|
2001
|
|
|
Harekin begiratzen genuen ilargian jenderik bizi ote zen edo gure ardiak zerrakura gainetik salto egin eta belartegitik atera ote ziren, eta herriko parrokiako erloju handiak zer ordu markatzen zuen! Berak beti eramaten zuen bizkarrean, baina
|
batez
ere hegaztiei begira egotea gustatzen zitzaion.
|
|
2002
|
|
|
Arrautza irabiatu den ontziak ez du tortillarekin edo prestatutako beste plater batzuekin kontaktuan jarri behar. Haragia(
|
batez
ere hegaztiak) eta haragi xehatuz prestatutako produktuak ondo prestatu behar dira. Tenperatura eta denbora nahikoak izango dira elikagai horiek erdigunean gutxi egin ez daitezen.
|
|
2005
|
|
|
Extremadurako bi herritan hainbat urtez ikasi ondoren, Extremadurako Unibertsitateko (UEx) biologo talde batek jakin du Anagyris foetida leguminosoa landare ornitofiloko Europako lehen kasua dela. Horrek esan nahi du
|
batez
ere hegaztiek polinizatzen dutela. “Altramuz hediondo o del diablo” izenaz ezagutzen da, eta Olivenza eskualdean (Badajoz) “fadagosa” bezala ezagutzen da.
|
|
|
Charles Darwini inspirazio gisa balio izan zion espezieen jatorriaren eta bilakaeraren teoria ulertzeko. Uharteei edo historiaurreko iguanei izena ematen dieten dortoka erraldoi edo galapago famatuez gain, orain arte 5.000 espezie baino gehiago daude identifikatuta, eta horietatik 1.900 baino gehiago endemikoak dira, hau da, han baino ez daude, eta hori
|
batez
ere hegazti, ugaztun eta narrasti espezie gehienetan gertatzen da. Hala ere, Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Batasunak (UICN) argitaratzen duen “Zerrenda Gorriak” ohartarazten du mehatxatutako eta desagertutako espezieen kopuruak gora egin duela azken urteetan, eta ugaztunak direla kaltetuenak.
|
|
2009
|
|
|
Distantzia jakin batera, “gizakien eragozpenak” daude: aisialdiko jarduerak, arrantzaleak, txangozaleak, turistak, pistetatik kanpoko zirkulazioa (motoristak, lur orotakoak),
|
batez
ere hegaztien ugaltze aldian eragiten dutenak. Espezie bakoitzari batez beste bost mehatxuk eragiten diote Baina ez dira mehatxu bakarrak:
|
|
2010
|
|
|
Gaur egun, Natura Sareak Espainiako azaleraren %25 hartzen du. Arriskuan dauden Espezieen Katalogo Nazionalak (CNEA) legezko babes neurriek babestutako espezieen hazkundea islatzen du,
|
batez
ere hegaztiak eta landareak. Esfortzuak saritu egin dira kasu batzuetan:
|
|
2012
|
|
|
Animalien behaketa:
|
batez
ere hegaztiena, ugaztunak behatzea zailagoa baita.
|
|
|
Prebentzioa Campylobacterren aurka Salmonellarekin batera, Campylobacter bakterio ohikoenetakoa da elikadura toxikazioetan.
|
Batez
ere hegaztietan egoten da, bereziki oilaskoan, eta haien prebentzioa ekoizpen kateko lehen puntuan hasten da. Patogeno hori izoztearekin edo egostean kanporatzen bada ere, komeni da lehenengo ekoizpen faseetatik kentzea.
|
|
2013
|
|
|
Salmonella baxua, Campylobacter eta E. coli gehitu Txostenetik ateratako datuetatik bat positiboa da, Salmonella kasuen beheranzko joera mantentzen baita, eta 2011n oraindik ere izan da pertsonetan gaixotasunik gehien sortzen duen bigarren kausa. Horrek esan nahi du kasuak mozteko aplikatzen diren kontrolak eraginkorrak direla,
|
batez
ere hegaztietan, eta erne ibili behar dela azken urteetako joera mantentzeko. Ez da gauza bera gertatzen Campylobacter eta E. coli laginetan, Salmonellak ez bezala, hazten jarraitzen baitu.
|
|
|
Escherichia coli eta enterokokoak, animalietan eta elikagaietan, batez ere tetraziklinak eta eritromizina dira. Animalietan eta elikagaietan, Staphylococcus aureus,
|
batez
ere hegazti haragian, metilinaren erresistentea da. Ikerketaren arabera, erresistentzia mailak asko aldatzen dira estatu kideen artean.
|
|
2015
|
|
|
Beraz, arraina prestatzeko asmorik ez badago, horren presentzia prebenitzeko modu bat da 20º C tan izoztea 24 orduz, eta denbora hori handiagoa izango da potentzia txikiagoko izozkailuetan. Esne gordina kontsumitzen bada, toxoplasmosia da arriskuetako bat, Campylobacter, Yersinia edo Salmonella,
|
batez
ere hegazti haragian. Arrautza gordinik jatea ere ez da gomendagarria, substantzia bat, avidina eta antioxidatzailea baita.
|
|
|
Kanpylobacterra, E. coli. edo Salmonella azken hori,
|
batez
ere hegazti jatorriko haragitan, hala nola oilaskoan edo indioilarrean. Beraz, seguruagoa da jatea haragi ondo egosia haragi gutxi egina edo gordina.
|
|
|
|
Batez
ere hegaztiak jaten dituzte, baina insektuak, narrastiak eta ugaztun txikiak ere ez zaizkio mokoan faltako.
|
|
2016
|
|
|
asko(
|
batez
ere hegaztiak) bizi direlako.
|
|
|
Bertan dagoen ura geza ala gazia izan daiteke, nahiz eta normalean bien arteko nahastea izaten den, gazikara izenekoa. Biodibertsitaterako garrantzitsuak dira oso, habitat honetan algak, plankton, flora eta fauna asko(
|
batez
ere hegaztiak) bizi direlako.
|
|
2017
|
|
|
Salmonellosiaren egoera ere antzekoa da, eta 2008tik urtero prebalentzia jaisten da. Hala ere, Salmonella enteritidisek eragindako gaixotasunaren kasuen proportzioa handitu egiten da,
|
batez
ere hegaztien haragian hautematen dena. 2015ean, Europako Batasunean erregistratutako listeriosia kasuen kopurua gertatu da Zer gertatu da listeriosiaren kasuan?
|
|
2019
|
|
|
Ikusi izan da, baita intsektuetan ere, normalean arrak probokatzen duela ernalketa, nahiz eta emeak dituen abantailarik handienak, espeziearen aldeko sakrifizioaren truke; arrainetan, arrak inguruan ibiliz edo ukituak eginez errunarazten dio emeari, eta batrazioetan estimulatzaile gisa aritzen da. Arra emeari inposatzen zaio,
|
batez
ere hegaztietan eta ugaztunetan; gehienetan, emeak ezaxolaz eramaten du, edo gogor egiten dio. Emeak probokaturik nahiz amore emanik, arrak harrapatzen du beti; emea, berriz, harrapatua da.
|
|
2021
|
|
|
zoonosia da, eta gizakiari eragin diezaioke. Birus horiek
|
batez
ere hegaztiei eragiten badiete ere, batzuetan espezieen hesia zeharkatu dute gizakiak kutsatzeko. “Sarritan, IAko birus andui berriak sortzen dira, eta horrek esan nahi du andui berrietako bat pertsonen artean erraz zabaltzeko arriskua dagoela”, adierazi dute Elikako adituek.
|
|
2022
|
|
|
Behin bidean, mutikoa harrituta gelditu zen bazterretan ikusi zuen panoramarekin; zur eta lur! Izan ere, hainbeste egun, elur eta izotzaren azpian pasatu ondoren, kaleko animalia askok eta askok ez zeukaten zer jan handirik,
|
batez
ere hegaztiek, eta, horren ondorioz, edozein txokotan agertzen ziren mota askotako animaliak hilda, izoztuta, argal argal, hezur huts eginda; haietako batzuk, gainera, hankaz gora, bide osoan, hesietan, zuhaixketan, sasietan, hormetan eta abarretan: txantxangorriak, txepetxak, kaskabeltzak, karnabak, hormatxoriak, zozoak, birigarroak, buztanikarak, txontak eta eta abar; erruz!
|
|
2023
|
|
|
Txakurrari modu positiboan hezi behar zaio, laztanak eta sariak emanez, zigorrik, hitz gordinik edo garrasirik gabe. Trebetasunak eta gaitasunak Zalantzarik gabe, ehiza txakur gisa duen trebetasuna da,
|
batez
ere hegaztiak bilatzeko eta erakusteko. Ingalaterrako setterrek usaimen fin fina dute, eta gaitasun bikaina dute harrapakinak arakatu, aurkitu eta seinalatzeko, ehiztariekin lankidetza ezin hobean, erraz maneia baititzakete zelaian.
|