|
2000
|
|
|
|
bere
esanahi psikologikoa ere izango duena noski, zeinetan mundu guztiak desiratzen duen animaliaren baten jabe izatea. Izan daiteke dortoka bat, fuksiaz margoturiko txita bat, arrain laranja bat edo bazkaritik soberan geratu diren ortuariez elikatzen dugun kilkir bat.
|
|
2003
|
|
|
Inoiz, berdez margotzen dituzte hormak, letrarik eta marrazkirik gabe, berdeak, besterik gabe, argiro adierazten baitu
|
bere
esanahia, Azpilen bai behinik behin... biharamunean, don Justinianoren guardiek kare edo pintura zuriz koloreztatuko badituzte ere.
|
|
2007
|
|
|
herri partikularrez eta haien kontzientzia mugatuaz baliatuz, gizadi osoarentzat garatuz doan autokontzientzia, subjektu librearena den bezainbatean. ...in partikularra izan arren munduan, eta oraindik aski naturari itsatsia bera ere, etab., hala ere, printzipioz gizarte eraikuntza ez natural bat da, giza izpirituak arrazoimenaren legeen arabera eratua, naturaren zama hastantze bat, izpirituak kontzienteki naturari buru egite eta azpiratze bat, bere buruari legeak berak emanez; eta horrek guztiak adierazten duen norabideagatik izpirituarentzat eta
|
bere
esanahiagatik historian, konparatuta garai hartako beste gizataldeekin, bera izpiritu unibertsalaren momentu bat da, bera da munduan izpiritu unibertsal konkretua, behin behinekoz.
|
|
|
Orain zientzien eta pentsamenduaren historian ohitura dago arrazaren kontzeptua eta arrazialismoa ezkutatzekoa, hori eszentrikoren batzuen eldarnioa izana bagenu bezala, ideologiko eta politiko hutsa, ez zientifikoa. Horrela, arrazismoaren
|
beraren
esanahia bazterrarazi eta, gure historia zientifikoan marjinala izan bagenu bezala, nolabait banalizatu egiten da.
|
|
2008
|
|
|
Markes jauna ohetik jaiki zen, ez ziztuan, haatik, erantzun hartan luzatzeak ere
|
bere
esanahia baitzuen, ausaz, luzaldiaren tarte hura agintzen zuenaren (ez al zuen ezkontzaren ohiko formulak emazteak senarraren mendeko behar zuela agintzen?) adierazpide bat balitz bezala, adierazleari berari jauzi bat egiteko baimena aitortzen ziona, benetako agintearen planotik komenientzien planorainokoa?, jantzi zen, markesa andereak negar egiteko puntuan zirudien, baina ez zuen egiten, harrot... eta, gelatik alde egin aurretik, honela mintzatu zitzaion emazteari, ahots neutro eta gizabidetsu batez:
|
|
|
Baina edukirik gabeko hitza zen hura, antza, esanahiz hustua; edo hitzak bazuen, bai,
|
bere
esanahia, oso eragin eskasekoa alabaina, ahoskatzearen tarte laburrera mugatua eta tarte labur berean agortua, handik aurrera bere apetaldien arabera tratatuko baitzuen Natividadek Natalia, zoaz eta zatoz, zatoz eta zoaz, ahizpa trapuzko panpina bat balitz bezala, inongo damurik erakutsi gabe. Batzuetan, nolanahi ere, bazirudien ezen, sukarraren zorabioan, kordea galdu eta eldarnio batean sartzen zela, baina, egoerak hala eskatzen zionean, berehala erreakzionatzen zuen, eldarnioaren mundua eta errealitatearena burmuinetako hari ikusezin batek lotuak balira bezala:
|
|
|
Baina edukirik gabeko hitza zen hura, antza, esanahiz hustua; edo hitzak bazuen, bai,
|
bere
esanahia, oso eragin eskasekoa alabaina, ahoskatzearen tarte laburrera mugatua eta tarte labur berean agortua, handik aurrera bere apetaldien arabera tratatuko baitzuen Natividadek Natalia, zoaz eta zatoz, zatoz eta zoaz, ahizpa trapuzko panpina bat balitz bezala, inongo damurik erakutsi gabe. Batzuetan, nolanahi ere, bazirudien ezen, sukarraren zorabioan, kordea galdu eta eldarnio batean sartzen zela, baina, egoerak hala eskatzen zionean, berehala erreakzionatzen zuen, eldarnioaren mundua eta errealitatearena burmuinetako hari ikusezin batek lotuak balira bezala:
|
|
|
Markes jauna ohetik jaiki zen –ez ziztuan, haatik, erantzun hartan luzatzeak ere
|
bere
esanahia baitzuen, ausaz, luzaldiaren tarte hura agintzen zuenaren (ez al zuen ezkontzaren ohiko formulak emazteak senarraren mendeko behar zuela agintzen?) adierazpide bat balitz bezala, adierazleari berari jauzi bat egiteko baimena aitortzen ziona, benetako agintearen planotik komenientzien planorainokoa–, jantzi zen –markesa andereak negar egiteko puntuan zirudien, baina ez zuen egit...
|
|
2009
|
|
|
mundua da. . Hizkuntza, gizonaren kanpoko nahiz barruko errealitate guztiak izendatzeko eta adierazteko gauza denean, hizkuntza horrek poetaren lehendabiziko premiari baino ez dio oraindik erantzun, une honetan hizkuntza,
|
bere
esanahi zehatz eta guzti, abiapuntutasunezko materia geldi dugu oraindik. Oraintxe iritsi da poeta poesia eraikitzeko lehen materiale multzora.
|
|
|
Hemendik aurrerakoa du poetak bere lankizuna. Hor du hitza, hiztegia, hizkuntza?,
|
bere
esanahiz, bere abiapuntutasunez; eta hartzen du eta eragiten hasten zaio: hitzaren hitzarekiko erlazio berriak aurkitzen, hitzaren nahikizun eta iradokizun berriak kreatzen, hitzaren errealtasunari idealismo dimentsioa ematen.
|
|
|
Gabinok zeruraino zabaldu zituen begiak, harri eta zur; Gabinori, izan ere, askotan gertatzen zitzaion hitzek harritzen zutela, esanahitik aparte berezko iman bat balute bezala; hitzek, baina, bakoitzak
|
bere
esanahia zuen, eta hori esaten ari zitzaion Felipe, hitzez hitz. Eta orduan, desarmatua bezala sentitu zen. Gabino, izan ere, bere giroan jaio eta bere giroan bizi izan zen, etxetik ikastetxera eta ikastetxetik etxera, non, ez batean ez bestean, arazo hura ez baitzen eztabaidatu ere egiten, arazoa arazotzat ere ez zutelako, ausaz, edo baztertu egiten zutelako, besterik gabe; bai, egia zen Felipek jakitera eman ziola azken bolada hartan beste errealitate bat, euskalduntasunarekin lotua, baina errealitate berri hura onartzetik zaharra ukatzerainoko tartea ez zen, ez, nolanahikoa!; non geratzen ziren, bada, gurasoekin eta anai arrebekin ikusi zituèn, plaza militarreko komandante eta teniente koronelek gonbidatuta?
|
|
|
Aitak mirespen puntu batez so egiten zion semeari; begirada hari, ordea, berehala jarri zion irri maltzur bat kontrapuntu, testuinguru hartan
|
bere
esanahia zuena: bai, oztopo bat jarriko zion semeari, ea nondik irteten zen:
|
|
|
leihoa edo leihoko errezelak zabaltzean igartzen zuen hori? mutilaren intziriak ere ez baitziren beti bat, eta bai baitzirudien ezen intziri bakoitzak
|
bere
esanahi berezia zuela, Ernestina bere alfabetora itzultzen ahalegintzen zena, haurrarekin nola jokatu behar zuen jakiteko.
|
|
|
Euskaldunoi konplikatua egiten zaigu, txukun? hitza itzultzea, erdaldunei
|
bere
esanahia ulertaraztea. Orobat, Atxagaren aurkako epaian nabaritzen denez, espainolen eta euskaldunen balio etikoak desberdinak dira.
|
|
|
Aitak mirespen puntu batez so egiten zion semeari; begirada hari, ordea, berehala jarri zion irri maltzur bat kontrapuntu, testuinguru hartan
|
bere
esanahia zuena: bai, oztopo bat jarriko zion semeari, ea nondik irteten zen:
|
|
|
Haurra bere gain hartu zuèn egun berean ohartu zen Ernestina, esate baterako, argiak min egiten ziola –haurraren begiei begiratuta, balizko lekuko batek ongi bai ongi antzemango zion betileen dardarari, gau tximeleta ezinezko bat iduri–, ilunaren semea zenak iluna atsegin balu bezala: leihoa edo leihoko errezelak zabaltzean igartzen zuen hori... mutilaren intziriak ere ez baitziren beti bat, eta bai baitzirudien ezen intziri bakoitzak
|
bere
esanahi berezia zuela, Ernestina bere alfabetora itzultzen ahalegintzen zena, haurrarekin nola jokatu behar zuen jakiteko.
|
|
|
Gabinok zeruraino zabaldu zituen begiak, harri eta zur; Gabinori, izan ere, askotan gertatzen zitzaion hitzek harritzen zutela, esanahitik aparte berezko iman bat balute bezala; hitzek, baina, bakoitzak
|
bere
esanahia zuen, eta hori esaten ari zitzaion Felipe, hitzez hitz. Eta orduan, desarmatua bezala sentitu zen. Gabino, izan ere, bere giroan jaio eta bere giroan bizi izan zen, etxetik ikastetxera eta ikastetxetik etxera, non, ez batean ez bestean, arazo hura ez baitzen eztabaidatu ere egiten, arazoa arazotzat ere ez zutelako, ausaz, edo baztertu egiten zutelako, besterik gabe; bai, egia zen Felipek jakitera eman ziola azken bolada hartan beste errealitate bat, euskalduntasunarekin lotua, baina errealitate berri hura onartzetik zaharra ukatzerainoko tartea ez zen, ez, nolanahikoa!; non geratzen ziren, bada, gurasoekin eta anai arrebekin ikusi zituèn –plaza militarreko komandante eta teniente koronelek gonbidatuta– desfile militarrak, zeinetan buruzagi eta soldaduek Espainiako bandera baitzuten aberriaren alde odola ematerainoko sakrifizioaren sinbolo sakratutzat?; non geratzen ziren banda militarrak bandera haren ohorez jotzen zituèn martxak, edo soldaduek kantatzen edo ahopekatzen zituztèn kantuak eta himnoak, hitz handiz josiak eta bera –Gabino– hainbeste hunkitzen zutenak?; eta batez ere, non geratzen zitzaion egunerokotasun hura, espainiarren espainiartasunak moldatua eta guztira zabaldua, baita Euskal Herriko zokorik zokoenetara ere?; espainiartasun hura, bai, Gabinok, airea bera bezala, gauza ohikotzat eta normaltzat zuena... betikotzat ere bai, Gabinok ez baitzuen giro hura baizik arnastu betidanik; horregatik zegoen, ziurki, harri eta zur, apur bat deseroso ere bai –norabide hartan emandako pauso bakar batek berarekin ekar zezakeen orbetarren espazio espiritualarekiko haustura–:
|
|
2010
|
|
|
Izan zitekeen ianuarius en laburpena, esaterako. Baina ian edan lo esaldian ez dago zalantza linguistikorik, ez semantikorik, jakiteko zein den
|
bere
esanahia?. Gorrotxategik baieztatu zuen, era berean, gai erlijiosoko esaldiek ere ez zutela zalantzarik sortzen.
|
|
2011
|
|
|
Hartara, bada, erretratu mordoxka batek zertxobait gehiago jakiteko itxaropena piztu zidan. Txorakeria irudi lezake, badakit, baina erretratuek geure bizitzaren hainbat eta hainbat gauza jasotzen dute, agerikoak nahiz ez horren agerikoak; eta erretratu bat gordeta edukitzeak berak, edo ez edukitzeak?, ez ote du, bada,
|
bere
esanahia?
|
|
|
iragarri zuen Schumacher-ek 1973an; gaur egun, txikia ederra da, eta gainera indartsua da, sare gizartean? . Hala, gizarte globalean gero eta balio handiagoa duen ideia batek
|
bere
esanahi betea hartzen du euskal gizartearentzat: –lehia sustraiduna?,, lankidetza sustraiduna?,, berrikuntza sustraiduna?,, gizartegintza sustraiduna?.
|
|
2012
|
|
|
idaztera nindoan). Berak kontatzen zuenez, Orioko hondartzako zuloetan etzan eta espazioa borobiltzen zion hondarrean zehar zeru urdinari begira egoten zenean hasi zen hustasunaren ideia sumatzen,
|
bere
esanahia hausnartzen, umearen denbora pasa hartan gauza erabakiorren tankera usnatzen.
|
|
|
–Gure bide galduak?,
|
beretzat
esanahi berezia omen dik kantu horrek.
|
|
|
Animaliak garela ezkutatzeko erabiltzen dugu egunero burua, baina animaliak gara zinez. Gure alderdi hori ezkutatzearekin ez dugu, ordea, ezabatzen,
|
bere
esanahi noblea perbertitu baizik. Gero, perbertsio ezkutu hori azaleratzen denean, gizakiak demostratzen du edozein animalia baino animaliagoa dela.
|
|
|
Poemen musikaltasuna agerikoa da, baina egileak sarritan belarrira ondoen jotzen duen hitza hautatzen du, ez poemaren zentzuak behar duena. Izan ere, hitzen esanahiek ez zuten Poe bereziki arduratzen, ezta poemaren
|
beraren
esanahi orokorrak ere.
|
|
2015
|
|
|
Zonbi baten ibilerarekin konparatu ditut lehenxeago Itsasondon egiten nituen joan etorriak; konparazio hori areagotu eta
|
bere
esanahi betera iritsiko litzateke nire hara hona noragabeetan kanposantura ere sartzen nintzela esanez gero. Baina ez da guztiz hala.
|
|
|
– hitz homofonoak bereizten, bakoitza
|
bere
esanahiarekin
|
|
2016
|
|
|
Arreta berezia emaiten zioten aukeratu zuten hizkuntzari, han, beste planeta hartan, mila eta hameka mintzaira erabiltzen baitzituzten eta hemengo, beheko honetarako, hebreera baizik ez zutelako hautatu. Elohim izena betiko hartu zutenean,
|
bere
esanahiari kasu handia eman zioten,, goitik etorri zirenak, adierazi nahi baitzuen hitzak, anitza erabiliz, kanpotik etorritako izaki ugari, bat baino gehiago bederen, izan balira bezala.
|
|
2017
|
|
|
Emmaren irri triste triste hark ere, alta, bazuen
|
bere
esanahia. Senarraren erabakia ez zukeen hain segur gustukoa.
|
|
|
Itxaron egin genuen amaren karkasa hautsira nolabait ohitu ginen arte. Deserosotasunak bere lekua galdu zuen, odol putzuak
|
bere
esanahia diluitu. Egoerari zegokion sentimendua aurkitzen saiatu nintzen, liburutegi bateko korridore batean ibiltzen hasi.
|
|
|
Luze gosaldu genuen, lainoaren presentziak denborari
|
bere
esanahia kentzen baitzion, otorduraino igaro behar ziren orduei garrantzia emanez, nola bete behar genituen asmatu behar genuelarik. Anaia zutundu egin zen.
|
|
2018
|
|
|
Eremu zibilak, egiaz, mendekotasun naturalaren eta emakumezkoen gaitasunen esparrua den eremu pribatu baten kontrakarrean hartu zuen
|
bere
esanahi unibertsala. Hain zuzen, jatorrizko kontratuaren bitartez bizimodu soziala sexuaren arabera bereizi izanaren ondorioz eratu zen norbanako zibila.
|
|
|
irrikek hautsi egiten dute hizkuntzaren ohiko unibokotasuna eta agerian jartzen dute soinu eta esangura anitzen heterogeneotasun erreprimiezina. Kristevak esaten du hizkera poetikoak
|
bere
esanahi modalitatea daukala, eta ez dituela betetzen adierazpen unibokoaren eskakizunak. Beraz, ez du onartzen Sinbolikoa denik esanahi linguistiko guztia, Lacanek nahi duen bezala.
|
|
|
ihes egiten diolako Sinbolikoaren ezaugarri den esanahi unibokoari, eta ez delako identitate substantibo bat, baizik eta beti eta bakarrik diferentzia erlazio zehaztugabe bat absente bihurtzen duen ekonomiarekiko. Ez da «bat», anitza eta lausoa delako bere plazeretan eta
|
bere
esanahi modalitatean. Egia esan, beharbada Herculineren plazer itxuraz askotarikoak femeninoak lirateke femeninoa balioaniztuna delako eta ez delako makurtzen unibokotasunaren ahalegin murriztaileei.
|
|
|
Funtsezkoa da agerbide izatearen eta performatibitatearen arteko bereizketa. Generoaren atributuak eta ekintzak,, hau da, gorputz batek
|
bere
esanahi kulturala erakusteko edo ekoizteko darabiltzan askotariko bideak, performatiboak badira, orduan ez dago aurretik existitzen den identitate bat, zeinarekin erka daitekeen ekintza edo atributu bat; ez legoke genero ekintza egiazko edo gezurrezkorik, benetakorik edo desitxuraturik, eta bistan geratuko litzateke egiazko genero identitatea postulatzea fikzio erregulatzaile bat dela.
|
|
|
Norbaitek pentsa lezake termino horiek guztiak «pentsamendu heterozuzena» islatzen dutela, halakoez baliatzea zapalduen identitateaz zapaltzaileak duen bertsioarekin identifikatzea dela. Bestalde, garbi dago lesbiana hitza neurri batean
|
bere
esanahi historikoetatik askatu eta berreskuratu dela, eta kategoria parodikoek sexua bera desnaturalizatzen laguntzen dutela. Auzoko jatetxe gaya oporretarako ixten dutenean, kartel hau jartzen dute:
|
|
|
Guretzat funtsezkoa zen bitartekaritza: hitz
|
berak
esanahi desberdina zuen haientzat eta guretzat. Baina ez zuten onartu?.
|
|
|
Eta hor, Bilboko Guggenheim museoan, Euskal Herriko artista garaikideei eskainitako erakusketa kolektibo batean, alboan Nom de guerre izenburua duen pebetero bat duela, Itziar Okarizen Irrintzi lanak esanahi geruza bat hartzen du, hor ere ikuslearen araberakoa noski, zeina testuinguruak erabat baldintzatua dabilen erakusketan bueltaka, Euskal Herrian, Bilbo berrian, Guggenheim museoan,
|
bere
esanahi guztiarekin, Chacun à son goût erakusketa kolektiboan. Horren arabera moldatzen dira ikuslearen zentzumen eta ulermenak; zer jaso ote zuen handik pasa zen ikusle (entzule) bakoitzak Irrintzi lanetik?
|
|
|
–Arteak zuzenean lan egiten du esanahitze prozesuarekin. Formak zuzenean ikertu ahal izateko toki pribilegiatua da, formak
|
bere
esanahiarekiko duen harremana baztertuta. Horrek laguntzen digu irudi baten eta esanahi baten arteko harremana erlatibizatzen.
|
|
2019
|
|
|
Erakarpen erotikoa desagertu egiten da, ordea, norbanakoek elkartu nahi izateari uzten diotenean beren arteko ezinikusia, nazka edo ezaxola dela kausa; eta, orobat, ia segurua da itzali egingo dela estimua eta adiskidantza daudenean ere; zeren munduaren eta eginkizun komunen bitartez beren transzendentziaren mugimenduan bertan bat egiten duten bi gizakik jadanik ez dute haragiz batu beharrik; areago: batze horrek
|
bere
esanahia galdu duenez, nazka ematen die. Montaignek aipatzen duen intzestu hitza sakona da.
|
|
|
Paradoxa lizun bat da halako zeremonia arranditsu bat egitea errealitate basatia duen animalia funtzio baten gainean. Ezkontzak agerian uzten du
|
bere
esanahi unibertsal eta abstraktua: gizon bat eta emakume bat erritu sinboliko batzuen arabera elkartzen dira denen begien bistan, baina, oheko sekretuan, bi gizabanako jakin eta singular dira, aurrez aurre daudenak, eta begirada guztiak aldentzen dira haien besarkadetatik.
|
|
|
Pitagorasek printzipio ona gizonarekin parekatzen zuen, eta printzipio txarra, emakumearekin. Gizonek emakumeaz jabetuz gainditu nahi izan dute gaizkia; neurri batean lortu dute, baina nola kristautasunak, erredentzioaren eta salbazioaren ideiak ekarriz, bere zentzu betea eman zion kondenazio hitzari, bada, halaxe ematxarrak
|
bere
esanahi guztia hartzen du emakume santutuaren kontrakarrean. Erdi Arotik gaur egun arte iritsi den, emakumeen auzian?, zenbait gizonek ez dute ikusi nahi amesten duten emakume bedeinkatua besterik, eta beste gizon batzuek, berriz, ametsak gezurtatzen dizkien emakume madarikatua besterik ez.
|
|
|
–Bai, zinez, baina
|
bere
esanahia dauka, giro jakin bat da?
|
|
|
Dudarik ez da honelako heriotza eduki zutela soldaduek, baina ez zen izan Ouroana hil zituena. Haatik, imajinazioaren jario emankorra etetea zaila denez, eta aintzat harturik maitasun sentimendu indartsuak bultzatzen ahal izan zuela Mogueime krimen hauek egitera, jelosiak jota, lehen aipatutako eszenak, alegia, Mogueimek esku odoleztatuak ibaian nola garbitzen dituen erakusten duenak,
|
bere
esanahi betea harrapatuko zuen baldin eta odola, olatuak agudo diluitu eta eraman zuena, bizia ere denboran urtzen den bezala, asasinatu miserableena balitz. Hala gertatzen ahal zen, baina ez zen hala gertatu, gizon hauek hil ziren, eta haien heriotza halabeharrez gertatu zen, orduan ere halabeharrezko gauzak gertatzen ziren, gehiegi erreparatzen ez zitzaien arren.
|
|
2021
|
|
|
Testu literarioak humanitatearen kezka sakonekin duen harremana seinalatzen digu gaiak, eta, testuaren sakonera errebelatzen duenez, lagundu egiten digu obra ulertzen eta baloratzen eta
|
bere
esanahiak anplifikatzen, eguneratzen eta berrinterpretatzen.
|
|
|
Baina nire jatorria ezagutuko balu epaituko ninduke hark ere, eta ez dakit errugabetzat joko nindukeen. Erru eta erruki hitzak oso antzekoak dira erroan eta kontrakoak
|
bere
esanahian. Nik bezala Gemmak toki bat nahi du munduan, besterik ez.
|
|
2023
|
|
|
Hasieran nik neuk ere ez nuen ulertu, eta irratsaioko Mara aurkezleak ere ez. Emakume analfabeto harentzat, zorrotxo hura maitasun mezu bat zen eta gauza bakoitzak zeukan
|
bere
esanahia. Agedak, objektu bakoitzaren bitartez, zerbait adierazi nahi zion Emiliori.
|
|
|
Agedak, objektu bakoitzaren bitartez, zerbait adierazi nahi zion Emiliori. Gero argitu zuten antzina halakoxe mezuak bidaltzen zirela eta objektu bakoitzak zeukala
|
bere
esanahi propioa: azukre koxkorrak gozoa zara esan nahi zion jasotzaileari; ikatzak, sutan nago zurekiko amodio minez; lumak, oraintxe hegaldatuko nintzateke zuregana; masustak, gorritu egiten naiz zu ikustean; intxaurrak, zeurea naiz.
|
|
|
Gure gizartearen behar nagusietariko bat da gaur egun zaintzarena.
|
Bere
esanahia apur bat gehiago zehaztuz, gizarte bezala erantzuna eman genioke adinekoen zaintzari, eta hau modu integral batean egin litzateke. Kapitulu honetako matrioxkek erakutsi digute orain arteko kontzeptualizazioan oso urruti egon garela begirada horretatik, oraindik bide handia dagoela egiteko.
|
|
|
Komunitateak paradoxa bat jasotzen du bere baitan: mundu guztiak hitz egiten du terminoaz, baina oso adostasun gutxi dago
|
bere
esanahiaz. Horrela, abstraktuan, denok egon gintezke ados komunitatea lankidetzazko gobernantzan integratzearen beharraz, baina zer da komunitatea?
|