|
2002
|
|
|
Bere eraikin propioak, bere leku fisiko propioak
|
behar
ditu Euskal Unibertsitateak.Ez da ghettoa erreibindikatzen dudana. Umea jaiotzea umekia eraikin propioarenjabe egitea da.
|
|
|
Eta zergatik bosturtekoak ordaintzen ez dizkidaten galdetzen baldin badut, erantzuna oso antzekoa da; hala ere, euskaraz aritu
|
behar
dugu euskal testugintzan, geure borondatez.
|
|
|
Esan bezala, hutsuneek edo gabeziek Euskal Herriari osoari eragiten dioten heinean, konponbideak ere bere osotasunean hartu
|
behar
du Euskal Herria. Iztuetak, ildo beretik, ondoko baieztapen hau egin du:
|
|
2003
|
|
|
Unibertsitateko Euskal Kultur Taldeen iritziz, barrutiak honako ezaugarri hauek izan behar zituen: autonomia, ikasketa plan berezituak, irakasleria propioa osatzeko aukera, beharrezkoak ziren fakultate guztien sorrera, lurraldeen arteko oreka eta euskara unibertsitateko maila guztietara zabaltzea, ikasgaiak euskaraz eta gaztelaniaz eskainiz1 Euskal Unibertsitateak Hego Euskal Herriko lau lurraldeak batu
|
behar
zituen Euskal Barrutiaren aldeko gehienen iritziz, mendeetako zatiketa eta euskaldunen batasun eza gainditzeko lehen urrats modura2 Aldarrikapenaren aurkakoek bi arrazoi azaldu zituzten beren jarrera argitzeko: Nafarroa ezin zela euskal barrutian sartu eta barruti bakarrak Araba eta Gipuzkoa Bilboko Unibertsitatearen menpe jarriko zituela.
|
|
|
Santamariaren 1974ko hitzak erabiliz, Unibertsitateak Euskal Herriaren kulturazaleen gosea ase behar zuen, azken horiek «behar duten buruzko janaria ematen ez dienean, beste kultura baten bila joan behar dute hauek, nahiz ta nahiez»10 Edozein kasutan, unibertsitate osoa izan behar zuen (fakultate klasikoak izango zituen, eta Euskal Herriari eta munduko beharrei zegozkien ikerketa guneez hornituta) eta Euskal Herriaren berezko ezaugarriak (hizkuntza, legedia, historia, bizimoduak eta abar) aztertuko zituzten, beste edozein unibertsitateren ahalmenekin11 Bazeuden, aldiz, funtsezko desberdintasun bi: zein harreman izan
|
behar
zuen Euskal Unibertsitateak indarrean zegoen Unibertsitate ofizialarekin eta zein zen euskararen tokia eredu horretan.
|
|
2007
|
|
|
inperioraren gainbeheran, periferiaeta kolonia ohiak batera ikusi behar dira. Espainiar nazionalismoaren argitaraulertu
|
behar
dugu euskal nazionalismoa eta biak Europan nagusi izan zen frantziarereduaren aldean. Guztiotan modernizazioaren eta estatalizazioaren ondoriozbaztertzen ari ziren klase eta taldeak nazioaren muina irudikatzeko baliatu ziren.Mailaka ikusi ahal dugu hau edo zentro periferia ardatz batean:
|
|
|
Berriro herria zibilizatzearenbeharra: «Tambien aqui hay que fraguar y remachar la raza, hay que hacer el pueblo.Y se hace dandole sentido universal y humano y civil de españolidad»70 Euskaraeta euskal baserritarkeria ehortzi eta bere burua erdaldun
|
behar
zuen euskal jendeak. Euskarari eustea modernitateari uko egitea baino ez zen.
|
|
|
Ataka gaitza euskal identitate eta kulturarentzat:
|
behar
baitu euskal jendeakideologia; batik bat gaurko fetitxe engainagarriei aurre egiteko. Aldarrikatu behardugu. Euskal Herrian euskaraz?, baina ez erakunde ofizialen belarrietan, euskaltzaleen belarrietan baizik.
|
|
2011
|
|
|
Madrilen, aldiz, Amaia Urkia izan zen lehenengo korrespontsala. Sortzen zuen albiste bakoitzahegazkinez bidali
|
behar
zuen Euskal Herrira, alde batetik testua eta bestetik irudiak.Durangon zeuden bere lankideek muntatzen zuten ondoren berria, artean Urkiak ezbaitzuen edizio gela propiorik Madrilen.
|
|
2012
|
|
|
Baina nola eman kohesio kulturala hain plurala eta konplexua den euskalgizarteari? Nire ustez, balizko Euskal Estatu batek ziurtatu
|
behar
du Euskal Herrianbizi diren nortasun sentimendu, kultur adierazpide edota nazio identitate guztiekgaratzeko aukera dutela, baina, era berean, Euskal Herriaren izaera ziurtatu behardu. Eta horrek esan nahi du bereziki euskarazko adierazpen kulturalak babestubehar direla; hain zuzen ere, euskal kulturaren gutxiagotasun edota mendekotasunegoera gainditu beharra dagoelako.
|
|
|
Azkenik, argi izan
|
behar
dugu euskal kultura sendotzeko, esparru kulturalguztietan, euskarari orain duen baino sarbide handiagoa eman behar zaiola.
|
|
|
Alde horretatik, gogoratu
|
behar
dugu Euskal Herrian badirela hainbat faktore, bizi kalitatea etengabe degradatzera daramatenak, haren BPGaren maila, biziitxaropena edo hezkuntza maila oso altuak izan arren (Giza Garapenaren Indizearenoraingo neurtze adierazleak).
|
|
|
Kutxabank eta Euskal Herriko beste finantza erakunde batzuek baliabidegehiago bideratu
|
behar
dituzte euskal ekoizpen ehuna indartzera, batez ere ETEakindartzera. Edonola ere, komenigarria da Kutxen eginkizuna garapen endogenoarenikuspegitik defendatzea, hau da, euskal aberastasun sozial eta produktiboasustatzearen ikuspegitik.
|
|
|
Agerikoa ematen du, ildo horretan, hartu beharreko neurri zehatzek desberdinakizan
|
behar
dutela Euskal Herrian, bestelako eskualde politika eremuetan planteadaitezkeenekin alderatuta. Ez bakarrik eskualdeen arteko desberdintasunenondorioz, tamaina, ekonomia egitura, kanpora begirako zabalpen, aurreztekogaitasun eta abarri dagokienez.
|
|
|
Gure testuinguruan eta koiuntura hurbilean kokatuta, espainiar eta europarkrisian, lehenik eta behin?, esan
|
behar
dugu Euskal Estatua ezin lor daitekeelaindependentzia fiskalik gabe, bere eskubide, eskumen eta botere ekonomikoakberetzat gorde gabe. «Washingtongo Kontsentsua» behin eta berriz aipatzenbadugu, horren arrazoia da berak esaten digula zer ez dugun onartu behar, ezin onarditzakegun exijentzia inperialistak ezartzen dizkigula; izan ere, hor amore emanezgero, «interbenitutako estatu» bat izango ginateke, baliabide propio nahikorikgabe politika aurrerakoiak alderdi guztietan garatzeko, batez ere herri langilearenhegemonia indartzera zuzendutako politikak garatzeko.
|
|
|
Sarritan ere, eskoletako curriculuma klase, klase zati eta bestelako talde sozialen hitzarmen eta akordioen emaitza izango da, gatazkak sortzen duen erresistentziaren edo aurkakotasunaren ondorioa, alegia.Egoera hau, hala ere, egoera gatazkatsua da, hegemonia irabaziz lortzen baita.Estatuan gauzatzen dira gatazka horiek guztiak eta Estatuak bai talde aliatuenbai aurkarien hainbat interes gradualki jaso behar ditu, bere legitimitateak iraundezan. Lorpen bide horretan kokatu
|
behar
dugu euskal curriculumaren eta euskaldimentsioaren curriculumaren artean dagoen aldea.
|
|
|
Sarritan ere, eskoletako curriculuma klase, klase zati eta bestelako talde sozialen hitzarmen eta akordioen emaitza izango da, gatazkak sortzen duen erresistentziaren edo aurkakotasunaren ondorioa, alegia.Egoera hau, hala ere, egoera gatazkatsua da, hegemonia irabaziz lortzen baita.Estatuan gauzatzen dira gatazka horiek guztiak eta Estatuak bai talde aliatuenbai aurkarien hainbat interes gradualki jaso behar ditu, bere legitimitateak iraundezan. Lorpen bide horretan kokatu
|
behar
dugu euskal curriculumaren eta euskaldimentsioaren curriculumaren artean dagoen aldea.
|
|
2015
|
|
|
Bestalde, Eusko Jaurlaritzak EuropakoBatasunera edo Europako Justizia Auzitegira joko zuela iradoki zuen, Euskal Selekzioak futbolekitaldietan lehiatu ahal izateko. Orotara, Eusko Jaurlaritzaren Kirol Zuzendariak berretsi zuenESAITek 2008an esan zuena, hots, Gabonetako adiskidantza partida soilen zikloa amaitua zela, eta horrez gaindiko urratsak egin
|
behar
dituela Euskal Selekzioak. Horretan badago adostasunik.
|
|
2017
|
|
|
Kinka horretan, EAE ko auzitegiek emandako erantzuna ez da berdina izan, izan ere, Bilbokoak Urkijoren helegitea babestu zuen argudiatuz udaletxeko aktek, erreprozitate printzipioa? bete
|
behar
zutela Euskal Herritik kanpo ulertuak izan zitezen; baina aldi berean, Donostiakoak euskarak duen estatus ofiziala lehenetsi zuen, euskara hutseko aktak bidaltzeko praktikak legez (behin behinekoan) babestuz11 Bukatzeko, Urkijok Gipuzkoako Foru Aldundiko euskararen erabilera eta beharrezkotasuna finkatuko zuen plan ofizialari ere helegitea aurkeztu zion, eta plan soil bat bazen ere, argi ikusi ze...
|
|
|
Eskerrak eman nahi dizkiogu Eusko Jaurlaritzari GIC IT erreferiantziadun IkerketaTaldearen laguntzagatik eta Ekonomia eta Lehiakortasun Espaniako Ministerioari MAT2016 Pproiektuagatik. Era berean, eskertu
|
beharrekoak
ditugu Euskal Herriko Unibertsitateko SGIKERzerbitzu orokorrak, neurketa guztiak han burutu baitira.
|