|
2000
|
|
|
Hala ere, eleberri honetan inguruneak pertsonaiengan Mintegiren eleberrian baino eragin handiagoa izango du; zenbait ikutu sozialek zipriztintzen baitute erlatua. Hau da, eleberri honetan garaiko egoerak neurri txiki
|
batean
pertsonaien jarrerak eta ekintzak bideratuko ditu: bai gizarte egoerak, bai gertakari politikoek.
|
|
|
Haatik, ipuinak independienteak dira, nahiz eta ipuin batzuetan beste ipuinen
|
bateko
pertsonaia berak aurkezten dizkigun.
|
|
|
Liburuan zehar pertsonaia ezberdin asko aurkezten bazaizkigu ere, batzuetan ipuin
|
bateko
pertsonaiak beste ipuin batean sartzen ditu: " liburuko pertsonaiak errepikatzen joaten direla, batzuk azaltzen, besteak gordetzen, batzuk ipuin batean protagonistak, eta beste batean bigarren mailakoak" (Egunkaria VI).
|
|
2001
|
|
|
Egileak badaki bere nobelan pertsonaia" errealak" aipatzen baditu nolabaiteko muga batez, ezintasun batez idazten duela: pertsonaia ezagun hauetaz" gezur" handiak esaten baditu irakurlea segituan ohartuko da, eta idazleak hasiera
|
batean
pertsonaia horri egotzi nahi zizkion tasun eta gertaerez ahaztu egingo da. Irakurleak ardura gehiago edukiko du egiazkotasun frogetan, bilakaera literarioaren egokitasunean baino.
|
|
2002
|
|
|
Ikusmolde poetiko horretan sartzen dira donostiar idazlearen lehen bi eleberriak. Haietako lehenak, Egunero hasten delako (1969), txandakatuz doazen bi plano narratibo independentetan kontatzen ditu abortatu nahian dabilen ikasle gazte baten (Gisèle Sergier) istorioa eta tren geltoki batean eta telefono zentralita
|
batean
pertsonaia bitxi baten eta bat edo bi solaskide anonimoren artean gertatzen den elkarrizketa. Plano narratibo desberdinen erabilera konstante bat izan da Saizarbitoriaren eleberri guztietan, eta hartara proposatzen zaigun irakurketan, zineman bezalaxe," muntaketak" garrantzi handia hartzen du.
|
|
|
Horregatik uste dugu I. Bordaren azken eleberri hauek gehiago hurbiltzen direla nobela beltzaren generora, krimen bat askatzearekin batera euskal gizartearen gatazka nagusien argazkia ere egin nahi baita (bertako egoera politikoa, euskara, intsumisioa, industrializazioa...). Lehenago ere aipatu dugun legez, autore honen nobelen ezaugarrietako
|
bat
pertsonaia nagusia, detektibea, emakumezkoa izatea da. Amaia Ezpeldoi dugu, detektibe argi eta nahiko atipikoa, ikertzaile" gogorraren" estereotipoari jarraitzen ez diona:
|
|
|
4 Une kritiko edo gertakari erabakigarri
|
batek
pertsonaia nagusiaren lehenaldia eta etorkizuna baldintzatzen ditu.
|
|
2005
|
|
|
Holan ba ez zan epea amaitzear eukala iragartera etorkon ahots salatzailea, epe horretan egin beharrekoa egiten lagunduko eutsan ahots iragarlea baino. Idazle logabearen ahotik berba egingo eban ahotsa, bere eskua orri gainean zuzenduko eban gidaria, korapilo eta trabalekuetan lagun izango eban zuzentzailea, gaua heltzerakoan lo egin egian begiak itxiko eutsazan esku laztangarria, baita nagialdi eta beheraldietan ernatuarazo egingo eutsan zirikatzailea be, eta, behar izan ezkero, zer esanik be ez, bere idaztiren
|
bateko
personaia edota narratzailea. Hori guztiori izateko prest agertzen jakon.
|
|
|
Antzerki zaharren
|
batetako
pertsonaia
|
|
|
Pertsonaiek zuzenean berba egiten dute, testuari bizitasuna emateaz gain aukera handia dago esaera, klixe eta irtenaldiak erabiltzeko. Beste alde
|
batetik
pertsonaiok beren izaera eta jokaerak erakusten dituzte elkarrizketa hauetan, edozein deskripziok egingo lukeen bezala. Elkarrizketek pertsonaia manikeoak aurkezten dizkigute, beren jarrera eta pentsakizunetan tematuta.
|
|
2019
|
|
|
Izan ere, Faustino Iturbe idazlearekin duen harremana ez da maitasun edo harreman sexual bat. Faustinoren deitura faustikoaren iradokizun subliminalaz haratago, bien arteko harremana adiskidetasun erlazio gisa garatzen da eta Lili bikote
|
batetik kanpoko
pertsonaia independente gisa eraiki du.
|
|
|
Halere, Bi bihotz. Hilobi
|
bateko
pertsonaia nagusi diren ama alaben karakterizazioa euskara eta gaztelania hizkuntzen erabileragatik ere bada aipagarri, izan ere gaztelaniazko esaldi solteen errepresentazioa funtzio espresiboa esanguratsua baita. Ama alabak euskaldunak izanik ere, elkarri bezala Senarrari esaldirik adierazgarrienak gaztelaniaz egiten dizkiote, eta Florak senarrari egiten dizkion hitzezko erasorik lazgarrienak gaztelaniaz egiten dizkio, ikusi dugunez.
|
|
|
Fikzioaren labirintoetan, jokoak pertsonaien destinoa ekarriko du, eta neurri handi
|
batean
pertsonaiaren subkontzientearen desira ezkutuak, inoiz beren buruari aitortuko ez dizkioten nahien eta beldurren kunplimendua dakar: halaxe gertatzen da esaterako, protagonistak bere diskurtsoan inoiz aitortzen ez duen suizidioaren kasuan.
|
|
|
1995etik honako liburuen eta protagonisten arteko harreman horretan unibertso pertsonala osatzera jo du Saizarbitoriak, neurri batean, Patrick Modianok bere eleberrietan egin zuen moduan: garai eta hiri jakin
|
bateko
pertsonaiez beterik dago bere nobelagintza. Modianok 2015ean Para que no te pierdas en el barrio eleberria argitaratzean, El mundoko Irene Hdez.
|