|
2007
|
|
|
Esan
|
beharrik
ere ez dago, jatorrizko hiztunak plangintzaren erdigunea izan behar dira. Eurek emango diete euskalduntze prozesuan daudenei beharrezkoa duten elkarreragina, eredua eta, nola ez, motibazio integratzailea.
|
|
|
Hala ere, euskaldun berrien belaunaldi garrantzitsua agertu zitzaigun, autodidaktak asko eta hizkuntzari aurrekoak baino are atxikiago. Gutxi ziren, baina Krutwig, Txilardegi, Kintana eta enparauek gaur egungo euskalgintzaren oinarria ezartzen egin zuten lanaren pisua ez da azaldu
|
beharrik
ere. Nora bideratu zuten haiek ikasitakoa?
|
|
|
• Ahozko hizkuntzaren esparrutik harago egin
|
beharra
ere nabaritu zen 1980aren hasieran, hizkuntza idatzia ere praktikarako esparru interesgarria eta komenigarria da, eta euskara praktikatzeko literatura berria ez bazen ere, gogoratu Xabier Gereñoren liburuak adibidez, hizkuntza idatzia erabiliz praktikatzeko aukera beste erregistro batzuetara zabaltzearren Aizu! eta HABE aldizkariak agertu ziren, euskara ikasleei begira egindako hedabideak.
|
|
2008
|
|
|
Joera ideologikoak zenbait eratakoak izan daitezke; continuum ideologikoaren mutur batean pluralismoaren ideologia topa dezakegu eta continuumaren beste muturrean ideologia" etnizista" (Bourhis eta beste batzuk, 2007). Pluralismo ideologiak esan nahi du gehiengo menderatzaileak aintzat hartzen duela bere inguruneko gutxiengoen bereizgarritasun linguistiko eta kulturalei eustea, eta prest dagoela estatuaren erakunde eta jardute batzuk aldatzeko bere inguruneko hizkuntza gutxiengoen
|
beharrak
ere barne hartzeko (esaterako, Hizkuntza Ofizialen Lege kanadarra, 1969). Gizalegezko ideologiaren ezaugarrietako bat da estatu politika ofizialak ez dituela gutxiengoen hizkuntzak babesten eta ez diela laguntzen.
|
|
|
euskararen hizkuntza komunitatetzat definitzen dena, euskara gaztelera elebidunak diren pertsonek osatuta dago. Pertsona horiek gaztelera erabiltzeko aukera, erabili
|
beharra
ere dute beren bizitzako zenbait egoeretan, euskararen aurkako diglosia dela eta1 Horrek gazteleraren hizkuntza komunitateko kide bihurtzen ditu nahi eta nahi ez. Hartara, euskaraz aritzen den kanala euskaraz dakien populazioaren zatiari soilik zuzentzen zaion bitartean, gazteleraz aritzen dena populazio osoari zuzentzen zaio, euskaldun elebidunak barne.
|
|
2009
|
|
|
ia guztia dago beste hizkuntza batean adierazita, testuak, errotuluak, propaganda, triptikoak, kartelak, tiketak... Esan
|
beharrik
ere ez dago filmetako pertsonaiek gaztelaniaz hitz egiten dutela, eta gizarte eta bizi estilo amerikarra proposatzen dutela.
|
|
|
Irakasleen eginkizuna nabarmentzen dute, batez ere jolasak eta musika erabiltzen zituztenean hizkuntza ikasteko. Komunikabideak erabiltzeko
|
beharra
ere azpimarratzen dute (telebista, irratia, musika...) euskara ikasten laguntzeko.
|
|
|
Komunikabideak erabiltzeko
|
beharra
ere azpimarratzen dute (telebista, irratia, musika...) euskara ikasten laguntzeko.
|
|
2010
|
|
|
Ez dugu uste erdaldunen hizkuntza komunitatean antzeko planteamendu teorikorik egin denik Euskal Herrian.
|
Beharrik
ere ez, ziur asko. Baina esanen genuke praktikan gertatu gertatzen dela, eta inkontzienteki eta estrategia esplizitu baten ondorioz ez bada ere, gune euskaldunetan erdaldunen komunitateak baduela konpaktaziorako berezko joera bat.
|
|
|
3) Zenbait berrikuntza jaso ondoren, galdera berriak irekitzeko
|
beharra
ere sortu zaigu, kapitulu horietan guztietan. Horietako batzuk J. Cenozek berak aipatu ditu, esate baterako, ekologiaren ikuspegia erabiltzearen premia.
|
|
|
Gaiaz zerbait ikasi duen orok badaki hizkuntzaren gizarteerabileran gertatzen diren zenbait ohitura aldaketa finkatzeko, ezarpen aldi luzeak, behartzeko hainbat neurri eta hedabide andana behar izaten direla, biztanleriaren lekualdaketa garrantzitsuekin batera. kolore gehiegi egoteak adierazten du gaixorik dagoela hizkuntza. duela soilik bi edo hiru belaunaldira arteko egoera hizkuntza continuum bat bazen, azken aldian ordezkapena indartsu sartu da. ...ri batean beren hizkuntza utzi zuelako, printzatu egin da lurralde euskalduna. nafarroaren ipar mendebaldean eta gipuzkoaren barnealdean, gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara. esan
|
beharrik
ere ez dago une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak. euskararen ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltzeko, ez ze... 2.650.000 pertsonako biztanleriatik 490.000 pertsona izango lirateke euskaldunak, gutxi gorabehera biztanleria osoaren %18, 5 begi bistakoa zen zer arrisku zetorkion gainera euskarari, eta ez dakienak edo ulertu nahi ez duenak, aski du ikustea zer bilakaera izan zuen garai hartan euskara baino erabiliagoa zen bretoierak, handik aurrera. gertaera horren aurrean, eaeko agintari politikoek euskararen erabileraren normalizazioaren oinarrizko legea onartu zuten 1982an. hizkuntza desagertzeko bideari buelta emateko aukera bakarra zen. horrenbestez, rlS bati aurre egiten zion munduko lehen lurraldeetako bilakatu zen, bere burua hizkuntza gutxitu baten erabilerei buruzko lege batez hornitzean, jada 1977an Quebecen (kanada) 101 legeak markatutako ildoari jarraituz. nafarroari dagokionez, jada aipatu dugu 1986ra arte ez zela hasi datu demolinguistikoak biltzen. horregatik, mapan ageri diren datuak bost urte geroagokoak dira, nahiz eta badirudien 1981eko koloreak oso antzekoak izango zirela. nafarroaren atzerapen demolinguistikoa legearen eremura ere hedatzen da; izan ere, ez zen halako legerik onartu, harik eta 1986an bertan euskararen Foru lege polemikoa onartu zen arte. lege horren bidez, hizkuntza gutxitu bat ofiziala soilik zati batean zuen lehen autonomia erkidego bilakatu zen nafarroa.
|
|
2011
|
|
|
KulTurArTEKoTASunA komunitate katalanerako sarrerako atea hizkuntzaren erabilera efektiboa denez, eta ez erlijioa, etnia, ezta estatuak sustatutako hizkuntza nazional bat egoteak dakarren erabiltzeko
|
beharra
ere, duela urteak generalitateko hainbat hezkuntza departamentuk kultura arteko eredua hartzea erabaki zuten. eredu horrekin, hiztun bakoitzari bere hizkuntzan egiten zaio, posible den heinean, eta katalana ikasteko ahal diren erraztasun guztiak ematen zaizkio. horrela, ikasle etorkinen katalanaren ezagutza indartzeko, Ciuren gobernuen garaian TAe (eskola egokitzapenerako Tailerra) izenekoak sort... hizkuntza eta immigrazioa, arabiera, txinera, soninkera eta mandinkera, berberera, fula eta wolofera, punjabera, errumaniera, ukrainera eta tagaloa.
|
|
|
Tresna erabileran oinarrituko da eta ‘Normalizazio Indizea’ emango digu. Bestalde, beste indize bat osatzearen
|
beharra
ere ikusten dugu. ‘Garapen Potentzialaren Indizea’ deituko genukeen bigarren honek lantzen ari garen elkartearen normalizazio ahalmenak erakutsiko liguke; hau da, zein normalizazio mailara iristeko aukera dugun elkarte horretako kideen ezagutza eta jarreraren potentzialitatea kontuan hartuz.
|
|
|
" Praktika sistematizatzearen beharra ikusten dugu, baita praktika hori teoria egokiekin hornitzearen
|
beharra
ere. Hor kokatzen dugu ekintza ikerkuntza" gauzak egin egiten dira, baina oro har: ez da egindako horien gain sistematikoki hausnartzen, edo ez da teorizatzen, edo egindako lanak ez dira gero behar bezala zabaltzen, edo hausnarketak egin badira, ez dira gero behar bezala sozializatzen.
|
|
2012
|
|
|
) ‘zer, ez dakigu solasean edo zer? ’ klaro, gu eskolara joaten ginen erdaraz" (Nikolas, 3 FG). haurren hizkuntza sozializazioaren aitzinean zenbait gurasok jarrera hau izan zuten: ez zuten eztabaidatu erdara hutsezko eskolatzea, ez eta seme alabek erdara ongi ikasi
|
beharra
ere, baina haurren eskolaz kanpoko harremanetan eta bereziki, etxe barnekoetan, euskarari eusteko eta erdararako mintzaldaketa ez gertatzeko eraginkor jokatu zuten.
|
|
|
Horretaz jabeturik, AEKn aspaldi jarri genituen martxan Praktika jarduerak deitzen ditugun egitasmoak (Berbalagun, guraso barnetegiak eta ibiltariak, ekitaldi kulturalak...). Dena dela, erabilerarako gune horiek toki publikoetan bermatzeko
|
beharra
ere hor dugu; euskara erabiltzeko aukera benetakoa izan behar dugu, eta ez oztopoz jositako lasterketa edo proba. Adibidez, euskaraz bizi nahi duen horrek, telebista ikusteko, zinema estreinaldiak gozatzeko edota zibermunduan ibiltzeko, erdarazko produktuak ditu nagusi.
|
|
2013
|
|
|
Bi zientzia hauen arteko
|
beharra
ere badago, Txostenean aipatzen diren zenbait gauza ahalik eta ondoen ulertzeko. Adibidez, boterea zer den eta nola funtzionatzen duen jakiteko.
|
|
|
Erabilera eremu nozioaren arrakasta handiarekin batera haren eduki teorikoa pixkanaka lausotuz joan da. egungo banaketa, bai eta barietate kodifikatuak sortzeko
|
beharra
ere, inprentaren asmakuntzarekin batera" Europako lehen iraultza ekolinguistiko handia" (Baggioni 1997) eragin zuen prozesua. Horrelako kasuetan, eta hala nola prentsaren, irratiaren, mezularitza elektronikoaren eta Interneteko sare sozialen kasuan bezalaxe, pentsa daiteke komunikabide berriak ez duela soilik aurreko eremuen errealitatea zehazten, baizik eta erabilera eremu berriak eratzen dituela, aurretik zeudenekiko autonomoak, bere baldintza soziolinguistiko eta teknologiko propioekin.
|
|
|
Azkenik, hizkuntza batez ere ekintza soziala bada, eta ekintza hori heterogeneotasun eta desberdintasun egituratuzko testuinguru batean gertatzen bada, esan
|
beharrik
ere ez dago hizkuntza gertakaria ulertzeko nahitaezkoa dela testuinguruan kokatzea. Alde horretatik, gehiegizkoa dirudi erabilera eremua erabilerarekin eta sistemarekin parekatu eta hizkuntza gertakariaren zatitzat hartzea, Silversteinek (1985) egiten duen moduan.
|
|
2014
|
|
|
Elkar hizketen formatua eta osatzen duten kideak direla eta, gizatalde bati elkartasuna adierazteko kodez aldatzen dutela ez da agertu, noski. Ez eta euskaraz esateko gai ez izan eta gazteleraz esan
|
beharra
ere.
|
|
2015
|
|
|
— Metodologia aldatzeko
|
beharra
ere bai.
|
|
|
Euskararen diskurtsoa berritze lanetan asko dira landu beharreko gaiak, baina begirada hiztun berrietan jarrita dugun honetan, kolektibo hauxe euskal hiztun moduan legitimatzeko diskurtso sendo bat eraikitzeko
|
beharra
ere larria da. Ildo horretan euskararen gutasun guztiak baliotzea nahitaezkoa dugu, euskaldun izateko modu anitzak euskal komunitatearen alde jarriz.
|
|
2016
|
|
|
Nago, hala ere, gizartea —euskaltzaleok barne— ez dela jabetu hizkuntzak berezkoa duen dimentsio sozialaz eta, hortaz, ezta bere esku hartzearen
|
beharraz
ere. Ardura euskalgintza sozial eta instituzionalaren gain uzten da, gaiari pentsatu bat eman gabe.
|
|
|
Ez dago indar nahikorik ezta masa kritikorik ere horrelako ekimen batentzako. Eta momentuz, ezta
|
beharrik
ere. Hiriburuek neurri handi batean prozesu endogenoekin indartu dute, euskararen hedadura barruko dekantazioak ekarriko du, eta arretaguneak eta indarrak banatu dira hiri eta landa guneen artean.
|
|
2017
|
|
|
3 1978ko ESPAINIAKO KONSTITUZIOA gaur egun hego euskal herrian indarrean dagoen 1978ko espainiako konstituzioa 1978ko urriaren 31n onartu zuten espainiako gorteek, urte bereko abenduaren 6an erreferendumean onartu zuten espainiako herritarrek, eta abenduaren 27an berretsi zuen espainiako erregeak. 1978ko abenduaren 29an estatuko aldizkari ofizialean argitaratu eta indarrean sartu zen. espainiako estatuko herritarren oinarrizko eskubide eta betebeharrak bertan jasota daude, baita botere publikoek horiek betetzeko
|
beharra
ere. beraz, hego euskal herriko herritarrak eta botere publikoak arau horri lotuta daude.
|
|
2018
|
|
|
Taldeak emandako zilegitasunaz baliatuta, jokaera urratzaileak ausarta, sendoa eta iraunkorra izan behar luke, sistemaren berregituraketa bururaino eramango bada. Ausarta, zeren arau baten edozein urraketak berekin baitakar deserosotasuna, bai eta zailtasun berriei aurre egin
|
beharra
ere. Lehen erabilera baliorik ez zuen hizkuntzari erabilera balioa ematean astindu egiten ditu kide guztien hautemateak, sentimenduak eta jokaerak.
|
|
|
Bermeon, aldiz, kontzientzian eta aktibazioan eragin beharra nabarmentzen dute, batik bat. adibidez, kanpotik etorritakoek, euskaraz egiteko beharra sentitzen dute. Bermeon alderantzizkoa gertatzen da, motibazio afektiboa ahula dela ikusi dugu; eta, bestetik,
|
beharra
ere ez dute sentitzen euskaraz aritzeko, ez bada eremu formal zehatz batzuetan, eskolan, herri administrazioarekin harremanetan eta abar.
|
|
2019
|
|
|
Hizkuntzaren aldetik... Orain dut entelegatu, eta hor orain naiz anpletzen horrekin,
|
behar
ere!
|
|
|
Ama, amaren aldetik... ama zen jateko emailea, etxean bazen beti jateko hanitx.
|
Behar
ere hori. terapeutak atxikimenduaren teoria esplikatzen digu zeinak zentzua eman baitiezaioke Jakileari gertatutako bat bateko eten linguistiko horri: aipu honetan, bi ideia gogoan hartu ditugu, alde batetik, atxikimenduaren teoriak erakustera eman duela fetoa ez dela bereziki amari lotzen nahiz eta gehien gehienetan hala den, inguruko hurbileko pertsona bat ere izan daitekeela. kasurako, axama hor dugu, Jakileak berak azpimarratua ikusi dugun bezalahiruzpalau aldiz elkarrizketa osoan.
|
|
2022
|
|
|
Tailerren deskribapen fitxak berriz oso erabilgarriak izan zaizkigu tailerrak bildu, aztertu eta sailkatzeko baina beranduegi konturatu gara hauen beharraz. Amaitzeko, materialen deskribapen fitxen eta taularen
|
beharraz
ere beranduegi ohartu gara eta honek materialaren azterketa eta sailkapena atzeratu dizkigu.
|
|
|
Aipatu behar da, gainera, aldi berean, agintari publikoek (hala nola toki erakundeek edo udalek eta enpresa txiki eta ertainek) gero eta argiago ikusten dutela mugaz gaindiko lan mugikortasunak duen garrantzia, baita mugaz gaindiko lankidetza era eraginkorrean sustatzeko lurraldeko hizkuntzan hitz egiten duten tokiko agenteengana jotzeko
|
beharra
ere (NPLD 2015b, 14). Beraz, euskara bezala gainerako tokian tokiko hizkuntza ez hegemonikoek beren lekua har dezaten lurzorua zabaltzen ari dela esan daiteke.
|
|
|
Ez dute euskararik behar, euren seme alabentzat ez dute eskatzen, euskaratik urrun bizi dira, eta euskararen kontra bizi litezke. Baina, euskararen egoera ahularen aurrean ez du zertan kontrara jokatu
|
beharrik
ere. Edonola ere, zati batek hautu politiko abertzalea eginda ere, ez du euskararen aldeko hautua egiten.
|
|
2023
|
|
|
Hala ere, Eskualdeetako edo Eremu Urriko hizkuntzen Europako Gutuna eguneratzeko
|
beharra
ere ezinbesteko litzake, kontuan hartuta ikus entzunezko sektoreak izan duen garapena hori onartu zenetik. Gainera, Espainian pil pilean dagoen lege berri bezalako gehiago etor daitezke hainbat estatuetan (teknologia berrien garapena medio) eta Europak horietarako proposamen bat izan luke hizkuntzen garapena ziurtatuta egon dadin.
|
|
|
Gobernantza eredu horri eustea lehenesten dugu, esan bezala, orain arte egindako bideak erakusten baitigu onurak ekartzen dituela helburuak lortzeko orduan, eragileen arteko baturak dakarrela indarra. Hala ere, lan egiteko modu eta eredu horren inguruko lanketa eta pedagogia egin
|
beharra
ere ikusten dugu, orokorrean aurrerapausoak ikusten badira ere, bai baitira lankidetzan hori zaila izan den leku eta eremuak. Pedagogia edo lanketa hori ezinbestekoa da nazio mailako erakunde eta mugimenduetan egitea, baina zabaldu behar litzateke gizartera orokorrean eta tokiko lankidetza ereduetara (herri batzordeetara, esaterako).
|
|
|
Bestalde, antolakuntzak baliabideak eta erraztasunak jarri lituzkete HIGA topaketa bat baino gehiago bilakatu dadin eta, adibidez, horretarako bide bat litzateke partaideek sortutako proiektuak diruz hornitzea edo finantzazioa bilatzen laguntzea. Bukatzeko, egitaraua lasaitu eta atseden une gehiago sartzeko
|
beharra
ere ikusi da 2023ko ekitaldian, baita HIGAri egunak gehitzekoa ere.
|