|
2008
|
|
|
euskal irakaskintzaren indartzeko egina eta bereziki IKAS elkartean, Piarres Charritton eta Manex Goyenetche bereziki lankide zituela, obratua. Lankide berak izan zituen 1970eko hamarkadako hastapene ko urte kalapitatsu haietan haren gerizapean Euskal Erakustokian egin ziren biltzar eta jardunaldietan ere, orduan eztabaidatu baitzen, besteak beste, euskal unibertsitate
|
baten
sortzeko asmoa.
|
|
|
Azkenean, 1919an Euskaltzaindia sortu zelarik, haren esku jarri nahi izan zuen Azkuek bere erdara euskara hiztegi eskuizkribua. Izan ere Euskaltzaindiaren sortarauen artean «Diccionario General»
|
bat
sortzeko asmoa azaltzen zen64 Izen horrekin baina, bazirudien hiztegi proiektua aldatu egiten zela. Zeren hiztegi orokor izenpean euskara erdara (edo euskara euskara) moldeko hiztegi bat espero zitekeen, berriki Euskaltzaindiak atera duen Orotariko Euskal Hiztegia bezalako zerbait.
|
|
|
La Abeja bi zenbaki aterata desagertu bide zen 1890ean. Ordurako Azkuek euskarazko aldizkari
|
bat
sortzeko asmoak zerabiltzala dirudi. Antza denez asmo horretan bere ikasleek animatu zuten, 1888 urteko gutun batean hola esaten baitzioten:
|
|
|
Dena dela, bada gauza kurioso bat. Goiko pasartean Azkuek aipatzen duen Iruñeko adiskidea Estanislao Arantzadi zen, hitzaldia baino hilabete lehenago idatzi ziona Iruñean euskal ikastetxe
|
bat
sortzeko asmoa agertuz, eta galdetuz ea Sotari edo dirurik eskatu ahal zitzaion proiekturako39 Ikusten denez Azkue ez zen oraingoan diru hori eskatzera ausartu, eta beti filantropoetan oinarritu ordez sostengu sozial zabalagoan oinarrituriko plataforma bat sortzea bururatu zitzaion. Bada handik zortzi hilabetera, 1901eko irailean Hendaiako kongresua izan zen.
|
|
|
Batetik, aurreko puntuan aipatu denez, Gasteizko seminarioan euskara katedra sortzeko saiotan zebilen. Bestalde, Bizkaiko eta Gipuzkoako Diputazioek bezala Nafarroako Diputazioak ere institutu probintzialean (Iruñean) euskara katedra
|
bat
sortzeko asmoa agertu zuenean, Azkue tarteko izan zen.
|
|
|
Izatez, jada adierazi denez, Azkue sarritan aritu zen irakasle eskoletan euskara sartzeko eskatuz: 1909an, Zurtzaingo proiektuaren baitan, euskal irakasle eskola
|
bat
sortzeko asmoa izan zuen; Ildo berean, 1916an emandako hitzaldian irakasle eskoletan euskara sar zedila eskatu zuen («Aboga porque en los programas en los programas de las Escuelas Normales figure el vascuence para que, de ese modo, luego se implante en los estudios elementales y los maestros no puedan disculparse de enseñarlo»367); Eta 1919tik aurrera Euskaltzaindiak sostengua eman zien mota ... Bere estatutuetan esaten zenez Euskal Akademiak «Euskera ta euskal elertiaren ezaguntzarako irakasguak zabalduko ditu»(= «Fundará Cátedras de Lengua y Literatura Vasca»368).
|
|
|
Ikerketa sakon batek arlo horietako bakoitza banan aztertu luke. Liburu honetan, ordea, bereziki arlo bati oratuko zaio, euskalki literario estandar
|
bat
sortzeko asmoari.
|
|
2009
|
|
|
Eskarmentu handia jasoa zuten mende berriko proiektuen etorkizunean sinetsi zutenek. Ortografia bateratu eta elkargo
|
bat
sortu asmoz Ipar eta Hegoko idazleen artean egin ziren saioek (Hendaia Hondarribia,) porrot egin zuten. Alde guztietara sakabanatu ziren indarrak, baina ez zen hala ere desagertu elkargo bateratzailearen ideia, hainbat gutun eta idatzietan ikus daitekeenez.
|
|
2019
|
|
|
Irtenbide moduan, erbestean beste akademia
|
bat
sortzeko asmoa planteatu eta horretarako saioak ere egin zituzten Zaitegik eta Orixek, baina ez ziren asmo hori gauzatzera iritsi.
|
|
|
zen h letraren aldekoen sakoneko motibazioa; Latiegik, berriz, ETA jo zuen h letraren benetako bultzatzailetzat. Giroa asko gaiztotu zen eta irain eta mehatxu pertsonalak izan ziren tartean. Luis Villasante, Koldo Mitxelena eta Juan San Martinen aurka batik bat?, baita beste akademia
|
bat
sortzeko asmoak ere.
|