetik edoskitako hizkeran, hain zuzen, ez ziren joan arrotz kalera euren, barrenatsa? eta gogai gurenak ager eta aldarrikatze aldera; hau honela, beraz, egiteko era hauxe aberri guztietara zabaltzea on liteke, eta ez dadila gutietsia izan olerkari alemaniarra bere hizkuntzan egiten duelako, ez era berean gaztelarra, ez eta euskalduna bera ere,
|
bere
hizkeraz idazten duela eta».
|
|
2017
|
|
|
Euskalduna (nazioa) euskarak egiten duela esateak, aldiz, ez dauzka problema horiek. Hizkuntzak bereizi egiten gaitu nazionalki, eta indibidualki ere, komunitatearen altzoratzen gaituenaz batera, bakoitzak bere
|
bere
hizkera pertsonal konfundiezina edukitzen du, identitate kolektiboaren barruan identitate indibidualari garabiderik libreena bideratuz. Eta auzo herrietatik bereiziz batera, haiekin elkartu egiten gaitu, jendeak eta herriak ezerk ez baititu gehiago eta mamiago elkartzen hitzak baino.
|
|
|
Etxean pertsianak jaitsita eta bakarrik entzun nuen elkarrizketa. Kazetariak erabateko neutralitatea erakusten zuen
|
bere
hizkera eta tonuaren bidez. Martak, berriz, erabat lasaia ematen zuen; barretik urruti, hala ere.
|
|
2018
|
|
|
Nahiz eskailerak bazuen aski hutsune, tranpalak ez zuen uzten maniobrarako tarterik. Premiak estutzen badu, presoa bezalako ingeniaririk ez baitago, gure arteko Tinorrek,
|
bere
hizkera suabe eta zentzuzkoan, airean jaistea proposatu zuen, hirugarren solairuan lotutako soka batetik zintzilik. Ezin burutuzko operazio baterako baimena eman izana urguilu instituzionalaren irrigarri izango baitzen, zerbitzu buruak agindu zuen:
|
|
|
Edozer dela ere, iraultza etxean hasten dela esaten zidan ezagun batek, eta arrazoi osoa zeukan. Roberto zuen izena, eta aipu eta esamolde polit asko zekien, denak beste norbaiti entzunak eta
|
bere
hizkerara egokituak, eta bat bera ere ez hori bezain biribila. Mahatsa biltzen aritu nintzenean ezagutu nuen.
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, bazuela oraindik esperantza noizbait arrakasta izateko errubi koloreko beira ekoitziz. Eta esan zuen gorabehera handiak gainditu behar izan zituela bizitza guztian, eta Brouzak
|
bere
hizkerara itzuli zituen hitz haiek, baietz, berak ere bazekiela zer zen hori,, gaur okela errea koipetsu, bihar malba zopa saldatsu?; halaxe gertatu zitzaiola berari Maximiliano enperadore txit errukitsua beste mundura joan zenetik.
|
|
|
Koilara ukabilean hartu eta gainezka egiten ziola eraman zuen ahora, esnea zurrupaka irensteko. Zaila zen
|
bere
hizkerari benetako taxua hartzea. Ez nekien txantxetan ari ote zen, mesfidantza erakutsi nahi ote zidan edo, besterik gabe, bere berriketarako estiloa ote zen.
|
|
|
Euskal Herri osoko esatarien presentzia bermatu behar dugu ikus entzunezko medioetan, bakoitza
|
bere
hizkeran oinarrituriko estandarra erabiliz, euskaldun guztiek beren burua islatuta ikus dezaten estandar horietan eta batu aberatsa eta zabala izan dezagun, eta ez batu murritz eta mugatua.
|
|
|
zerikusi handia izan ohi du taldekideen euskararen ezagutza mailarekin. Jatorri eta maila linguistiko desberdinetako gazteen artean, bestalde, oinarrizko euskara komuna sortu ohi dute, udalerrika, inguruen arabera aldatzen dena, eta (guztiz) bat ez datorrena
|
bertako
hizkerarekin.
|
|
|
Era guztietako eta eremu guztietako hiztunak behar ditugu bide honetan, bakoitza
|
bere
hizkera, jatorri linguistiko eta azentuarekin. Eta guztiak maila berean, berriak ala zaharrak, hangoak ala hemengoak izan.
|
|
|
Euskararen erabilera handituko baldin bada, ezinbestekoa izango da eremu erdaldunetako hiztunen hitz egiteko moldeak prestigiatzea eta hiztunen autoestimu linguistikoa sendotzea. Norberak konplexurik gabe erabili behar du
|
bere
hizkera eta guztiz errespetatu besteenak. Izan ere, eremu horietan apenas entzuten zen euskararik duela gutxi arte.
|
|
2020
|
|
|
Azukrea hartzea zaizu beharbada. Beak ekarriko dizu kafe bat gozo gozoa eta ezti eztia –esan zidan Fernandok,
|
bere
hizkera sinonimiko berezi harekin albaitaritza karreran ikasitakoa oraindik gogoan zuela erakutsiz.
|
|
2021
|
|
|
Asko zekien biologiaz Binek, baina, estilo akademikoa saihestuta,
|
bere
hizkera subertsiora lerratzen zen. Gizarte egoapatikoa ekarriko zuen hizpidera, esaterako.
|
|
|
Eta literarioki onena. Pentsa nolakoa den Kixote, nolakoak bere jantziak eta
|
bere
hizkera. Bidean ikusten duten lehen bi emakumeek ezin diote barreari eutsi.
|
|
|
Doktrina aipatuz egin zizkion gutunetan Sabino
|
bere
hizkeraren eldarniora –alegiazko esanguraz diot–, gailur urrunetara iristen da. Gailur horietarik urrunenetara emakumearen izaeraz eta emaztearen –ezkonduaren– izateaz eta funtzioez hitz eginez iristen da.
|
|
2023
|
|
|
Nagusiagoa zenez, eta itxuraz mirrin samarra bazen ere, gauza mordoa irakasten zidan
|
bere
hizkera bizi eta zirt edo zartekoarekin. Igandean, ordu biak aldera, afaneko agertzen zen:
|