|
2009
|
|
|
Txillardegik berak idatzia zuen aurreko zenbakian honako hau, Unamunori buruz: "" Gizontasuna dario Unamuno’ri,
|
berak
erderaz ‘hombredad’ esango lukena"(...)" Gizon osoa degu. Orregatik kezkati.
|
|
2010
|
|
|
Familia gizarte gune funtsezkoari erreparatuta, ikus dezakegu familia euskaldunbeteak (belaunaldi guztietan kide euskaldunez osatuak), oro har, Mendialde euskaldunean daudela. ingurune oso euskaldunak ohi dituzte eta haurren hizkuntza sozializaziorako baldintza egoki eta lagungarriak. gazte horien euskararen erabilerak gora egin du azken urteotan. baina gazte euskaldunen erdia baino gutxiagok baizik ez du hizkuntza inguruabar aldeko horietan hazteko aukera izan. herri oso euskaldunetatik at, euskararen galeraberreskurapen prozesu historikoa gertatu den herrietan familia ez da hizkuntza gune homogeneoa izaten eta heterogeneotasuna belaunaldi berean (gurasoak, adibidez) edota belaunaldien artean (aitatxi amatxi, guraso eta seme alabak) agertzen da: ...nak, kasu) eta familia euskaldunberrituak (kide euskaldunak azken belaunaldian baizik ez dituztenak). eremu erdaldun (du) etako gazte euskaldun gehienek aurreko familia heterogeneo tipologia bietariko bat izan dute. hori horrela, euskara nekez izan da familiakoen arteko erabilera hizkuntza nagusia, hainbatetan ohikoa izan bada ere. gainera, ingurune erdaldunetan bizi dira eta horrek eraginda, adin
|
berekoen artean
erdara izan da komunikaziorako gizarte araua. hala bada, familiak eta auzo edo gizarte ingurune hurbilak (eskola barne) batera jokatzen dute haurren hizkuntza sozializazioan. batera, baina ez indar beraz. haurtzaroaz geroztik ingurunea gailentzen zaio etxekoari, gazteak egiten dituen hautuak direla medio. euskararen erabilera soziala handia denean, ingurune euskaldunaren eragina familia bidezko t... eremu erdalduneko hiztunendako eskola ezinbertzekoa da baina ez aski. adinkideen artean euskaraz hasteko eskolak ez ezik eskolaz kanpoko esparru zabalak ere jokatzen du eragingarri. errandakoaren haritik, bada alderdi bat egoera makroaren azalpena kuestionatzen duena. legez ezarritako hizkuntza eremuak egoteak eremu horien barneko homogeneotasun irudia sortu du, eremuen berezko koherentzia sendotu nahi duen ideologia. baina aztertu dugun errealitateak garbi erakusten du euskararen gizarte egoera ezin dela irizpide geografiko hutsez azaldu. hau da, zatikatze geografikoak ez dio hizkuntzaren egoera sozialari erantzuten. gazteen euskararekiko bizipenak hizkuntza eremu geografikoen arabera baino, ingurune soziolinguistikoen eta harreman sareen arabera azal daitezke. adibidez, tafallan, legez eremu ez euskaldunean, euskara (ere) lehen hizkuntza duten gazteak badira. inguru soziolinguistiko hurbilak eta harreman sozialak dira erabakigarriak eta egun nafarroan horiek ez zaizkio ezein zatikatze geografikori egokitzen. hizkuntza legeak zedarritu eremuek hiztunak hizkuntzarekiko aukera desberdinetan paratzen ditu, hiztun anitzen aukerak zailduz (adibidez, euskaraz ikastekoak, zangozako gure gaztea horren lekuko). bertzalde, ohartaraztekoa da eremu euskalduneko eta erdaldun (du) etako gazte zenbaiten adierazpenetan euskararen egoeraren aitzinean(" debeku eta mugen aurrean"," nahiz eta oso zapalduta egon"...) agertzen diren jarrerak (amorrua, harrotasuna, konpromiso kontzientea, aldarrikapena). oraindik egiteke dago nafarroako gobernuak azken hamarkadan egin duen hizkuntza politika murriztaileak hiztunei nola eragin dien argituko duen ikerketa. badirudi euskararen egoera horrek gazte euskaldunei, batzuk hazi diren normaltasunaren aitzinean eta bertze batzuek ezagutu duten egoera gutxiagotuaren aurrean, jarrera kritikoa piztu diela.
|
|
2012
|
|
|
Adibide horren bidez igar daiteke adinkideen arteko eragina arrunt onuragarria izan daitekeela erdararako joera duen haurra euskarara hurbilarazteko. hau da, taldekideen artean dagoen hizkuntza eredura edo araura doitzeko laguntzak, presioak eta egokierak izaten dira. etxean ere hizkuntza erabileraren erregulazioa gertatzen da, eta ez beti goitik beheiti, hau da, gurasoengandik seme alabengana. haurrek ere eragiten dute zuzenean gurasoen hizkuntza erabileran. Adibidez, Laurak eta danielek osatu duten familian, haiek hala adostuta, haurrak etxean euskaraz egitera jarrita daude eta haserretzen dira gurasoei
|
beren artean
erdaraz aditzen badiete: "... gainera beraiek ere aunitzetan aritzen bagara [erdaraz] haserre ematen digute:
|
|
|
Mintzaira aldetik familia den gizarte gune askotariko horretan batzuetan hizkuntza elkarbizitza formulak adostu behar izan dira, hizkuntza heterogeneotasuna nolabait kudeatu beharrez. Adibidez, egun bi haurren ama den Lola familia zabaleko kideen artean dagoen hizkuntza erabileraz (haurrek beren artean euskaraz, helduek haurrei euskaraz baina helduek
|
beren artean
erdaraz egiteaz) honela mintzo da: " Ikusten baduzu kanpotik erraten duzu, ‘jo!
|
|
2015
|
|
|
Elkarrizketatu guztiak bizi ziren euskaraz, Otxandiokoa izan ezik. Bestalde, etxean erdaldunen bat bazegoen,
|
bere
erdaran eta euskararen bilakaeran igartzen zen aldagai hori.
|
|
|
Modu horretan, euskarari uko egin eta erdaraz hitz egitea sozialki gora egiteko baldintza bihurtu izan dute, guk geuk ere sinesteraino. Aurreiritziz jositako hiztunak gara, gizalegea, errespetua edo begirunea4 erakutsi behar izaten diogu parean daukagunari, eta
|
berak
erdaraz hitz egitea nahikoa izaten da geuk ere hala egiteko. Euskaraz ikasi dugu bai, baina ez digute erakutsi hizkuntza hori erabiltzen gure solaskidea beste hizkuntzaren batean mintzo denean (Suay; 2008: 116).
|
|
2016
|
|
|
Aldagai honengatik ikusi dut alde handiena: Aiatik kanpokoen arteko elkarrizketetan gehiago dira
|
beren artean
erdaraz egiten dutenak euskaraz egiten dutenak baino (%50 eta %41, hurrenez hurren). Aitzitik, soilik Aiakoak daudeneko elkarrizketetan oso zabala da euskararen erabilera (%84).
|
|
|
Aldagai honengatik ikusi dut alde handiena: Aiatik kanpokoen arteko elkarrizketetan gehiago dira
|
beren artean
erdaraz egiten dutenak euskaraz egiten dutenak baino (%50 eta %41, hurrenez hurren). Aitzitik, soilik Aiakoak daudeneko elkarrizketetan oso zabala da euskararen erabilera (%84).
|
|
|
Mugimendu bortitz haien aldean txikia da oraingo migrazio balantzea, baina herri giro arruntean euskara nagusi den (edota orain puntura arte hala izan den) hainbat lekutan eragimen bizikoa gertatzen ari da: euskal erdal bikoteak ugarituz doaz, bertako (edo kanpoko) erdaldun jendea dator bertan bizi izatera joaten
|
bertakoak
erdara nagusi den esparruetara biltzen ari dira; hots, orain ere aurrera darrai dislokazio demografikoak; zerrendako c) elementu horrekin batera d) eta e) faktoreak dira, egungo egunean, bortizkien eragiten ari direnak215.
|
|
|
Mugimendu bortitz haien aldean txikia da oraingo migraziobalantzea, baina herri giro arruntean euskara nagusi den (edota orain puntura arte hala izan den) hainbat lekutan eragimen bizikoa gertatzen ari da: euskalerdal bikoteak ugarituz doaz, bertako (edo kanpoko) erdaldun jendea dator bertan bizi izatera joaten
|
bertakoak
erdara nagusi den esparruetara biltzen ari dira.
|
|
|
Prozesu horren seinaleetariko bat zera da: etxean, gero eta maizago, gurasoek
|
beren artean
erdaraz egitea.
|
|
2019
|
|
|
2008 inguruan, eginak genituen esperimentu batzuk familiaren esparruan, etxeko hizkuntzan eragin nahian, eta baita udalean ere udal langileen ahozko harremanak euskaraz garatu zitezen–, baina kalearen zabalean ez, eta kosta egin zen ulertaraztea, baina utzi zuen bere arrasto txikia. ...k euskaraz bizitzeko aukerak badituztela eta euskaraz bizitzeko aukera uste baino handiagoa dela ikusarazi edo sentiaraztea. horrekin batera, euskaraz ulertu bai baina euskaraz hitz egiteko zailtasunak dituenari, ikusarazi nahi izan zitzaion ez duela zertan besteen jarduna erdaldundu, berak ulertzen badu, besteek euskaraz egin dezaketela, eta horrela bere euskara ere hobetu egingo duela, nahiz eta
|
berak
erdaraz hitz egin.
|