|
2000
|
|
|
Garai batean bertso paperak Jainkoari argitasuna eskatuz hasten ziren eta gaur horri ez zaio kasurik egiten, hoztasun hori etorri delako. Gainera bertsolariak zerbait esan egin
|
behar
du eta askotan mahaian apaizen bat baldin badago, haren gorabeherak kantatzeko aitzakia bihurtzen dira, jendeari barrea eragiteko.
|
|
|
Olariaga, Zabaleta, Urmeneta, Mattin... komikigintza eta ilustrazioak gurean eman dituen izenik nabarmenenak orriotan arituak dira. Izen hauek topatzeko 70eko hamarkadaraino joan
|
behar
dugu eta, hala ere, lehenago hainbatek ipini du bere umorea aldizkarian.
|
|
|
Euskalkiek bizitasuna eta jatortasuna besterik ez diote ematen batuari. Euskara batuak irautea nahi badugu, bizitasunez eta erraztasunez jantzi
|
behar
dugu eta hori euskalki guztietatik jaso behar du. Ez da erraza euskalkien lekua zein behar duen izan adostea baina horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan behar dugu apurka.
|
|
|
Teatro lan baten ahozko hizkuntza bat egingo da eta lagun artean tabernan zaudenean beste bat. Aldizkari batean ere, kooperatiben gainean zabiltzanean euskalki jasoa erabiliko duzu eta txiste bat kontatzeko horrek ere aldizkarian bere lekua izan
|
behar
du eta beste maila bat.
|
|
|
Xuxen apurka aberasten joan litzateke, batetik ahal denik eta gehien uztartzeko euskalkiak euskara batuan, kazetari gazteek euskalkien ekarria modu naturalean jaso dezaten, eta euskalki jasoa horrelako euskarri informatikoan gera dadin. Ditugun aukeren erabileraren txipak piztuta eduki
|
behar
ditugu eta Euskaltzaindiaren babesarekin, emaitzak etorriko dira.
|
|
|
Batzuen iritziz, apaizek munduaren haratagoko arazoaz arduratu
|
behar
dute eta ez hemengoaz. Hori, batez ere, Madrilen diote.
|
|
|
Setien hurbilean irabazi egiten duen pertsona da. Euskal Herrian erreferenteak
|
behar
ditugu eta Setien erreferente erlijioso eta etikoa da. Ez da ohiko euskal nazionalista, baina bere diskurtsoa euskalduna da.
|
|
|
Hori kontuan izanik, eta XXI. mendea euskararen mendea izatea nahi baldin badugu behintzat, 1998ko irailean abiatu zen prozesu politiko berriaren aurrean euskalgintzak ere jarrera bultzatzailea izan
|
behar
duela eta bere baliabide guztiak martxan jarri behar dituela ohartzen gara. Gogoeta honek presoenganako elkartasuna adieraztera bultzatu gaitu, horixe baita momentu honetan prozesua oztopatzeko Paris eta Madrilgo Gobernuek darabilten jukutria, hau da, Euskal Herriak demokratikoki erabakitzeko duen eskubideari jartzen dioten traba.
|
|
|
Egungo egoeraren balantzeaz gain aurrerantzean jorratu beharreko ildoak eta bultzatu beharreko aldaketak mahaigaineratu dira bertan.Euskalduntzearen egungo nahiz etorkizuneko erronketara egokitzeko AEK k bere egituraren berrikuntza du, batetik, helburu. Bere egitura enpresariala sendotu
|
behar
du eta barne funtzionamendua eta komunikazioa hobetzeko ahaleginak aurreikusi dira.Bestetik, ikasleria aldatzen ari den neurrian, AEK k bere eskaintzaren bilakaera eragin behar du eta Didaktika Taldea berrikuntza garrantzitsuak ezartzeko prestatzen ari da.Modernizaziorako ordua da AEK n.
|
|
|
Egungo egoeraren balantzeaz gain aurrerantzean jorratu beharreko ildoak eta bultzatu beharreko aldaketak mahaigaineratu dira bertan.Euskalduntzearen egungo nahiz etorkizuneko erronketara egokitzeko AEK k bere egituraren berrikuntza du, batetik, helburu. Bere egitura enpresariala sendotu behar du eta barne funtzionamendua eta komunikazioa hobetzeko ahaleginak aurreikusi dira.Bestetik, ikasleria aldatzen ari den neurrian, AEK k bere eskaintzaren bilakaera eragin
|
behar
du eta Didaktika Taldea berrikuntza garrantzitsuak ezartzeko prestatzen ari da.Modernizaziorako ordua da AEK n.
|
|
|
Arte grafikoan lan egiten dut, eta proiektu hau egiteko ideia surf postal batzuk egin
|
behar
nituela eta bururatu zitzaidan. Ez dago horrelakorik hilharrien inguruan.
|
|
|
Kanpora zabaltze horretan, bai behintzat. Idazle batek bere lana kanpora atera nahi badu, bere aldetik mugitu
|
behar
du eta, egia esan, batzuk ari dira arrakasta lortzen. Bernardo Atxagak ireki zuen bidea helduentzako literaturan, eta esaterako, Anjel Lertxundi ere ari da zabaltzen bide hori.
|
|
|
HEGOALDEAN gertatutako kale borroka kasuak Espainiako Entzutegi Nazionalak epaituko duela erabaki du auzitegi horretako Penaleko Bigarren Epaitegiak. Kale borrokarekin lotutako epaiketa bat medio, Iñigo Iruin abokatuak, kasu hauek lurralde auzitegietan epai zitezen eskatu zuen, terrorismo delituaren tipifikazioak erakunde baten
|
beharra
duelako eta kasu hauetan ez zegoela horrelakorik argudiatuz. Epaiaren arabera, ostera, era horretako delituak" ez dira terrorismoaren ohiko kontzeptuaren barruan sartzen baina biolentzia politikoaren bokazio eztabaidaezina dute".
|
|
|
Gerra zibilaren hasieran futbol partida oro bertan behera geratu ziren, baina Euskal Gobernuak hegazkin propio bat
|
behar
zuela eta, 1937ko hasieran ANV eta EAJ (berez Euzko Gudarostia izenez) alderdien arteko lagun arteko norgehiagoka batzuk antolatu ziren. Jendearen aldetik erantzuna ezin hobea izan zen eta 22.000 pertsonek San Mames lehertzear jarri zuten.
|
|
|
Gaia garrantzi handikoa izan arren, honen atzean dira une politikoaren goritasuna eta, funtsean, Diputazioko gobernuak EHrenganako duen menpekotasuna. Alegia, batzuetan EHk irentsi
|
behar
duela eta beste batzuetan EAJk eta EAk. A erabiltzaileengan behintzat ez da haserrerik izango, hori seguru.
|
|
|
" Zelan tapatu behar dugu zuloa?". Eta hurrengoan 600 atera
|
behar
dituzu eta hurrengoan 700 Jendearengana beste era batera heltzen zarenez, oso hurbilekoa denez, erantzun ona du.
|
|
|
Bai, baina hain ona ez dena obsesionatze hori da: idazle profesionalik ez daukagu eta guk idazle profesionalak
|
behar
ditugu eta hori guztia...
|
|
|
Eta zentzu horretan badira erreferentziak. Zure gustuko idazleak aurkitu
|
behar
dituzu eta gero erail, zure bidea aurkitzeko. Eta musikak ere badu eragina.
|
|
|
Ur bazterretik jarraitu behar duzue Palado baserrien inguruetara iritsi arte. Jabego pribatu hau igarotzeko hesiaren ondotik igotzen den bidea jarraitu
|
behar
duzue eta bertatik segi berriro uraren ondora jaitsi arte. Itsasadarrera iritsi baino piska bat lehenago, mendian gora abiatzen den bide bat ikusiko duzue.
|
|
|
Alternatiba hau burutzeko bitartekorik ez duzuenok, ibaian gora egin duzuen zati hori atzerantz errepikatu
|
behar
duzue eta lehen aipatu dugun Palado baserrien sarreratik hurbil dagoen bidetik gora abiatu behar duzue. Bide honetatik, gizakiak landatutako eukaliptoak eta pinuak, berez sortuak diren haritzak, lizarrak, gaztainondoak, astigarrak... nahastuak azaltzen dituen baso zoragarrian barrena, poliki poliki altuera hartzen joango zarete.
|
|
|
mahai bat osatzearen aldekoak direla baina mahai horretan PP egon behar dela eta PP egon ezik beraiek ere ez direla egongo. Horrexegatik diogu, mahai horretan ez dela aurrebaldintzarik jarri behar, norberak bere edukiak eraman
|
behar
dituela eta askatasun osoz eztabaidari ekin.
|
|
|
Horrez gain, beste hausnarketa bat ere egin behar da, ea ez ote ziren aberrigintza eta bake prozesua nahastu. Beharbada ez diogu ondo azaldu gizarteari, bake prozesu batek bere abiadura eta erritmoak izan
|
behar
zituela eta aberri eraikuntzak beste eduki batzuk zituela. Lizarra Garaziko akordioa ere, batzuek horrela ulertaraztea nahi izan zutelako, aberri eraikuntzarako tresna gisa saldu dute eta indar abertzaleek ere ez dugu jakin izan korapilo horretatik ateratzen.
|
|
|
* Teklatua: 25° baino okerdura gutxiago izan
|
behar
du eta teklen 3 lerroak ez du 30 mm baino garaiera gehiago izan behar. Besoen eta bizkarraren tentsio estatikoa gutxitzeko, oso garrantzitsua da eskuak pausatzekoa izatea, gutxienez 10 cm. ko sakonerarekin.
|
|
|
* Hankak jartzekoa: erabiltzen baldin bada, horizontalarekiko 0° eta 15° bitarteko okerdura aldagarria izan
|
behar
du eta, gutxienez, 45 cm. ko sakonera. Gainazalak irristagarria izan behar du.
|
|
|
Hau jende askori gertatzen zaio. Baina tipo batek luzemetraia bat egin
|
behar
badu eta musikagilerik ezagutzen ez badu, komertzialki ezaguna edo trebea den musikoa bilatuko du. Honako hauek dira aurrera egiteko dauden bi moduak.
|
|
|
Gure departamenduan euskara, kirola, gazteria eta aisialdia biltzen dira. Guk garbi dugu datozen lau urteotan kirolean, gazterian eta aisialdian mugitu
|
behar
dugula eta horretarako elkarlana bultzatuko dugu.
|
|
|
Eta alternatibak dira, hain zuzen, gidoilariek eskaini dituztenak, ikusleak berak erabaki dezan istorioak nondik nora jo
|
behar
duen eta zer ikusi nahi duen.
|
|
|
Hala ere, ez dut inondik ihes egin edo ezerrekin apurtu nahi izan. Abestiek niretzat oso garrantzitsua zen giro bat
|
behar
zuten eta giro hori taldeak ipini du.
|
|
|
Bigarren tendentzia, mundu zabalean egiten dabiltzan demokrazia ordezkatzailaren inposaketa dugu. Kapitalismoak bere garapen egokirako demokrazia burgesa edo ordezkatzailea
|
behar
du eta laugarren globalizazioan honen aldeko saio berria bideratzen da.
|
|
|
Hori dela eta, Konsortzioko partaideen zerbitzu metereologikoek argazki ugari eta merkeak dituzte, eta iragarpenak egiteko laguntza ona. Partaide ez direnek aldiz garesti erosi
|
behar
dituzte eta horregatik ditu Espainiak iragarpenak egiteko datu eskasagoak. Eta gutxiago asmatzen.
|
|
|
Amaitu da XX. mendeko azken txapelketa, bertsoz gainezka etorriko den 2001 urtearen atarian: Bizkaia ez beste herrialde guztiek uda aurretik txapelketa jokatu
|
behar
dute eta horietatik irtengo dira Euskal Herriko Txapelketa nagusian kantatuko duten bertsolariak. Bizkaitarren artean berriz, etorkizunean erreferente izango da amaitu berri dena.
|
|
|
Bere egunean, Ertzaintza ez zela emakumeen eskubideak bermatzen ari esan nuen, edo ez behintzat beste eskubideak bermatzen dituen bezala. Aurten, berriz ere, Ertzaintzak Jaizkibel konpainiaren parte hartzea bermatu
|
behar
zuen eta ez zuen egin. Alegia, ez zituen bitarteko guztiak jarri hala izan zedin.
|
|
2001
|
|
|
Eta laugarren puntua parlamentu nazionala da; hori ezin dela egin diote batzuek berehala, eta guk zera diogu, abertzaleei galdetuko balitzaie ea hiru probintzia edo sei probintzietako parlamentua nahi duten, denek sei herrialdetakoa esango lukete. Bada, guk dioguna da norabide horretan jarri
|
behar
dugula eta horretarako baldintza sozialak sortu behar ditugula. Eta hori noizko?
|
|
|
" Hori horrela ikusten ez baduzue, egin beste proposamen alternatibo bat". Gainera, Europan aurkezpena egin
|
behar
badugu eta Euskal Herriari proposamen zehatz bat egin behar bazaio, ezinbestean egon behar da subjektu nazional konstituientea. Gu dena aztertzeko prest gaude, baina egin ditzatela proposamenak.
|
|
|
Churchilek zioen politikari ona zergatik ez duen asmatu azaltzen dakiena dela. Batetik aitortu behar dut burujabe tza esan
|
behar
nuela eta independentzia atera zitzaidala. Tira, hala izanda ere, berdintsua da.
|
|
|
Komunikazio kanalak irekita daude, nahiz eta azken hilabeteetan kanal horiek ez duten funtzionatzen garai bateko maiztasunarekin eta harremanak hoztu egin diren. Abertzaleen arteko komunikazioak etengabekoa izan
|
behar
du eta ideia horrek ere blindatua jarraitu behar du. Prozesu hau hauteskunde eta interes elektoraletik kanpo utzi behar genuela esan dugu beti, baina EAJ kanpainan dabil aspalditik; apustu bat egin du, ezker abertzalea desgastatu eta min egitearena, baina horrekin bere buruari iruzur egiten dio, lehia elektorala unean unekoa delako eta ez duelako benetako eztabaida ezkutatu:
|
|
|
Ezin dugu ahaztu berrikuntza guzti hauek sektore deskapitalizatu batek egin
|
behar
dituela eta, beraz, kanpo finantziazioa ezinbestekoa duela. Egoera honetan diru laguntzak ez dira aski izaten.
|
|
|
Argi dagoena Alderdi Popularraren Gobernuak Eusko Jaurlaritzarekin 2001eko abenduaren 31 aurretik negoziatu behar duela da, eta PPk honen aurrean ezin du eragozpenik jarri. Negoziatzen hasi
|
behar
du eta prozesuan zehar Eusko Jaurlaritza aldatuko balitz, Jaurlaritza berri horrekin jarraitu luke negoziatzen. Kontzertu Ekonomikoaren negoziazioa gobernuen erantzukizuna da, momentuan dauden gobernuena.
|
|
|
Izan daiteke diogu, energia alternatiboa izateko onurak kalteak baino gehiago izan behar dituelako. Eta gainera, beste energia iturriak ordeztu
|
behar
ditu eta ez besteen osagarri izan. Dena den, eta abantailei begira, ikatzaren ordez haize errotek sortutako KW/ h elektrizitateak ondorengo kutsadura aurrezten du:
|
|
|
Aspaldiko kontua da, ezkerrak askotan esan du elkartasuna behar dela, baina zentzu askatzaile bat duena. Hirugarren Munduko mugimenduan dagoen pertsona bat ezkertiartzat jotzeko, helburu askatzaile bat izan
|
behar
du eta ez laguntza ekonomiko hutsa eman.
|
|
|
. Euskal Herriko ezkertiar batek demokrazia zentzu zabalean defendatu behar du, demokrazia politikoa eta barne demokrazia, eta ez gaur egungo demokrazia. Ezkertiarrak askatasunaren zentzu oso zabala izan
|
behar
du eta askatasunari ezin zaio aterik jarri. Euskal Herriak erabakitzen duena egin behar du eta hori gehiengoak erabakitzen duena izan behar du beti.
|
|
|
Ezkertiarrak askatasunaren zentzu oso zabala izan behar du eta askatasunari ezin zaio aterik jarri. Euskal Herriak erabakitzen duena egin
|
behar
du eta hori gehiengoak erabakitzen duena izan behar du beti. Halaber, gizarte hau aldatzeko proiektua eduki behar du.
|
|
|
Bere ekoizpena arau zehatz eta aldaezinetara lotua zaie, hala nola, apirilaren 15ean hasi eta azaroaren 11n bukatzea. Ontzeko bi eta lau urte bitartean
|
behar
ditu eta piezen bizitza 20 urteak arte hel daiteke. Italiar sukaldaritzan txoko guztietan ageri da.
|
|
|
Eta honako hauxe zen bere iritzia: " emakumeak hean hiraultza osatu
|
behar
dute eta hain zuzen ere mundu guztiko gizonen aurka. Baina hiraultzarik zailena beroiek beragan osatu behar dutena, dute.
|
|
|
Kalitatea egiten ere badakigu. Gaur, beharbada, eskas dagoena da konfiantza hartu
|
behar
dugula eta gure mozkinek beste edozein balio dutela konbentzitu. Gaur, laborari izateak, Zuberoan eta oro har Ipar Euskal Herri osoan, irudi ona ematen du.
|
|
|
Beste alde batetik, Seaskako arduradunak beste puntu batetaz konturatu dira, hau da, erabiltzen duten murgiltze eredua (haurra euskaraz ikasten hasi eta pixkanaka frantsesa sartu, beti ere komunikazio hizkuntza euskara delarik) ez dela behar beste ezaguna gurasoen artean, eta, ondorioz, hauetako askok ikastoletan ez dela frantsesik ikasten ustera iritsi dira, nahiz eta datuek ustea gezurtatu. Etxeberriren hitzetan," frantsesa halabeharrez irakatsi
|
behar
dugu eta irakasten dugu, horretarako kontrolak ere izaten ditugu-eta; kontutan hartu behar da, gainera, nahiz eta euskaraz ikasi azterketa guztiak frantsesez direla, Frantziako estatu osoan azterketa eredu bakarra dela (azterketa ez du ikastolak egiten, hezkuntza arduradunek baizik) eta horietan gure ikasleek betidanik emaitza oso onak izan dituztela".
|
|
|
Dokumentalek kultur kutsua dute, beharrezko ezaugarria. Interes kulturala
|
behar
dute eta interesgarriak izan behar dira. Nola egiten duzun ere kontuan izan behar da, zerbait interesgarria aspergarria bihur baitaiteke.
|
|
|
Ez gaitu erakartzen, ez dakigulako haietan dagoenarekin gozatzeko lain; ez dugulako nekazaritza eta basoei buruzko oinarrizko jakituririk eta, beraz, ia ezerk ez digu deus esaten. Gainera, oinez ibili
|
behar
dugu eta nekatzen garenean ez dago besterik: iturriko ura (dagoenean!) eta harriren bat gainean esertzeko, hori bai, kontu handiz begiratu ondoren ea zirinik, zizarerik edo sugerik baden gure" sofa" aurrez okupatu digunik.
|
|
|
Bai Miñon eta baita beste igeri saioetan ere, biak batera egiten zuten ibilbidea, bakarrik egitea arriskutsuegia zelako. Behin, zubi azpi batera heldu
|
behar
zuten eta zubi hori ez zen agertzen. Urtegi batera heldu eta iluntzen ari zela konturatu ziren.
|
|
|
Baina hemen amaitu izan balitz dena. Eraikin zahar horretan kultur gune berria egin
|
behar
zutela eta, udaleko politiko azkarrei ez zaie beste gauzarik bururatzen urtetan bertan lan egindako antzerki taldeak bertatik botatzea baino, Ur taldea eta Trapu Zaharrak egoitzarik gabe utziz beste alternatibarik eman gabe. Eta kito.
|
|
|
Aurretik Jaureguiberryk proposamenak eginak zituen: besteek entregatu
|
behar
zuten eta gerrako presoak bezala tratatuak izango ziren, Geneveko hitzarmenaren arabera eta hori guztia. Alemanek hasiera batean ezezko borobila eman zuten.
|
|
|
Baina ezin dugu historiaren abstrakzioa egin. Iraganean egin akatsez ikasi
|
behar
dugu eta erantzukizuna hartu geroari buruz. Hau da, nora eta nola goaz zuzendu eta zehaztu behar dugu.
|
|
|
Datozen udal nahiz foru hauteskundeei begira garbi dago hau dela bidea guretzat. Gure proiektua hobetuz joan
|
behar
dugu eta muturreko estrategia hauek bere horretan mantentzen badira, ez dutela soluziobiderik ekarriko agerrarazi.
|
|
|
Gaueko zerbitzuak eskaintzen dira, beti ere baldintza batekin. Haurra bertara joateko familiak beharra justifikatu
|
behar
du eta ezin dira lotara bakarrik eraman, gutxienez 2 ordu lehenago eta 2 beranduago arte egon behar dute bertan, talde bizitza minimo bat egiteko. Arduradunek diotenez, haur gutxi joaten dira.
|
|
|
Gure ustez ere tresna bat da eta gure filosofia honakoa: gu geu izan
|
behar
dugu eta izate nahi horretan beti topatzen duzu ohitura bat, lege bat edo zu zeu izatea eragozten dizun zerbait, eta hor agertzen da desobedientzia zibila; enfrentamendua sortu beharrean, guk oztopoa gainditzen dugu eta aurrera jarraitzen dugu.
|
|
|
Aldi berean, zuk ordezkatu nahi duzun gizarte zatiak ere jarrera bat hartu behar du egoera horrekiko. Beraz, aurrerantzean desobedientzian sakondu
|
behar
dugu eta Estatuak hartu duen jarrera errepresiboa, desobedientzia egileen kopuruaren bitartez gainditu.
|
|
|
Egungo Europan oso zaila da horren aurka egitea. Zigorra eta manipulazioaren bidez erantzuten dute, manipulazioa guk saihestu
|
behar
dugu eta zigorra gureganatu, eta horren aurrean erantzun zaila dute.
|
|
|
Orain, arazo larria dagoenean eta sufrimendua eta biolentzia daudenean ez badute lanik egiten, nola egingo dute lan gero egoera larri horiek konponduta daudenean? Desobedientziak, herri honek bizi dituen arazoak konpontzeko lagungarri izan
|
behar
du eta lan egiteko benetako unea orain da. Gatazka zibilizatu nahi dugu.
|
|
|
Guk gizarteari begira lan egiten dugu, argi eta garbi bide zibila hartu dugu; eskubide batzuk urratzen dira, baina guk ez dugu eskubiderik urratuko eta Estatuari exijituko diogu eskubide horiek betetzea, eta gizarte osoa kutsatu nahi dugu zeregin horretan. Ezin da zeregin osoa politikoen esku utzi, gizarteak bultzatu egin
|
behar
du eta batzuetan, intsumituen kasuan bezala, gizartea aurretik jartzen da. Horrez gain, borroka molde honekin baikortasuna barreiatu nahi dugu, mamuak uxatu, eta borrokan gozatu.
|
|
|
aitzakia bat ere bagenuen, gure temarioa prestatzeko. Lagun batek ezkondu
|
behar
zuen eta ezkontzan kantatzeko eskatu zigun. Elizaren atzealdean abesten ari ginela, sorpresa itzela hartu genuen, jendeak ezkonberriei begiratu beharrean guregan jarri zuelako arreta.
|
|
|
Pentsatzen dut ez dela izango hain publikoa, eta alde horretatik askeagoa izango da; idatzi, lehen adina edo gehiago egingo dut, baina askozaz ere gordeagoa izango da, intimoagoa. Agian satira idaztea probatuko dut, oso dibertigarria izan
|
behar
du eta; poema gehiago idatziko dut, niretzat oso genero ona delako... Orain arte bi lan egin ditut, beste euskal idazle askok bezala, eta hemendik aurrera bakarra egingo dut.
|
|
2002
|
|
|
Bere lehengusu Iñaki, ordea, iazko Urte Zaharretan iritsi zen, duela hilabete eta gutxi. Mirenek Iñaki ez dela etorriko dio, Aoizen zerbait egin
|
behar
zuela eta haren emaztea, Claudia, eta Cecilia arrebarekin hitz egiteko aukera izango dugula. Iritsi dira Claudia eta Cecilia, eta haiekin batera berri ona:
|
|
|
LABek eskubide osoz, noski 94an indarrak biltzeko izan zen deialdiaren aipamena oraingoan batzuk eta besteak bereizteko eta bere esparrua finkatzeko baliatu nahi du, hots, egun «ezker abertzalean» modan dagoen leloaren arabera, «mugitzen ez direnak» agerian uzteko. Bide batez, aipagarria da LABek azken egunotan ELA ahotan zein sarri hartu duen, mugitu egin
|
behar
duela eta urratsak ematea dagokiola esanez.
|
|
|
Dena den, aukera politikorako askatasuna eta adierazpen askatasuna oinarrizkoak dira bai demokrazian, bai elkarrizketarako eta baita bake prozesurako ere. Edozein eratan, guk uste dugu irtenbideek denboran sostengarriak izan
|
behar
dutela eta ez bat batekoak. Aztertu litzateke hau sostengarria den ala ez.
|
|
|
Quebecetik ikas dezakeguna: bat, proiektu guztiak dira zilegiak; bi, demokraziak, zuzenbideak eta politikak baditu nahiko tresna, soberania, identitate eta hizkuntzaren inguruko gatazkei irtenbide positibo, dinamiko eta eraikitzaileak emateko; eta hiru, sakoneko banaketak dituzten gizarteek negoziazio iraunkorra ohitura gisa barneratu
|
behar
dute eta hori gero maila juridiko politikora eraman.
|
|
|
hau honela denik uste ez dutelako. Ez dute sinesten guk dioguna, haiek uste dute hau esaten dugunok garela errudunak, Euskal Herriak honela izan
|
behar
duela eta pena bat dela guk bestela pentsatzea.
|
|
|
Adibidez, gure etxean bost senide izan gara, eta ederki konpondu gara denok, baina gaur egungo familietan oso ohikoa da seme edo alaba bakarra izatea, eta handik denbora batera bigarren bat etortzea. Eta orduan, halako batean, etxeko erregetxoa izan den pertsona horri esaten zaio, bat batean, bere erresuma zatitu egin
|
behar
duela eta beste batekin banatu. Alegia, ordura arte maitasunaren monopolioa izan duen norbait, bat batean ohartzen da beste norbaitekin partitu behar duela gurasoen maitasuna, eta ez hori bakarrik, baita bere mundu osoa ere:
|
|
|
Bide demokratikoak hobesten ditu, eta horretarako jendearen gehiengoaren babesa lortzeko pausuak emateko beharra aipatzen du. Hala ere, aurreko esperientzietatik ikasi
|
behar
dugu eta helburuak lortzeko pausuak nola eman ondo pentsatu dugu. Ezin dugu, berriz ere, esaterako, kontsulta bat burutu, irudikerietan gelditzeko.
|
|
|
Publizitatea gizartearen atzetik doa eta ezin zaio honi aurreratu. «Bere mezua gizartera egokitzen jakin
|
behar
du eta horretarako arte eta entseguko film bat ikusteaz gain,' Gran Hermano' ikusi luke publizitatea egiten duenak zerk funtzionatzen duen eta zerk ez jakiteko", dio Galatasek.
|
|
|
Ohiko publizitatea egiten duten publizitarioek Toscanik dioen bezala, zera uste dute: publizitateak jendea amets egin arazi
|
behar
duela eta inolaz ere pentsarazi. Pentsaraztea beste gauza batzuen esparrua kontsideratzen delako.
|
|
|
Gu ez gara Araban gehiengoa inoiz izan. Hori aitortu eta onartu
|
behar
dugu eta gauzak oinarri horretatik azaldu. Dena esatera, duela hiru urteko udal eta foru hauteskundeetan eman ziren emaitzak ez ziren Lizarra Garaziko Akordioaren porrotaren ondorio.
|
|
|
Orain arte erran guziari segida emateko, goian aipatu xede horiek betetzeko bideak ditugu. Ezbairik ez dut Euskal Herriko hainbat herri euskaldunetako hiztunek aho bihotzetan darabilten mintzaira berekin atxiki
|
behar
dutela eta, ahalkerik gabe, kalitatezko euskara hori bertze batzuekin, egunero egunero erabili eta hobetu edo ikasi nahi dutenei eskaini. Dena dela, kontuan izan dute beren herri eta eskualdetik atera, eta gainerako euskaldunekin elkar konprenitzeko euskara batua ere dutela.
|
|
|
Elebitasuna, kultur bitasuna, kultur aniztasuna, kultura artekotasuna... oso hitz politak dira, baina, Belgikan ikusi dugunez, kultura bakoitzak bere unibertsitatea eraiki zuen, eta, orduan, oso ondo konturatu ziren lurralde printzipioa aplikatu
|
behar
zutela eta elebitasunak ez zuela funtzionatzen. Zergatik?
|
|
|
Hori da bai, estrategia hori horretan oinarritzen da. Gu gizarte pluralean bizi gara, Espainiako pentsamendu bakarreko komunikabideen eragina ikaragarria da Euskal Herrian ere, daukagun oreka politikoa daukagu eta Estatu indartsu baten aurrean inteligentziaz jokatu behar dugu, ahalik eta arrazoi gehien pilatu
|
behar
dugu eta ahalik eta hemen bizi diren euskaldun gehienen kontzientzia irabazi. Herri kontsulta planteatzen denean, irabazteko egiten da.
|
|
|
Tusquets ek plazaratutako «Galeria de hiperbreves» ek, 1992an Madrilen sortutako Circulo Cultural Faroni delakoak munduko bazter askotatik bildu ahal izan dituen hirurogei kontakizun nimiño agertzen ditu. ...undigarri hauek, hamabost lerroko luzera daukate gehienean ere, eta beraien egileek oso ugariak dira, Argentina, Kanada, Mexiko, Albacete edota Euskal Herriakoak Julia Otxoa idazlea, adibidez, liburua, Luis Landeroren «Juegos de la edad tardia» nobelako protagonistetako baten izena daraman Faroni kultur zirkuluak, egungo literaturak arintasuna, zehaztasuna, ikuspena eta ugaritasuna kontuan hartu
|
behar
dituela eta, luzera hori duten kontakizunentzat antolatzen duen literatur lehiaketara aurkeztu diren lan guztien artean egindako derrigorrezko aukeraketa baten ondorio delako. Lehiaketa horren sariak sinbolikoak izan arren debaluaturiko txanponez edota anis botilez osatuak, milaka idazlan jaso dituzte hamar urteotan, «Galeria de hiperbreves» kaleratu duten bigarren liburua delarik (aurretik, «Quince lineas» izenburukoa plazaratu zuten).
|
|
|
Irakurri orduko gogoratu zitzaidan, uste dut, Zegamako bertso saio batean gertatua. Lau bertsolari izan
|
behar
zuten eta haien artean Uztapide eta Lazkao Txiki. Bertsotan ari zirela, Uztapidek botatako bertso bati entzuleek ez omen zioten batere txalorik jo eta, orduan, Lazkao Txikik:
|
|
|
Izan ere sukalderaiño ura iritxiko den ala ez begiratu gabe etxeak egin eta etxeak egin ari dira bazter guztietan. Etxeak egin eta jendea ekarri baino lehen begiratu litzake, jende horrek nola bizi
|
behar
duen eta non lan egin duen. Baina etzaio begiratu eta orain dira komeriak».
|
|
|
Horretaz ohartu
|
behar
dugu eta estatu gizonen ikuspegia eduki, zuhaitzaren adarren gainetik begiratu eta ohartu elkarren kontra ari bagara antzeko egoeran ari diren herriak bezala ari garela. Topiko bat dirudi, baina egon naizen instituzioetatik beti aldarrikatu dut negoziazioa irtenbide bakartzat.
|
|
|
Baina, oro har, ez da nahiko informazioa zabaltzen, ez dago euskarazko hedabide askorik ere, eta are gutxiago euskal literaturari leku ematen dioten hedabide askorik. Nahi duenak arakatu
|
behar
du eta ez da guztiz erraza. Euskal literaturaren berri sakona izateko komunikabide konkretu batzuetara jo behar duzu.
|
|
2003
|
|
|
" The Washington Monthly" hilabetekarian beste kazetari batek idatzi duenez," Krugman maisua da zifra eta estatistikak ingeles garden batean esplikatzeko arte horretan". Princetongo unibertsitatetik eta bere auzotik ez omen da askorik irteten, politikarien afarietatik eta aginteko jendeengandik urrun bizi da, eta hala ere" demokrata guztiek nahi eta ez irakurri
|
behar
duten eta errepublikano guztiek gorrotatu behar duten" bihurtu da.
|
|
|
Galipotak beldurra ematen digu baina gero eta petrolio gehiago gastatzen dugu. Etxean erregai fosilik ez daukagunez kanpotik ekarri
|
behar
dugu eta laster Petronorrera datozenekin batera Abrako superportuan gas metanoarekin betetako itsasontzi erraldoiak ere izango ditugu gure «superportuan» zentral termikoetan erretzeko. NUNCA MAIS!
|
|
|
NUNCA MAIS! entzuten eta apoiatzen dugunean ez gara konturatzen horretarako norabide aldaketa serio bat eman
|
beharra
dugula eta ez bakarrik diskurtso ekologikoak apoiatu! Arriskuaren gizartean bizi garela badakigu baina nahiago dugu beste aldera begiratu eta zorteari kandelak ipini.
|
|
|
Horca eta Raso artean dagoen lepoko su ebakira iritsiko gara jarraian. Su ebaki hauek oso aproposak dira basa piztiak ikusteko; basoa zeharkatu nahi duenak bertatik igaro
|
behar
baitu eta distantzia luzean ikus daiteke. Hemen, azkeneko malda igo eta Rasoko gailurrera helduko gara.
|
|
|
Ez zegok gaizki. Gureak distantzia
|
behar
du eta. Bai, euskaldunak ilargian 2050 urtean, zientzia fikzioa eginez nahi duguna esan genezake.
|
|
|
Datuek hala diote. Protagonista bakarra
|
behar
du eta eguneroko arazoak azaldu. Gure protagonistak bileratik irten eta eztabaidan ari dira.
|
|
|
Hortik aurrera, erakundeei, gizarte eragileei, hiritarrei eta azkenean gizarte osoari dagokion eskubide hori bermatuko duten proiektuak eraikitzea dagokigu herritarroi. Alde horretatik zuhurrak izan
|
behar
dugu eta gertatu denaz ondo jabetu. Hau da, neurri batean behintzat zergatik gertatu den ondo jakin behar dugu eta berriro ere horrelakoetan ez erortzeko puntu ahulak non dauzkagun ezagutu.
|
|
|
Alde horretatik zuhurrak izan behar dugu eta gertatu denaz ondo jabetu. Hau da, neurri batean behintzat zergatik gertatu den ondo jakin
|
behar
dugu eta berriro ere horrelakoetan ez erortzeko puntu ahulak non dauzkagun ezagutu. Proiektu sendo bat eraikitzen asmatu behar da eta orain arteko ahuleziak non izan diren ondo aztertu.
|
|
|
Orain arte behin eta berriro esan dudana diot: horretan ahalegindu
|
behar
du eta legearen esparrutik apartatzen diren jokabideak salatu behar ditu Jaurlaritzak.
|
|
|
Pertsona batekin beti erdaraz egin badugu, hizkuntza aldaketa" dibortzio" moduko bat da. Pertsona" erdaldun" horrekiko harremana eten
|
behar
dugu eta euskarazko harremanen gaineko itun berri bat eraiki.
|
|
|
Ziurtagiri hauek hainbat erakundek ematen dituzte eta guk geuk ere eskuratu ditzakegun arren, normalean enpresek eskatzen dituzte. Demagun, esaterako, gure datuak formulario bidez bidali
|
behar
ditugula eta datu horiek garrantzitsuak direla, kontu korrontearen zenbakia, adibidez. Bada, kasu horretan eragiketa hori segurua den edo ez jakitea interesatzen zaigu.
|
|
|
Haren arabera, euskaltegien sektorearen mapa egungo eta etorkizuneko merkatuaren beharrizan eta tamainari egokitu behar zaio eta tokian tokiko euskaltegi eta euskaltegi sareak ekoizpen irizpideen arabera egokitzea proposatzen du. Bestalde, euskaltegiek lan komertziala eta merkatu filosofia bereganatu
|
behar
dutela eta euskara agiriak homogenizatu beharra azpimarratzen du Planak.
|
|
|
epea, produktuaren espezifikazioak eta prezioa. Adibidez, epeak mantentzeko produktuaren espezifikazioak kaxkartu egiten dira eta hauek mantendu nahi baditugu epeak luzatu egin
|
behar
ditugu eta noski, prezioak ere gorantz egiten du. Gerta daiteke proiektua esandako espezifikazioekin emandako epean eta prezioan amaitzea, baina apur bat aztertuz gero berehala ohartuko gara hori ez dela ohikoa.
|
|
|
Medikuak berriz, kirola egiteko esaten dio. Baina zein kirol egin
|
behar
du eta nola?
|
|
|
Kirolaria orientatu behar den horrekin ados nago, baina norbanakoaren satisfazioa ere kontuan hartu behar da. Sendagileak esan diezaioke bati errehabilitaziorako bizikleta egin
|
behar
duela eta batentzat bere zaletasuna izango da eta besteari berriz, agian ez zaio batere gustatzen. Biomekanikoki soilik ezin duzu erabaki kirola.
|
|
|
Ezkio Itsasotik igaroko den bide berriarena bestelako kasua da: hortik ibili
|
behar
dutenek eta herriko askok biziki eskertuko dute. Badakigu gure orografia nolakoa den, eta ulergarria da hemen edozein errepidek, kasurik onenean ere, aurreko egoeran aldaketa nabarmenak eragitea.
|
|
|
Donibanen beste bizitza bat aurkitu genuen. Baina Euskal Gobernuaren bitartez haur batzuk Belgikara eraman
|
behar
zituztela eta, azkenean ni ere Belgikara eraman ninduten. Belgikan nengoela tropa asko ikusi nituen pasatzen, eta" ai ene beste gerra batek harrapatuko al nau!" pentsatu nuen.
|
|
|
Izan ere, oinak lurrean, XXI. mendean, gainerako hizkuntzak ingelesa oro har, Euskal Herrian frantsesa eta gaztelania bereziki, albo batera utzita, gutxiengo baten hizkuntza gutxitu bat euskara mantentzea eta indarberritzea ez da posible, beraz, euskaldunon etorkizuna ez da elebiduna, eleaniztuna da. Alabaina, euskarak eskola eremuan hizkuntza nagusia izan
|
behar
du eta eskola eremuko hizkuntza planifikazio guzti guztiek gutxienez baldintza hori bermatu behar dute. Egun, toki askotan, ez da hori inolaz ere gertatzen.
|
|
|
Beraz, engaiamendua eta konpromisoa biziki handiak dira. Europa azkar bat
|
behar
dugu eta botere publikoak ere bai. Montaignek erraten zuenez, botereari ez zaio jendearengandik urrun izatea komeni eta jendearentzako boterea urrun izatea ez da ez goxo eta ez egokia.
|
|
|
Erantzukizunik handiena bigarren mailako liderrengan dago, herri bakoitzeko erreferentziazko pertsonengan, lagunartean diotena xede politiko bilakatu
|
behar
dute eta. Espainiar trantsizioan Suarezek esan omen zuena dute helburu:
|
|
|
Jokaleku horretan sartzen bagara ez dugu egoera gaindituko. Jokaleku hori baztertu
|
behar
dugu eta denon arteko erabaki bateratu bat lortzen saiatu behar dugu.
|