|
2001
|
|
|
Nire ustez, txirularen, zitararen, zitararen laguntzaz abestearen edo rapsodikaren arteetan, ez duzu inoiz gizonik ezagutu Olinpo12 edo Tamio13, Orfeo14 edo Femio15 Itakako rapsodari buruz adierazpen zehatzak egiteko gai dena, baina Efesoko lonen gainean zer esan jakin gabe aurkitzen denik, eta lonek ondo zer deklamatzen duen eta zer gaizki guri adierazten ez dakienik. lon. Honi dagokionez ez dut zure aurka ezer esatekorik, Sokrates; baina, hala ere, beste honetaz jabetzen naiz, hots, Homerori buruz gizonek esandakoen artean nik esaten ditudala ederrenak, eta
|
berari buruzko
nire ideiak ugariak direla; eta denek baieztatzen dute Homerori buruz ondo hitz egiten dudala, baina gainerakoei buruz, ez. Azter ezazu, bada, zer esan nahi duen honek.
|
|
2003
|
|
|
Maitasuna bakarra izango balitz, ondo legoke; ez da bakarra ordea, eta bakarra ez izanik, zuzenago da aurrez esatea nor goretsi behar den.
|
Beraz
ni saiatuko naiz hori zuzentzen, lehenik zein Maitad sun goretsi behar den esanez, eta gero jainkoarentzako modu egokian goretsiz.
|
|
|
Jainkoen artean gizakien lagun handiena baita, d gizakien laguntzaile izanik eta gaixotasun horien mediku zeinak sendatuz gero gizateriari zorion handiena gertatuko litzaiokeen.
|
Beraz
ni saiatuko naiz zuei bere boterea azaltzen, eta zuek gainerakoen irakasle izango zarete.
|
|
|
— Ezinezkoa da bada —esan omen zuen Sokratesek—, zuk ni goretsi nauzunez, orain nik nire eskuinekoa goretsi behar dut, beraz Agaton zure ondoren etzaten bada, ez al nau bada
|
berak
ni berriro goretsiko, nik bera goretsi beharrean. Utzi bada, jeinuzko hori, eta ez ukatu mutikoari jelosiagatik nik bera gorestea, bera goresteko irrika bizian nago-eta.
|
|
|
Zentzuna (bere arauetatik independentea dena) ikerkuntza programen metodologiarekin konbinatuz, lehenaren onargarritasun intuitiboa erabiltzen du bigarrenari eusteko eta horrela anarkismoa razionalista ospetsuenen garunean kontrabandoan sartzeko. Horretan
|
bera
ni baino askoz ere eraginkorragoa da, razionalistak berez ez baitira gauza anarkismoa onartzeko mozorrorik gabe aurkezten zaienean. Egunen batean, jakina, ulertuko dute zer egin zaien.
|
|
2004
|
|
|
Honela, bada, pentsamenduaren oinarrizko egitura unibertsalaren bila dabilela, zalantzarik zalantza, Ni hutsaren aurkikuntzak eman dio helduleku argi eta segurua. Ni horretan aurkitu du instantzia bat beharrezkoa dena edozein ezagutze prozesu razionali ekiteko; baina hori ez da nahikoa izango, berak ez du zalantza prozesua hasi
|
bere
Ni hutsean geratzeko eta naturaren munduari bizkarra emateko. Ez dugu ahaztu behar zientzia errealitate naturalei dagokiela eta zientzia, eta ez fedea, dela, berak oinarritu gura duena.
|
|
|
Eta Jainkoaren natura kontuan izanda ez zait iruditzen litekeena denik
|
berak
niri eman diezadan inperfektua izango den ahalmen bat, hau da, dagokion perfekzioren bat faltako duen ahalmena.44
|
|
|
Badago susmoa badela ustezko ni fisiko horretaz gain, urrunago, geratzen den errealitatea; baina, oraingoz, hori susmoa besterik ez da, eta eginahal guztiak eginda ere Descartesek ezin izan du irten orain arte eman dituen urratsetan
|
bere
Ni horretatik kanpo iradokitzen zaion mundu higikor horretarantz. Eta irtetea lortzen ez badu, ez al dago arriskua higiezintasunera kondenatuta geratzeko, hots, naturaren munduaz inolako argitasunik emango ez duen planteamenduetan geratzeko?
|
|
|
Esan dezakegu puntu honetan Platonengandik urrun xamar dakusagula Descartes, kontuan izanda harentzat dialektikak hartzen zuen garrantzia, lehentasuna hobeto esanda, egitasmo razional bat gorpuzteko unean. Bere burua itxita
|
bere
ni huts horretan, ideia huts eta aldaezin baten atzetik, ezinezkoa egingo zaio Descartesi elkarrizketa arrazoizko dimentsioan sartzea. Definizio zehatza, argia eta bereizia, arrazoizkotasunaren osagai garrantzitsua izango balitz ere, ez luke garrantzi gutxiago izan egitasmo razional baten oinarrian iritzien aniztasunak eta ikuskera ezberdinen arteko erkaketak; eta, zalantza barik, ezagutza praktikoaren alderdi honek elkarrizketaren, eztabaidaren, kontrajartzearen euskarri sendoan du iturria.
|
|
|
Horrek denak ondorio nagusi bezala ekarriko du Jainkoa izango dela, Descartesentzat, egiaren azken bermea eta iturria. Hau da, egiaren bermea izango litzateke badela zerbait berez existitzen dena (ni existitzen banaiz behintzat), bat dena, aldatzen ez dena, amaigabea, betierekoa, aldaezina, burujabea, ezagutza gorenekoa, ahalguztiduna,
|
bera
nire eta existitzen diren gainerako gauza guztien (egia bada existitzen direla) sortzailea delarik. Egia esan, Descartesek horrela kristautasunaren akats bera errepikatzen duela esan dezakegu, errua gizakiarengan eta ez Jainkoarengan ipintzean.
|
|
2005
|
|
|
Giza garapena, beti ere, gizabanako guztien eta bakoitzaren berezko barne potentzialitate batetik abiatutako auto formazio edo auto errealizazio bat bezala bakarrik da posible: " Gizaki bakoitzak, hau egiaz ona bada ere, gizaki hobeago bat dakar bere baitan, oraindik errealagoa den
|
bere
Ni-a osatzen duen bat" 26 Modu honetan iristen da Humboldt gizakiaren" ideal indibidual" batez hitz egitera: honen haritik," gizakiaren ezagutza" jarduera berezi bezala kontsideratzen du, zeinek" subjektuaren baitan idealerantz hobetzeko gai den hura bilatzen" duen; eta gainera, gizakiaren" formazioa edota hezkuntza" zeregin dinamiko bezala ulertzen du, honen humanizazio prozesua" oinarritzera, garbitzera eta handitzera" zuzenduta dagoena27 Garapen prozesu honetan, beti ere, gizakiak unibertsala denaren eta singularra denaren arteko oreka errespetatuz jokatu behar du, hau da, leial izan behar du bai humanitateak berak dakarzkion exijentzia orokorrekin bai giza-indibidualitate bezala berak bertan dituen exijentzia partikularrekin.
|
|
|
Hizkuntzak Ni eta Munduaren arteko bitartekari lana egiten du. 4, Hizkuntzaren baitan du gizakiak bere formaziorako aukera, bere mundu ikuskera zabaltzeko eta
|
bere
Ni-a lantzeko aukera, baina baita berak bere buruaren ulermena irekitzeko aukera ere. 5, Hizkuntza, organu konfiguratzaile bezala, beti da ‘energeia’ edo espirituaren tentsio iraunkorra.
|
|
2011
|
|
|
Etenik ez du jasaten pentsamenduak etena ezereza baita, eta ez dena ez da eta ez dena ez da pentsagai, baina etenak narama, etenak hiltzen nau bizian hilik. Pentsa daitekeena eta izan daitekeena biak bat dira pentsatzen ari naiz, beraz banaiz; banaiz,
|
beraz
ni ere pentsatzen ari naiz, dio astoak ere, pentsatzea izatea da, izatea pentsatzea; eta pentsatzen ez badut, ez naiz; beldurra ematen du ez pentsatzeak ez pentsatu, diote ekialdeko budistek zein yogazaleek pentsamenduak hil egiten du, ez pentsatzeak bizi, ez pentsatzetik sortua da orotan oro pentsatzeak hiltzen du orotan oro.
|
|
2017
|
|
|
Hor dago, ikusi dugunez, 7 asmo txarraren jatorria. Beraz, kontua ez da bakarrik nire burua ezin ezagut dezakedala; areago, nire izateak berak egiten dit ihes, nahiz eta nire izatearekiko ihes hori
|
bera
ni naizen, eta ez naiz ezer guztiz. Hor ez dago ezerez huts bat besterik, nolabaiteko osotasun objektibo bat inguratzen eta azaleratzen duena, eta munduan nabarmentzen dena, egiazko sistema bat, bitartekoen antolaketa bat jomuga baten inguruan.
|
|
|
Baserri hori mendi kaskoan, miliziako soldaduei begira dirudiena, ziurra da etsaiak okupatu duela, baina ez da ziurra soldadu etsaiek une honetan leihoetatik zelatatzea. Gizon horrek, bere oin hotsa entzun baitut atzean, ez da ziurra
|
berak
niri begiratzea, aurpegia biratuta eduki dezake, eta begirada lurrean edo liburu batean finkatuta; eta azkenik, modu orokor batean, nigan finkatuta dauden begiak, ez da ziurra begiak izatea, izan daitezke benetako begien ‘antzera eginak’ Hitz batean esateko, begirada ez al da orduan probable bihurtzen begiratua senti naitekeenez gero, hala izan gabe. Eta Bestearen existentziaz dugun ziurtasun osoak ez al du hartzen, horrenbestez, tankera hipotetiko hutsa?
|
|
|
Zer da funtsean, beraz, gezurretan agertu dena eta suntsitu egin dena alerta faltsu horretan? Ez da ez Beste subjektua eta ezta
|
bere
niganako presentzia ere: Bestearen faktikotasuna da, alegia, Bestearen lotura kontingentea izate objektu batekin nire munduan.
|
|
|
Agertzen zaidana, orduan, eta berarekin tronpa naitekeena, ez da ez Bestea eta ezta Bestearen nirekiko lotura erreala eta konkretua ere, baizik eta hori bat gizon objektu bat adieraz dezakeena edo ez. Probablea baino ez dena zera da, Bestearen distantzia eta hurbiltasun erreala, alegia, ez dira zalantzagarriak ez bere objektutasuna ezta
|
bera
nik zabaltzen dudan munduaren parte izatea ere, zeren nire agertze hutsarekin egiten baitut Bestea ere agertzea. Kontua da objektibotasun hori munduan eratzen dela ‘Bestea hor nonbait munduan’ bezala.
|
|
|
Kontzientziarentzat, Bestea norbere buruaren ukapen bezala baizik ez da existitzen. Baina, hain zuzen, Bestea ere berarentzat bere burua denez, bakarrik izan daiteke nire baitarako eta nire baitatik nire buruaren ukapen, noiz eta
|
bera
ni ukatzen nauena bera den. Nik ezin dut kontzientziarik atzeman eta irudikatu ni atzematen ez nauenik.
|
|
|
Eta ni, horrela, berreskuratu egiten naiz, ezin baitut izan objektu batentzako objektu. Ukatu ez dut inola ere ukatzen Bestea nirekin erlazioan dagoenik bere ‘barnealdetik’, baina
|
berak
nitaz duen kontzientzia kontzientzia objektu bat denez, eraginkortasunik gabeko barnealde baten modura ageri zait: bera ‘barnealde’ horren beste ezaugarrietako bat besterik ez da, eta konpara daitekeena inprima litekeen pelikula batekin argazki tresna baten kamera ilunean.
|
|
|
‘subjektu inpertsonal’ baten elementua, ‘absente maitea’ edo ‘gizon hori’ konkretu bat. Bestearen objektibatze mota eta bere ezaugarriak kasuan kasu erabakitzen dituena zera da, aldi
|
berean
nire situazioa munduan eta bere situazioa, alegia, gutako bakoitzak antolatu dituen tresna sareak eta batari zein besteari mundua atzeko planoan dutela agertzen zaizkigun hori guztiak. Horrek guztiak faktikotasunera garamatza.
|
|
|
Baina, beste alde batetik, nire buruaren ezeztapenaren aldibereko, Besteak ukatu egiten du
|
bera
ni denik. Bi ezeztapen horiek ezinbestekoak zaizkio Bestearentzako izateari eta ezin batera ditzake inongo sintesik.
|
|
|
Gorputza kontzientziaren ekintza tresna da: nik ezin dut aldi
|
berean
nire gorputza bat batekotasunez ‘bizi’ eta objektu gisa ikusi (edo mintzatu eta nire jarduna entzun, adibidez). Kontzientziaren bat batekotasunak existentziaren aspektu guztiak batzen ditu eta ez da bere buruaren lekuko; bat egiten du bere gorputzarekin.
|
|
|
Kontua zera da, Besteak bere erara antola badezake bere mundua eta nik ikusten dudana ikus badezake, orduan ni ere ikus nazake. Ordea, Besteak begiratzen badit, bera subjektu delarik izan behar du (eta, beraz,
|
berak
ni objektutzat hartzen nauelarik). Baina nik ezin dut Bestea atzeman bere objektua baldin banaiz (eta, ondorioz, subjektu ez banaiz).
|
|
|
traba, zenbait ekintza berritara behartuko baitu (niganantz hurbiltzera, piztera); bitartekoa, kale itsuan aurkituz gero, ni ‘harrapatua bainaiz’ Bestela esateko, Bestearen kontra bideratutako ekintza oro, printzipioz, nire kontra balia dezakeen bitarteko bat izan daiteke Bestearentzat. Hain zuzen ere, nik Bestea atzematen dut ez
|
berak
nire ekintzaz egin dezakeenaren ikuspegi garbi batekin, baizik eta beldur batekin nire posibilitate guztiak anbibalenteak balira bezala bizi dituena. Bestea nire posibilitateen heriotza isila da, eta heriotza hori bizi dut munduaren barruan ezkutatuta balego bezala.
|
|
|
Baina Bestea bila datorkit berarekiko distantzia jakin batera eratzeko. Besteak eratzen nauenez berarekiko sei metrora,
|
bera
niri distantziarik gabe egiten zait presente. Horrela, gauzekiko eta Bestearekiko nire distantziaren esperientzian bertan, Bestearen presentzia distantziarik gabea bizi dut.
|
|
|
horrelako espresioek ‘ezagutu’ eremura ginderamatzakete berriro, eta hori printzipioz jokoz kanpo geratu da. Baina, gainera, nire kabuz burutzen dudan askatasun bizipen konkretu oro nire askatasunaren bizipena da, kontzientziaren jabetze konkretu oro nire kontzientzia (ren) kontzientzia da; ‘kontzientzia’ adigaiak
|
berak
nire kontzientzia posibleetara igorri besterik ez du egiten. Izan ere, hitzaurrean11 ezarri dugun bezala, askatasunaren eta kontzientziaren existentzia aurretik doa eta baldintzatzen du bere esentzia; eta, ondorioz, esentzia horiek nire kontzientziaren eta nire askatasunaren adibide konkretuak besterik ezin dituzte barne hartu.
|