|
2003
|
|
|
BERTSOLARITZA eta ahozkotasuna izango da apirilean Renon egingo den biltzarraren gaia. Izan ere, urtero antolatzen du Renoko Euskal Ikasketen zentroak honelako biltzarren
|
bat
euskal kulturaren alor ezberdinak gaitzat hartuta, adituak mahai baten inguruan biltzeko. Oraingoan, Euskal Herritik Renora Jon Sarasua, Joxerra Garzia eta Andoni Egaña joango dira.
|
|
|
Horixe zen, kasu gehienetan, beraien jarduera praktiko nagusia. Bes te ekintza garrantzitsu
|
bat
euskal kultura asteen antolaketa izan zen, nahiz eta jardunaldi horietan gehienetan bi hizkuntza erabili, euskara eta gaztelania. Zenbait institututan ere prestatu ziren kultura aste horiek.
|
|
2004
|
|
|
Badu orain urte
|
bat
euskal kultur erakundeak hitzarmen bat izenpetu duela Eusko Jaurlaritzarekin, hain zuzen kultura trukaketak areagotzeko, elkarteen, artisten eta erakundeen eskutik, eta nolazpait gure buruetan daukagun muga ezabatzeko, edo bederen ematzeko.
|
|
2006
|
|
|
• Zein dira, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzean, Euskal Herriko eskoletan ikasten ari den hamasei urteko gazte
|
batek
euskal kulturari eta kultura unibertsalari buruz gutxienez ezagutu behar dituen gertaera eta kontzeptuak, lortu behar dituen trebetasunak eta egiten jakin behar dituen prozedurak, eta beraganatu behar dituen balioak eta jarrerak? (Derrigorrezko eskolaldirako proposamen irekia).
|
|
2007
|
|
|
Gizarte eztabaida sakon batetik etorri da irtenbidea. Hala ere, kulturartekotasunari zor zaion begirunea ezer kaltetu gabe, uste dut eskubide osoz defendatu lezakeela
|
batek
euskal kulturari lehentasun osoa eman litzaiokeela gainerako kulturen gainean, dela hizkuntzan, dela ospakizun edo erritualetan.
|
|
|
Azken urteotan, euskararen alde egindako lanak bideratu etaizanarazi du euskal kultura. Gauza
|
bat
euskal kulturari dagokion ala ez erabakibehar izanez gero, euskararekin duen lotura aztertuko da lehendabizi eta ondoren, euskararekin lotura zuzenik ez badu, lurraldearekin: ez lurralde fisikoarekin (paisaia edo herriekin) nortasun lurraldearekin baizik, lurralde politikoarekin (Euskal Herria edo hitz sinpleagoaz:
|
|
2008
|
|
|
Euskal kantuak, hitzak, esamoldeak eta folklorea, zaharrak zirelako, jatorrak, urriak, hots, altxor bat zirelako kontserbatu nahi zituen bezalaxe, arraza ere kontserbatu nahi zuen, arraza euskal hondarearen parte kontsideratzen zuelako, faraoien garaiko gari hura bezalaxe. Gainera, garaiko pentsaeran, ez zen oso koherentea izango
|
batetik
euskal kultur manifestazio jatorrak bilatzea eta aldarrikatzea, eta bestetik ontzat ematea kultura hori erabili behar zuen giza taldea «mestizatzea» (eta zer esanik ez bere familia propioari zegokionean). Zentzu horretan Azkueren arrazarekiko jarrera, herri kultura gordetzeko bere filosofia orokorrari lotuta uler daiteke.
|
|
2009
|
|
|
1990ean bi erakunte publiko sortu ziren euskara eta euskal kultura sostengatzeko. Alde
|
batetik
Euskal Kultur Erakundea (EKE), Pizkundean federatuak ziren elkarteak eta botere publikoaren ordezkariak elkarretaratu zituenak. Bestalde Herrien arteko Sindikata, Iparraldeko udalerri gehienak bildu zituen EKErekin lankidetzan aritzeko.
|
|
2012
|
|
|
Bide beretik doaz Sarrionandiak berriki emandako elkarrizketa
|
batean
euskal kulturari buruz esandakoak:
|
|
|
Azaldu dugunez, oso murriztutadaude estatuen ahalmenak zeregin honetan. Hortaz, bestelako esku hartze moduakgaratu ditu, eta horietako
|
bat
euskal kultur produkzio propioa bultzatzeaizango da, bai herri ekimenetik datorrena, bai industriatik etor daitekeena.Digitalizazioarekin kultur produktu askoren banatze bideak asko merkatzen dira etaoso eskuragarri bilakatzen dira (esaterako, ikus entzunezkoak, musikagintza, edotaliteratura); esfortzua, beraz, produktu horien sorkuntzan jarri behar da, merkatuakultur politika orokorraren helburu...
|
|
|
Segurarrari eskertu behar diot, berak sartu zuela zegamarra euskararen munduan; bizitza osorako norabidea markatu zidan horrela. Jakin Taldean karakter, pentsaera eta formazio diferenteeneko ekipo
|
bat
euskal kulturaren alde aritzeko elkartu da. Denon artean ikusi eta ikasi dugu, eztabaidatu ditugu gure ideiak, landu eta gauzatu ditugu gure proiektuak.
|
|
|
Hurrena, Ramon Saizarbitoria, neurri handi
|
batean
euskal kultura modernoaren zuzia Txillardegigandik hartu zuena, ideologiaz eta gero aski urrun ibili arren. Udaberri honetan atera zuen Martutene eleberri monumentala, beharbada galzorian dagoen klase burges baten zisne kantua, nolanahi ere gure letren altxorra.
|
|
2014
|
|
|
«Orain euskera emozionalki gero eta gehiago ari naiz disfrutatzen, baina urtebatzuetan euki dut tentsio
|
bat
euskal kulturarekiko eta euskal nortasunarekiko.Jarrera hori obligazio moduan ulertzen nuen eta hizkuntzarekiko ukazioasortzen zidan. Nik eta nire lagunarteak euskara euskal «jatortasun»arekinlotzen genuen, ezker abertzale jarraitxuen mobidarekin...
|
|
2015
|
|
|
Herri elkargo bakarrari begira, kultura zerbitzu orokor
|
batean
euskal kulturaren kontuan hartzeko deia da nolabait EKAHASen egitasmo hau. Hautetsiek ez dezaten ahantz kultura eskumena hartzerakoan.
|
|
|
Egiazki, Haranburu Altunaren argitaletxeko azalen diseinuaren joeraz egiten zuten burla oro har. Horrekin batera, baina, aipatu nobela aldarrikatzen zuten, garai
|
batean
euskal kulturan arrastoa utzi zuelako eta oraindik ere ongi irakur zitekeelako64.
|
|
|
Aktetako liburuok niretzako gauza jakingarri bat aitzen emoten eusten: lehengo denporetan, gerra aurrean, baegoala hemen tradizino
|
bat
euskal kulturan lan egiteko. Hain harrituta gelditu nin tzan horreen kongresuen aktak irakurtean ze, ikasgaitzat hartu nebazan.
|
|
2016
|
|
|
V. Hugo, 1882an, Parisen, Antton Kaiku antzerkia errezibitu ondoren, eta Antonio Maria Labayenek dakarrenez, bere poza azaltzen zion D. Pedro Maria de Soraluce ri gutun baten bitartez. V. Hugo-k Euskal Herria ezagutzen zuen eta gutun
|
baten bitartez
euskal kulturari zion interesa erakusten zuen.
|
|
|
hau da, euskal mundua, euskaraz aditzera ematen den mundu hori, euskara darabilen mundua, oso zabala dela, hedadura handikoa dela, unibertso oso bat dela erakustea. Euskaldun askok ez du hori ikusten, ikusten dute zerbait txiki edo urria, ikusten dute panpinatxo
|
bat
euskal kulturan, baina nik bidali nahi diet mezu bat: barkatu, baina panpina zure buruan dago, urritasuna zure buruan dago, txikitasuna zure buruan dago, eta ondotxo dakigu ezin dela atera ur handirik txongil estutik.
|
|
2017
|
|
|
" [La Oreja de Van Gogh] igual dago apur
|
bat
euskal kulturatik kanpo" (H5)
|
|
|
Bideo dokumental sorkuntza saria eskainia izan zaie Ainara Menoyo eta Elena Canas ikasleeri," Maitia nun zira" dokumentalarentzat (22mn). Alemaniako Berlingo museo etnologiko
|
batek
Euskal Kultur Erakundeari utzi zizkion lehen mundu gerlan alemaniar presondegietan egonikako hamar euskal presoren soinu grabaketak. Eta soinu horiek (bost lapurtar, bi baxenafartar eta hiru xiberotarren euskara hutsezko kantu herrikoiak) dituzte erabili beren dokumentala ontzeko.
|
|
2019
|
|
|
Baina ez dut adore nahikorik amore emateko). ...n da, komunitate sena galtzen ari gara, kurrikulumetan kultura zehar lerroa izan behar dela jasota dago baina ez da ezelango bitartekorik zehazten eguneroko praktikan islatuko dela bermatzeko, unibertsitatean ez dugu euskal kulturan trebatzeko ikasketarik eskaintzen, ez dugu zehazturik kultur hezkuntza zeri deritzogun, ez dugu adosturik hezkuntza arautuko ikasketa prozesua bukatzen duenerako gazte
|
batek
euskal kulturari buruzko zein eduki ezagutu behar duen, zenbat sormen esperientzia bizi behar duen, nola ernarazi behar diogun euskaraz sortzeko grina… Desadoretzekoa litzateke jardunaldietara elkartu ginen ehun eta hogei bat lagun horiengatik ez balitz, antzerkiaren, arte plastikoen, bertsolaritzaren, dantzaren, ikus entzunezkoen, literaturaren edota musikaren transmisiorako horrenbeste era... Elkargune bat adostea baino ez zaigu falta.
|
|
|
ahozko ondarea baliabide sinboliko garrantzitsuenetarikoa izan zela bitarteko kultur berregituraketan. Bere ikergaia batik
|
bat
Euskal Kultur Sistemaren (EKS) azterketan oinarritzen bada ere, hamarkada horietako bi ardatz nagusi azpimarratzen ditu, zeinek kultur mailako irakurketa orokorra egiteko balio diguten: bata, komunitateari buruzko hausnarketek komunitatean bertan izandako eragina, «etno errealitatearen zama»; eta bestea, testu arteko harremanek kultur adierazpideetan izaniko betebeharraz (2016:
|
|
2021
|
|
|
Adar bat gure kulturgintzan gertatzen da, oro har kaxkarrak diren gauza asko, euskaraz izanik onak direla sinesteko joerak sortu duen kate luzea. Euskal kulturgile izanik distira apur bat lortzeko bidea erraz jartzen du horrek, nartzisoak abonatzera areago emandako aro honetan, garai
|
bateko
euskal kulturaren libelogileei arrazoi puntu bat emanez. Eta, jakina, tartean gauza onak badira, ulergarria den moduan urri xamar, eta horiek bereizteko arazoa sortzen du joera orokortuak.
|
|
|
Esku artean daukatena baloratzen jakin dute diskurtso hegemonikoak esaten zuenaren kontra, eta inguruan inork probatu gabeko formulak asmatu dituzte esku artean zuten hori garatzeko. Bestalde, testuinguruak edo norbere akatsek eragindako korapiloak askatzeko gai izan dira, eta desagertuz zihoan euskal kultur ekosistema aurremodernoan garrantzitsua zen elementu
|
bat
euskal kultur ekosistema modernoarentzat elementu garrantzitsu gisa salbatzea lortu dute.
|
|
|
Denok erabiltzen dugu Euskal literaturaren historia: lizeo eta unibertsitateko ikasle eta irakasleek, kazetariek, idazleek berek eta, erabiltzaile berezitu horiez gain, publiko zabal
|
batek
euskal kulturaz ditugun egun guzietako solasetan. Molde konziente batez edo partez bederen gehiegi pentsatu gabe, euskal literaturaren historiaz urteetan zehar eraikia izan den" kondaketa nagusi" bat erabiltzen dugu gure egitekoetan.
|
|
2022
|
|
|
EKE n azken urte hauetan aldaketak izan dira, Johañe Etchebest ek zuzendaritza 2021ean hartu zuen, Katixa Dolharek orain presidente kargua, gazte belaunaldi
|
batek
euskal kulturaren bultzatzeko ardura hartua duela.
|
|
|
Ez ditu soilik kuriositateak bultzatu lan hau argitaratzera. Izan ere, errusiarra da Gourdjia, eta, haren ustez, badute lotura
|
bat
euskal kulturak eta Errusiakoak. «Oso hizkuntza desberdinak badira ere, nondik gatozen jakitea gustatzen zaigu; gure sustraiak bilatzea, alegia».
|
|
|
Gainera, diskoan agertzen den Euskal Herriko beste artista handienetako bat Sarasate da, Moszkowski poloniar konpositorearen hainbat kantu moldatu zituena. Okiñenaren iritziz, «oso aberasgarria» da pertsona
|
batek
euskal kulturatik oso urrun dagoen kultura bat ulertzen duela ikustea. «Eta, batez ere, nola iritsi garen errezital hau elkarrekin eraikitzera, berak euskal nortasunaren inguruan duen ezagutzaren interpretazio batetik abiatu baikinen».
|
|
|
Bertan daude bertso idatziak ere, eta pozten du horrek Labaka: «Iruditzen zait, bat bateko bertsoek badutela prestigio
|
bat
euskal kulturan, baina bertso idatziak ez dira, ordea, askorik baloratzen. Guk lekua egin diegu liburuan, eta polita da fisikoki jasota edukitzea».
|
|
|
Ikusi gehiago: Arnasbide
|
bat
euskal kulturari
|
|
2023
|
|
|
" Kostaldeko hiri gisa, aski zaila da euskal kultura beti agerian ezartzea; biztanle berri anitz badira, eta ez da bortxaz naturala euskal kultura biziaraztea, baina Hiriburun aspalditik bada dinamika
|
bat
euskal kulturaren alde", erran du Brillaxisek. Uhaina ez da elkarte bakarra, gainera, euskararen alde ari dena:
|
|
|
Baina konturatu nintzen aterabiderik gabeko gauza zela, ze nahasketak ez zuen funtzionatzen enetako; ez nuen kausitzen manera. Deliberatu nuen euskal dantza bazter batean uztea, eta bakarrik garaikidea egitea, baina beti atxikiz lotura
|
bat
euskal kulturarekin.
|
|
|
Ez da ia amets bat, egia biurtzeko bidean dijoa. Euskaldunak alfabetizatu beharra, euskalduna bere izkuntzan irakurtzen ta idazten erakutsi beharra da lehendabizko oiñarri
|
bat
euskal kultura ta literatura indartu ta sendotzeko». Eta artikulua irakurriz dakigu Donostian egin dela lehen ikastaro hori, dagonilaren 27tik irailaren 2ra, arratsaldeko lauretatik zortzietara, «Rikardo Arregi’ren zuzendaritzapean.
|
|
|
Garai
|
batean
euskal kulturan ez zen inor artista bakarrik. Mikel Laboak ere mediku gisa lan egin zuen hogei urtetan zehar, eta gure ikurra da.
|