|
2000
|
|
|
Eta konfesatu zuen frai Domenicok Buccio eta, erraiten ziolarik hark ezen eskumikua merezi zuela erlikia hain gaizki tratatzeagatik, makilada batzuk eta bertze anitz penitentzia manatu zizkion. Eta penitentzia haiek guztiak frai Antonioren alde eta fabore izan ziren, eta hala ase ahal izan zuen honek Catalinarekin
|
bere
haragi aseezinaren desira, Buccio bertze egiteko haietan enplegaturik zegoen bitartean. Eta Buccio hantxe geratu zen, finean, bere emaztea noizbait haurdun ikusiko zuen igurikitzan.
|
|
2001
|
|
|
Desizoztu ondoren, ez da inoiz izoztu behar. Kutsadura arriskuak saihesteko, ez erabili aldi
|
berean
haragi gordin eta kozinatua, eta ez erabili tresna berak.
|
|
|
zuria eta iberikoa. Zuria da kanalaren errendimendu handiena duena eta
|
bere
haragia gihartsuagoa da. Iberikoa ezkurrez eta mendiz (mendiko larrea) elikatzen da, eta hestebeteen industriara bideratzen da batez ere, garrantzitsuagoa baita.
|
|
|
Aittitte mahaiburuan jarri zen afarirako, ama ere han zegoen, eta osabaizebak, eta lehengusu txikiak. Goiok
|
bere
haragi zatia jango zuen gero, hiltzaileen artean, eta tortoloxa gordeko zuen. Indabak eta intxaurrak ere jan zituzten.
|
|
2002
|
|
|
K. Otegi: 1976),
|
bere
haragian existentzia ororen kontingentzia, absurdoa, sufritzen duen pertsonaiaren aurrean. La nausée (1938) eleberrian A. Roquentinek bezala, Leturiak giza existentziaren zentzurik eza islatzen du bere egunkarian, baita gogoeta egin ere existentzialismoaren gai nagusien inguruan:
|
|
|
Proknek segituan jakinarazi zion Tereori oturuntza prest zegoela; eta herrian nola ohitura zen Bakoren jaialdietan zehar senarrak emaztearekin bakarrik jatea, honek gainerako guztiei erretiratzeko agindu zien. Erregea berarekin eseri zen mahaian eta eskuez heldu zion prestatua zioten jaki higuingarriari, hartara bere odolaz eta
|
bere
haragiaz elikatu zelarik. Puska bat geroago semea ekar ziezaiotela agindu zuen; eta orduan Proknek, bere krimena besteari leporatzeko aurkezten zitzaion aukera ikusita, pozaren pozez esan zion:
|
|
|
20.000 euro baino gehiago ordaindu lirateke gaur egun Estatu Batuetan klonatutako animalien txabola osatzen duten ehun bat aleko. AEBetako Medikamentu eta Elikadurarako Agentziak (FDA)
|
bere
haragia edo esnea supermerkatuetako apaletan egon ahal izateko oinarrizko segurtasun baldintzak onartu arte, oihalean urre gisa gordetzen diren animaliak. Gehienez ere urtebeteko epean gerta liteke hori.
|
|
|
Inguru horretan parke nazionalak egon arren, arrantza presio izugarria jasaten du.
|
Bere
haragiak proteina merkeak ematen dizkie Asiako milioika arrantzaleri. Marrazoaren harrapaketa areagotu egin zen bere gibelean A bitamina kopuru handia zuen olioa zuela jakin zenean.
|
|
2003
|
|
|
Eta han eukan beste bidea be: bere anaiak,
|
bere
haragiak, geroago Najerako kondeak erakusten eutsena; lehengo bidea, apur bat hobea nahi badozu, baina gehiegikeri gabea. Badakigu zein bide aukeratu eban Iñigok:
|
|
|
Baina honen izua ikaralditxo inozoa zen Patxiren hezurretarainoko lazturaren ondoan. Izan ere, Patxik segundo baten infernuko garrak
|
bere
haragi puska belztuak betirako erretzen eta txingartzen ikusi zituen bere aurrean, zelan iritsi zen ez zekiela, agertu berri zen Unaxen begietan. Oinetatik bururaino harrizko irudi sentitu zen, hilda egotea begi haien aurrean baino samurragoa izango zelakoan.
|
|
|
Garai hartan, monarkiari eta goi mailako gizarteari zegokion gastronomiaren fintasunaren ikur bihurtu zen, eta, handik gutxira, Gabonetako bazkari eta afarien protagonista.
|
Bere
haragia oso gustuko zuten frantsesek dinde (Indietakoa) deitu zioten. Ingelesek “turkey” deitu zioten, Turkiak aurkitu zuelako, eta Gabonetako plater klasiko bihurtu zuten.
|
|
|
Zaporea aintzat hartzea Banana gainerako banana baino askoz txikiagoa da, eta 100 gramo inguruko pisua du. Forma luzanga eta zertxobait kurbatua du, oskola mehea da, horia orban beltzekin eta
|
bere
haragia boli kolorekoa. Beste banana batzuena baino zapore bizi, fin eta lurrinduagoa du.
|
|
|
Giza kontsumorako diren haragi freskoak ekoitzi eta merkaturatzeko baldintza sanitarioei buruzko araudietan, albaitaritza zerbitzu ofizialen ardura izango da ganadua eta
|
bere
haragia ikuskatzea eta hiltegietako, zatiketa aretoetako eta hotz biltegietako osasun kontrola. Halaber, beren eginkizunak betetzeko albaitari ofizialek arlo horretan prestakuntza berezia duten langileen laguntza jaso dute.
|
|
|
Milaka eta milioika, bazter guztiak betetzen. Usainaren iritsierak eman dien pozarekin, ehunka milioi mikrobio
|
bere
haragitan bizitzen. Gustura eta eroso, bero bufada berriaren gozotasunarekin.
|
|
|
Eztarriko munstroa dagoen lekutik kentzeko. Haren sustraiak
|
bere
haragien artetik garbitzeko. Donostiako Poliklinikan.
|
|
2004
|
|
|
Picken
|
bere
haragiaren kalitateagatik nabarmentzen da.
|
|
|
Kalabaza konfitera Kalabaza konfitera edo “aingeru adatsezko kalabaza” neguko unabarietatea da, uda barietateak baino zapore gozoagoa duena.
|
Bere
haragia samurra, mamitsua, mamitsua eta kolore aldakorrekoa da, eta bere azala muylodia, zimurtsua eta trinkoa da. Horri esker, denbora luzean ezin hobeto kontserbatzen da.
|
|
|
Bazterri masailak gorritu zitzaizkion. Ez zuen jenderik ikusi nahi, hautsirik zetorren, bazekien sekula ahantziko ez zuen zerbait gertatu zitzaiola lau horma haien artean poliziaz inguraturik; hartara, iruditzen zitzaion
|
bere baitan
haragi bizian nabari zuen zauria begi bistan ageriko zitzaiola jendeari, eta salatu eginen zuela gertatzen ari zitzaion aldaketa, oraindik, konpreni gaitz hura. Ferminen laguntza bilatu zuen, baina Fermin bera bezain hautsia zegoela iruditu zitzaion; jada ez zuen beldurrik, lau egun lehenago sentitutako izu laborria, usain gozo eta laztankor harekin batera begiak lausotu eta hankak dar dar jarri zizkion beldur hura; eta mina ere dagoeneko jabaltzen hasia zitzaion, komisaldegiko atea pasa zuen unetik; halaber, urruti, oso urruti ikusten zituen duela bost egun bizi izandako paranoia haiek; iragan guztia, haurtzaro osoa, nerabezaroko kezka politikoak, Euskal Herria askatzeko egindako bilerak, betaurreko jendeketa irribarretsu hura, azken boladako desirak jostailu hautsiak bailiren agertu zitzaizkion, zentzurik gabeko puskatan barreiaturik.
|
|
|
Bestea jaso zuen, Jexus Marik itsatsitako pegatinaduna: "
|
Bertako
haragia. Euskal Labela".
|
|
|
"
|
Bertako
haragia. Euskal labela".
|
|
|
"
|
Bertako
haragia. Euskal labela" errepikatu zuen denbora bila.
|
|
|
Gestokoek pegatina bat egiteko proposatuko zioten Aliziari:
|
Bertako
haragia Euskal Labela Tanatopraxist on streak.
|
|
2005
|
|
|
FEEDAPen egiten den jarduera funtsezkoa izaten ari da une honetan, animalien produktibitatean bete behar diren baldintza eta eskakizunak kontrolatzeko eskakizun gero eta handiagoak baitaude. Kontua ez da baladia, baserriko animalia batek kontsumitutakoa
|
bere
haragian pilatu eta giza organismoan sartzen baita, alterazioak eraginez edo patologiak eraginez. Era berean, ingurumenean sakabanatzen ere has daiteke hondakinen bidez. Horrek guztiak esan nahi du konposatu horren azterketa sakona egin behar dela baimena eman aurretik, eta enpresak komertzialki erabil dezakeela.
|
|
|
Koipe gehienak asegabeak direnez, odoleko kolesterol maila murrizten lagunduko dute. Meroak ere balio biologiko handiko proteina kopuru handia ematen du eta
|
bere
haragia mineral iturri garrantzitsua da, bereziki potasioa, fosforoa, sodioa, burdina, magnesioa, zinka eta abar. Hainbat bitamina dituzte, baina beste arrain batzuek baino gutxiago.
|
|
|
Hori, gainera, oso garestia izango litzateke. Baina errentagarria izan liteke azienda hobetua bada,
|
bere
haragia norberarena edo berarena izan dadin. Kasu horretan, gaur egungo Europako araudiak estaliko al luke?
|
|
|
ugalketarako arra da.
|
Bere
haragia gogorra eta zapore bizia. Dena txingarretan erreta edo ragoutean zatituta prestatzen da.
|
|
|
Oihu txiki bati ihes egiten utzi eta barruan duela jabetu da. Amets du barruan, haren zati bat sentitzen du
|
bere
haragian mugitzen. Zoramena iritzi dio, zentzumen guztiak uneaz ondo gozatzera jarrita.
|
|
|
Ez badun deus esaten onartu egiten dun, bi edo hiru oihal egonen ditun nire eskutik hire haragira baina ez dun posible ez sumatzea. Atzamarrak tira ahala zabaltzen ditu igurtziaren eremua handitzeko, hostoen arteko zurrumurrua da hau, hostajearen ikara ilunabarreko brisan, eta honezkero ez da birigarro hila, mandeulien ziztakoak ikaran tinkarazitako behorraren gihar luzea da,
|
bere
haragiaren sendotasuna Bittorren eskugainaren kontra frogatu behar lukeen ametsa. Madalena karrikan sartuak dira, beranduegi dinat eskua atera eta bizkarretik heltzeko, jendea dabil oraindik, ordu bata da elizako kanpandorre bitxi horretan.
|
|
2006
|
|
|
Ekarrizu esku bat eta sentitu/ nire sabeleko harriak odoletan,/ kazkabarra bezala ostikoka,/ bizirik nagoela esaten, hurrengoan. Min zintzoa erakusten du poetak bere hitzetan,
|
bere
haragia ere agerian utzi nahi duelako. Eta ausartuko da Pospolo bizitza daramazu/ pospolo heriotza baten esperoan norbaiti gogoratzera.
|
|
|
Haragia gogorragoa eta zapore handiagokoa da, mendian jaten duten barazkiek lurrinak ematen baitituzte.
|
Bere
haragia baserriko untxiarena baino gorriagoa da, eta gantz gutxiago du. Nutrizio balioa Baserriko untxia da harategietan erosi ohi den untxia.
|
|
|
|
Bertako
haragia eta oinarrizko elikagaiak, hala nola arto eta mandioka irina, bertako gastronomiako plater ugaritan dastatzen dira, hala nola parrillada errea edo paraguaiko zopa.
|
|
|
Ezbairik gabe, bere jaki handienetako bat sugea da, kobratzea bereziki.
|
Bere
haragi eta espezia ugarirekin hainbat erregu egiten dira, eta animaliaren erraiekin frijitu gozoak prestatzen dira. Haragi tradizionalagoen bila dabiltzanentzat, plater herrikoiak eskaintzen dituzte, hala nola oilaskoarekin edo kantxarekin egindako bun thang delakoa, txerri haragia txingarretan prestatzeko modu berezia.
|
|
|
Afrikan, animalia ahulenetako bat hipopotamo arrunta da. Populazioa %95 jaitsi da, batez ere Kongoko Errepublika Demokratikoan (RDC) eta Zambian,
|
bere
haragia eta hortzetako bolia bilatzen dituen arautu gabeko ehizagatik.
|
|
|
Eta arrain horrek ematen duen bitamina eta mineral kopuruari dagokionez, B1 eta B2 bitaminak, potasioa, fosforoa, burdina, iodoa eta zinka dira, nahiz eta elikagai horietako bakar bat ere ez den nabarmentzen beste arrain batzuekin alderatuta, zinka izan ezik, aingira baita mineral horretako arrainik aberatsena. Aingira errezeta batekin harritzeko moduak Aingiraren haragia oraindik probatu ez duten pertsona asko dauden arren, hori egin dutenak eta egiteko ohitura dutenak,
|
bere
haragiaren leuntasun eta zaporeagatik harritzen den arraina dela diote. Espainiako gastronomian, aingirak leku nabarmena du eskualdeko plateretan; adibidez, Galizian, Euskal Herrian, Extremaduran eta Espainiako Levanteko komunitateetan.
|
|
|
Mineralen artean fosforoa, magnesioa eta burdina dira nabarmenenak. Haragi leun eta samurra
|
Bere
haragia zapore leunekoa da, eta prestaketa ugari onartzen ditu: arrautza irinetan pasatua, labean erreta, plantxan edo lurrunetan eginda, oso fina da eta oso ondo ahokatzen da edozein goarniziorekin.
|
|
|
arrain platerak, lagun egiteko edo itsaski paellak egiteko eta arrain zopak. Nekorek eskaintzen duten beste sukaldaritza aukera bat birrintzea da
|
bere
haragi guztia, txinatar baten laguntzarekin, eta krema gozo bat egin. nekorena.
|
|
|
Burdina asko duen arraina Karpa arrain erdi gantzatsutzat hartzen da, 100 g ko ekarpena egiten baitu 5 g gantz inguru.
|
Bere
haragia proteina iturri osoa edo balio biologiko handikoa da, funtsezko aminoazido guztiak baititu. Eta bitaminetan, B multzoko bitaminak eta liposolubleak nabarmentzen dira, hala nola A eta E, gibelean eta muskuluan metatzen direnak.
|
|
|
Lerro zuri bat ere badu isatsetik brankietaraino doan gorputzaren erdia.
|
Bere
haragia mihi arrainaren antzekoa da, baina trinkoagoa eta zapore handiagokoa Arrain leuna, samurra eta hezurrik gabea Panga arrain zuria denez, koipe gutxi du eta kaloria gutxi. Haragia mihi arrainaren antzekoa, baina trinkoagoa eta zapore hobekoa ahoskatua.
|
|
|
marroia Isurus oxyrinchus, gazia –Galeorus galeus, kailoia –Lamma nasus– eta marrazo grisa edo kainabota –Hexanchus griseus. Marroia, batez ere, mundu osoko eremu epeletan egoten da, eta
|
bere
haragia atunarena bezalakoa da, kolore gorri eta trinkotasun irmoagatik. Antzeko zerbait gertatzen da katiluan, tolle, lixa edo zakur marrazo izenarekin ere ezaguna.
|
|
|
Antzeko zerbait gertatzen da katiluan, tolle, lixa edo zakur marrazo izenarekin ere ezaguna. Espezie hau Mediterraneoan, Atlantikoan, Mantxako Kanalean eta Ipar Itsasoan dagoen arren,
|
bere
haragi gorria atunarenaren antzekoa da. Atlantikoan eta Mediterraneoan bizi da kailoia, eta oso preziatua da iparraldeko herrialdeetan.
|
|
2007
|
|
|
Eta bezeroen artean berriro lasaitasuna zabaldu beharra zeukan. Europako ateak berriro irekitzekotan, animalia hondakinez" aberastutako" pentsuak galarazteaz gain beste neurri asko hartu zituzten ingelesek, hala nola haragi hezurduna debekatzea gero Euskal Herrian sagardotegi garaian txuletak direla eta hainbeste hauts harrotuko zuen kontua, animalia bakoitzaren eta
|
bere
haragiaren trazabilitate informatiko berria antolatzea, eta beste.
|
|
|
|
Bere
haragi haiek eskuez haztatzen zituen, jenero onekoak zirela adierazteko. Gorritu egin nintzen oinetatik bururaino, edo burutik oinetaraino, ez dakit.
|
|
|
Ez zidan erantzun,
|
bere
haragi bigunak harrotu, begiak itxi eta ezpainak luzatu zituen ustez nire ahoa zegoen tokira, baina han ez zen ahorik, haizea baizik. Ahoa, harriduraren harriduraz, zabalik nuen, haizea hartu nahian, haren ezpainetatik tarte batera, dena dela.
|
|
|
Belgrad da hiriburua, Europako hiri zaharrenetako bat. Lur ezaguna
|
bere
haragiagatik Serbian oso ezagunak dira haragi parrilladak txingarretan erreta, esaterako, txerri saiheskiak. Haragi txikitua parrillan ere erre ohi da, pljeskavia izeneko hanburgesarekin, edo baita zapore mineko albondigekin ere, bapizi izenarekin ezagutzen direnak.
|
|
|
jokalarien eserlekuek beren bozgorailuak eta beren bozgorailuak dituzte bibrazio sistema. Tentsioak estutzen duenean, jokalariak
|
bere
haragietan senti dezake, hitzez hitz. Lehena Leganesen Yelmo Cineplex en zinema aretoa da lehen Cazames. Leganés, M Etorbideko merkataritza gunean, eta lehena da Europan egiten den horrelako esperimentua.
|
|
|
Delikatessen Duela zenbait urte, arrain espatula izenaz ere ezagutzen ziren arrain elefante handiak, eta ehunka harrapatzen ziren Txinan.
|
Bere
haragia familia inperiala bakarrik onartzen ahal zen. Baina 1980an, Gehzoubako presaren eraikuntzak, Yangtse ibaiaren erdiko ibilguan, bereizi egin zituen elikatze eremuak eta errute eremuak, eta horrek izugarri zaildu zituen espeziea ugaltzeko jarraibideak.
|
|
|
Astean behin txerri haragia txahalkiarekin, oilaskoarekin, indioilarrarekin edo untxiarekin txandakatzea gomendatzen da, mota bakar batez ez abusatzeko. Haragi mota Harategian, saltzen diren txerri zati guztiak eta
|
bere
haragiarekin egindako produktu guztiak behatuz gero, gehiegizko diferentziak egiaztatu ahal izango dira gantz edukiari dagokionez. Elikagai honek ematen digun gantz eta, beraz, kaloria kantitatea honako hauen araberakoa izango da:
|
|
|
Nagusia akabatzea,
|
bere
haragia labeak errauts bilakatu edo zizareek jan eta kaka itxurarekin kanporatzea. Eta zizare horiek kaka bihurturiko nagusia berriro jatea, okitu arte, eta berriro libratu, kaka fin amaigabe bat.
|
|
2008
|
|
|
Markes jaunak begiak itxi, hatsa egotzi eta eskua jaso zuen keinu nabarmen batean, nabarmenegia ere izan zen, beharbada, benetakoa izateko?, harekin esan nahi balu bezala: . Baita zera ere!?; jarraian, berriz, irri urduri bat nagusitu zitzaion, benetakoagoa ote zen keinu hura hiruzpalu segundo lehenagokoa baino??,
|
bere
haragi gosearen isla izan zitekeena, begietako garrak, irritsak ustez piztuak, garrago bihurturik zituen behintzat, irritsa ere irritsago bihurtu izanaren ondorioz edo?, kontsularen hitzek bera ere, markes jauna, tentazioaren irudirik tentaziozkoenaren aurrean jarri balute bezala.
|
|
|
Kalitate oneko haragia eskaini behar da beti. Lehen saltzen genuen haragia ona zen; baina gaur egun, labelari esker, trazabilitate
|
bereko
haragia saltzen dugu, zapore bera dauka beti, pentsuak zorrotz kontrolatuta baitaude, eta nire ustez hori da jarraitu beharreko ildorik garrantzitsuenetako bat. Bestalde, ez pentsa bezeroekiko tratua erraza denik, pertsona guztiak ez baikara berdinak.
|
|
|
Anfibio hau, munduko handiena, dinosauroak baino 100 milioi urte lehenago sortu zen. Orain, ia 200 milioi urte geroago,
|
bere
haragi preziatuak —Asian “delicatessen” bat dela uste du— desagertzea eragin dezake. Lurretik lau metrora Salamandra handi horren ondoan, zerrendan Seychelles uharteetako igel txiki bat agertzen da, Sooglossus izenekoa, gehienez ere 11 milimetro hazten dena.
|
|
|
Markes jaunak begiak itxi, hatsa egotzi eta eskua jaso zuen keinu nabarmen batean –nabarmenegia ere izan zen, beharbada, benetakoa izateko–, harekin esan nahi balu bezala: " Baita zera ere!"; jarraian, berriz, irri urduri bat nagusitu zitzaion –benetakoagoa ote zen keinu hura hiruzpalu segundo lehenagokoa baino? –,
|
bere
haragi gosearen isla izan zitekeena –begietako garrak, irritsak ustez piztuak, garrago bihurturik zituen behintzat, irritsa ere irritsago bihurtu izanaren ondorioz edo–, kontsularen hitzek bera ere –markes jauna– tentazioaren irudirik tentaziozkoenaren aurrean jarri balute bezala. Markes jaunaren kontrastean, berriz, kontsulak apur bat zorabiatua zirudien, bi hodeiren artean harrapatuta balego bezala:
|
|
2009
|
|
|
Reginak ez baitzuen ahazten, nahita ere ezin!? Domingo bere baitaren baitan eduki zuela bederatzi hilabetetan,
|
bere
haragiaren aterpe beroan; Reginarenak, beraz, beste argudio batzuk ziren: imajinatzen zuen Domingo bere sabelean, bere jatorrizko etxean, non ez laztanak eta ez ferekak ez baitziren beharrezkoak, mundua laztan bat eta fereka bat zelako, ezer izatekotan?, gaitz guztietatik babestua, eta imajinatzen zuen, ondotik, beste etxe hartan, minaren etxean, halaxe deitzen zion Reginak Madrilgo ospitaleari, la casa del dolor?, nora izan baitzen jaurtia, eta ez zuen duda egiten zein zen Domingok hartu behar zuen bidea?
|
|
|
–Bai, zerbait esan dit Teofilo Mariak, hartan gera zitekeen Nazario Orbe; baina hain zama astuna sentitzen zuen, itxuraz,
|
bere
haragi hezurren zelula bakoitzean, non erantsi baitzuen?: Baina?
|
|
|
Haurrari bularra bigarren aldiz eman zionean, esate baterako. Regina bere gelan zegoen ordurako, nondik haurrarekin bakarrik utz zezatela agindu baitzuen?, munstro txiki handia eskuetan hartu bezain laster nabaritu zuen Regina Aldasorok sentimendu nahasi hura, beldurrak eragindako nazka izan zitekeena, edo nazkak eragindako beldurra, bat batean haur desitxuratua komunean behera botatzeko gogoa nagusitu balitzaio bezala, haren aurkako eta bere buruaren aurkako gorrotozko sentimendu zikin garbian; ondoren, berriz, haragi puska itsusi hura titi muturretatik eseki zitzaionean. Reginak ezetz eta ezetz esaten zion buruaz bere buruari, estu eta larri?, haurrak eta haurraren itsustasunak bortxatua sentitu zen; hark, gainera, gaizki egindako haurrak?, ongi baino hobeto hartzen zion esnea, zoritxarrez, edo ongi lapurtzen zion, hobeki, lapur bat bezala sentitu baitzuen une batez, sufrimenduak eta ukoak bat egin zuten behinik behin Reginaren betartean?, hain egiten zitzaion besoetan zuèn, zer? hura
|
bere
haragian arrotz, eta hain bere lurrean atzerritar. Ataka estu hartan, nola gertatu zitzaizkion don Zoiloren hitzak?, antzeko beste kasu bat izan nuen, eta hura ez zen hiru egunetik pasatu??
|
|
|
erori egiten zitzaizkion, hain egiten zitzaion, zinez, besoetan zuèn, zer? hura
|
bere
haragian arrotz, eta hain bere lurrean atzerritar, deabruak hartua ote zegoen, bada, Regina, eta norbaitek exorzitatu behar ote zuen, don Rafael kalonjeak Madrilen Nataliarekin egin zuen bezala, exorzismo haren ondorioa porrota izan zen arren??, Ernestinak nekaezinki animatzen bazuen ere: eutsi eta eutsi, Regina?
|
|
|
Hiruzpalau segundo lehenago. Teofilo Mariaren hitzak entzun zituenean doi: . Ikusten????, halako sentimendu sakona bereganatu zuen aitak,
|
bere
haragian beste haragi baten berotasuna sentitu balu bezala, hain ziren handiak seme kuttunak erakusten zizkiòn konfiantza eta leialtasuna: sentimendu haren isla zen aitaren irri argitsua, betartea eguzki argiz bete ziona; Damasoren trufazko eta mespretxuzko erantzuna entzun zuenean, ordea. Teofilo Mariari zuzenki zuzendua, baina baita berari ere, zeharka?, barrua irauli zitzaion, inurri gorrimin batek azido formikoa injektatu balio bezala; bat batean hain gaizki sentitu zen, non eguzki eklipse batek istantean giltzapetu baitzion irria itzalen ziegetan; istant hartan, gainera, beste hiru mugimendu egin zituen, mugimendu elektriko batera bil zitezkeenak, hain izan ziren hirurak azkarrak eta hain hirurak bat?, zutitu, besoa luzatu eta behetik gorako zaplada bat eman ez zion, bada, aitak Damasori, hain fortuna gaiztoarekin, non Damasori betaurrekoak gora katapultatuta atera baitzitzaizkion, bere traiektorian mahai gainean zegoèn azpilean erortzen zirela, bi kiloko legatz luzearen gainera, buru parean doi!
|
|
|
trukatutako soak eta keinuak oroitu zituen Nazariok, bereak intentzioz beteak, emaztearenak ere bai, menturaz; hain handiak ziren, izan ere, Nazarioren irrika irritsak, non bai baitzirudien ezen bere begiradaz, bere intentzioaz eta bere gurariaz? kutsatzen zuela emaztearen begirada, ez honena objektiboki halakoa zelako, Nazariok halaxe ikusi nahi zuelako baizik,
|
bere
haragi su gosearen arabera; ondorioz, emazteak luzatzen zizkiòn irriak ez ziren, ausaz, berak. Nazariok, uste zituen bezalakoak, irri, irrits eta irrist?, bestelakoak baizik, airearen laztana bilatzen zutenak eta ez suzko lurren leherketa.
|
|
|
Eta, hala ere, Nazariok Reginaren planteamendua?. Gure haragitik dator, zera?, eta, geurea egiten ez dugun bitartean, ez dugu bakerik izango?? onartzen zuen; planteamendu hark, baina, gauza bat zuen oinarrian gaizki, Nazariok ez baitzuen ikusten nola egin zezakeen
|
bere
haragi hura benetan bere, Reginak ere ikusten ez zuen bezala, bestalde. Nazariok, baina, zerbait egin behar zuen, bere burua engainatu eta emaztearen eta bere artean sortu zèn distantziari zuribide bat eskaini gutxienez, jada sakrifizioa ez zèn sakrifizio baten itxurapean:
|
|
|
–Gure haragitik sortu da, zera?, eta geurea egiten ez dugun bitartean, ez dugu bakerik izango?. Nazario Orbek bazekien, bai, Reginak arrazoi zuela, baina nola egin
|
bere
haragi hura zinez bere?
|
|
|
umetan izaki likits likatsuek nazka ematen zioten bezala: ...hotz batek elektrokutatu balu bezala; sentsazio haren oihartzunak, gainera, ez zitzaizkion artean itzali, barraskilo edo bare lirdingatsu bat ikusten zuenean haien aurkako errezeloa pizten baitzitzaion, zanpatu edo ostiko bat ematen zien?, defentsa sistema neuro psikologikoa alarma gorrian; bide beretik, bere fobia haren eta bere ezinikusiaren bideak ez baitzuen, antza, etenik?, ubelunez jositako
|
bere
haragi puska itsusi hura ikusi zuenean, hain berea eta hain arrotz egin zitzaiona aldi berean, ez zen, ausaz, zazpi urteko haur hura baino gehiago sentitu, munstroaren aurrean babesik gabe, iraganak eskuetan eztanda egin balio bezala.
|
|
|
Hain barruan nabaritu zuen izeba Ernestinak eta hain
|
bere
haragian Nazariok Domingori emandako kolpea, non istantean zutitu eta hiruzpalau pauso eman baitzituen, haurra sorosteko asmotan. Baina Reginarentzat ere gehiegi zen hura, ausaz, bera ere zutitu egin baitzen, zutitzearen keinu harekin Ernestinari bere adostasuna erakutsi nahian edo?
|
|
|
Adak, baina, hain
|
bere
haragian eta hain bere muinean sentitu zuen arrakasta hura, non, handik aurrera, kantaria izan nahi zuela eta kantaria izan nahi zuela esaten hasi baitzen, borroka hartan gurasoen harresiarekin topatu bazen ere, aitarenarekin batik bat: neska bat zara, eta nik ez ditut neskak hara eta hona joaten ikusten, gogoratu bestela amona Ursulak esaten zuena, oiloa etxetik atera eta azeriak jan, eta gogoratu amaren amesgaiztoa, horrek ere zer pentsaturik eman bailizuke; gero, urtebete bi urteren buruan, Reginaren ezusteko haurdunaldia heldu zen, baita Benjamin Mariaren zoritxarreko historia ere, Ada guztiz nora ezean utzi zuena, denbora batean bizitzari ekiteko indarrik gabe; apurka apurka, baina, indarrak bereganatu eta bizitzak beste aukera bat eskainiko zion?
|
|
|
Gizarte zientzialariakegia inpertsonal bat bilatu behar du, beti behin behinekoa, osatugabea eta kritikagarria bada ere, zintzotasun intelektualean «egiatzat» jotzen duena. Azkenik, «oroitzapen ospakizunaren aktorea»dago, interes pertsonalak baldintzatzen duen figura bat da, ez zuen gertaera
|
bere
haragian bertan biziizan eta bere diskurtsoa egia ukaezin gisa aurkezten du.
|
|
|
Hiltzeko adina hilabete batetik bi hilabetera bitartekoa da, eta zuzeneko pisua 6 kilotik 15era bitartekoa da.
|
Bere
haragia oso zuria da, nahiko koipetsua eta oso samurra. Alderdiak Txerriaren kanalak burua, hankak eta azala ditu.
|
|
|
Gainazal hori xafla elektriko edo gasezkoa izan daiteke, edo zartagin itsasgaitza. Oro har, arrainak ez du ia oliorik behar; izan ere, tenperatura altuan kozinatzean,
|
bere
haragiaren proteinak azkar koagulatzen dira, ura eta beste elikagai batzuk ateratzea saihesteko. Gainera, koipea edo olioa behar ez duenez, oso egokia da koipe gutxiko eta kaloria gutxiko platerak egiteko.
|
|
|
Ahal dela, izoztuta saltzen da, baina baliteke gazituta, lehor eta ozpinetan onduta egotea.
|
Bere
haragia beste espezie batzuena baino galkorragoa denez, ez da komeni kontsumoa atzeratzea. Alaskako abadira bakailaoaren antzekoa da, kalitatea apalxeagoa bada ere.
|
|
|
Hegalaburra, omega koipe ugarikoa Hegalaburra edo hegalaburra(" Bluefin tuna") atun handiena da, eta asko baloratzen da zenbait herrialdetako gastronomian; beraz, garestia izaten da.
|
Bere
haragia, %21 proteinak dituela, %4raino iristen da koipea, eta ondorioz, arrain erdi koipetsua da. Gantzaren berezitasuna (beste tunido batzuetan eta izokinean bezala) omega gantz azidoen aberastasuna da, gure osasun kardiobaskularrarentzat onuragarriak baitira.
|
|
|
Krisiak eztanda egin zuenetik, gehien entzun duenak gutxien entzun duena, eta are gehiago,
|
bere
haragietan jasan duena, bankuak sarraila bota duela edo txorrota itxi duela. Egia esan, emandako hipoteka kopuruak behera egiten du hilez hil, eta mailegatutako kapitalak ere bai.
|
|
|
Hurrengo egunean, hozkailutik atera aurretik, giro tenperatura har dezan. Marinatuaz xukatu, baina puska bakoitza olioarekin eta baratxuriekin
|
bere
haragiari itsatsita utzi. Zartagin itsasgaitz oso bero batean, buelta eta buelta markatuko ditugu, atun takoaren barrualdea erdi eginda egon dadin.
|
|
|
Baserriz baserri ibiltzen ginen lehen, hilketa lanak egiten. Gaur egun,
|
bertako
haragia izaten dugu, baina Tolosako edota Donostiako hiltegietan hiltzen dira”. Aldaketa handiakBestelako aldaketak ere bizi izan dituzte urteotan:
|
|
|
" Gure haragitik sortu da ‘zera’, eta geurea egiten ez dugun bitartean, ez dugu bakerik izango". Nazario Orbek bazekien, bai, Reginak arrazoi zuela, baina nola egin
|
bere
haragi hura zinez bere?
|
|
|
Eta, hala ere, Nazariok Reginaren planteamendua –" Gure haragitik dator ‘zera’, eta, geurea egiten ez dugun bitartean, ez dugu bakerik izango" – onartzen zuen; planteamendu hark, baina, gauza bat zuen oinarrian gaizki, Nazariok ez baitzuen ikusten nola egin zezakeen
|
bere
haragi hura benetan bere, Reginak ere ikusten ez zuen bezala, bestalde. Nazariok, baina, zerbait egin behar zuen, bere burua engainatu eta emaztearen eta bere artean sortu zèn distantziari zuribide bat eskaini gutxienez, jada sakrifizioa ez zèn sakrifizio baten itxurapean:
|
|
|
Hain barruan nabaritu zuen izeba Ernestinak eta hain
|
bere
haragian Nazariok Domingori emandako kolpea, non istantean zutitu eta hiruzpalau pauso eman baitzituen, haurra sorosteko asmotan. Baina Reginarentzat ere gehiegi zen hura, ausaz, bera ere zutitu egin baitzen, zutitzearen keinu harekin Ernestinari bere adostasuna erakutsi nahian edo... senarrak semeari emandako tratuaren ezpatak amatasunaren koraza zulatu eta bera ere sabelean sastatu balu bezala.
|
|
|
Adak, baina, hain
|
bere
haragian eta hain bere muinean sentitu zuen arrakasta hura, non, handik aurrera, kantaria izan nahi zuela eta kantaria izan nahi zuela esaten hasi baitzen, borroka hartan gurasoen harresiarekin topatu bazen ere, aitarenarekin batik bat: neska bat zara, eta nik ez ditut neskak hara eta hona joaten ikusten, gogoratu bestela amona Ursulak esaten zuena, oiloa etxetik atera eta azeriak jan, eta gogoratu amaren amesgaiztoa, horrek ere zer pentsaturik eman bailizuke; gero, urtebete bi urteren buruan, Reginaren ezusteko haurdunaldia heldu zen, baita Benjamin Mariaren zoritxarreko historia ere, Ada guztiz nora ezean utzi zuena, denbora batean bizitzari ekiteko indarrik gabe; apurka apurka, baina, indarrak bereganatu eta bizitzak beste aukera bat eskainiko zion... guztiz beste arlo batean, ordea.
|
|
|
gaixoari ez zitzaizkiola bisitak komeni, eta hargatik ez zuela berak, Domingoren anaia zen arren, hura ikusi; Reginak, baina, semeek ez zituztèn beste argudio batzuk zituen, beste talaia bat, nondik gauzak erabat desberdin ikusten baitzituen, antza: Reginak ez baitzuen ahazten –nahita ere ezin! – Domingo bere baitaren baitan eduki zuela bederatzi hilabetetan,
|
bere
haragiaren aterpe beroan; Reginarenak, beraz, beste argudio batzuk ziren: imajinatzen zuen Domingo bere sabelean –bere jatorrizko etxean, non ez laztanak eta ez ferekak ez baitziren beharrezkoak, mundua laztan bat eta fereka bat zelako, ezer izatekotan–, gaitz guztietatik babestua, eta imajinatzen zuen, ondotik, beste etxe hartan, minaren etxean –halaxe deitzen zion Reginak Madrilgo ospitaleari, la casa del dolor–, nora izan baitzen jaurtia, eta ez zuen duda egiten zein zen Domingok hartu behar zuen bidea... minaren etxetik bere lehen etxera eta Reginaren besoen babesera; mutilari ez zitzaion bisitarik komeni, ados, baina amarena ez zen bisita, beste zerbait baizik:
|
|
|
Benjamin Mariaren omenezko afarian, sumendiaren indarra sentitzen zuen Nazario Orbek bere baitan, eta sumendiaren indarrarekin oheratu zen, aspaldiko partez; urte erdian bizi izandako tentsioaren eta gabeziaren eraginagatik –tentsioak, besteak beste, emaztearekiko urruntasuna ekarri zion–, halako antzutasun existentzial batean murgildu zen, bere baitan hustasun bat zabaldu balitz bezala, erabatekoa ez zena, bere baitan zerumuga bat zeukalako: ...en ohorezko afarian– trukatutako soak eta keinuak oroitu zituen Nazariok, bereak intentzioz beteak, emaztearenak ere bai, menturaz; hain handiak ziren, izan ere, Nazarioren irrika irritsak, non bai baitzirudien ezen bere begiradaz –bere intentzioaz eta bere gurariaz– kutsatzen zuela emaztearen begirada, ez honena objektiboki halakoa zelako, Nazariok halaxe ikusi nahi zuelako baizik,
|
bere
haragi su gosearen arabera; ondorioz, emazteak luzatzen zizkiòn irriak ez ziren, ausaz, berak –Nazariok– uste zituen bezalakoak –irri, irrits eta irrist–, bestelakoak baizik, airearen laztana bilatzen zutenak eta ez suzko lurren leherketa.
|
|
|
Nazka ematen baitzion, baita hozkia ere... umetan izaki likits likatsuek nazka ematen zioten bezala: ...utatu balu bezala; sentsazio haren oihartzunak, gainera, ez zitzaizkion artean itzali, barraskilo edo bare lirdingatsu bat ikusten zuenean haien aurkako errezeloa pizten baitzitzaion –zanpatu edo ostiko bat ematen zien–, defentsa sistema neuro psikologikoa alarma gorrian; bide beretik –bere fobia haren eta bere ezinikusiaren bideak ez baitzuen, antza, etenik–, ubelunez jositako
|
bere
haragi puska itsusi hura ikusi zuenean, hain berea eta hain arrotz egin zitzaiona aldi berean, ez zen, ausaz, zazpi urteko haur hura baino gehiago sentitu, munstroaren aurrean babesik gabe, iraganak eskuetan eztanda egin balio bezala.
|
|
|
Hiruzpalau segundo lehenago –Teofilo Mariaren hitzak entzun zituenean doi: " Ikusten...?" –, halako sentimendu sakona bereganatu zuen aitak,
|
bere
haragian beste haragi baten berotasuna sentitu balu bezala, hain ziren handiak seme kuttunak erakusten zizkiòn konfiantza eta leialtasuna: sentimendu haren isla zen aitaren irri argitsua, betartea eguzki argiz bete ziona; Damasoren trufazko eta mespretxuzko erantzuna entzun zuenean, ordea –Teofilo Mariari zuzenki zuzendua, baina baita berari ere, zeharka–, barrua irauli zitzaion, inurri gorrimin batek azido formikoa injektatu balio bezala; bat batean hain gaizki sentitu zen, non eguzki eklipse batek istantean giltzapetu baitzion irria itzalen ziegetan; istant hartan, gainera, beste hiru mugimendu egin zituen –mugimendu elektriko batera bil zitezkeenak, hain izan ziren hirurak azkarrak eta hain hirurak bat–, zutitu, besoa luzatu eta behetik gorako zaplada bat eman ez zion, bada, aitak Damasori, hain fortuna gaiztoarekin, non Damasori betaurrekoak gora katapultatuta atera baitzitzaizkion, bere traiektorian mahai gainean zegoèn azpilean erortzen zirela, bi kiloko legatz luzearen gainera, buru parean doi!
|
|
|
–Bai, zerbait esan dit Teofilo Mariak –hartan gera zitekeen Nazario Orbe; baina hain zama astuna sentitzen zuen, itxuraz,
|
bere
haragi hezurren zelula bakoitzean, non erantsi baitzuen–: Baina...
|
|
|
...estu eta larri–, haurrak eta haurraren itsustasunak bortxatua sentitu zen; hark, gainera –gaizki egindako haurrak–, ongi baino hobeto hartzen zion esnea, zoritxarrez, edo ongi lapurtzen zion, hobeki, lapur bat bezala sentitu baitzuen une batez –sufrimenduak eta ukoak bat egin zuten behinik behin Reginaren betartean–, hain egiten zitzaion besoetan zuèn" zer" hura
|
bere
haragian arrotz, eta hain bere lurrean atzerritar. Ataka estu hartan, nola gertatu zitzaizkion don Zoiloren hitzak –" antzeko beste kasu bat izan nuen, eta hura ez zen hiru egunetik pasatu" – bere sufrimenduaren eta minezko minaren aringarri!
|
|
|
...ularra berriro emateko mementoa –lehenengo egunean, bigarrenean eta hirugarrenean, auskalo zenbat alditan– eta pazientzia handiz eraikitako argudio guztiak –hain argiak eta sendoak, itxura batean, pintorearen hitzen inguruan eraikitako hura partikularki, Reginak heldulekutzat behar zuena– erori egiten zitzaizkion, hain egiten zitzaion, zinez, besoetan zuèn" zer" hura
|
bere
haragian arrotz, eta hain bere lurrean atzerritar –deabruak hartua ote zegoen, bada, Regina, eta norbaitek exorzitatu behar ote zuen, don Rafael kalonjeak Madrilen Nataliarekin egin zuen bezala, exorzismo haren ondorioa porrota izan zen arren? –, Ernestinak nekaezinki animatzen bazuen ere: eutsi eta eutsi, Regina... eta ez aipatu niri exorzismorik ez bestelako gehiegikeriarik, mesedez!
|
|
2010
|
|
|
Moxolo tarteko adinean zegoen eta bere momentua zeukan" platerera eramateko garaia" gaineratu du Xabierrek.Zapore bereziaSeler arraza ona baldin bada, gizentzeko (artoarekin eta belar ondoarekin) izan duen kapritxozko era ere ona izan da;" zapore berezia emango dio haragiari" deritzo Xabierrek. Denetik jan du Moxolok eta hori nabarituko dugu
|
bere
haragia probatzerakoan. " Bisitan joan naizenean denetik zeukan askan, bisitatu ere egin dudalako" kontatu digu Xabier Etxezaharretak.
|
|
|
Orain arte
|
bere
haragi goxoagatik ehizatu dute muskerra. Bi metroko luzera izatera hel daiteke animalia, baina hamar kiloko pisua izan dezake soilik, Rafe Brown Kansaseko Unibertsitateko (AEB) adituak azaldu duenez.
|
|
|
–Jan, inolako emozio berezirik erakutsi gabe erantzun dit Japekak?. Azken baten
|
bere
haragiaren haragia da, ezta?
|
|
|
Ez zen exhibizionista.
|
Bere
haragian bizi izan zuen giza sufrimendua. Bere jatorria kritikatu zuen, burgesia.
|
|
|
Imagen: Yann Giltzurrunaren freskotasuna
|
bere
haragi trinkoagatik eta barneko gantz metaketengatik ezagutzen da, gogorrak eta zuriak izan behar baitute. Ezinbestekoa da freskoak izatea, gainerako haragia baino errazago eta azkarrago hondatzen baitira.
|
|
|
Min hori ezin lezake aise antzeztu nork
|
bere
haragitan bizi gabeko hirugarren batek. Ez hori, ez bertsotan behin eta berriz Berdabioz egiten diren aipamenok:
|
|
|
Jainkoa ere gure haragizkoa da. Gure haragia, bere poz eta min guztiekin, Jainkoaren
|
beraren
haragia da. Izaki guztien gozamenezko dardarak eta oinazezko ikarak Jainkoaren gozamenezko dardara eta oinazezko ikara dira.
|
|
|
Baieztapenak, entzundakoan exageratua iruditu bazitzaion ere, zentzu betea zuen ordurako, nahiz gerra hasieratik hilabete besterik ez izan. Luze gabe,
|
bere
haragian berrituko zen egia hura.
|
|
2011
|
|
|
Latituderik eza arazoa zen diapositiba pelikula erabiltzen zenean, esposizioa kritiko bihurtzen zuen arazoa, baina fotografia digitalak ez du deus konpondu alde horretatik, orain bitarte dinamikoa (Euskaltermen termino hori proposatzen dute, ingelesezko dynamic range euskaraz emateko) esaten bazaio ere. Segurutik, lehengo moduan ibiliko da oraindik Y., ipuin haren protagonista, latituderik eza
|
bere
haragian nozitu zuen emakume hura; bi bitara eratutako jendarte honetan bestelako bideak malkartsuak suertatzen direla irudituko zaio oraindik ere, ibilgaitzak ez esatearren, ez al zain iruditzen P.? –demagun P. zuela izena haren lankideak:
|
|
|
Artean, baina, bere baitaren baitan zuen Anastasiak kezka nagusia, Atilanok sabelean utzi ziòn hazia lehertu eta
|
bere
haragiaren haragi bihurtzen ari baitzen: haragi puska hura, bai, gero eta biribilagoa, bere gorputzaren ardatz eta erdigune bilakatu zena deblauki?
|
|
|
–Pertsona bakoitzaren itzala
|
bere
haragi ahaztua da. Haizeen sekretua sartaldeko lakuan dago, arrautza gorri baten barruan gorderik...
|
|
|
Nerabe musu biribila da mezularia. Inoiz baino malenkoniatsuago eta betazpitsuago dabil aspaldion, herrian gertatzen direnak
|
bere
haragietan sufrituta. Ez dizkio Jazintori aipatuko, ikusiko ditu hark segituan.
|
|
|
Asteburuetan, sarri ahizpa eta koinatua joaten ziren Ane eta Tomasen etxera;
|
bertan
haragia erre, zerbezak edan eta kartetan aritzen ziren. Halako batean, Aneren koinatuak, musker itxurako gizon lasaiak, zerbait esan zion konturatu gabe Aroari buruz, eta Anek, lasaitasun handiz,, orain toki hobe batean dago?
|
|
|
Gainera, txerri iberikoa aske bizi da mendian, eta, beraz, gizendegietan harrapatutakoak baino askoz ariketa gehiago egiten ditu. Horrek eragiten du
|
bere
haragiaren kolesterol edukia gehiegizkoa ez izatea. “Bihotzarentzat bihotzarentzat osasungarria den urdaiazpikoa ezkurrezkoa da, ondoren gizentzeko iberikoa estentsibitatean (landako gizendegia) eta, azkenik, gizentzeko gizendegia (gizentzeko iberikoa) ”, azken horiek “jarduera fisikorik eta belarrik gabe hazten baitira”, zehaztu du Ortizek.
|
|
|
Jende xeheak, krisiaren ondorio larriak
|
bere
haragitan ordaintzen dituen bitartean, gaur egungo egoera kalapitatsua erabat txundituta begiratzen duenez gero, logikoa litzateke halako planteamenduak arrakastatsuak izatea. Justizia egingo al litzateke horrela?
|
|
|
Izan ere, euskal eleberrigintzako lehen heroi gatazkatsuaren aurrean gaude (ikus Otegi, Karlos. Pertsonaia euskal nobelagintzan, Bilbo, Mensajero, 1976),
|
bere
haragian existentzia ororen kontingentzia, absurdua sufritzen duen pertsonaiaren aurrean. La nausee (1938) eleberrian A. Roquetinek bezala, Leturiak giza existentziaren zentzurik eza islatzen du bere egunkarian, baita gogoeta egin ere existentzialismoaren gai nagusien inguruan:
|
|
|
Eskua hartu zidan Mariluk. Besoa bizkarrean ematea pentsatu nuen ni ere gozoago babeste alde, baina Mariluk ukitu egin behar zuen, izerditzen hasia zen, helduleku bat, norbaiten berotasuna
|
bere
haragian. Ez ziguten jaramonik egin, autoen maleteroetara zeuden.
|
|
2012
|
|
|
Han hemenka, bere inguru guztian, hostoetan nahiz lurrean, argi errainuek dardara egiten zuten, kolibri batzuk, hegan, beren lumak barreiatu balituzte bezala. Isiltasuna edonon zegoen; zuhaitzetatik zerbait eztia irteten zela zirudien; Emmak bere bihotza sentitzen zuen taupadei berriro ekiten, eta odola
|
bere
haragian zirkulatzen esne ibai baten antzo. Orduan, oso urrunean entzun zuen, basoaz bestaldetik, beste muinoetan, oihu ilaun luze bat, herrestatzen zen ahots bat, eta Emmak isilean entzuten zuen, bere nerbio hunkituen azken dirdaiekin musika bat bezala nahasiz.
|