|
2000
|
|
|
Denok maite ditugu detailetxoak. Eta
|
behar
ere, ez daukat dudarik zuek ere behar dituzuela. Ez dut ulertzen, benetan, ez dut ulertzen...
|
|
|
EZ dizut oraindik erran, baina erran
|
beharrik
ere ez nizun ezen deabrua zela aita Bartolomeren buruko mina.
|
|
|
Hortxe, lehen orrian. Izena irakurri
|
beharrik
ere ez nuen izan, Ttipi zela jakiteko.
|
|
|
Neguan, etorri
|
beharrik
ere ez nukeen izanen. Oinarrizko datuak usadioko deiak eginez bildurik —Suhiltzaileak, Udaltzaingoa, Gobernuaren Delegazioa—, 450 karaktereko albistea argitaratuko nukeen, eguneko trafiko istripuen laburpenaren eta poliziak hiriko Alde Zaharreko gamelu tikien kontra egindako azken sarekadaren kronikaren artean.
|
|
|
—Nahiko likek! Isabel Sanjoserengandik ikasten hasi
|
beharra
ere...
|
|
|
Gurekin ikasgela ez partekatzeak ez zion apaldu gureganako atxikimendua. Ezta ikastetxea utzi
|
beharrak
ere, urtebete geroago, bertze suspentso uholde baten ondotik. " Lux eko" karta partidetara egunero agertuko zitzaigun, hutsik gabe.
|
|
2001
|
|
|
Baina, dena den, ez du ezer asko esan
|
beharrik
ere. Berehala konturatu da entzutearekin nahikoa duela.
|
|
|
Diputazioko istorioa, inspektorearena eta hori, alde batera laga ditu. Ez du horren
|
beharrik
ere izan. Hobe da, eta halaxe egin du, elkarrizketaren hariari pixkanaka tira, xume xume, berak nahi duen lekura eraman arte.
|
|
|
Liburuari dagokionez irakurri
|
beharrik
ere ez da izango. Izotza bezalako nobela irakurtzea izotza jatea bezalakoa izango baita, jan eta aseko ez zaituelako.
|
|
2002
|
|
|
Medusaren burua zorro sorginduan sartu zuen berriro ere eta bere ama maitearengana joan zen Pertseo. Uharte hartako gizon gaiztoei beldurrik zertan izan ez zeukala esan zion, ezta Polidektes errege maltzurraren atzaparretatik ihes egin eta tenplu batean gorde
|
beharrik
ere.
|
|
2003
|
|
|
Zorigaitzeko artikulu berarengatik, Errepublikako presidenteak ere ez omen dezake, egia ala gezurra den, zoaz zu jakitera!? Europako hizkuntza gutituen eskubideak zaintzeko karta famatua, ez sina ez berma,
|
beharragorik
ere.
|
|
|
Hil
|
beharrik
ere.
|
|
|
Gizon segaila zen, edonon nabarmentzeko modukoa, eta begiratu hutsarekin egin zezakeen jendeak bere arazoen zerrenda. Gehienek bazekiten, inori galdetu
|
beharrik gabe
ere, idazlea zela. Libururik gabeko beste idazle askok bezalaxe, literaturaren iturburua, liburu guztiak ernatzen eta jaiotzen diren puntua aurkitu nahi zuen, baina literaturak ez du nonbait iturbururik, begi askoko iturria da, barreiaturik dagoen altxorra, eraman handiz bildu beharreko urre hautsa –jarraitu zuen eta itzali egin zitzaion une batzuk lehenago aurpegian edo beharbada begiradan pizturik zuen argi distira.
|
|
|
Haren aurretik pasatzen naizenean ez bainau ikusten, edo, ikusten banau, irri etsi batekin agurtzen bainau, Txomin joan zenez geroztik buruan haren irudia besterik ez baleuka bezala. Hala ere, orain ez du semea ikusi gabeko orduak marraz marra zenbatu beharrik, ez platerik jarri beharrik, ezta ohea zabaldu
|
beharrik
ere, ilunabarrero hitzordua baitauka semearekin. Lo egiteko betarik ere ez du aurkitzen, eta maiz, ilunabarra eta gaua iraganda gero, hantxe jarraitzen du, etxeko terrazan edo sukaldeko leihotik gora begira.
|
|
|
Don Kosmek, aitak eta aitonak bezala, abokatutza ikasi zuen, eta haien antzera, Azpilgo alkatea ere izan zen, hauteskunderik egin gabe. Demokrazia zaharraren arautegia ere ehortzia baitzuten azpildarrek orduko, eta diktadura baten menera baikeunden orduan Azpilen, ez teorian –botereak ez baitzuen artean lege zaharraren letra marratu ez ezabatu,
|
beharrik
ere ez–, bai praktikan.
|
|
|
Ez daukat ezer ez zela gertatu kontatzeko gogorik.
|
Beharrik
ere ez. Ez al da sekula isilduko telefono madarikatua?
|
|
2004
|
|
|
Esaiozu Beñati belarrira zurekin atera nahi duen, ea zer esaten duen. Zuk ez daukazu zilborrean pirtzinik, baina
|
beharrik
ere ez, nonbait. Zuk goraxeago dituzu Beñat liluratzeko beste bi arrazoi.
|
|
|
–Beno, beno, ez duzu hain transzendente jarri beharrik, Aitor. Gaur nirekin buelta bat ematen baduzu, ez duzu nirekin ezkondu beharrik, eta Joanarekin haserretu
|
beharrik
ere ez. Nik nirea esan dizut.
|
|
|
Euskaldun izatea, jakina, ez da inoizko euskal esentzien bila ibiltzea, edo halako leinu garbitasunaren aztarnak gaurkotzea, edo halako izaera aldagaitz eta hilezkor bati bizirik eutsi nahi izatea. Hori, erantsiko nuke nik, ez zegoela esan
|
beharrik
ere, gure arteko kontzientzia kontuak eta joera ideologikoen gaitasun indarrak zertan diren ez bageneki.
|
|
|
Alde batetik lehen esan dudana, jatorrena artu bear; bestetik pratikuari begiratu
|
bear
ere.
|
|
|
" Hizkuntzalaritzaren azterpideak balio eredua du etnologiazko ikaspenetan" (Lévi Strauss, Anthropologie Structurale, 26). Ez dugu ahaztu
|
behar
ere Lévi Strauss’en bilduma gotor huntan, heren bat hizkuntzari buruzko azterketa batzuk osatzen dutela.
|
|
|
Ez da ahaztu
|
behar
ere antziñako erresumak orain baiño askozaz indar txikiago zuela; eta, hori dala bide, bere sustraiezko (eta oharkabezko ere) hizkuntza politikaren ondorioak, nekezago nabarmendu izan dirala gaur baiño.
|
|
|
Liskarrak eguneroko kontu bilakatu ziren. Del Vallek zaplaztekoren bat banatzeko
|
beharra
ere izan zuen.
|
|
|
Komentatu
|
beharrik
ere ez egunkarietan eta aldizkarietan sortu zèn iskanbila. " Futbolaria uste genuena idisko bihurtu zaigu", zioen batek.
|
|
|
Nik ez nuen ezer ulertzen, ulertu
|
beharrik
ere ez, beharbada, zeren eta azkar baino azkarrago berotu baitzitzaidan ostera galdara... baina eta Montsek, eskua orain burura eramanik, beste ile bat kendu zidan bertatik, deux petits chéveux, bi ile ttiki...
|
|
|
Esan
|
beharrik
ere ez dut ezinezkoa egin zitzaidala lorik egitea, hain nindukan jelosiaren harrak bere menera, bihotzean kosk eta kosk: jiratzen nintzen alde batera, jiratzen bestera, ia mekanikoki, baina alferrik; goizeko hirurak aldean ate hots batzuk entzun nituen, eta, Nobel sariduna joana zela pentsaturik, Montse noiz iritsiko zain geratu nintzen; baina Montse ez zen iritsi; eta jelosiaren harrak are estuago hartu ninduen, eta are urduriago jiratzen hasi nintzen alde batera eta bestera... harik eta, hainbeste jira eta bira egin ondoren, izerditan hasi nintzen arte; egarriak hartuta, fanta edo coca cola bat edateko asmotan jaiki nintzen, baita emaztea zelatatzeko asmotan ere, jakina; goizeko laurak ziren eta etxeko edaritegirantz jo nuen, soinurik atera gabe:
|
|
2005
|
|
|
Zertarako nahi dut, gainera, irakaslea, ezertxo ere ez banaiz? Jan
|
beharrik
ere ez dut izango, puntu bat banaiz? –konbertso bat bezala mintzatzen zen, zinez, Ines.
|
|
|
Ez zuen hitz gehiagorik egin.
|
Beharrik
ere ez, garbi baitzegoen zerbait gertatu zela, bai horixe! Jarraian, baina, izotzaldiaren erdian, su txiki bat sentitu zuen, amorruaren sua?, handituz eta handituz joan zitzaiona eta izotz guztia urtu ziona, bizpahiru segundoren buruan.
|
|
|
Baina Ametsengana zoriona banatzeko itzultzerakoan haren aurpegi kezkatua topatu du. Galdetzeko
|
beharrik
ere ez du izan, mutila berehala hasi baita mintzatzen:
|
|
|
Downloading... eta laukiz lauki betetzen doan marra urdina, prozesua betetzeko falta dena adierazten duena. Atetik ezin du irakurri ondo, baina
|
beharrik
ere ez du. Bere barnean badaki bere buruari onartzen utzi nahi ez diona:
|
|
|
Ez dakidala norekin ari naizen? Ezta jakin
|
beharrik
ere. Oporretatik itzuli berri naiz eta lana dut pilatuta, ganorazko zerbait eskatu behar didazunean deitu, ados?
|
|
|
Ohiko zigarroaren ondoko marrazkietan, batean biseradun aurpegi bat ukabilkada jasotzen, bestean esku bat minigonadun ipurdi baterantz zuzentzen. Horrelakoak debekatuta daudela adierazi
|
beharra
ere! Entzunda zeukan Tokioko hiripekoan gizonezko askoren ohitura zela neskatilei zirri egiten ahalegintzea, baina hainbesterako?
|
|
|
Lehenago Naroa ez da konturatu sagu horrek ez duela kablerik. Antza,
|
beharrik
ere ez. Urkoren aurpegi kontzentratuari irribarre maltzurra antzeman dio.
|
|
|
–Prest nagok gehiago ezin dugula egin onartzeko, baina besteen aurrean amore eman
|
beharra
ere... Zer esan behar diegu senideei?
|
|
|
Haria erabat galduta daukadala azaldu diot. Ikasteko gogoa (are
|
beharra
ere) badauzkadala; baina...
|
|
|
–Hemen xehetasun guztiak kontatu
|
beharra
ere! –bota nuen, neure buruarekin ariko banintz bezala, eta Mireiak" barkatu" labur bat esan zuen.
|
|
2006
|
|
|
Ortega-ren asmo anbiziotsua, aldiz, sintesi handia da: ...berdin, halako soil den bezainbaitean zientziarik ez dena) filosofiarekin uztartuz, historia egiaz zientzia estrikto bihurtzea649 Argudiaketa hau hobeto bermatzeko, orokorki Ortega-ren positibismo eta materialismoaren kritikaz, eta zientzia eta filosofiaren elkar osagarritasun ezinbestekoaz, luzatu egin ginateke, baina horrek urrutiegi eramango gintuzke; zilegi izan bedi bestalde itxarotea, behar
|
beharrik
ere ez dagoela apika gure xederako.
|
|
|
Lagun asko egin ditu.
|
Beharra
ere bazuela pentsatu du Nereak, bestela etxe barruan itotzeko arriskua baitzuen. Baina, hala ere, deseroso sentitu zen bart, oheratzean komuneko lababoko ura irekita utzi duela pentsatzen duenean bezala.
|
|
|
Horrela igaro ziren arratsaren azken orduak; argia joan zenean irratiarentzako pilak bilatu genituen, baina topatu nituen bakarrak erdi gastatuak zeuden lehendik ere eta irratia isilik geratu zen handik gutxira. Haren
|
beharrik
ere ez txikizioa izugarria zela jakiteko: kanpoan euria ari zuen etengabe, munduaren berezko joera euria egitea balitz bezala.
|
|
|
–Ondo pasa, eta lan pixka bat egin,
|
beharra
ere badugu-eta –esan zigun agur moduan.
|
|
|
–Niregatik joan
|
beharrik
ere ez daukagu. Berdin zait.
|
|
|
Badira batzuk, barruko patiorik ez badute, bainugelan bertan alderik alde zabalduko dutenak, edo sukaldean bestela, bertako epeltasunean azkarrago lehortzeko; inola ere ez kalean, jendearen bistan. Gure etxean ez gara horren herabeak ere, baina bai diskretuak, euskaldunon bataz besteko neurrian behintzat, eta, nola leiho guztiek kalera jotzen duten, bada, esekitokiaren atzeko aldean ipini ohi ditugu barruko arropak, maindire eta alkandoraz inguratuta; ez dut esango ezkutatuta jartzen ditugunik, ez baitaukagu zer ezkutaturik, baina ez dago herri osoari kontatzen ibili
|
beharrik
ere zer koloretakoak diren nire galtzontziloak, zer modelotakoak nire andrearen kuleroak.
|
|
|
Banekien txerrien bazka ere jateko gai zarela eta zenbat eta koipe gehiago gusturago irensten duzula (ez dut okelarik probatzen, esnea gaingabetua eta nahiago dut baraua McDonald’s eko patata frijituak baino). Banekien Londresera joateko asmoa aspaldiko zure ametsa zela eta etxeko bazkarietatik faltan botatzen duzun bakarra piper beteak direla (ez dago esan
|
beharrik
ere baina piperrek bihotzerrea eragiten didate). Banekien edozein lanbidetan molda zaitezkeela baina aktore ametsak izan ezik beste ezerk ez zaituela asebeteko (eta, jakina, aktore guztiak mamirik eta bururik gabeko harroputz eta tontolapikoak direla sinisten dut, beste ezeren gainetik).
|
|
|
Hain segur ere haiek arinduko zioten irakurketaren nekea, baita, halakorik izatekotan, idazketarena. Beharbada horren
|
beharrik
ere ez zuen izanen. Zortzi hamar hilabetetik behin bidaia egiten zuen Zuberoako hiriburura, eta han zenbait egun egiten.
|
|
|
1569ko apirilaren hondar egunetan, Nabarrenkoxeko ateak ireki ziren ehunka biarnes izuturi sarrera ematearren. Abaurretarrek estutu
|
beharrik
ere ez zuten izan uholde horri leku egiteko: inork ez zuen borrero baten teilatupe berean ostatu hartu nahi.
|
|
|
–Bizi
|
beharra
ere bazagok eta abestiak ez dik urdaila betetzen –esan zuen apal, bare, entzuten nion lehen algara bota aurretik– Batzuek ohorea ditek –pitxerrak seinalatu zizkidan– Santamarinako jaunarentzat dituk, eta horiek txanponetan jasoko ditiat. Batzuen ohorea beira bezalakoa duk, kolpe bakarra jasaten dik.
|
|
|
Min ematen zigun berba egin
|
beharrak
ere.
|
|
2007
|
|
|
Erritu hori zer izan zen, kontatu
|
beharrik
ere ez legoke, baina kontatu egingo dut hala ere. Ni neu biluztu nintzen lehenik, irudimeneko Inma biluzi baten ispilu bihurturik; gero, kulero eta bularretako haiek neure gorputz osoan barrena erabili nituen, neure azalean sentituz haren azalik mamiena ukituriko janzkiak; eta, ondoren, neure larru zati sentikorrenari helduz, erruki barik eragin nion taketari, gora eta behera, orro batean lehertu nintzen arte.
|
|
|
Beno, baina ez dugu derrigorrez inora joan
|
beharrik
ere, e! Gure maitasun historia hementxe bizitzeko ere ez daukat inolako beldurrik, inolako lotsarik.
|
|
|
–Baina, gauza horiek guztiak esan bazizkizun, nahiko garbi dago dena, Iraitz. Zuk ez diozu kasik inolako aitortza formalik egin
|
beharrik
ere. Hurrena egoten zaretenean, hark tiratzen duen hariari heldu, eta dena egina.
|
|
|
Antiokiak bere Tykhe aren aldarea zuen (murru koroarekin buruan: hiri pertsonifikatuen koroa mota bilakatu da hori), etab. Ez dago irudia kultu objektu izan
|
beharrik
ere: Napoliko Museo Nazionalean Helade eta Pertsiaren pertsonifikazioak ikus daitezke K. a. IV. mendeko zeramika grekoan(, vaso dei Persiani?
|
|
|
Herri gogo baten (ondorioz, historiaren) estreinako aurrebaldintza natura da; lehen lehenik natura geografikoa. Honela deskribatzen du Hegel-ek, geografia asiarrari kontrajarriz (afrikarrari ez dago kontrajarri
|
beharrik
ere) izpiritu grekoaren sorterri naturala:
|
|
|
Baina, de fakto, ez munduan dagoen oro, eta, batez ere, ez giza juzgu oro munduari buruzkoa da beti razionala, zientifikoa?, eta ez dauka estriktoki razionala izan
|
beharrik
ere (esaterako, izan liteke zori joko bat, beste zer dira gerrak?, bozketak??, edo ikuskera edo juzgu bat sin edo antipatiazkoa adbz. –maite dut udaberria?, edo enpiriko historikoa, etikoa, poetikoa, mitikoa, sozio-politikoa, estetiko artistikoa, erlijiosoa, etc.; eta orduan hori, juzgu zilegizkoa eta hein batean arrazoizkoa ere izanik, estriktoki razionala, zientifikoa?
|
|
|
Usaina, berriz, elefantea ere atzeraka botatzekoa. Giltza eskatu
|
beharra
ere burla eta txantxa iruditzen zait.
|
|
|
Eta niri zer axola, esaten dio MJk bere buruari. Hau agoantatu
|
beharra
ere. Suminduta sentitzen hasi da bosgarren botila hori ireki dutenetik.
|
|
|
Nekatuta nago, zeharo. . Baina alkoholaren
|
beharra
ere sentitzen dut, erantsi nuke.
|
|
2008
|
|
|
Neguko hotzari ez dio beldurrik askatasunak. Behin, hotzera ohituta, txabolaren
|
beharrik
ere ez zuela ohartu zen, begiak iristen ez zitzaizkion sabai urdin edo izartu hura bazela nahiko muga tartean besterik jartzeko.
|
|
|
Errekako ura bildu zuen ahurretan; baina konturatu zen ez zuela uraren beharrik bizitzeko. Edan
|
beharra
ere lotura bat zela konturatu zen, eta aurpegia busti zuen. Urak busti zuen azal eta ile pila hura ere lotura bat iruditu zitzaion.
|
|
|
mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere. Beñardok? bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena,
|
beharrik
ere ez; jakin minak. Nazariok eta Honoratok bazutenak, bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz:
|
|
|
Herrian, izan ere, apaizak zekien irakurtzen, medikuak zekien, idazkariak zekien, handik aurrera inor gutxik?
|
beharrik
ere ez, herritarren arazo nagusia eguneroko ogiarekin lotua baitzegoen. Zertarako luxu hura, izan ere, herritar bat baino gehiago bere behar primarioak bete ezinean bazebilen?
|
|
|
Beñardori noiznahi azaleratzen zitzaion, era batean edo bestean, ama izeben behar barru barruko hura; baina izeba Ursularen
|
beharra
ere ez zen txikiagoa, itxuraz, halako moldez, non, egun hartan ere, edo komunio egunaren bezperan, hobeki, mutilari jertse berri bat probatzen ari zitzaion, izebak berak egindakoa, loari lapurtutako orduetan?, honela hitz egin baitzion Beñardori, zirrarak eraginda:
|
|
|
bururatu ote zitzaion bat batean?), harik eta, behar zituèn hitzak ezpainetara zetozkiola, sosegura eta lasaitasunera egin zuen arte?:
|
Beharrik
ere ez, egia esan, eta, balizko lekuko batek ere duda izpirik izan ez zezan, Lurra bezain pisu handiko argudioa eman zuen, Lurra bezain biribila?: Jainkoak jainkozko bi alaba eman zizkidan?
|
|
|
Beldurrak airean zegoen izeba Eugeni, alde batetik, baina, bestetik, dar dar zegoen arren, lehenengo adrenalina uholdearen eraginpean, beldurra garaitzeko
|
beharra
ere sentitu zuen, antza, eta hara: makinatik kanpora egitera zihoala zirudienean, zutitzearekin batera, ezker hanka ere alboratu zuen apur bat, mugimendu ezin azkarrago batean?, ilobaren aurrean emakume indartsua zela agertzearren edo, sorginen ipuin asko zekizkien arren, izeba Eugenik ez zuen sorginetan sinesten, azken batean!?, barrura egin zuen kanpora egin orduko?
|
|
|
besaburua hautsi eta birika ukitua zion, baina ez txarki; bigarrenak zango mamietako gihar batzuk etetea besterik ez zion egin. Sendatuko zela segurua zen, sendagileak esan zuenez, baina bitartean, ondorengo asteetan, ez zuen ez ibili behar, ez besoa mugitu behar, ezta hitz egin
|
behar
ere isilik pasa bazitekeen.
|
|
|
Horretantxe egiten duzue kale denok, jaunak, lehenengotik hasi eta azkenekoraino. Nire esku balego, Smollett kapitainak ostera alisioetaraino ekarri arte itxoingo nikek, gutxienez; hala ez genikek kalkulu okerrik izango, eta egun osoa koilarakada bete urekin pasa
|
beharrik
ere ez. Baina bazekiat zer kastatakoak zareten zuek.
|
|
|
Merkataritza zentro erraldoia da Bamako, azoka eskerga hiriko erdialde osoa hartuz. Ez daukagu ur berorik, ezta
|
beharrik
ere, asko da urtarrilean horrelako beroaz gozatzea. Gela handia eta hutsa da, leihoan eltxoen aurkako sarea, baina asko dabiltza hala ere.
|
|
|
Ez naiz ni, noski, kontuak eskatzen hasiko.
|
Beharrik
ere. Emakume gajoaren aztoramenduarekin disfrutatu egin ohi dut eta kito, hor bukatzen da istorioa.
|
|
|
–Nik, berriz, ez dut zurea bezalako esperientzia bizitzeko aukerarik izan –hura esan ahala, baina, ezusteko urduritasun batek hartu balu bezala, markes jaunak bizpahiru aldiz itxi zituen begiak, itxi ahala ireki(" Baina aukera izan banu, zer...?" bururatu ote zitzaion bat batean?), harik eta, behar zituèn hitzak ezpainetara zetozkiola, sosegura eta lasaitasunera egin zuen arte–:
|
Beharrik
ere ez, egia esan –eta, balizko lekuko batek ere duda izpirik izan ez zezan, Lurra bezain pisu handiko argudioa eman zuen, Lurra bezain biribila–: Jainkoak jainkozko bi alaba eman zizkidan...
|
|
|
Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri –bazekien bazegoela gutxienez–, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi hura baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona: mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere –Beñardok– bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena,
|
beharrik
ere ez; jakin minak –Nazariok eta Honoratok bazutenak– bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz: zertarako beste lur bat eraiki, euskararen lurra berea bazuen eta lur hartan norbait bazen, besteen aurrean?; ez al zen, bada, osaba Bixente harro agertzen noizean behin etxeko" bertsolari txikiaz", Beñardok aitarekin izaten zituèn auzietan aitaren alde agertzen bazen ere?; eta ez al zituen lagunak ere harri eta zur uzten bere ateraldiekin, sarri askotan barreak eta irri karkailak eragiten zizkiela... baita beldurra ere noiz edo noiz, zeren Beñardoren eztenkadak pozoitsuak eta mintsuak ere izan baitzitezkeen?
|
|
|
Gauza berri bat zen hura, herritar xeheak, oro har, hotz samar utzi zituena. Herrian, izan ere, apaizak zekien irakurtzen, medikuak zekien, idazkariak zekien, handik aurrera inor gutxik...
|
beharrik
ere ez, herritarren arazo nagusia eguneroko ogiarekin lotua baitzegoen. Zertarako luxu hura, izan ere, herritar bat baino gehiago bere behar primarioak bete ezinean bazebilen?
|
|
|
Beñardori noiznahi azaleratzen zitzaion, era batean edo bestean, ama izeben behar barru barruko hura; baina izeba Ursularen
|
beharra
ere ez zen txikiagoa, itxuraz, halako moldez, non, egun hartan ere... edo komunio egunaren bezperan, hobeki –mutilari jertse berri bat probatzen ari zitzaion, izebak berak egindakoa, loari lapurtutako orduetan–, honela hitz egin baitzion Beñardori, zirrarak eraginda:
|
|
|
Beldurrak airean zegoen izeba Eugeni, alde batetik, baina, bestetik, dar dar zegoen arren, lehenengo adrenalina uholdearen eraginpean, beldurra garaitzeko
|
beharra
ere sentitu zuen, antza, eta hara: makinatik kanpora egitera zihoala zirudienean –zutitzearekin batera, ezker hanka ere alboratu zuen apur bat, mugimendu ezin azkarrago batean–, ilobaren aurrean emakume indartsua zela agertzearren edo –sorginen ipuin asko zekizkien arren, izeba Eugenik ez zuen sorginetan sinesten, azken batean! –, barrura egin zuen kanpora egin orduko...
|
|
2009
|
|
|
P. Bayle, ateista? akordatu da lehena, bere Hiztegi famatu konfesio guztietako aitorleek gaitzetsian(), Jainkoaren kontzeptu moderno hori elkartezina zela erlijioarekin, hain zuzen lekurik ez duelako uzten kontingentziarentzat, gaizkiarentzat, ondorioz ezta salbazio
|
beharrarentzat
ere. Jainko erredimitzaile bat daukan erlijioak Jainko kreatzaile eskas samarra behar du.
|
|
|
Horrela, razionalismoak Jainkoaren nahitaezko existentzia biribil frogatzen zuen. Bakarrik, dena logiko eta razionala den mundu batean, lekurik ez dago salbatzailearentzat; eta orduan ez fede eta ez erlijio
|
beharrik
ere: Jainko perfektu batek ez dauka, damutzerik?
|
|
|
–Ez, mesedez, Xabier. Behar zaitut, inoiz baino gehiago
|
behar
ere. Eta maite zaitut.
|
|
|
–Lan honetan ez naiz sukaldari ona bihurtuko, alajaina!
|
Beharrik
ere ez. Ahal bezain agudo utziko dut lantoki hau?.
|
|
|
–Ez dago galdetu
|
beharrik
ere.
|
|
|
Eta lasaituta, era berean. Hamabost urtez ez diot inori kontatu eta sekretua gordetzeko
|
beharra
ere izan da nire ihesaldi luzearen arrazoia. Orain, urteetako zama konpartitzeak askatu egin du urdailean neukan itzala.
|
|
|
Horman eskegita dagoen telefonoa hartzen du alabak. Bai, nor da?, irakurtzen diot ezpainetan, edo irakurri
|
beharrik
ere ez daukat, berrogei urte baitaramatza telefonoa eskuan hartzen duen bakoitzean hitz berberak esaten. Eta horretarako halako susto aurpegia?, galdetzen dut nik.
|
|
|
Zurrupada bat eman eta Davidoff bat piztu nuen. Kea, ahoarekin uztairik egin
|
beharrik gabe
ere, borobila zen.
|
|
|
Aterki beltz zahar bat nabaritu nuen neure galtzak bustitzen. Ez neukan ahotsa ezagutu
|
beharrik
ere.
|
|
|
Ez nuela jarraitu beharrik. Ez huts egiteko beldurrik izan
|
beharrik
ere. Ez berriz.
|
|
|
Ez ginen izan uste bezain menderaezinak. Han hemenka topatu izan ziren erromatarren txanpon eta aztarna zenbait, indusketarik egin
|
beharrik gabe
ere. Zarautzen, Mielek zekiela, 1956 urte inguruan topatu zen lehendabizikoa.
|
|
|
Gaztelako Henrike IV.aren aholkulari izan zen Zarauz Ganboa adarreko baten hilobia, Lope Martinez de Zarauz, eta Exuperio sainduaren eta Arrosarioko Ama Birjinaren erretaulak. Ondare eta arte aldetik, baziren eliza ederragoak Zarauztik gehiegi urrutiratu
|
beharrik gabe
ere.
|
|
|
–Apaizak noiznahi ibiltzen zaizkigu pulpitutik zer egin behar dugun esaten, baita zer ez dugun egin
|
behar
ere. Bada, nik liburuan zer egin behar dudanetik gutxi aurkitu dut, eta egin behar ez dudanetik ia guztia. Adak.
|
|
|
bi gorputzez ere mintza zitekeen, biak ere marra batek bereizita, langileak alde batean eta nagusia eta nagusiaren ingurukoak bestean; Teofilo Mariak, beraz, bazekien marraren zer aldetara zegoen, egin ere, aspaldi egin baitzuen aukera? egin
|
beharrik
ere izan ez zuena, bestalde, nagusiaren seme zintzoak nagusiaren alde behar baitzuen, ezinbestean; aitak ezagutzen zuen, halere, Teofilo Maria, eta bazekien, hortaz, akzio eta erreakzioaren printzipioa bezain garbia zela: beste baldintza batzuetan bertute bat izan zitekeena akats nabarmena izan zitekeela, alegia?. Machiavellok ere ez zuen besterik esan!?
|
|
|
itxi zuten, izeba Ernestinaren ardurapean, izebak, bere egiteko hartan, Rakel neskamearen laguntza baldintzarik gabekoa izan bazuen ere; hiru oroitzapen haiek behar zituen, beraz, Maria Bibianak, eta hiru oroitzapen haiek behar zituzten, halaber, beste anai arrebek ere: hiru oroitzapen elkarri lotuak, hiru soka bezala, isilpeko tratu bat txirikordatu zutenak, denbora ilun haren baitan; tratu hark, baina, ez zuen hitz handien ez odol zinaren beharrik izan; are gehiago, hitzen
|
beharrik
ere ez zuen izan, tratuak hartara behartzen baitzituen, hain zuzen, anai arreba guztiak: afera hartaz eta, zer?
|
|
|
zegokiolakoan; ez zegoen arau hura inon idatzia?
|
beharrik
ere ez, mundura atzetik zetorrenari ezarririk baitzetozkion, besterik gabe, aurrekoen lehentasuna eta itzala, eta Damasok ez baitzuen Teofilo Mariaren itzala baizik ikusi sortzetik beretik; batzuetan, baina, itzal hura astuna egiten zitzaion Damasori: hain astuna, non horrelako erreakzioak izaten baitzituen gutxi batzuetan, berunezko itzalaren zama bizkar gainetik astindu nahian edo.
|
|
|
Adak ez zuen bukatu,
|
beharrik
ere ez, haren begiek esaten baitzuten ahoak isildua, Domingok istantean ulertu zuèn mintzoan, bera ere honela mintzatu baitzitzaion arrebari lauzpabost segundoren buruan, ahotsak, bertigo batek eztarria zeharkaturik edo, huts egiten ziola, Adaren burua eskuetan hartu eta bere paparrera eramanda gero:
|
|
|
aitortu ere, aitortuko zukeen moda diseinatzaile batek ziurki zer nolakoa zen haien estiloa, naturaltasunaren eta naturalkeriaren artekoa?, trajea ongi lisatua eta gorbata korapilo simetrikoduna bere lekuan, bizkarrezurraren negatiboa balitz bezala, bi apolotar gazte iduri; salbuespenak salbuespen, ez zuten sonbreirurik erabiltzen?
|
beharrik
ere ez, egia esan, hain zuten ilea oparoa eta ederra, bel beltza, ile apaintzaile batek mozten eta zaintzen ziena eta finkatzaile batez finkatzen.
|
|
|
ezin zitekeela pilotu izan, bere burua pilotuaren tokian irudikatzen zuen bakoitzean, halako ezinegon bat igartzen zuen urdail hesteetan, elikagai dijerituen trinkotasuna guztiz mehetu eta arinduko balitzaio bezala?, inondik ere: lurrekoa zuela, alegia, nortasun agiria, eta ez airekoa;
|
beharrik
ere ez zuen, egia esan, airekorik, fabrika zuzendari on bat izateko fabrika bat behar baitzen lehenik, eta airearen gainean eraikitako fabrikek haizetik asko baitzuten, guztia?, fabrikatik ezer ez; bere gaitasun eza Domingoren gaitasunaren aurrean jarri zuenean, ordea, orduantxe iritsi zitzaizkion gabeziak eta orduan sortu aldeak, bekaitzak baizik ezin ezaba zitzakeenak: nik ez dut hegan egingo, gai ez naizelako, baina zuk ere ez, uzten ez dizugulako; jarraian, baina, Domingori begiratu eta, haren begi hezeetan tristuraren markak irakurri zituenean, hain ziren haiek nabariak, non ez baitzuten hiztegirik ez itzulpen berezirik behar?, errukitu egin zen:
|
|
|
burges txiki maitagarria haiz, baina burges txiki handi bat, funtsean; garaipenaren eguna zen, bai, baina kontua da Domingok ez zuela garaipen hura ospatu nahi, antza, berak bi egun lehenago ospatu zuelako ospatu beharrekoa, uztailaren 25ean hegazkinak kuartel militarrean bonba jaurti ahala, edo buruan pentsamendu soka hura zuelako, korapiloz josia, barrutik itotzeraino estutzen zuena eta garaipena behar bezala ospatzea eragozten ziona, halakoa baitzen komandantearen gorpuak sorrarazten zizkiòn sentimendu kontrajarrien zerrenda; Domingok ez zuen, beraz, garaipena ospatu nahi, are gutxiago etsaien gorpuei iseka eginez: ...negon ageriko bat nagusitu zitzaiola, halako eran, non huts handirik gabe baiezta baitzitekeen ezen bi jauzik laburbildu zutela Domingoren azken segundoetako barne prozesua, desinteresetik mespretxura eta mespretxutik ezinegonera; ezinegonari bide emateko, baina, itotzen eta aspertzen zuèn egoerari ihes egitea beste erremediorik ez zuen, ausaz, eta, hala, lehenengo aitzakia asmatzen zuela, asmatu
|
beharrik
ere ez zuen, egia esan, hain zen sarkorra gorpuari zeriòn kirats ustela?, ezpainak itxuragabeki bildu, nazka keinu bat egin eta honela esan zien bi lagunei:
|
|
|
Ez zuen gehiago esan,
|
beharrik
ere ez, antza, hain zen esanguratsua Teofilo Mariak berak orduantxe egin zuèn irri ezin zabalagoa, inozotik ere zerbait zuena eta arestian egindako galderari erantzun zehatza emateko modu bat ere bazena, zalantzarako tarterik utzi gabe: moroen aurkako borrokan Santiagok kristau herriari lagundu bazion, nola ez digu lagunduko guri, aita, hain data gogoangarrian?; eta orduan, aitak ere irri egin zuen, egin orduko desegin zuena:
|
|
|
Zaila baitzaigu Guardia Zibilaren eguna ospatzea, nahiz Pilarikarena ere izan. Gestaporena ospatu
|
beharra
ere gogorra egingo litzaiguke, edota Kadirov ena eta Anna Politkovskaia akabatu zuten Putinen lekaio edo esbirroen eguna.
|
|
|
adibidez, enpresa bat piramide bat zela, baina ez piramide geometriko behin betiko bat, piramide bizi behin behinekoa baizik, noiznahi zarta zitekeena eta desegin, goikoen eta behekoen arteko tentsioarengatik, horixe baitzen gakoa, guztiek ere gorputz bat osatzen zuten arren, gorputza bi zati eginik zegoela: bi gorputzez ere mintza zitekeen, biak ere marra batek bereizita, langileak alde batean eta nagusia eta nagusiaren ingurukoak bestean; Teofilo Mariak, beraz, bazekien marraren zer aldetara zegoen, egin ere, aspaldi egin baitzuen aukera... egin
|
beharrik
ere izan ez zuena, bestalde, nagusiaren seme zintzoak nagusiaren alde behar baitzuen, ezinbestean; aitak ezagutzen zuen, halere, Teofilo Maria, eta bazekien, hortaz, akzio eta erreakzioaren printzipioa bezain garbia zela: beste baldintza batzuetan bertute bat izan zitekeena akats nabarmena izan zitekeela, alegia –" Machiavellok ere ez zuen besterik esan!" oroitarazten zion Nazariok, Mateo Sukunzarengandik ikasitako hitzetan–, orbetarren fabrika ere erresuma txiki bat baitzen, azken batean –boteregune bat–, non gizalegearekin zerikusirik ez zutèn beste lege batzuek erabakitzen baitzituzten noiznahi giza harremanen nondik norakoak; ildo horretatik, aitak argi eta garbi esan zion semeari bi punturen arteko biderik motzena, geometriaren ikuspegitik, lerro zuzena zela... onena ere bai, beste ikuspegi askotatik begiratuta –erosotasunaren ikuspegitik, esaterako–, baina argi eta garbi esan zion, halaber, giza harremanen munduak ez zuela mundu geometrikoarekin zerikusirik, are gutxiago fabrikako harremanetan, zeinetan lan gatazkak edonoizkoak izaten baitziren, eta haietan bihurgunez jositako bide deserosoena zela askotan erosoena eta onena:
|
|
|
Taldeburuak, jakina, mutur sartze bat bezala sentitu zuen buruordearen oihua, agindua ematea berari –Teofilo Mariari– zegokiolakoan; ez zegoen arau hura inon idatzia...
|
beharrik
ere ez, mundura atzetik zetorrenari ezarririk baitzetozkion, besterik gabe, aurrekoen lehentasuna eta itzala, eta Damasok ez baitzuen Teofilo Mariaren itzala baizik ikusi sortzetik beretik; batzuetan, baina, itzal hura astuna egiten zitzaion Damasori: hain astuna, non horrelako erreakzioak izaten baitzituen gutxi batzuetan, berunezko itzalaren zama bizkar gainetik astindu nahian edo.
|
|
|
Heriotza, izan ere, oso gauza itsusia da, munduko ezein haurrek inoiz ikusi ez lukeena, eta zuek ez duzue ikusiko, lasaitasun hori izango duzue behintzat, nire aholkua betetzen baduzue..."; eta ongi oroitzen zuen, azkenik, nola haurra ganbarako gela bakartuan –gela debekatuan, bestela esanda– itxi zuten, izeba Ernestinaren ardurapean, izebak, bere egiteko hartan, Rakel neskamearen laguntza baldintzarik gabekoa izan bazuen ere; hiru oroitzapen haiek behar zituen, beraz, Maria Bibianak, eta hiru oroitzapen haiek behar zituzten, halaber, beste anai arrebek ere: hiru oroitzapen elkarri lotuak, hiru soka bezala, isilpeko tratu bat txirikordatu zutenak, denbora ilun haren baitan; tratu hark, baina, ez zuen hitz handien ez odol zinaren beharrik izan; are gehiago, hitzen
|
beharrik
ere ez zuen izan, tratuak hartara behartzen baitzituen, hain zuzen, anai arreba guztiak: afera hartaz eta" zer" hartaz hitz erdirik ere ez egitera.
|
|
|
burges txiki maitagarria haiz, baina burges txiki handi bat, funtsean; garaipenaren eguna zen, bai, baina kontua da Domingok ez zuela garaipen hura ospatu nahi, antza, berak bi egun lehenago ospatu zuelako ospatu beharrekoa, uztailaren 25ean hegazkinak kuartel militarrean bonba jaurti ahala, edo buruan pentsamendu soka hura zuelako, korapiloz josia, barrutik itotzeraino estutzen zuena eta garaipena behar bezala ospatzea eragozten ziona, halakoa baitzen komandantearen gorpuak sorrarazten zizkiòn sentimendu kontrajarrien zerrenda; Domingok ez zuen, beraz, garaipena ospatu nahi, are gutxiago etsaien gorpuei iseka eginez: ...ageriko bat nagusitu zitzaiola, halako eran, non huts handirik gabe baiezta baitzitekeen ezen bi jauzik laburbildu zutela Domingoren azken segundoetako barne prozesua, desinteresetik mespretxura eta mespretxutik ezinegonera; ezinegonari bide emateko, baina, itotzen eta aspertzen zuèn egoerari ihes egitea beste erremediorik ez zuen, ausaz, eta, hala, lehenengo aitzakia asmatzen zuela –asmatu
|
beharrik
ere ez zuen, egia esan, hain zen sarkorra gorpuari zeriòn kirats ustela–, ezpainak itxuragabeki bildu, nazka keinu bat egin eta honela esan zien bi lagunei:
|
|
|
Ez zuen gehiago esan,
|
beharrik
ere ez, antza, hain zen esanguratsua Teofilo Mariak berak orduantxe egin zuèn irri ezin zabalagoa, inozotik ere zerbait zuena eta arestian egindako galderari erantzun zehatza emateko modu bat ere bazena, zalantzarako tarterik utzi gabe: moroen aurkako borrokan Santiagok kristau herriari lagundu bazion, nola ez digu lagunduko guri, aita, hain data gogoangarrian?; eta orduan, aitak ere irri egin zuen, egin orduko desegin zuena:
|
|
|
–Apaizak noiznahi ibiltzen zaizkigu pulpitutik zer egin behar dugun esaten, baita zer ez dugun egin
|
behar
ere. Bada, nik liburuan zer egin behar dudanetik gutxi aurkitu dut, eta egin behar ez dudanetik ia guztia –Adak.
|