|
2008
|
|
|
Azkenean, 1919an Euskaltzaindia sortu zelarik, haren esku jarri nahi izan zuen Azkuek
|
bere
erdara euskara hiztegi eskuizkribua. Izan ere Euskaltzaindiaren sortarauen artean «Diccionario General» bat sortzeko asmoa azaltzen zen64 Izen horrekin baina, bazirudien hiztegi proiektua aldatu egiten zela.
|
|
|
«Lenago erri ta kale ta et, se, guztiak genduzan euskerazko izenekoak.» Arazoa beraz ez zen kaleen izenena soilik, erdara Euskal Herriko paisaia linguistiko osoan zehar hedatzen ari zela baino. Nolanahi ere, Bilboko zabarkeriaren aurrean(« ¡ ¡ Astarloan izenean [Bilbon] eginiko kalea
|
bere
erderazko izenduna da!!»), Donostiako eredua aipatzen zuen, urte hartan kale izenak jartzen ari baitziren. Azkuek Bilbon antzekorik eskatzen hasteari alferrikoa zeritzon (udaletxearen sostengu faltagatik), baina, abiapuntu gisa, Bizkaiko euskaldun herri txikienei proposatzen zien «asi daite [ze] la kaleen izenak euskerazkotuten, da geldika geldika beste erriak bere gogoz edo lotsaz iarraituko dautse bide eder orretan.» Izatez, kale berrien izenetan egin ez zena, «aberats batzuk euren et, se ta iauregiai» egiten ari zirela aipatzen zuen, hots euskal izenak jartzen zizkietela.
|
|
|
¿ Gure Erri onetan daukaguzan iragarrietatik, nok ezautuko leuke zein Erri dan? Gaur ez bakarrik urietan, baita elizate eta baserririk oskol ezerezenetan
|
bere
erderaz egiten dira iragarri onek. Ardantegietan, gozategietan, iostun dendetan, edozein saltokitan irakurten doguz erderazko iragarriak.
|
|
|
Katedrako ikasle euskaldun zaharren artean, adibidez, Isaac Lopez Mendizabal aurki daiteke353 Ikasle erdaldunen artean, gutxi batzuk hiru lau kurtsotan egon ziren Azkuerekin, eta ez da dudarik horiek euskara maila aipagarria lortu zutela. Hori da, esate baterako Oscar Rochelten kasua, zeinak
|
bere
erdarazko lanen batean euskarazko pasarteak ere idatzi zituen354 Gisa beretsuan, Azkueren beste ikasle bat, Enkarterrietako Manuel Otadui gaztea, Euskalzale eta Euskalduna aldizkarietan artikulutxo batzuk idaztera heldu zen355 Halaber, Juan Carlos Gortazarrek, Azkueren klaseen laguntzaz, Peru Abarka gaztelaniara itzultzeko (eta Euskalzaleren moldiztegian argitaratzeko) adina euskara ikasi zuen.... Eta urteetan Ibaizabalen argitalpen lanekin lagundu ahal izan zion356 Beste hainbat erdaldun ikasle Azkueren euskarazko antzerki lanetan aktore gisa aritu ziren.
|
|
|
Huraxe zen testu administratiboetako, hezkuntzako eta sozialki gora egiteko mintzaira. Ahoz, kalean, euskara ere erabil zezaketen, baina boterearekin edo kulturarekin lotura zuen jarduera formal ia guztietan erdara zen nagusi (Diputazioetan, bando idatzietan, eskolan, aldizkarietan, eleberrietan, etab.). Izatez bizitza arruntean
|
bertan
erdaraz egiteko ohitura aski ohikoa zen jauntxo eta gisakoen artean. Beraz Euskal Herrian erdara goi zein behe mailako jardueretan erabil zitekeen bitartean euskara soilik behe mailan azaltzen zen.
|
|
2009
|
|
|
Damaso Intzak, urte asko geroago, hasierako urte haien errepasoa egiten duenean, ez dauka ahaztuta Urkixok, Olabidek eta Campionek nekez egin ohi zutela euskaraz. Artxibategian gordetzen den gutunketak ere
|
beren arteko
erdarazko komunikazioa islatzen du neurri handian.
|
|
2010
|
|
|
erdal elebidunak. Euskaraz baino hobeto (ondotxoz hobeto edo askoz hobeto) moldatzen dira erdaraz, eta erdarazko bilingual dominance configuration horrek
|
berak
erdaraz jardutera bultzatzen ditu sarri: bai beraiek eta bai beren ingurukoak219.
|