|
2000
|
|
|
Parisen1870etik1883rabitarteanegindakoak20liburukizituen.Bainaseiliburukimarduletan egindakoTeologiaMoralekokurtsobaterebazen, besteliburukibatbezalahardaitekeen eranskinazuena.Obrahandihonekargitalpenugariizanzituen; lehenengoa1665etik1723ra bitarteanegina. Honenegileak Frantzisko JesusMariarena, AndresJainkoaren Amarena, SebastianSanJoakinena, IldefonsoAingeruena, JoseJesusMariarenaetaAntonioSakramentu Santuarenaizanziren.TeologiaMoralekokurtsohonenediziobatbainogehiagogordetzendira Markinako Karmeldarren bbiliotekan,
|
batzuk
ez osorik; hauetariko lau liburukitan Frai Bartolomerenoharautografoadator, esanez:, librerÃadelCarmendeMarquina?. Ik.ENRIQUEDEL SAGRADOCORAZÓN, Lossalmanticenses: suvidaysuobra.EnsayohistóricoyprocesoinquisitorialdesudoctrinasobrelaInmaculada.Madrid, 1955, 278or.
|
|
|
1804). Zerrendahauaskoluzagenezake, bainageroxeagoaipatukoditugubeste
|
batzuk
, idazleezmintzagaitezenean.Entzutehandiaizanzuen, erdarazegitenzen lurraldeetan, PedroAntonio KalatayudJesulaguniruinxemeak(). KardaberazEuskalHerrian zeharzebilenbitartean, huraEspainianzeharzebilen, batanahizbesteaJesusenBihotzarendebozioazabaltzen.GaraihorretanospehandialortuzuenFrantziaosoanClementd. Ascain (JeanDuhalde)() kaputxino azkaindarrak?
|
|
|
Eta Kalahorran, Pedro Manso ren190 aginduz, Betolazaren191 Doctrina Christiana burutuko zen 1596an. Kalahorrako beste apezpiku
|
batzuek
ere, esaterako, Pedro Gonzalez de Castillo k192, Pedro Lepe k193 eta abarrek, euskarazko material kateketikoa argitaratzera eragin zuten.
|
|
|
FraiBartolomekhunkipenezetatristurazkontatzenditukarmeldarrekkomentuanigarotakoazkenminutuak:. Aldeegitekoegunean denokbazkaldugenuen jantokian abitu santuz jantziriketa arratsaldean
|
batzuk
besteengandik banatu. BuruagaldutaetagaixorikzegoenAitaFrantziskoJainkoarenAmarenaohetikatera etafraidebatekbesozbesoostaturaeramanzuenJainkoarenizenean, inorkez zuelakoharenardurahartzen?
|
|
|
ZiuraskiBartolomekberak, beste fraidebatzuen laguntzaz, lortukozuenazken orduangauzabatzuksalbatzea.IsileanateraahalizanzirelaElizGuraso Santuen liburuaketabesteliburubatzuk, baitaelizjantzi
|
batzuk
, AmaBirjinarenzilarrezko koroa238 etab.Haladioskuberak:, sepudieronsacarfurtivamentelosSS.Padres y otroslibros?.
|
|
|
Prioreakkomunitatekopertsonenosasunetaonespiritualazarduratubehar zuen, baitakomunitatekoegunerokobizitzaongibetetzeazere.Helburu hauek erdiestekoasteroko batzarrakeginohizirenkomentuan, egunerokobizitzaaztertzen zelarik.Komentukoadministrazioarengorabeherak, ofizioezberdinetannolajokatzenzen, etxekotokiaknolazeuden, esaterako, sakristia, administrazio gelaetab. Giaxoenarduraberezia, haieimaitasunhandiaerakustea.PrioreakProbintzialaren laguntzazhautatzenzuenprioreordea; honekpriorearilagunduohizionzereginbatzuetan; esaterako, bizitzaliturgikoan, hauda, OrduenLiturgian, mezan...; korua zuzentzeaetabesteekintzaliturgikobatzukdirakomunitate bizitzanarretarikhandienaeskatzendiotenak.Bainabestearazobatzuezerearduratubehardu, pertsona
|
batzuekin
, berezikiMarkinakoherri agintariekin, harremanakizateaz.
|
|
|
–herege, hitzean (hau, h, gabeerebadarabil): Baitabesteheregeascorenac bere (Icas III, 343).// Ezdaheregericaguertumundura (Euscal errijetaco... 134).// Esanbeguije, impernubandagozanheregetagaisquiesalac, cesarijaecarrideutseen miinac (Icas II, 182). // Ezheregiacta gentilac, ezbadaeuren burubac zucentzat tacristinauontzat euqueezanacIcas II, (233)./ Judegubac, moruac, eta eregiac,
|
batzuc
, pedericeta bautismoricez dauqueelaco (Icas I, 19).// Orregaiti Eleisaticamporadagozanguizoneta emacumiac, ceintzucdirian judegu, gentil, morotaeregeguztiac. () Icas I, 34
|
|
|
Laugarren lecuban dinue dantzaarijac: Abadiac, eta Prailiac bere juaten diriala dantcetara; Saraubetandantzanbere eguiten daveela
|
batzuc
; chaarrac balira, SacerdoteJaunac ezleuqueelaeguingo... (Euscal errijetaco... 165).
|
|
|
aldi: Testuinguru
|
batzuetan
aurreko izenetik bereiz idazten du; esaterako, guiza aldi, idazten du ia beti; lau bat aldiz, guizaaldi?
|
|
|
Leenagoco guiza aldijac saltoca iraguaz, gogoratuco ditut
|
batzuc
, nundi ezau tuco dozun pecatu loijaren erru madaricatuba (Icas II, 44).
|
|
|
/, zelan bait? ere;, bait, dun beste hitz
|
batzuk
bietara idazten ditu, loturik eta bereiz. Hona guztitariko adibide batzuk:
|
|
|
ere;, bait, dun beste hitz batzuk bietara idazten ditu, loturik eta bereiz. Hona guztitariko adibide
|
batzuk
:
|
|
|
atzi: Hitzhonetanerezalantzanabaridu, bainaformanormala, azi, da, 118 aldizbaitatorharenobraosoanbarrena;, atzi?, ordea, 13aldizsoilik.Honaazken huaetariko adibide
|
batzuk
: Vizcaidichosoonetanezdauseculailluneco Aguintarijac atzichaarraerinda, pruturic batu (Esku,// gaurcoegunin umiac, cein atzijac, eta ceinchiquijacgurasuenzatez lotsaric, ez bildurric, ez errespetoricezdauqueena, nic esan bagaric, zeubecautor dozuna III). daEsku, (225).
|
|
|
Eguijada, legueguinac libretanditubeeperija
|
batzuc
, tratu bacochecoauzi batizanezdedin (Icas II, 123).
|
|
|
Esapide
|
batzuetako
forma hartuak, berriz, sarri darabiltza. Egia esan, maiz darabilen goxeric arrats ere halakotzat har genezake, baina euskaraz oso zabal dabiltzan gizaldirik gizaldi, herririk herri eta antzekoak esan nahi dugu hemen.
|
|
|
Erakusleindartuak deklinatzekoerabatbaino gehiagodakasubatzuetaneuskaldunonartean; esaterakodatiboan, batzuekharexeridarabilte etabeste
|
batzuek
harixe.Bartolomekbigarrenformahaudarabil:
|
|
|
i) Determinatzailezehaztugabe batzuekinedocein, inoren... Kokapenabitxi samargertadakiguke, agian.Eskuizkribuanageridirabatezerehonelakoformak, bainaIcas I ean ereaurkitzenditugubanaka
|
batzuk
: Taau edoceinbereardao generogaz (Icas I,// Inocbereucatuecinlei, neurecristinaubac, orditutia pecatudana. Ta ezedoceinbe 272). repecatu, ezpadapecatuezaina, lotsarizcuatachito Jangoicuarengorrotoandicua (Esku, 292).
|
|
|
EndamasBatez e eremaizdarabil.re, bereziki, are gehiago, gainera... eta hauen antzekoa; aukera
|
batzuen gainetik
bat azpimarratzen denean erabilia. Beheko adibideetariko azkenak, etagainera?, ?horrezgainera?...esan nahidu.
|
|
|
dela, gauregun gehiagoerabiltzendirahorienbaliokidedirenneike/ leike/ geinke/ zeinke/ zeinkie (zeinkee)/ leikie (leikeefo) rmak.Hauekaskozerebakanagoak dira Bartolomerengan,
|
baina
batzuk agertzen dira, bereziki flexiodunak. Ondorengohauekdiraaurkituditugunformaguztiak:
|
|
|
HogeitahiruaditztrinkohartudizkioLonArteagak484; haietarikzortziiragangaitzakdiraetahamabostiragankorrak.Egonaditzabizkaierazklasikoekbetierabiliizanduteneranjokatzendu, etaezberriki,
|
batzuek
(gainerakoeuskalkienformetarahurbildunahirikedo) eginohidutenez, kiartizkiarekin.HauekdiraFrai Bartolomerenformak: (niri) jaot/ (hari) jagoca (jaoca/ jagoco/ jaoco)/ (guri) jagocu/ (zuri/ zuei) jaotzu/ jagotzu (jagozu)/ jagocue (jaocue) (haiei). Zenbaitaldaera agertzendira, bainabokalartekog rieustendiogehienetanetajagocadubere formanormala... Testuingurubatzuetan, juan aditztrinkoaerehonensinoni...
|
|
|
Ascotan gurasuaceguitenditubeegauza
|
batzuc
, gachustebagaric, celanez daquijelatajaquin biarleuqueela, sabelecoseinarivizitzia quendutecoduinacuac (Icas III, 53).
|
|
|
Biguireetaneguitendiragauza
|
batzuc
ainloijacetadesonestubac, ezeturcubac euracberelotsatucolitzatequez, icusicobalitubee (Euscal errijetaco... 111).
|
|
|
tatzendenean.
|
Batzuek
hitz hurrenkeranedo joskeran aurkitu nahi izan dute horrengakoa.Gukgeuk, testuakaztertuondoren, joskerareneragingarbirikez duguikusi.Agian, arrazoibatbainogehiago izandaitezkeorokorragoaden la morfemarenordez na erabiltzeko.Batzuetan, arrazoihoriekelkarrekin loturik edotaelkarrekinzerikusiadutenakereizanlitezke.Esaterako, hauekjarrikogenituzkehipotesigisabainoezbadaere:
|
|
|
jai/ jaiegun (jaijegun): mezaentzunetaatsedenhartzekofestaerlijiosoa; (esanahihoriduBartolomerentzat; bestelakofesteipiestia, piestaeguna, erromedijaeguna, tanbolinegunajaiosuac, jai etab.deitzendie. Jaiedo jaiegunetan ere, bidezko denez, bereizketakegitenditu: erdijacjai edoarinac. Urtebarru cojaijacbatzucdira osuactaareetandomequeetaco eguinbiarracdagoz.Beste
|
batzuc
dira jaiarinacedojaie); rdijac? (Icas I, 152). //. Ezdaiguncontubansartu, piestaegunajaijegunabada, egunguztia diabruba, mundubataaraguija serbi duteniragotia; Jaungoicuagazbereezacordeetia; ta, verbeetaonian, mezaricbere ezentzutia. Euscal errijetaco...
|
|
|
jaola/ jaole: zaintzen, gordetzen duena;. Obispojaunacdiragueurearimen jaolaac? (Icas III, 289). // Baso jaubebatzuc tamonteruesatenjacuenbaso jaole
|
batzuc
, chitodiraestubac (Icas II, 156).
|