|
2010
|
|
|
Mota horiek denak dira zuzenekoak. Zeharkakoak definitzeko, helburuaren irizpideaz gain beste kriterio
|
batzuk
ere erabili beharra dago.
|
|
|
Esan behar da, orobat, kurtsiba beste eginkizun
|
batzuetarako
ere erabiltzen dela. Besteak beste, zerbait azpimarratzeko, irakuleari nola irakurri gomendatzeko, termino baten izaera metadiskurtsiboa markatzeko, izaera autonimikoa markatzeko, eta abar.
|
|
2012
|
|
|
Horiez gain, ordea, kritika bera gainditzen duten beste zeregin
|
batzuetarako
ere badarabiltza Mitxelenak azterkizun ditugun kritikak: zinema eta liburu kritiken bitartez kulturaz, gizarteaz eta, oro har, bera biziki kezkatzen zuten auzi zabalago batzuen araberako iritzia plazaratzeko ere bitarteko egokiak gertatzen zaizkio Atal honetan aztergai izan dugun `makroegitura?, `mikroegitura?
|
|
2013
|
|
|
Burdin hari horiek indar handia zutela ohartarazi zuen, babesteko tresna gaitza zelako. Baina Frantziako agintariei kritika zorrotza ere egin zien, burdin hariena beste gerla
|
batzuetan
ere erabilia izan zela baina horretaz ez zirela gogoratzen leporatuz. Etxepareren arabera, huts horrengatik lur batzuk galdu zituzten.
|
|
2021
|
|
|
Usu Iparraldekoa eta goi nafarrerakoa da. XX. mendean hasten dira Hegoaldeko idazle
|
batzuk
ere erabiltzen. Adjektiboa izan daiteke:
|
|
|
22.4.6c Jagoitik eta aurrerantzean adberbioek ‘hemendik aurrera’ adierazi nahi dute. Lehenbizikoa Iparraldean erabiltzen da, behe nafarreraz eta zubereraz, eta bigarrena, gaur egun hedatuagoa bada ere, batez ere bizkaierazko testuetan ageri da, baina XX. mendean gipuzkerazko idazle
|
batzuek
ere erabiltzen dute: Nik ez dakit zer egin aurrerantzean (Etxeita); Ez dezagun Jaungoikoaren izena jagoitik aipa ere, beldurrekin eta humilitatearekin baizen (Leizarraga).
|
|
|
Ikusten den moduan, gertakaria adierazten duten aditzak dira ‘konparatzen’ edo ‘parekatzen’ diren termino biak; mendeko perpausekoa adizki laguntzailearekin nahiz hura isilduta eman daiteke (hasi (zen) bezain laster). Laster adberbioaz gainera, bestalde, sarri, fite, agudo, aurki, azkar eta beste
|
batzuk
ere erabil daitezke forma hau eratzeko (bezain sarri, bezain fite, bezain agudo) (§ 36.5.1, § 36.5.2).
|
|
|
Bestelako adjektibo
|
batzuekin
ere erabiltzen dira inoiz zenbatasunezko morfemak. Hala, bezainbat morfema inoiz:
|
|
|
Laster adberbioaz gainera, sarri, fite, agudo eta beste
|
batzuk
ere erabil daitezke forma hau eratzeko (bezain sarri, bezain fite, bezain agudo). Laster da erabiliena; sarri ere erabiltzen da Iparraldean fite baino maizago; agudo, berriz, Hegoaldean; beste adberbio batzuk (pronto, azkar, arin...) urriago erabiltzen dira egitura honetan.
|
|
|
Horra bada non, duela lau egun, grina handi batek hartua nagoen (Jon Muñoz); Eta bataioa baino lehenago, hara non heldu zen etxera abadea aitaren gutun batekin (Sarrionandia); Ikusleen kontzientzia lozorrotuarekin hasi, eta begira non bukatu dugun (Linazasoro). Beste galde hitz
|
batzuk
ere erabil daitezke: Begira nondik nora h nazkagarri honek baduen zenbait indar (Mitxelena).
|
|
|
Horrek ez du esan nahi, halere, ohiko erabide horretaz landa beste modurik ez dezakeela balia. Hain zuzen, euskal literaturaren hastapenetik beretik, idazleek, euskalki guztietan eta mende guztietan, salbu beharbada Hegoaldean XX. mendean, perpaus erlatibo arrunten ondoan, beste
|
batzuk
ere erabili izan dituzte, hauetan aurrekari batekin uztarturiko izenordain erlatiboak agertzen baitira.
|
|
|
kasu horietan espletibo hutsa da eta (nahiz eta...). Beste diskurtso markatzaile eta juntagailu
|
batzuekin
ere erabiltzen da balio berezirik ez duen eta hori: baizik eta, harik eta, zenbat eta, zeren eta...
|
|
|
28.6.1d Azkenik, gogoan hartu behar da juntaduraz bestelako egitura
|
batzuetan
ere erabiltzen dela inoiz baina hitza —menderakuntza gisako egituran edo lokailu gisa, hain zuzen—, eta baizik eta baino hitzek, bere aldetik, balio murriztailea dutela zenbaitetan.
|
|
|
aurreko beste biek bezala, bi idazkera ditu, eta biak paretsu erabiliak. Bizkaierazko testuetan ageri da gehienbat, nahiz eta Gipuzkoako idazle
|
batzuek
ere erabili duten inoiz: diruak, zorroa bera ere bai (F.
|
|
|
Bakarra izan daiteke, edo bizpahiru.
|
Batzuk
ere erabil dezakegu ingurune horrekin eta orduan ‘zenbait’ adierazi nahi du (Hegoaldean erabilia): Gero deitu zituen besteren batzuk (Ubillos); Gauza handiren batzuk Jesusen kontra esan zituztelako antzean (Lardizabal); Zaparrada gogorren batzuk hartu omen dituzte (Agirre).
|
|
|
16.3.3h Asko ren ordez euskalki zenbaitetan beste adjektibo eta adberbio
|
batzuk
ere erabiltzen dira (askotan anbiguotasunak sortuz): Jende asko bildu zen; Egin duk festa asko?
|
|
|
Nafarroako eta Iparraldeko idazleek erabili izan dute, nahiz gipuzkerazko testu zahar batzuetan ere ageri den. Larramendi, Arakistain, Iztueta, Arrese Beitia eta beste
|
batzuek
ere erabiltzen dute.
|
|
|
Irizpide bat morfologikoa da, formala, esanahia kontuan hartu gabe baliatzen duguna, eta bestea semantikoa, esanahia kontuan hartuz baliatzen duguna. Gramatikariek, egia da, beste irizpide
|
batzuk
ere erabiltzen dituzte zenbaitetan: izaera gramatikala, adibidez, edo izaera sintaktikoa, hots, nolako aldaketa motak eragiten dituzten.
|
|
|
13.4.2c Galdegai ez izan arren, beste ingurune
|
batzuetan
ere erabiltzen dira forma indartuak. Tradizioan arruntak dira neu bezalako izenordainak ere partikularen aurrean:
|
|
|
Hor sartzen dira txikitxo, pobretxo, gorritxo, luzetxo eta abar. Bai bata eta bai bestea arrunta da izenekin edo beste kategoria
|
batzuekin
ere erabiltzea: neskato, hobeto, gaizto, polito, ezertxo, ondotxo, haurtxo, gehitxo eta abar.
|
|
|
Munduko mendirik garaiena da hori; Inon den neskarik alferrena dugu Itziar; Inoiz ikusi dudan txakurrik beldurgarriena da Txuti. Ohart gaitezen, zernahi gisaz, beste postposizio
|
batzuk
ere erabiltzen ditugula zenbaitetan: liburuetan/ liburuetatik/ liburuetarik politena erosi genuen.
|
|
|
13 Batasunean hartu den ereduaz ari gara, jakina. Esan dugu euskalkietan beste aditz
|
batzuk
ere erabiltzen direla laguntzaile gisa. Horien artean daude eutsi(* edutsi), egin,* iro (n),* eradun bezalakoak:
|
|
|
39.3.5a Aditz partizipioan oinarritutako mendeko perpaus adberbial batzuei ere erantsiz osatzen dira bi egitura hauek, kontzesio egituren artean maiz erabiliak direnak. turik ere menderagailua ekialdean erabiltzen da batez ere (mendebaldeko idazle
|
batzuek
ere erabiltzen dute), eta tuta ere, mendebaldean (bizkaierazko testuetan, be (re) forma hartzen du: tuta bere).
|
|
2023
|
|
|
Facebook, Instagram eta Twitter. Informazioa jasotzeko beste kanal
|
batzuk
ere erabiltzen ditu ERA.EUSek, Youtube bera edo hileroko posta buletina eta sortu berri ditugun Telegram kanalak.
|