|
2001
|
|
|
Zuzentzeko eta moralizatzeko, kontsumoaren munduan etikaren espiritua sortzeko duten gaitasun handiaz ohartzen hasi
|
behar dute
kontsumitzaileek.
|
|
|
Zer egin
|
behar du
kontsumitzaileak gai esoterikoen eta mirarizko produktuen arrakasta handiaren aurrean?
|
|
|
Zein eginkizun izan
|
behar lukete
kontsumitzaileek elikadura arloko krisietan?
|
|
|
...ulako, hain zuzen ere, elikagaien bidezko toxiinfekzioa harrapatzeko aukera ahalik eta ñimiñoena izan dadin lagungarri izango dituen estrategiei (hala nola sukaldean baliatu behar dituen lanabes eta tresnak behar bezain garbi egon behar direla edo elikagaien kontserbazioan hotz-katea inola ere eteterik ez dagoela, adibidez) eta irensten dituen elikagaiei buruzko informazio egiati eta argia eduki
|
behar du
kontsumitzaileak eskura.
|
|
|
Arroz lurrundua: Arroza arinak eta erraz bereizteko modukoak
|
behar dituzten
kontsumitzaileek gogoko duten arroz-mota da. Ez da pasatzen eta ez da itsasten.
|
|
|
Edozein higienizazio-ekintzaren helburua izan
|
behar luke
kontsumitzaileak nahi eta/ edo behar duena betetzeko gai den produktua ematea. Horretarako, produktuaren kalitate ona eta aplikazio egokiari buruzko informazio egokia behar dira.
|
|
2002
|
|
|
Dena dela, ordura arte egindakoa haustea da diseinatzaile gazteen eginkizuna, beraiek izan
|
behar dute
kontsumitzailea harrituko dutenak.
|
|
|
Irteeran agertu ezean, bidaiaren zenbateko osoa ordaindu
|
behar du
kontsumitzaile edo erabiltzaileak eta ordaindu gabe dauden kopuruak ere ordaindu beharko ditu, alde biek besterik adostu ezean.
|
|
|
Esamesak eta zurrumurruak ez dira albiste moduan argitaratu behar; are gutxiago, gezurrezko oinarri argia duten informazioak edo dudazko iturritik datozenak. Duda horiek guztiak argiro azaldu
|
behar zaizkio
kontsumitzaileari.
|
|
|
Erosketa Internet bidez egiten denean, enpresak faktura egin
|
behar dio
kontsumitzaileari, gastu guztiak zehaztuz. Enpresak ordainketa modalitateen artean hautatzeko aukera ere eskainiko du.
|
|
|
Izozkia tanketik atera, ia izoztuta, eta hozkailuetan gordetzen diren ontzietan gordetzen da, gogortu arte. Izozkiak, beraz, egoera solidoan, erdisolidoan edo oretsuan dauden janari-prestakinak dira, izozte baten ondorioz, eta hotz-kateari eutsi
|
behar diote
kontsumitzaileari saltzen zaizkion arte, jatorrizko kalitatea ahalik eta gehien kontserbatzeko. Izozkailuan kontserbatzeko barrak, postreak, izozki-kaxak eta abar erosi behar baditugu, etxera itzuli baino lehentxeago eta, ahal dela, isoterma poltsa batean (produktu izoztuetarako berezia) erosiko ditugu.
|
|
|
Zenbat eta tenperatura handiagoa, orduan eta deshidrogenasa entzima suntsitu egiten da. (*) Elikagaien Segurtasunaren Behatokia Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa Ozpinaren alterazioak Ozpina egoera ezin hobean eta alterazio zeinurik gabe aurkeztu
|
behar zaio
kontsumitzaileari, ozpinetako akats arinenak berehala eragiten baitie itxura, kolore, garbitasun eta aurkezpenari. Gainera, usaina eta osaera sakontzen ditu.
|
|
|
Gaur egun, ahal denean, koloratzaile naturalak erabiltzeko joera dago, sintetikoak edo artifizialak erabili beharrean, kaltegarriak ez direla eta, beraz, giza osasunerako arriskurik ez dutela uste baita. Koloratzaileek bete beharreko baldintzak Elikagaietan gehigarri koloratzaile gisa erabiltzen diren substantziek oinarrizko baldintza batzuk bete
|
behar dituzte
kontsumitzaileen osasunerako arriskuak saihesteko. Funtsean, ez dira kaltegarriak izan behar; espezie kimiko definitu eta purua izan behar dute; tindatzeko ahalmen handia izan behar dute ahalik eta kantitate txikiena erabiltzeko; produktuari erraz txerta dakizkioke; ahalik eta egonkorrenak izan behar dute argiari, beroari, pH-aldaketei eta agente oxidatzaile eta erreduktoreei; tindatu behar dituen produktuekiko bateragarritasuna izan behar dute; ez dute izan behar ez usainik ez zapore desatseginik, ahal den elikagaiaren ezaugarriak ez aldatzeko.
|
|
|
Europako araua Espainiako sistemara egokitu da, joan den urriaren 11n produktu biozidak bereziki nekazaritzakoak ez diren plagizidak erregistratu, baimendu eta merkaturatzeko ebaluazio-prozesua arautzen duen Errege Dekretua onartu ondoren. Espainiako egoera Higienizazio-ekintza ororen helburu nagusia izan
|
behar du
kontsumitzaileak nahi edo behar duena betetzeko gai den produktua ematea. Horretarako, aldez aurretik, informazio egokia beharko da produktua behar bezala aplikatzeko eta produktuaren kalitate ona izateko, bai eta produktuak eta industrialak garbitzeko eta desinfektatzeko produktuak merkaturatzen diren herrialde edo eskualde bakoitzaren idiosinkrasiara egokitzeko ere.
|
|
|
produktuaren ezaugarriak kontuan hartuta, eta kontsumitzaile-kontzeptu zabal baten ikuspegitik-haurrak bereziki aintzat hartzen dituena-, produktuak bere izaerari dagokionez nahasketa egiazkoa eta aurreikus daitekeena sor dezakeen zehaztea, eta, nahasketa horren ondoren, kontsumitzaileentzako arrisku gutxi-asko hurbila sortzea, segurtasunari eta osasunari begira. Alde horretatik, produktuaren ezaugarriei eta izaerari dagokienez, kontuan hartu
|
behar dira
kontsumitzaileak produktuaren aurrean izan ditzakeen jokaerak. Kasu erreala2001 urtean Bartzelonan gertatu zen, agintari autonomikoek produktu kimiko bat merkatutik kendu behar izan zutenean, zehazki, fregasueloa, fruta-zuku baten itxura zuena, eta bereziki arriskutsua zen haurrentzat.
|
|
2003
|
|
|
“Negoziatzeko orduan, gauza bera ematen dio bezeroari API batekin edo beste pertsona batekin, bilatzen duena ematen badio”, dio epaiak. Etxebizitza bat erosi
|
behar duen
kontsumitzaileak “ez gaitu baloratzen enpresek edo epaitegiek egin dezaketen bezala, eta horientzat egiten ditugu peritajeak”, deitoratzen du euskal organo kolegialeko lehendakariak. Higiezinen jabetzako agente bat baliagarria izan daiteke kontsumitzailearentzat, baldin eta profesional tituluduna eta esperientziaduna bada, kasu hauetan:
|
|
|
Espainiako enpresen %70ek baino gehiagok uste du Internet bidez erosketak egin
|
behar dituzten
kontsumitzaileen mesfidantza dela Espainiako merkataritza elektronikoaren garapenaren oztopo nagusia. Hori ondorioztatzen da Merkataritza Ganberek egindako “Salmenta elektronikorako sektore-oztopoei buruzko azterlana” txostenetik.
|
|
|
Muga hori 150 mg/ l izango da gerora, eta muga hori ekainaren 19an ikusi da. Araudi berri hori estatu kide guztietan sartu behar da orain, eta, haren arabera, 150 mg/ l kafeina baino gehiago kontsumitzeko edaria bada, etiketa egoki baten bidez jakinarazi
|
behar zaio
kontsumitzaileari," kafeina-eduki handia" eta, ondoren, mg/ 100ml-tan adierazitako eduki zehatza. Kasu batzuetan, informazio hori beharrezkotzat jotzen bada ere (bereziki, haur eta emakume haurdunentzat), 2004ko uztailaren 1a baino lehen fabrikatu eta etiketatutako edari guztiak merkaturatu ahal izango dira-haien existentzia amaitu arte-, ohartarazpen hori egin gabe.
|
|
|
Espainiako enpresen %70ek baino gehiagok uste du Internet bidez erosketak egin
|
behar dituzten
kontsumitzaileen mesfidantza dela Espainiako merkataritza elektronikoaren garapenaren oztopo nagusia; izan ere, Espainian, entrega-eta ordainketa-prozesu elektronikoen arazoek ez dituzte salmenta horiek oztopatzen, “Salmenta elektronikorako oztopo sektorialei buruzko azterketa” merkataritza-ganberen txostenaren arabera. Espainiako eta Europako enpresen arteko alde nagusia da, Espainiarrentzat kontsumitzailea oztopo nagusia den bitartean, Europako Batasuneko (EB) gainerako enpresentzat oztopo nagusia dela ondasun eta zerbitzu batzuk ezin direla elektronikoki saldu.
|
|
|
Nolanahi ere, mikroorganismo horiek ez dute aztertutako laginetan ugaltzeko gaitasunik erakusten. Hori dela eta, esan daiteke kutsadura-maila txikia bada ez lukeela arriskurik egon
|
behar
kontsumitzaileentzat. Bibliografía Holliday SL, Beuchat LR. 2003 Salmonellaren bideragarritasuna, Escherichia coli O157: H7, eta Listeria monocytogenes in yellow fat spreads as afekted by storage temperature.
|
|
|
Charles A doktorearentzat. Morrisek, Jerry Avorn lankidearekin batera azterlan honen egilekideak, kontu handia izan
|
behar dute
kontsumitzaileek, “industria farmazeutikoak bezala araututa ez dagoen industria batekin” ari direlako. Bostongo Brigham and Women´s Ospea duen ospitaleko doktore hauek belar-dendako zortzi produktu ezagunenen izenak bilatu dituzte Interneten.
|
|
|
Etiketatzeak lagundu egin
|
behar dio
kontsumitzaileari elikagaien alergiak eragiten dituzten produktuak identifikatzen.
|
|
2004
|
|
|
Merkatu liberalizatuan zerbitzuaren kalitateak merkatu arautuko kalitate berbera izaten jarraitzen badu ere, merkatu librean kontsumitzailearen erantzukizuna handiagoa da, izan ere, administrazioak kontrolatzen ez dituen etxe komertzializatzaileek eginiko kontratuei aurre egin
|
behar die
kontsumitzaileak (horiek lehen kontrolatuta zeuden).
|
|
|
Hala, zaila da emaitza egiaztatzea, beste azterketa bat egiten ez bada. Laborategiko analisiak fidagarriagoak dira, baina beti ez dagoen denbora
|
behar dute
Kontsumitzaile batzuek elikagaien arriskuak identifikatzeko mekanismoak edo sistemak eskatzen dituzte. Horretarako, Estatu Batuetan patogeno arruntenak detektatzeko analisi erraz bat egiteko aukera ematen duten kitak jarriko dira merkatuan.
|
|
|
Bigarren Mundu Foroko gai-zerrenda Lehenengo gaian, aurkezpen-dokumentuak adierazten du industria arduratzen dela elikagai kaltegabeak eta kontsumitzeko egokiak emateaz, higiene-praktikak aplikatuz eta elikagaien arriskuak kontrolatuz. Eta gobernuek zaindu
|
behar dute
kontsumitzaileek behar bezala babestuta egon behar dutela elikagaiek eragindako gaixotasunetatik edo horiek eragindako kalteetatik, bai eta nazioarteko merkataritzatik datozen elikagaiekiko konfiantzari eutsi ere. Horretarako, adierazten du kontrol-zerbitzu ofizialek gai izan behar dutela elikagaien kaltegabetasunaren arloko arauak modu eraginkorrean betearazteko, eta hori antolakuntza-egituraren eta zerbitzu ofizial horien kudeaketaren mende egongo da.
|
|
2005
|
|
|
1 Alde batetik, kontuan izan
|
behar dugu
kontsumitzaileok markekiko dugun gehiegizko mendekotasuna iruzurrak egiteko aitzakia dela etxe komertzial askorentzat. Alegia, izenak izanak baino garrantzi gehiago hartzen duen heinean, kalitate gutxiagoko produktuak saltzen dira marka izenaren babespean.
|
|
|
Arriskurik gabeko kontsumoaragabeak kontrolagaitzak diren arriskuak sortzen dituela erakutsi behar zaie umeei, baita kontsumo arduratsua gai dela gizateriaren bizi kalitatea hobetzeko eta gure planetaren etorkizuna ziurtatzeko. Béné sustatu nahi bada, umeek txikitatik ikasi
|
behar dute
kontsumitzaile gisa dauzkaten eskubideak babestu egin behar direla. Kontsumo ardudicte Lavoisier-ek Kontsumoaren Europako Lehen Kongresuan (Donostia, 2000: 74) zioen bezala:
|
|
|
Nire ustez, helburu hauek guztiak lortzea ezinbestekoa da gizarte justuagoak eta demokratagoak lortu nahi badira. Kontuan izan
|
behar da
kontsumitzaileen eskubideak modernitatearen eta garapenaren oinarrietariko bat direla. Alegia, kontsumitzaileak babes gabe dauden tokietan, kontsumoaren inguruko iruzurrak ugaritu egiten dira eta giza eskubideak ez dira errespetatzen; aldiz, kontsumitzaileen eskubideak errespetatzen direnean, demokraziak indartzen dira eta bizi kalitatea hobetzen da.
|
|
|
Adibidez, antibiotikoekiko erresistentziaren aurkako borroka. Horretarako, Taldeak kontuan hartzen du arau berriak egin
|
behar direla
kontsumitzaileen osasun segurtasuna indartzeko, eritasun horiekin zerikusia duten produktuekin alderatuta. Lan-taldeak “Abeltzaintzako Praktika Egokien Gida” prestatzen du.
|
|
|
Bidaia konbinatuak arautzen dituen 21/ 1995 Legearen arabera, enpresaburu turistikoak aldez aurretik jakinarazi
|
behar dio
kontsumitzaileari kontratu-klausulen edukia, eta kontratuaren kopia idatzi bat entregatu, kontratua formalizatu ondoren. Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Defentsarako Legearen arabera, bidaia konbinatuaren deskripzioak, prezioak eta kontratuari aplika dakizkiokeen gainerako baldintza guztiek egiazkoak eta egiaztagarriak izan beharko dute.
|
|
|
Elikagaiei buruzko publizitateak gero eta kontrol zorrotzagoa
|
behar du
kontsumitzaileen osasuna babesteko, batez ere haurrena. Hala ere, oraingoz autorregulazioaren bidea hautatu da, elikagaien industriak egoera kontrolatzeko gai dela froga dezan.
|
|
|
Gogoratu bidaiaren antolatzaileak berehala jakinarazi
|
behar diola
kontsumitzaileari kontratuaren funtsezko elementuren baten aldaketaren berri.
|
|
|
Horretarako, informazio argi eta zehatza duen liburuxka bat eskaini behar da, kontratatutako prestazioak liburuxka horretan hasieran eskainitakoekin bat etor daitezen. Era berean, antolatzaileak berehala jakinarazi
|
behar dio
kontsumitzaileari kontratuaren funtsezko elementuren bat aldatu dela, eta, horren aurrean, kontratua bertan behera utzi edo aldaketa onartu ahal izango du. Ibilaldi bat egiteko bidean trafiko-istripuren bat gertatzen bada, zerbitzua gaizki ematen dela uste da, eta bidaiaren antolaketan parte hartzen duten guztiek erantzuten dute.
|
|
2006
|
|
|
1964ko Estatutuak zioen publizitate-subjektuak bitartekari-lana egin
|
behar zuela
kontsumitzaileen eta iragarleen (produktuen salmenta-sustatzaile zen publizitate-emailea izan baitaiteke) artean (Tallón, 1972: 88).
|
|
|
erraza da jakitea Publizitate Zuzenbidea zein helburutara bideratu behar den. Lehendabizi, informazio-eskubidearen zerbitzura egon beharko du, zeren eta ez baita ahaztu
|
behar
kontsumitzaileei zuzendutako zerbitzutzat jo daitekeela publizitatea. Baina, era berean, beste helburu batzuk ere kontuan hartu behar dira, horiek ere funtsezkoak baitira, Publizitate Zuzenbidearen existentziaren ideia berean aurkituko ditugun horiek.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, hainbat egoeratan, hartzailearen irudia ez da nahasi
|
behar
kontsumitzaile eta erabiltzailearenarekin (De la Cuesta, 2002: 80; Santaella, 2003:
|
|
|
Informazio gehiago Europar Batasuneko planak etiketa bat proposatzen du, kontsumitzaileari ekoizpen moduari buruzko informazioa emateko Plan berrian planteatutako neurrietako bat da animalien ongizatea errespetatzen duten prestatutako produktuen etiketak, kalitate zigiluak eta komunikazioa hobetzea. Tresna horrek lagundu egin
|
behar dio
kontsumitzaileari ganadua nola hazi den, zer kostu dituen eta araudi berria errespetatzeak zer abantaila dituen jakiten. Etiketa horrek, gainera, ongizate-irizpideen ildotik lortutako produktuak sustatzeko aukera ematen du.
|
|
|
Kontsumo Zuzendaritza Nagusiak gutun bat bidali dio erregulatzaileari, zerbitzua euskal operadorearekin kontratatu zuten erabiltzaileen artean sortzen ari den “ziurgabetasunarekin bukatu behar da” adierazteko. Gobernu autonomoak neutraltasunez defendatu
|
behar ditu
kontsumitzaileen interesak; baina, bi sozietateren bidez (EITB eta Energiaren Euskal Erakundea), Euskaltelen akzioduna da kapitalaren %7 du, eta bi ordezkari ditu enpresaren administrazio-kontseiluan. Bezeroek, une honetan, informazio kontraesankorrak dituzte zerbitzuaren funtsezko alderdiei buruz:
|
|
|
Eta Espainiako Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Konfederazioko (CECU) Madrilgo bozeramaileak, Antonio Lópezek, berriz, “lasaitasunerako” deia egin du, Almudenako “zubia” baino lehen gasolindegiek greba egiteagatik hiriburuan sor daitezkeen “gatazka-egoeren” aurrean. Lópezek azpimarratu zuen gasolina-zerbitzuguneetako langileek kontuz ibili behar dutela “hornidurarik ezarekin”, eta “gutxieneko zerbitzuak errespetatu”
|
behar dituztela
kontsumitzaileari arazorik ez sortzeko. Hala ere, erabiltzaileei ohartarazi zien “langileek grebarako duten eskubidea errespetatu behar dutela”, nahiz eta “herritarrek eta, oro har, kontsumitzaileek askatasunez garraiatzeko duten “oinarrizko eskubide onartuarekin” talka egin dezaketen.
|
|
2007
|
|
|
Merkatu bakarraren onuradun izan
|
behar du
kontsumitzaileak, tratu hobea hartu behar du
|
|
|
Merkatu bakarraren onuradun izan
|
behar du
kontsumitzaileak, tratu hobea hartu behar du
|
|
|
kontsumoak berebiziko garrantzia du egun, familien zorpetze-maila biziki handia baita.Jendeak askotan ez daki nolako konpromisoak hartzen ari den eta egiaz zer egiten ari den, kontsumorako kreditu bat kontratatzean.Hori ez da ona.Nola ikusten duzu kontsumitzaileen elkarteen betekizuna 27en Europar Batasunean. Espainian, bereziki, erakunde arras indartsuak dituztela uste dut.Horietako batzuen arduradunekin bilerak izan ditut eta horrelaxe erakutsi didate.Zorionak eman behar dizkiet elkarte horien jarduera onagatik eta, bidez batez, Osasun Ministerioa betetzen ari den rolagatik.Bide onetik omen doaz, horixe da arrakasta biltzeko forma egokiena.Kontsumo politika ez da uharte bat, ez dugu isolaturik kontsideratu behar.Alor hauetan gobernuekin elkar hartuta aritzeak garrantzi handia du.Merkatu bakarreko abantailen onuradun gertatzen asmatu al du kontsumitzaileak. Ez dut uste baiezko biribila izan daitekeenik erantzuna.Argiak eta itzalak ditugu hor ere.Zifrek ederki erakusten dute europar kontsumitzailea ez dela finantza-zerbitzuen onuradun mugen gainetik.Europar kontsumitzaileen %1ek bakarrik dauzkate horrelako zerbitzuak eskura.Internet bidezko erosketak ere hutsaren hurrengo dira oraingoz.Sareak eskaintzen dizkigun aukerak alferrik galtzen ari gara.Interes orokorreko zerbitzuak liberalizatu badira ere, ondasun eta zerbitzuen enpresaz aldatzea asko kostatzen zaio kontsumitzaileari.Tramiteak konplexuak dira eta hobekuntzak ez dira biziki nabarmenak.Horrez gainera, erreklamazioak-telefonia alorrean, adibidez-ugaldu egin dira.Nolako neurri politikoak hartuko ditu Zuzendaritza horrek egoera hau hobetzeko. Egun bertan, elkarren arteko operagarritasun eta telefonia kontuak lantzen ari dira.Roaming eta antzeko gaietan, adibidez, kontsumitzailea hobeki babestuko duen legeria berria prestatzen ari gara.Oraintxe bertan enpresa batzuk sekulako etekinak erdiesten ari dira kontsumitzaileari kobratzen dizkioten tarifa handiei (handiegiei, zenbaitetan) esker.Adiera horretan kontsumitzailea hobeki babestuko duen araua sortu beharra dago.Kontsumitzailea babesteari dagokionez, bederen, Europar Batasunaren errealitatea ez da, inondik ere, harmonikoa.Nolako arazoak dakartzate batetik besterako alde horiek. Kontsumitzailea babesteko politika komuna gorpuzteko nolako pausuak egin behar dira. Batetik, informazioa trukatzeko sistema komunitarioetan eskarmentu handia dugu: ...aplika daitezen lortzeak garrantzi handia du.Lehen-lehenik, Interneten bidez produktu edo zerbitzu bat erosten duenean, adibidez, garrantzitsua da kontsumitzaileak nolako eskubideak gauza ditzakeen ezagutzea.Erositakoa itzultzeko eskubidea ote duen, emaniko dirua berreskuratuko duen, noiz itzuliko zaion... jakin behar du.Merkataritza elektronikoa darabilenean ere nolako eskubideak dauzkan ezagutu
|
behar du
kontsumitzaileak, oso inportantea da hori.Kontsumitzaileentzako Europako Zentroak, hain zuzen, horretarako daude hor: kontsumitzailea aholkatu eta informatzeko, alegia.Nolako neurriak aplikatzen dira egun elikagai seguruak eskuratzeko. Elikagaien eta animalientzako pentsuen kontrola beste norbaiten ardurakoak dira, ez dira nireak, baina, nolanahi ere, produktu arriskutsuen gaineko informazioa zabaltzeko eta elikagaiez azkar ohartarazteko sistema partekatu bat ere badugu.Horrelako sistemek funtzionatzeak garrantzi handia du, estatu kideen arteko elkarlana susta dadin.Horrez gainera, elikagaiei buruzko informazioa nola transmititu beharko genukeen oraindik ari gara aztertzen.Produktuen etiketan nolako datuak agertu behar diren erabaki behar dugu:
|
|
|
Kontsensu sozialaren aldaketa horren eragilea izan
|
behar du
kontsumitzaileak.
|
|
|
kontsumitzailea da galderen erantzulea. Ondorioz, galdeketekpublikoa ulertzeko duten modua, produktuaren erabilera zuzena ahalbidetzekoezagutza
|
behar duen
kontsumitzailea da. Neurri berean, ongi komuna ere halaxeidentifikatuko da:
|
|
2008
|
|
|
Auzitegiak jakinarazi zuen aurrez ados jarrita zeudela saltzailea eta mailegua emango zuen erakundea, bezeroak hara bidaltzeko mailegu eske, eta ez beste inora, eta hori fogatzeak ez diola eragin
|
behar
kontsumitzaileari, baizik eta finantza erakundeari.
|
|
|
Egungo araudiarekin, ez da nahikoa etiketan ematea jakien elikadura-eta osasun-ezaugarrien berri; orain, elikagaien aurkezpenean eta publizitate kanpainetan ere jakinarazi
|
behar zaizkio
kontsumitzaileari, baita ontzirik gabe datozen elikagaiak badira ere
|
|
|
Europako aire-konpainiek Internet bidez txartelak banatzeko modua “ez da onargarria”, Antonio Tajani garraio-komisarioak eta Meglena Kuneva kontsumitzailea babesteko komisarioak enpresa horiei bidalitako gutunaren arabera. Gutun horretan, hegazkin-txartelak saltzen dituzten webguneek Europako araudiaren arabera bete
|
behar dituzten
kontsumitzaileen eskubideak zehazten dira. Helen Kearns Kontsumitzailea Babesteko Europako Erkidegoko bozeramaileak azaldu zuenez, gutunean 30 puntu zehaztu dira, garraio-arloko Erkidegoko legeriari jarraiki, webguneek “erabiltzaileentzako beharrezko informazio guztia” jaso dezaten.
|
|
|
Phishing-ari eta bestelako mehatxuei aurre egin
|
behar diete
kontsumitzaileek Internet bidezko banku eragiketak egin eta merkataritza elektronikoan benetan sinesteko.
|
|
2009
|
|
|
Enpresak edo teknikariak uko egingo balio dokumentu hori aurkezteari, Polizia etxera joan eta salaketa jarri
|
behar du
kontsumitzaileak.
|
|
|
Baieztapen horiek elikagaien segurtasuna etengabe zaintzeko lana ezkuta dezakete, kontsumitzen diren produktu guztiak kaltegabeak izan daitezen. Nazioartean, ikerketa batzuen arabera, elikagai-industriek eta unibertsitateek elkarlanean jardun
|
behar dute
kontsumitzaileek elikagaien segurtasunean duten konfiantza hobetzeko. Etengabe zaintzen Elikagaien segurtasuna egoki kudeatzeko, produktuak kontrolatu behar dira prozesu guztietan.
|
|
|
Geldoak izatea. Ontzien materialek ez diote edukiari eman
|
behar
kontsumitzailearen osasunari kalte egiten dion edo elikagaiaren ezaugarri organoleptikoak aldatzen dituen substantzia arrotzik. Horrek esan nahi du ontziaren materialaren segurtasun toxikologikoa eta elikagaiaren kalitatea ez direla aldatu behar substantzia kimikoak ontzitik elikagaietara migratzean, hau da, ontziaren osagaiak elikagaietara transferitzean.
|
|
|
Esan behar da deskribatutako datuak eta interpretazioak analisia egin zen uneari dagozkiola eta indarraldi mugatua dutela. Horregatik, molde-ogien nutrizio-etiketa berrikusi
|
behar du
kontsumitzaileak, eta erantsitako sodio-/ gatz-edukia egiaztatu. Hau da, gramo bat gatz (sodio kloruroa) %40koa da.
|
|
|
Horren arrazoia da kameren prezioa jaitsi egin dela, batez ere reflex kamerena. Horri gehitu
|
behar zaio
kontsumitzaileek ez dutela berrikuntza handirik eskaintzen.
|
|
|
Aldekoen arabera, ingurumen-eta ekonomia-abantailak askotarikoak dira, eta Al Gore edo Bill Gates bezalako pertsona ospetsuek beren alde agertu dira. Zenbait enpresak beren fabrikazio-prozesua hobetzeko lan egiten dute, baina oraindik garapen handiagoa
|
behar dute
kontsumitzaileengana iristeko.
|
|
|
Aurrera baino lehen esan
|
behar da
Kontsumitzaileen Hizkuntza Eskubideei buruzko Dekretua oso gogor kritikatu zutela PP eta PSE-EE alderdi politikoek [48]. Merkataritza-sektoreko elkarte ugarietako inork ez zuen aurkako adierazpen publikorik egin, eta, aitzitik, izan ziren hedabideetan dekretuaren aldeko jarrera eta konpromisoa azaldu zutenak.
|
|
|
kontsumitzaileak kontsumo-harremanetan euskara edo gaztelania erabiltzeko duen eskubidea, baina kontsumitzaileak eskubide hori izateak ez du esan nahi establezimendua behartuta dagoenik kontsumitzaileak aukeraturiko hizkuntza erabiltzera. Establezimenduak bermatu
|
behar du
kontsumitzailea, edozein delarik honek aukeraturiko hizkuntza ofiziala, artatu egingo duela, hori da berari dagokion betebeharra; baina berak aukeratu dezake, kontsumitzailea artatzerakoan, erabiliko duen hizkuntza, kontsumitzaileak darabilena edozein delarik ere.
|
|
|
Azkenik, kontuan hartzekoa da, halaber, kontsumitzaileari hizkuntza aukeratzeko bermatzen zaion eskubideak sortarazten dituen hizkuntza-betebeharraren subjektuak ez direla establezimenduetako langileak, establezimenduak edo enpresak berak baizik. Establezimenduak dira" prestasun-printzipioa" bete behar dutenak, hots," prest" egon
|
behar dutenak
kontsumitzailea artatzeko, edozein delarik ere honek erabilitako hizkuntza ofiziala.
|
|
|
Gogora dezagun, nolanahi ere, aipatu dugun alde aktiboaren eta pasiboaren arteko bereizketa ez dela horrela ulertu
|
behar
kontsumitzailearen solaskidea enpresa publikoa denean. Kasu horretan enpresa publikoa behartuta dago kontsumitzaileari beronek erabiltzen duen hizkuntzan erantzutera.
|
|
|
Erraza da hizkuntza kontuetan katramila sortzea, baina, adostasunak edo desadostasunak gorabehera, gezurretan ibili nahi ez duen orok onartu eta aitortu
|
behar du
kontsumitzaileen hizkuntza-eskubideei buruzko Euskadiko araubideak ez duela inor behartzen esparru pribatuan gogoz kontra euskaraz hitz egitera. Behartu, ez du inor behartzen; araudiak bermatzen duena da zenbait enpresak eta establezimenduk ezin izango dutela eragotzi kontsumitzaileek euskara erabiltzea, eta, euskara erabilita ere, artatuak izango direla.
|
|
2010
|
|
|
Olioa ontzi itxietan gorde
|
behar dute
kontsumitzaileek.
|
|
|
kontsumitzeko data lehenetsia, kategoria, arrautzaren pisua, ontziratu eta sailkatu diren zentroa, oiloak hazteko modua eta kontserbatzeko gomendioak. Soltean saltzen diren arrautzetan, baimendutako establezimenduek parametro horien guztien berri eman
|
behar diete
kontsumitzaileei eta haien jatorria ziurtatu. Arrautzak hozkailuan gorde behar dira, 1 °C eta 4 °C bitartean.
|
|
|
Mikro-CSP teknologiak eraikin baten energia-beharren %40 bete lezake. Erronka nagusiei dagokienez, oraindik heldugabea den teknologia da, eta garapen handiagoa
|
behar du
kontsumitzaileengana zabal dadin. Sistema horren bultzatzaile nagusietako batek, Sopogy enpresako zuzendari Darren Kimurak, adierazi du gutxienez bost urte beharko direla mikro-CSP teknologia eraikinetan erabiltzeko.
|
|
|
murriztu, berrerabili eta birziklatu Etxeak ekologikoagoak izango dira, baldin eta ohiko hiru akatsak (murriztu, berrerabili eta birziklatu) onartzen badira, EROSKI CONSUMER birziklatze-eskolan zehazten den bezala, gune garbiak erabiltzen badira edukiontzietan utzi ezin diren hondakinetarako edo etxean konposta egiteko. Izan ere, gogoratu
|
behar da
kontsumitzaile bakoitzak, batez beste, 1,7 kilo zabor sortzen dituela egunean; guztira, 25 milioi tona urtean, eta gehienak zabortegietan amaitzen direla.
|
|
|
Ezinbestekoa da produktuen etiketetan informazio egokia ematea, bai eta kontserbazio-tenperaturari, manipulazioari edo produktuaren balio-bizitzari buruzko gomendioak ere. Zer egin
|
behar dute
kontsumitzaileek. Kontsumitzaileak listeria bidez kutsatzeko arriskua murrizteko jarraibideak ere har ditzake:
|
|
|
Dirua epe jakin batean ordaintzen ez badu edo zenbatekoa finkatutakoa ez bada, erabiltzaileak kostu gehigarria ordaindu beharko du. Kontsumitzaileen eskubideak Kontratua sinatu aurretik, edo sinatzen den unean, erakundeak idatziz eta banan-banan jakinarazi
|
behar dizkio
kontsumitzaileari zenbait kontzeptu: urteko interes-tasa efektiboa, kredituaren muga, ordaindu beharreko gastuak, egin litezkeen aldaketak eta kontratua ebazteko prozedura.
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, zama-eramaileak informazio zehatza eskatu
|
behar dio
kontsumitzaileari, etxe-aldaketa behar bezala egiteko: besteak beste, etxeak, lokalak edo dena delako guneak zer irispide dauzkan langileentzat eta ibilgailuentzat.
|
|
|
Horregatik, gainerako gailu elektriko txiki eta handiekin gertatzen den bezala (hirukoiztu egin da horien kontsumoa azken hiru hamarkadetan), aholku batzuei jarraitu
|
behar diete
kontsumitzaileek: eraginkorrenak hautatu, stand by egoera saihestu eta itzalita eduki, erabili behar ez direnean.
|
|
|
P2P sareek (peer-to-peer edo parekotik parekora) aldaketa ikaragarria ekarri dute ikus-entzunezkoak kontsumitzeko ohituretan. Musika, bideoak, literatura eta abar argitaratu eta banatzea produkzio-etxeen eta argitaletxeen esku zegoen lehen, eta haiek eskaintzen zutenarekin moldatu
|
behar genuen
kontsumitzaileok. Eskaintza hori mugatua zen, enpresa horien marketin-estrategien edo kontu ekonomikoen arabera erabakitakoa.
|
|
|
Enpresa banatzaileak edo merkaturatzaileak kontrolatu
|
behar du
kontsumitzaileak eskatzen duen potentzia kontratatukoa baino handiagoa ez izatea. Potentzia kontrolatzeko etengailuak, maximetroak edo ebakidura automatikoko bestelako aparatu batzuk erabiltzen dira potentzia kontrolatzeko.
|
|
|
Banku bateko epe finko batek %2 eman diezazuke. Zer egin
|
behar du
kontsumitzaileak hiriko eguzki-baratze batean inbertitzeko? “Pilotakada eman ahal izan genuen, baina ez genuen egin” Gurekin harremanetan jarri ondoren, guztiaz arduratzen gara.
|
|
|
Nabarmendu beharreko beste alderdi bat elikagaien edo edarien faltsutzea kontrolatzea da, dela aizunketa edo diluzioen bidez, dela osagairen bat ordezkatuz. Horretarako, araudi berriak behartu egiten du elikagai bat lehen begiratuan dirudiena ez bada, xehetasunez informatu
|
behar dela
kontsumitzailea berriro engainatu edo nahasteko. Osagaiak aldatu diren elikagaiak etiketan berariaz adierazi beharko dira.
|
|
2012
|
|
|
Nekazal produktuak jatorritik kontsumitzen direnera arte, %700 garestitzen dira, eta zenbait kasutan %1.500 Bitartekariek, ezertxo ere egiten ez duten arren, diru guztia eramaten dute. Produktuak ez luke %20 baino garestiago izan
|
behar
kontsumitzaileak erosten duenean, modu horretan nekazariek eta kontsumitzaileek, biek irabaziko lukete, eta ez espekulatzaileek.
|
|
|
Akuikulturako aditu honen esanetan, sektorea antolatzeko planak egin behar lituzkete administrazioek, eta ingurumen-jarraipena egiteko bitartekoak jarri; horretaz gain, informazio gehiago eman
|
behar zaie
kontsumitzaileei, osasunarentzat eta ingurumenarentzat onena dena hauta dezaten.
|
|
|
Askotariko faktoreak eragiten diote kontsumitzailearen portaerari. Faktore horiek aztertu egin
|
behar dira
kontsumitzaileen portaeraren zergatia ulertzeko. Faktore horiek kontsumitzaileari eta haren inguruneari dagozkie, eta aurrerago ikusiko ditugu.
|
|
|
13 Adieraz itzazu kontsumoko arbitraje-batzordeek bete behar dituzten bost funtzio, eta azaldu gaur egungo kontsumoko arbitraje-batzordeen mailak. 14 Azal ezazu zer datu bete
|
behar dituen
kontsumitzaileak kontsumoko arbitraje-eskaeran. 15 Egizu eskema bat kontsumoko arbitraje-prozesuan parte hartzen duten pertsonen eta erakundeen arteko harremanak bilduta.
|
|
|
Zer batzordetara jo
|
behar dute
kontsumitzaileek. Kontsumitzailearen bizitokiari dagokion batzordera.
|
|
|
Xedapenak zigortu egiten du jokabide-kode bati atxikita egoteari buruz iruzur egitea, beste edozein gogoeta alde batera utzita. Horiek horrela, ohiturak esaten digunez, ziurtatu egin
|
behar dugu
kontsumitzaileek ez diotela behar baino konfiantza handiagoa ematen enpresari edo profesional bati, berez existitzen ez den egoera batengatik; hots, jokabide-kode bati atxikitzeagatik.
|
|
|
produktu bat doan edo oparitzat eskaini arren, produktu hori eskuratzeko ordaindu behar izatea. «Ezinbesteko» terminoak zaildu egiten ditu interpretazio-lanak; izan ere, jarduera desleiala izateko, enpresariak ordainarazi egin
|
behar dizkie
kontsumitzaileei ezinbestekoak ez diren kontzeptuak; merkataritza-erantzunarekin, produktua jasotzearekin eta entregarekin lotutako kontzeptuak, hain zuzen ere.
|
|
|
Edonola ere, merkataria egoera horretaz baliatu
|
behar da
kontsumitzaileari salmenta-baldintza okerragoak aplikatzeko. Hala egiten ez badu, jokabidea ez da hemen aztertzen ari garen debekuaren arabera aztertuko.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, hainbat egoeratan, hartzailearen irudia ez da nahasi
|
behar
kontsumitzaile eta erabiltzailearenarekin (De la Cuesta, 2002: 80; Santaella, 2003: 141); izan ere, hartzailearen kontzeptua ikuspegi juridikotik zabalagoa da kontsumitzaile edo publiko kontsumitzailearena baino.
|
|
|
1964ko Estatutuak zioen publizitate-subjektuak bitartekari-lana egin
|
behar zuela
kontsumitzaileen eta iragarleen (produktuen salmenta-sustatzaile zen publizitate-emailea izan baitaiteke) artean (Tallón, 1972: 88).
|
|
|
erraza da jakitea Publizitate Zuzenbidea zein helburutara bideratu behar den. Lehendabizi, informazio-eskubidearen zerbitzura egon beharko du, zeren eta ez baita ahaztu
|
behar
kontsumitzaileei zuzendutako zerbitzutzat jo daitekeela publizitatea. Baina, era berean, beste helburu batzuk ere kontuan hartu behar dira, horiek ere funtsezkoak baitira, Publizitate Zuzenbidearen existentziaren ideia berean aurkituko ditugun horiek.
|
|
|
Informazioaren isiltzeak egokia izan
|
behar du
kontsumitzaileen jokaera ekonomikoan eragiteko eta, bereziki, haiek erabaki ekonomikoak hartzera bultzarazteko, informazioa izanda, ez lituzketenak hartuko. Horrela, printzipioz, beharrezko informazioaren isiltze hutsak ez dakar per se merkataritza-jarduera desleial baten izatea, edo, hitz zehatzagoetan, engainuzko publizitate baten izatea.
|
|
|
Hori guztia, hiru oinarri betez gero: mezuan bertan jasota etorri
|
behar da
kontsumitzaileek informazioa osatzeko kontsulta ditzaketen bestelako hedabideen erreferentzia bat; hedabide horiek batez besteko kontsumitzailearentzat doakoak eta eskuragarriak izan behar dira eta, azkenik, hedabide horiek erabili behar dira soilik publizitate-mezu baten bitartez aurretiaz eskainitako informazioa osatzeko, hura ezeztatu edo era aipagarrian mugatu gabe.
|
|
|
Jokabide-kodeak ez betetzea iruzurrezko jardueratzat hartzen delako ezarri da bigarren baldintza hori, hain zuzen. Jokabide-kodeak ez betetzea iruzurrezko jardueratzat hartzeko, aztertutako merkataritza-jarduerak itxaropen faltsuak eman
|
behar dizkie
kontsumitzaileei. Horretako, zehazki, jokabide-kodea ez betetzeko?, merkatariak aldez aurretik kodeak errespetatzeko konpromisoa hartu behar du, eta borondatez atxiki behar zaie kode horiei.
|
|
|
Saltzailea da, zuzenean, produktuaren akatsengatik erantzun behar duena. Gero fabrikatzaileari edo hornitzaileari erantzukizunak eskatu arren, establezimenduak bere gain hartu
|
behar ditu
kontsumitzailearen erreklamazioak. Krisiarekin, denda asko itxi dira, eta baliteke orain dela gutxi jostailu bat erosi duenak ikustea artikulua erosi zuen lokaleko ateak itxita daudela.
|
|
|
Serge Saint 5 Etxetik alde egitea ingurumenari kalterik egin gabe Etxetik atera aurretik, dirua aurrezten eta ingurumena zaintzen lagunduko duten aholku batzuk ematea komeni da: tresna elektronikoak entxufetik ateratzea, hozkailua berrikustea, berogailua itzaltzea, txorrotak begiratzea, zaborrik ez uztea, postontzia ez betetzea eta maskotak ez uztea, etab. 6 Aste Santuan ere, “zazpi erreak” Ingurumena ez da oporretara joaten, eta, horregatik, atseden hartzeko eta lasaitzeko egun batzuk hartu arren, ez da ahaztu
|
behar
kontsumitzaile ekologikoaren “zazpi erretan” laburbiltzen diren ingurumen-ohiturekin jarraitu behar dela: zerbait kontsumitu aurretik gogoeta egin behar dela; produktu edo jarduera ez-ekologikoak baztertu behar direla (“erabili eta botatzeko” produktuak, adibidez); murriztu egin behar dela behar dena bakarrik erabiltzeko, bereziki oinarrizko baliabideak, ura, energia edo elikagaiak; berrerabili.
|
|
|
Europako Batasuneko exekutiboak transposizioa behar bezala egin den aztertuko du orain. Zuzentarau horren arabera, merkataritza-operadoreek informazio zehatza eman
|
behar diete
kontsumitzaileei, kontratua dela-eta kontsumitzailea behartu baino lehen. Informazio horretan sartuko dira ordaindu beharreko prezioa, produktuaren deskribapena, epe zehatza eta kontratuaren arabera kontsumitzaileak eskubidea duen egonaldiaren iraupena.
|
|
|
Landareen kutsadura da kontsumitzailearen eta elikagaien industriaren kezka nagusietako bat. Kasu gehienetan, barazkiak gordinik jaten dira, eta faktore hori dela eta, askoz kontu handiagoz jokatu
|
behar da
kontsumitzailearentzat kaltegarriak ez direla ziurtatzeko. Letxugak, tomateak, sagarrak eta pepinoak dira beren osaeran kutsatzaile kimiko gehien duten landareak, PAN Europe-ren (Pesticide Action Network) azken datuen arabera.
|
|
|
Kotoizko poltsak, jutezko poltsak, billeteak eta txanponak edo zeta-fularrak dira Ayuda en Acción elkarteak proposatutako oparietako batzuk, brotxeak, bufandak, txanoak eta eskularruak barne. Bidezko Merkataritzako Estatuko Koordinakundeak (CECJ) gogorarazi du erosketa bakoitzean ez direla kontuan hartu
|
behar
kontsumitzaile gisa dituzten eskubideak soilik, “baita artikuluak egiten dituztenenak ere, kasu askotan, Latinoamerikako, Afrikako eta Asiako pertsonak”. Gure herrialdera 40 herrialde baino gehiagotako 200 talde ekoizlek egindako produktuak iristen dira.
|
|
|
egunean bi kilo sortzen dira, eta horietatik erdiak bilgarriak eta bilgarriak dira, Ekologistak Martxan taldearen arabera. Hori dela eta, hiru erreen praktika ekologikoak are gehiago presente egon
|
behar du
kontsumitzaileen artean: gure benetako beharrei egokitutako kontsumoa egin behar da, gehiegi paketatutako produktuak baztertu (murriztu), erabili eta bota (murriztu) eta bizitza baliagarria luzatu, eta hondakinak modu egokian birziklatu.
|
|
2013
|
|
|
Zenbaitetan, jogurt horiei azukreak eransten dizkiete, eta hori ere kontuan hartu
|
behar du
kontsumitzaileak, zeren, azkenerako, gerta bailiteke jogurt natural batek adina kaloria ematea.
|
|
|
...nahitaez bete behar dute giza eskubideei buruzko nazioarteko araudia, eta eskubide horiek sustatu behar dituzte beren jarduera-esparruan.Laneko eskubideak.Enpresek nahitaez bete eta garatu behar dituzte Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) aitortutako langileen oinarrizko eskubideak.Kontsumitzailea babestea.Enpresek bere produktuak ekoizteko, banatzeko eta saltzeko etapa guztietan errespetatu
|
behar dituzte
kontsumitzailearen eskubideak.Ingurumenaren jasangarritasuna.Enpresek ekoizpen eta kontsumo jasangarrien printzipioei eta ingurumena babesteko eta kontserbatzeko printzipioei jarraikiz egin behar dute lan.Osasunaren sustapena.Osasunarekin erlazionatutako ondasunak eta zerbitzuak (elikadura, aterpea, oinarrizko osasun-baldintzak, edateko uraren hornidura) eskuratzeko diskriminaziorik ez egoten la... Jarduten duten komunitateetan osasunari eta gaixotasunak prebenitzeari buruzko hezkuntza eta informazioa eman behar dute.Era guztietako ustelkeriaren aurka borrokatzea.Beren kontuetan, dokumentuetan, beste enpresekin dituzten harremanetan eta jarduten duten herrialdeetako administrazioekin eta botere publikoekin dituzten harremanetan gardentasun-irizpideak aplikatuz funtzionatu behar dute enpresek.
|
|
|
Komeni da jakitea bihotz-bihotzerako gantz-azido horiek era naturalean egoten direla arrain urdin mota guztietan, kontserban daudenak barne. Beraz, ontzia bere etiketan nabarmentzeak ez luke izan
|
behar
kontsumitzaileak produktu osasungarriagoa aukeratzeko duen ustearen arrazoia. «Sojarekin».
|
|
|
Izan ere, Eroski Consumer askotan sartu da gai kezkagarri horretan. 2005ean, Juan Ramón Hidalgo Moya ohartarazi «elikagaiei buruzko publizitateak gero eta kontrol zorrotzagoa
|
behar duela
kontsumitzaileen osasuna babesteko, batez ere haurren osasuna babesteko». 2009an, Maria José Viñas azaldu du «telebistak kalte handiak egin ditzake haurren dietan».
|
|
|
Aurreikusitako neurriak abian jartzearekin, ziur gaude problema horiek errepikatzeko probabilitateak baxuak direla. Orain, industriak ezarri egin
|
behar ditu
kontsumitzaileek kontsumitzen dituzten produktuetan konfiantza osoa izan dezaten. 2013ko uztailaren batetik aurrera aplikatu ahal izango dira argitaratutako erregelamenduetan onartutako neurriak.
|
|
|
Ontziratutako arrautzek etiketa bat eduki behar dute, eta etiketa horrek adierazten du zein egunetan kontsumitu behar den lehentasunezko kontsumoa, zer kategoria duen, arrautzaren pisua, zein zentrotan ontziratu eta sailkatu diren, oiloak hazteko modua eta horiek nola kontserbatu. Soltean saltzen diren arrautzetan, baimendutako establezimenduek parametro horien guztien berri eman
|
behar diete
kontsumitzaileei, eta haien jatorria ziurtatu. Zergatik daude kolore ezberdinetako arrautzak?
|
|
|
akuikultura landareen ordezko iturriak. Azkenik, iraganean egindako akatsak saihesteko horrelako produktuetan egiten diren kontrolek duten garrantzia gogorarazteaz gain, arreta berezia jarri
|
behar zaio
kontsumitzaileek aldaketa horiek ezagutzeko duten moduari, akuikulturatik datorren arraina elikatzeko lehengai horien segurtasunari buruzko interpretazio desiraturik egon ez dadin.
|
|
2014
|
|
|
Derrigorrezkoa den informazioa eman
|
behar dio
kontsumitzaileari.
|
|
2015
|
|
|
egin
|
behar diete
kontsumitzaileei. Eta informazio horrek
|