|
2001
|
|
|
Adibide gisa, Nafarroako Zizur edota Gipuzkoako Zizurkil herri izenen jatorriaz galde eginez gero, aipaturiko lan mardulean, duela mende
|
bateko
hiztegian" ile zizurra, kizkurra" zela kausituko du irakurle kuriosoak.
|
|
|
2 ► Kolegio
|
batek
hiztegiak erosi ditu, 28 € tan bakoitza. Orotara 700 € gastatu du.
|
|
2002
|
|
|
Nazioarteko hizkuntza nagusi bihurtu denak, ingelerak, hizkuntza gutxituak ezagutzera emateko ere balio duela ikusi da behin baino gehiagotan.
|
Bateko
hiztegiak, oinarrizko gramatika liburuak… Beste behin ere ingelerak hartu du euskara zabaltzeko ardura; New Yorkeko Hippocrene Books argitaletxeak, Beginner' s bildumaren baitan, «Beginner' s Basque» liburua argitaratu baitu. Bilduma horren barruan lehenago vietnamera, persiera nahiz serbokroaziera irakasgai jarri ziren bezala, oraingoan, euskara jarri diete eskura Amerikako estatubatuarrei.
|
|
2006
|
|
|
Euskal gizarteak azken urteetan izan duen aldaketen ondorioz, gure testu
|
bateko
hiztegian edo joskeran aurki daitezkeen aldaerek gero eta ikusteko gutiago dute egilea han edo hemen sortu izanarekin, eta gero eta gehiago, aldiz, haren biografiarekin. Etorkiari zenbat zor dio gaur egungo euskal sortzaile baten hizkerak?
|
|
|
Europako hizkuntzen historian pillatutako esperientzia, deskolonizatutako herrien hizkuntza errealitateei egokitzea da. Hizkuntza
|
baten
hiztegia, herri baten garapen ekonomiko, sozial, tekniko eta kulturalari egokitzea da".
|
|
|
Duela denbora gutxi sortu diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi diote, batik bat hiztegigintzan. Adibidez, 1975ko legearen aurretik dekretu
|
batek
hiztegi batzordeen sorrera aurreikusten zuen Estatuaren administrazio guztietan, beharrak ala eskatu ezkero. 1975ko legean esku hartze esparrua komunikazio eta jarduera sozial anitzetara hedatzen zen:
|
|
|
Eufemismoak sortu ditugure mintzaira zaharrak, hala nola EKINTZA izenaren azpian gordetzen dira, balios hazirik, behialako hilketak eta atentatuak. Ohargarria eta azpimarragarria daoinarrian, zein heinetaraino abertzale
|
baten
hiztegia eufemismoz, parabolaz, metaforaz eta errealitateari, orokorrari, ez dagozkion elez osatua den ikustea.
|
|
2007
|
|
|
Halako egiteko izugarri bezain zaila izango da orain hizkuntza
|
baten
hiztegia bere artikulazioak ikuskor izateko moduan, eta aurretik emandako perpausa ereduek baieztapen eta judizioak zein pentsamenduzko bideetan zuzentzen dituzten argi izan dadila, deskribatzea1319.
|
|
|
Poliziari telefonatzen baldin bazion, zein heinetaraino sinesgarria zatekeen galdezka nengoen. Alabaina zer zen ebastekorik Euskaltzaindiaren egoitzan, ez zen dirurik, ez zen urrezko girgilik, salbu errautsez emokatu eta desagertzen zihoan mintzaira
|
bateko
hiztegi eta gramatika zaharkituak. Desagertuak desagertu aharrausikatuko zukeen beilako poliziak:
|
|
2008
|
|
|
Sistema hau lau hiztegirekin erabil daiteke: UZEIren eta Elhuyarren sinonimo hiztegiak, Elhuyarren espainiera euskara, eta Elhuyarren franHorrelakoekin erabiltzaileak erraz kontsulta dezake hitz
|
bat
hiztegi batean, nahikoa da kontsultatu nahi den hitzaren gainean klikatzea bere informazioa pantailan ikusteko leiho dinamiko baten bitartez.
|
|
|
Aplikazio mota honetan sortu diren produktuak Word editorerako plugin ak dira. Horrelakoekin erabiltzaileak erraz kontsulta dezake hitz
|
bat
hiztegi batean, nahikoa da kontsultatu nahi den hitzaren gainean klikatzea bere informazioa pantailan ikusteko leiho dinamiko baten bitartez. Noski, morfologia aberatsa duen euskara bezalako hizkuntza baterako kontsulta askoz erosoagoa da lematizazio automatikoa egiten bada, bestela atzizkiren bat duen hitz bat bilatzerakoan ez zen ezer aurkituko.
|
|
|
Beraz, XXI. mendeko euskal produkzioa eskuratzen hasi beharra dago; baina ez eskuratzen bakarrik, baizik eta aukeratzen, kodetzen, etiketatzen eta modu erosoan eskaintzen. Gainera, ezin ahantz dezakegu Euskaltzaindiak egunen
|
batean
hiztegi arau-emaileari heldu diola, eta hori pentsaezina da atzean erreferentzia corpus modernorik gabe, OEH eta EEBSrekin osatuko dena.
|
|
|
Beste aurrerapen nabarmen
|
bat
hiztegi elebidunetan gertatu da. Bi arrazoirengatik:
|
|
2009
|
|
|
Bere burua bizi horren zati bat bezala ikusten zuen, batez ere azken egunetan. Hala ere, osasunez gainezka zaudenean, bizia ideia
|
bat
hiztegian da, beharbada gisakoa harekin filosofiak edo nobelak egiteko, baina ez da zu zeu. Zure buruz buru ipinia daukazu, hor aparte, Jainkoa ere ipinita daukazun moduan, eta harekin hola edo hala operatu ahal duzu.
|
|
|
Lantalde
|
bat
Hiztegi Batutik abiatu eta horko sarrera eta azpisarrerei adieren definizioak, kategoria gramatikalak, erabileratik jasotako adibideak, marka dialektalak, espezialitateeta erregistro markak erantsiz, Euskaltzaindiaren Hiztegia prestatzen ari da. Hiztegi horren lehen idazketa 2010 urtearen bukaeran amaituko da.
|
|
|
Fraideek ez bezalako liburuenganako sentiberatasuna erakusteko adinik ez. Hala ere, pare
|
bat
hiztegi salbatu zituen sutatik. Haien laguntzarekin hasi zen ikasten alemanaren eta frantsesaren abezeak.
|
|
2010
|
|
|
Geneukan eskarmentu txarrak eraman gintuen horretara. Uste genuen hori ezin zela konpondu banakako eta bakarkako lanekin, hain zuzen ere, terminoloHizkuntza trebatzearen arazo horretan, garbi ikusi genuen terminologiaren garrantzia giaren xede nagusietako
|
bat
hiztegi batasuna delako. Zientzia bati buruz hizkuntza bera eduki behar da, zientzia hori egin nahi baldin bada.
|
|
2011
|
|
|
Euskaltzaindia jakintza arloen araberako hiztegi berezituetan gehiegi murgildu ez zen arren, esparru edo gai jakin
|
baten gaineko
hiztegi espezializatuak prestatu beharraz behin baino gehiagotan aritu zen, baita batzuk prestatu ere. Ondorengo lerroetan proiektu adierazgarrienak aipatuko ditugu.
|
|
|
Baliokideen hiztegiak alde batera utziz, beste mota
|
bateko
hiztegiei buruz arituko gara: hiztegi arauemaileez hain zuzen.
|
|
2012
|
|
|
Oso osorik CV bat edo hautagai bat izatea, eskaintzaren ezaugarri eta behar zehatzetara egokitzen ez bada, oso zaila izango da lanpostua lortzea. 4 Irudia, hiztegia eta adierazpenak kontuan ez hartzea Hautatze prozesuan saihestu beharreko beste alderdi
|
bat
hiztegi arrunta edo lagunarteko esamoldeak erabiltzea da. Laneko elkarrizketa batek diskurtso serioa, koherentea eta hizkuntza egoki eta zuzena eskatzen du.
|
|
|
Asbestoa, pentsatu du Norak, hitz berri
|
bat
hiztegirako. Greziera klasikotik dator, Josuk esan duenez.
|
|
2013
|
|
|
XX. mendetik XXI. mendera pasa gara. XX. mendean baliabideak ez ziren gaurkoak, orduan hiztegi sail bat genuen, askotan hizkuntza
|
bateko
hiztegi orokor bat bai, baina esate baterako argotezko hiztegia ez genuen, eta obra horretan jendeak ulertu behar zituen makina bat gauza etortzen ziren. Gaur egun baliabideak asko aldatu dira, zerbait ulertu nahi baduzu ia ia ezintasunik ez dago ondo dokumentatu eta bilatzekotan, lehen baino errazago egiten da.
|
|
2014
|
|
|
Hunkitzen dizute korda mota bat, egiten dizuna plazer edo min. Eta haiekin konposaketa bat egiten da. Hizkuntza
|
batean
hiztegia egina da jadanik, eta gramatika bada, eta gehiago dena, gero bada erretorika ere, ikasia duzuna nahitaez zure inguruko jendeekin, testuak irakurriz". Eta, ondotik, kantu egileak egiten duena, Etxamendiren ustez, hauxe da:
|
|
|
717 Begirada
|
batek
hiztegi batek adina balio du.
|
|
|
Erregela multzoek, aldiz, erregelak biltzen dituzte iturburu hizkuntzakoinformazio morfologikoa eta sintaktikoa transferitzeko, batik bat. Programek, berealdetik, itzuli nahi den testu berri
|
bat
hiztegietatik eta erregela multzoetatik eraordenatu eta antolatu batean pasatzen eta eraldatzen joan dadin ahalbidetzen dute, azken emaitza lortu arte. Arkitektura honek hizkuntza berrien integrazioa erraztendu, hizkuntzalariak hiztegiak eta erregela multzoak programazioko ezagutzarik gabeeguneratzeko aukera ematen baitu.
|
|
2015
|
|
|
" guztiok dakigu Semprún oportunista burges koxkor bonvivant bat besterik ez dela. Eta komunista
|
baten
hiztegian" independentzia" hitzak ez duela lekurik ere badakigu". Sempruni aipamenak errepikatuko ziren Haranburu Altunari buruzko testu batean.
|
|
|
Lehen aldiz entzun duzue? Orain ez da hainbeste aditzen baina garai
|
batean
hiztegietako hitzik higatuena zen.
|
|
|
Lematizazio analisi batek, bestalde, hitzbaten lema zein den definituko du. Lema hitz
|
baten
hiztegi forma da. Adibidez,, etorriko?
|
|
2016
|
|
|
Ia 600 zailtasun maila ditu, eta, gainera, ordena egokian ebatzi behar da. Jokoa 15 hizkuntzatan dago, eta ezin hobea da ikasten ari den hizkuntzaren
|
batean
hiztegia egiteko. Iphone n eta Android mugikorretan deskargatzeko aukera dago.
|
|
|
Baina material estandarrez harago (ikastaroak eta klaseak, adibidez), Interneteko bilaketa soil batek ikasteko era guztietako baliabideak aurkitzeko aukera ematen du. Musika tresna bat nola jo irakasten duten web orrietatik atzerriko hizkuntza
|
bateko
hiztegia hobetzeko aplikazioetaraino, dozenaka era daude, eta horietan teknologiak zerbait berria ikasten lagun dezake, malgutasun eta erosotasun osoz. Zer dira MOOC edo online ikastaro irekiak?
|
|
|
Besteak beste, errealitatean aurkitzen dena eta ekuazio horiek erakusten dutena alderatuta ondorioztatzen da, ezkontza araubideak egitura sozial bizi eta aldakorrak direla, eta, terminoak fosilduta geratuta, aldatu diren arau horiek ez dituztela gehiago era egokian deskribatzen. Senidetasun sistema
|
baten
hiztegiaren azterketa aipatzen denean, eskuarki honelako ekuazioak adierazi nahi dira, eta ez senidetasun terminoen erroen azterketa semantikoa. Azken hau ia beti askoz ere zalantzazkoagoa gertatzen da.
|
|
2019
|
|
|
Behin lagun batek Steven Wright umoregile estatubatuarraren bineta bat pasatu zidan. Bertan, gizon
|
bat
hiztegi lodi lodi bat besoetan duela. Gizonak dio:
|
|
|
4 Hizkuntza indoeuropar
|
bateko
hiztegia bi multzotan zatituko dute hiztegigileek: jatorrizko hitzak eta arrotzak.
|
|
|
Baina, behar bada, otsein bezalako hitz baten aurrean ez luke asmatuko morfemen banaketa egiten eta osagaiak identifikatzen. Kasu horietan behar du hiztun
|
batek
hiztegi etimologikoa, zeinen eginkizuna den hain zuzen osagaien arteko erlazioa, aldaketen ondorioz ilundu eta mozorrotu dena, bere aurreko gardentasunera eramatea: * ogi sein," ogiaren truke bere familiarena ez den etxe batean bizi eta lan egiten duen seina".
|
|
2020
|
|
|
Irudia: LyricsTraining Musika gaietako letrei jarraitzeko beste modu
|
bat
hiztegia hobetzeko Spotifyren “Lyrics” funtzioa da. Horrekin une horretan entzuten den abestiaren letra ikusi ahal izango duzu (karaokean bezala).
|
|
|
Irudia: Amazon Beste funtzio interesgarri
|
bat
hiztegian bilatu diren hitzak kontuan hartzen dituena da, eta automatikoki sartzen ditu zerrenda batean. Zerrenda hori berrikusi egin daiteke hiztegi berri hori buruz ikasteko.
|
|
2021
|
|
|
Urteurrenaren harira, lantaldean iraganera begira jarri gara, eta, besteak beste, ikusi dugu nola lehenengo edizioan zuzenketak paperean egiten ziren. Eta gogoratu dugu nola sortu genuen datu base
|
bat
hiztegia egituratu eta gero hortik abiatzeko. Beraz, teknologia hasieratik izan dugu lagun.
|
|
|
Mutikoak Miss Morganen arreta piztu zuen, patioan bezain sorpresa handia izan baitzen ikasgelan. Primeran irakurtzen zuen eta gizon
|
baten
hiztegia erabiltzen zuen, baina ez zekien idazten. Zenbakiak bazekizkien, edozein luzeratakoak, baina aritmetikarik errazena ere ez zuen ikasi nahi.
|
|
2022
|
|
|
hitz
|
bat
hiztegian.
|
|
|
Berak ere irribarrea behartu du lehen aldiz, eta trago txikiak eman dizkio edari laranjari, begiak non kokatu ez dakielako. Isiltasuna guri konpainia egitera eseri dela dirudi, altxatzeko asmorik gabe, eta bat
|
batean
hiztegiko hitz guztiak lekuz kanpo daude. Bat batean inork ez daki zer esan.
|
|
2023
|
|
|
Adibidez: euskara eskola
|
batean
hiztegia lantzea hizkuntza guztien baliabideak erabiliz. Alegia, euskaraz konposatua den hitz bat erabiltzen dugu adierazteko beste hizkuntzetan ere hitz konposatuak daudela:
|