|
2008
|
|
|
Emaitza orokorrak eskaintzen dira: gurasoen" adinean behera egin ahala lehen hizkuntza euskara duten seme alaben portzentaia handitu egiten da";" hazkunde ikusgarrienak euskaraz egiten duen bikotekidea edo bikotekideak euskaldun berriak direnean izaten da", edo" gurasoetako
|
batek
ere ez duenean euskaraz ondo hitz egiten, balio handienek adin talde gazteenean bakarrik gainditzen dute %10" nahiz eta horrek hazkunde erritmo handia dakarren. Familia bidezko euskararen lehen transmisioa ezagutzea oso garrantzitsua da, izan ere, soziolinguistika arloko adituen artean —bertako zein kanpokoen artean— adostasun maila nahikoa dago gai honen inguruan, hau da, hizkuntza gutxiengo, gutxiagotu edo menderatu baten errekuperazioa, normalizazioa eta iraupen itxaropena neurtzeko adierazle nagusienetakoa familia bidezko hizkuntza transmisioa dela esaterako orduan.
|
|
|
Gauza bera izan zen B2 mailako azterketarekin 15 urteko ikasleek pasatu zutenean 2004an: A ereduko ikasle bakar
|
bat
ere ez da proba gainditzeko gai izan, ereduko %27, 5ek gainditu du, eta ereduan %57, 2k. Ipar Euskal Herrian holakorik ez dugu.
|
|
|
Euskaraz ondo gurasoetako
|
batek
ere ez duenean hitz egiten (X), ez dugu aurkitu lehen hizkuntzaren araberako alderik, beraz gurasoen tipologiaren araberako balioak bat datoz hizkuntza gaitasunaren balioekin.
|
|
|
Azkenik, guraso
|
batek
ere ez duenean euskaraz hitz egiten, lehen hizkuntza gaztelania duten seme alaben portzentajea %85etik gorakoa da adin talde guztietan; hala ere, A motako gurasoen igoerarekin bat datorren nolabaiteko beherakada bat nabaritzen da adin talde gazteenetan.
|
|
|
Azkenik, gurasoetako
|
batek
ere ez duenean euskaraz ondo hitz egiten (X mota), balio handienek adin talde gazteenean bakarrik gainditzen dute %10a (%13); baina azpimarratu behar da portzentaje hori 25 eta 29 urte bitartekoen taldekoarena (%2, 3) baino ia 7 aldiz handiagoa dela, eta horrek hazkunde erritmo handia islatzen du.
|
|
|
Bestelako baliabideak urriagoak dira: 33 euskarazko ziberkomunikabidek foroak dituzte; hiruk chat bat dute; 16k elkarrizketa interaktiboak dituzte;
|
batek
ere ez eztabaida talderik. Hurrengo irudietan ikus daitekeenez, baliabide bakoitza eskaintzen duten komunikabideak konparatu ditugu, eta horrela argi ageri da euskarazko ziberkomunikabideetan elkarreragina baxua dela.
|
|
|
33 euskarazko ziberkomunikabidek foroak dituzte; hiruk chat bat dute; 16k elkarrizketa interaktiboak dituzte;
|
batek
ere ez eztabaidatalderik. Argi ageri da euskarazko ziberkomunikabideetan elkarreragina baxua dela.
|
|
|
Oraindik ere, baina, ez da egitasmo hori ondu. Beste egunkariek euskararen portzentaia aldakorrak eskaintzen ditu, baina
|
batek
ere ez du orrialde kopuruen %15 baino gehiago ematen.
|
|
2009
|
|
|
6 Bestalde, inork ez dezala bere burua engainatu pentsatuz AHT gaiak garraiatzeko tresna bat izango dela, eta are gutxiago sasi tren horrek garraiobide kutsagarriagoak ordeztuko duenik, zeren eta, batetik, AHT ez da inoiz pentsatu —ez baita egokia— gaiak garraiatzeko, eta bestetik, azpiegitura handi
|
batek
ere ez baitu beste bat ordezten. Kapitalismoaren barne logika beti gehitzea da, gero eta gehiago, etengabeko metaketa behar duenez.
|
|
|
Euskaraz mintzatzen duen guraso bat edo
|
bat
ere ez izanik ereduan ikasten duten ikasleen artean, euskalduntze prozesuaren inguruko diskurtsoak familiaeta gizarte testuingururantz jotzen du sarritan. Ikasle horietako askok norberaren auzoa edo herria aipatzen dute euskara ikasteko eremu gisa, batez ere oso giro euskaldunetan bizi direnen artean.
|
|
2010
|
|
|
Maila akademikoetan gora egin ahala euskararen eskaintza txikiagoa izaten da. alde horretatik, esparru horretan unibertsitatea da euskarak estrategikoki ziurtatua lukeen arloa. unibertsitatea irakaskuntzaren ibilbidearen azken maila da, euskara hezkuntzan sartze prozesuari zentzu eta dimentsio pragmatiko osoa ematen dion goi urratsa. gurean nafarroako unibertsitate publikoak du horretan zeregin handia. nup 1987an sortu zen eta harrezkero euskararen estatusaren eztabaida publikoan protagonismo berezia izan du. nafarroako euskaldunoi prestakuntza aukera berberak ematea eta, oro har, elebitasun soziala begi onez ikusten ez dutenek nupen euskaraz ikasi ahal izateari mugak jarri nahi izan dizkiote, nahiz eta nupeko ikasleen artean gero eta euskaldun gehiago izan. azken urteotan egoerak hobera egin du hala euskarazko eskaintza akademikoan nola irakasle euskaldunen kopuruan. gerora begira, euskararako estrategikoak izanda ere horietatik at geratzeko arriskua duten esparruak merezi du aipatzea: ...borik eza. hedabideei dagokienez, azken bi hamarkadetan herri ekimenak sortutako irrati eta aldizkariak ugaldu dira nafarroa osoan, Mendialdean batik bat. euskarazko telebistak ere sortu dira6 baina Foru komunitate osorako euskarazko hedabide azpiegitura publikorik ez dago eta eaeko eitb kate publikoek betetzen dute, hein handi batean, hutsune hori. azken urteotan kate pribatuak berretu dira baina
|
batek
ere ez du nafarroako ikus entzunezko kontseiluak ezarritako euskarazko kuota betetzen. bertzalde, 2010ean gertatu den itzaltze analogikoaz geroztik, nafarroan ezin da etb lurreko telebista digitalaren bidez hartu eta lehenagoko molde analogikoan segitzen da etb1 eta etb2 ikusten, noiz artio argi ez dagoela (etb3, haur gazte katea, ez da nafarroan hartzen). alde horretatik, orain duela 20 urte bai... teknologia berriak eta hedabideak, bertzeak bertze.
|
|
|
XiX. mende erditik aurrera, jada ohartu ziren horretaz gizon emakumeak. horrenbestez, galdera hori erroldan sartzen lehenak izan ziren oinarri demokratiko sendoak zituzten herrialdeak —hala nola erresuma batua— eta beren mugen barruan hizkuntzaaniztasunaren ehuneko handia zutenak —hala nola belgika, Suitza eta austria hungariako inperioa— hau da, eta ezin zen bestela izan, hizkuntza horiei legezko aitortza edo, gutxienez, kultura mailako aitortza handiena eman zieten estatuak izan ziren lehenak, erroldetan bertako hizkuntzen ezagutza mailaz herritarrei galdera egiten. harritzekoa da, ordea, espainiak, hizkuntza aniztasun hain handia izanik, inoiz ez txertatzea erroldan inolako galdera demolinguistikorik. 1857 urtean egin zen espainiako biztanleriaren lehen errolda, eta estatuan bata bestearen atzetik etorri ziren erregimenetako
|
batean
ere ez zitzaien inoiz hiritarrei erroldan galdetu zer hizkuntzatan mintzatzen ziren. begi bistakoa da ahazte hori ez zela kasualitatea izan; izan ere, hizkuntzari buruzko galdera egitean, erroldek ez soilik naziotasun bat, baizik eta hizkuntza naziotasun bat hautatzera behartu zuten jende guztia, lehenengoz4 talde bati zer hizkuntza kidetze zuten galdetze hutsa aski zen talde hori kanpora begira ... biztanleen ahozko nahiz idatzizko mailaz, familiaren bidezko transmisioEspainiak bere baitako hizkuntzaaniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta hizkuntza bakarra inposatzea.
|
|
|
6 galiziera komunikabideetan demokraziaren lehenengo urteetako aurrerapauso txikien ondoren, nabarmen jaitsi da galizieraren erabilera komunikabide idatzietan eta ikus entzunezkoetan. galiziako Xuntak diru-laguntzak ematen dituen arren erdal komunikabideek galizieraz hainbat orrialde edota gehigarri argitara ditzaten, egia esatera, aurrerapen gutxi edo
|
bat
ere ez da egin bide horretan. galiziera %5ean erabiltzen da, batez ere iritzi artikuluetan eta kultura albisteetan. galizieraz sortutako albisteen itzulpena (politikoen, profesionalen, erakundeen eta jende arruntaren adierazpenak, prentsa komunikatuak, etab.) jarduera arrunta da oraindik galiziako egunkarietan; eta, ondorioz, galizia da munduko leku bakarra gaztelaniaz sekula mintzatu ez den edot... programazioaren erdia gutxienez galizieraz eman zedila. gero, baimen gehienak gaztelaniaz azaltzen diren espainiako kate handiei saldu zitzaizkien. orain dela urtebete erkidegoko baimena jaso zuten bi telebista digitaletan (popular tV galicia eta Voz tV), programazioaren %10 baino gutxiago ematen dute galizieraz, baimenaren baldintzaagirien arabera gutxienez %50a emateko konpromisoa hartu bazuten ere. komunikabide berriak sartu dira sarean, galiziera darabiltenak edo elebidunak direnak (xornal.com, galiciaconfidencial.com, mundogaliza.com, etab.).
|
|
2011
|
|
|
Gazteei zuzentzen zaien eskaintza normalizatu egin behar da eta horrek eskaintza zabalagoa izatea eskatzen du. Arrasaten inkestatu ditugunetatik ia mutil bakar
|
batek
ere ez du entzuten euskaraz egiten den irratirik hedatuena. Zergatik?
|
|
|
diglosia giro horretan bizirik atera izan da L euskara belaunez belaun, gizaldiz gizaldi eta menderik mende. ez dago beraz dudarik, hala baitio teoriak eta hala erakutsi baitu praktikak: diglosiak badu, hainbatean, iraupen indarrik. ez da harritzekoa, beraz, eztabaidarik sortu ez izana gai horretaz, atzera begirako perspektiban. orain arteko diglosiaren definiziozko iraunkor izate (erlatibo) hori ontzat eman dugu guztiok, aldez edo moldez. ohargile bakar
|
batek
ere ez du puntu hori auzipetan jarri eta izan da tartean, aldiz, oraindainoko diglosiaren iraupen indar hori berariaz aizpimarratu duenik. odriozolaren hitzak dira hauek: " diglosiaren euskarria makulu sendoa izan da hiztun herri baztertu askorentzat munduan, eta horri esker bizitasun etnolinguistikoaren jabe dira oraindik batzuk". egia da, beraz, belaunez belauneko iraupen iturri izan litekeela (zehazkiago, orain arte hala izan dela) diglosia. komentarioiruzkin biziak eskaini ditu, aitzitik, hurrengo galderak.
|
|
|
politika, inkestak eta erabilera tzen du hobeto komunikatzeko, munduan hizkuntza bakarra izatea litzatekeela ideala; logikoa da erantzun tasa hori. halere, elkarrizketatuen %42ak, ia zazpitik hiruk, hizkuntza bakarreko mundua baino nahiago txarto komunikatzea! errealitatean, jakina, jendea ez da horren ergela, edozein pertsonak ahalik ondoen komunikatzea nahi du eta, pertsonok nahi ez duguna da gure hizkuntza galtzea, dakizkigukeen bakar
|
bat
ere ez. Izan ere, hizkuntzen aniztasuna eta (pertsonen arteko) komunikazioaren kalitatea, guk dakigula, ez daukate erlazio zuzenik edo, izatekotan, hizkuntzen aniztasunak komunikazioa kaltetu baino hobetzen baitu.
|
|
2012
|
|
|
familien glotohistoriek erakutsi dutenez, 1945 aldera herrigunean hazitako haurren (oraingo aitatxi amatxien) hamarretik lauk ikasi zuen euskara etxean; 1970 inguruan sortutakoen artean aldiz, hamarretik bat bik baizik ez. hau da, oraingo aitona amonek beren seme alabekin (oraingo haurren gurasoekin) hizkuntza aldetik nola jokatu zuten aztertuta ikusi dut herrigunean bizi zirenek ez ohi zietela beren umeei euskara egin, nahiz eta aita amak euskaldunak izan. Guraso bakarra euskalduna zen kasuetan,
|
batean
ere ez zuten seme alabek euskara etxean ikasi. hirrigunean hazitako iruritarrek honelatsu diote:
|
|
|
Ez da neurri eraginkorrik hartu udal langileek herritarrari zerbitzua euskaraz eman diezaioten: kontratatutako langile berri guztiak euskaldunak izateko erabakirik ez da hartu, ez dago barne erabilera plan egokirik (langile guztiak ez ditu barnebiltzen) eta sail bakar
|
batek
ere ez du euskaraz funtzionatzen. Azpikontratatutako enpresek herritarrei euskarazko zerbitzua eskaintzeko ez da inolako erabakirik hartu.
|
|
|
Are gehiago, ikuspegi analitikotik inperfektua den informazioa garrantzitsuagoa da informazio perfektua baino; izan ere, gure ereduaren arabera, informazio perfektua duten elebidunak ondo koordinatzen dira B hizkuntza erabiltzeko, egoera erreal askotan gertatzen denez. Aztergai dugun testuinguruan, berriz, pentsatzekoa da interakzioan parte hartzen duen kide
|
batek
ere ez duela ageri edo ez duela adierazten elebiduna ala elebakarra den.
|
|
|
Erantzun guztiak laburbiltzearren, José Ignacio Esnaolaren hitzetan esanda: " arrisku edo kalte bakar
|
bat
ere ez, inondik ere ez. Aukerak ikusten ditut nik.
|
|
2013
|
|
|
Beste alde batetik, piramidearen irudiarekin errazago ikus dezakegu hizkuntza izaki bizidun
|
bat
ere ez dela, izaki bizidun batzuk beste batzuekin izaten duten praktika multzo bat baizik. Horrek berekin dakar uko egitea aniztasun linguistikoaren eta biologikoaren arteko baliokidetasun naifegi batzuei, zehatzak ez direlako eta iruzur egiten dutelako (ikus Bastardas 2004a, 2004b).
|
|
2015
|
|
|
Aztertutako epealdiaren hasieran (lehenago zer esanik ez), 1981 urtean, habitat soziolinguistikoak ugariagoak ziren EAEn: bagenituen (ia) erabat euskaldunak ziren udalerri dezente eta bagenituen (ia) euskaldunik
|
bat
ere ez zuten udalerri asko ere. Gaur egun, 30 urteren buruan, konbergentziarako joera da nagusi, eta udalerri bakarra ere ez da gelditzen euskaldunik gabekoa edo oso euskaldun gutxikoa (%10etik beherakoa).
|
|
|
Talde txikiren batean egotea egokitu zaion batek dio" eragile gehiagoren beharra" dagoela(" txikia, pena erakunde gehiago bildu ez izana";" Hornitzaile gehiagoren iritzia izatea komenigarria, nahiz eta bileretara ez etorri, Zigor Etxeburua eta Mertxe Mugika – Gipuzkoako Foru Aldundiaren hizkuntza politikaren ebaluazio soziala: eragileen parte hartze kritikoa sustatu eta eskubideak bermatzeko eredua gutxienez beste bide batzuetatik"), eta bilera gela
|
bat
ere ez da espero bezain egokia izan(" Bilera gela"," Bilera egiteko gela, eta deialdia denbora gehiagorekin").
|
|
|
Ikasketei dagokionez,
|
batek
ere ez du Hizkuntza ala kulturari buruzko gradurik ikasten. Bik letretako graduak (Zuzenbidea) eta beste bik zientzietakoak (Biologia, Arkitektura) ikasten dituzte.
|
|
|
Elkarrizketan egin nizkien galderei lau ikasle hegoamerikar hauek eman zizkidaten erantzunetatik, esanguratsuak izan daitezkeen datu hauek atera genitzake: a) Jatorriari dagokionez, 4 ikasleetatik 2k jatorri euskalduna dute, beste bik ez b) Ikasketei dagokionez,
|
batek
ere ez du Hizkuntza ala kulturari buruzko gradurik ikasten. Bik letretako graduak (Zuzenbidea) eta beste bik zientzietakoak (Biologia, Arkitektura) ikasten dituzte.
|
|
2016
|
|
|
Mahai batek gazteleraz burutu zuen saioa, beste guztiak euskaraz aritu ziren. Jokaldiaren amaieran partaide guztiei jokoaren baloraziorako Likert erako 0(
|
bat
ere ez ados) eta 5 (guztiz ados) bitarteko eskala zuen bana pasa zitzaien. Ondoko grafikoan ikus daitekeen moduan, partaideek baloratu zuten gustura aritu zirela 4,6ko batezbesteko puntuazioarekin, 4,5ekin interesgarria iruditu zitzaiela, 4,4rekin ongi antolatua egon zela, 4,0rekin jokoak balio zuela herritarrek euskararekin duten ikuspegia hobetzeko eta diskurtsoa indartzeko, 3,9rekin hizkuntzaekologiaren gaian sakontzeko interesa piztu zitzaiela, 3,7rekin jokoa egin ostean aurretik baino argumentu hobeagoak zituztela, 3,7rekin jokoarekin gauza berriak ikasi zituztela iruditzen zitzaiela, eta azkenik, 2,6rekin jokoaren dinamizatzaile lana egitera animatuko liratekeela.
|
|
2019
|
|
|
Baina egia antzuak: bakar
|
batek
ere ez du egoeraren larria onera ekarriko. hori bakarrik ez. gure planteamenduarekin, konforme legokeenak ere badu galdera zorrotzik guretzat, golkoan ez bada galtzarbean: " gizarte moderno ireki demokratiko batean nola lor liteke jendeak haur gehiago izatea?
|
|
|
horiek dira, besteak beste, gure ibilbidea markatzen duten irizpideak. Baina
|
batek
ere ez du argitzen interbentzio bakoitzaren eraginkortasuna zertan den, kalitateari dagozkion terminoetan. ezin dute bere horretan argitu. horregatik guztiagatik pairatzen ditugu sindrome berberak guk eta beste hainbatek. eta horrela, ikusten dugu helburu gehiegi eta neurtezinak egozten dizkiegula interbentzio mikroei; eta okerreko konklusioak ateratzen ditugula jardueren arrakasta neurtzean, iri... non eta 2 gune soziolinguistikoan aktibitate gehiegi planifikatzen dira, eta dosifikatu behar(!); eta kexatzen gara beti gauza berberak edo bertsuak antolatzen ditugulako; edo, aitzitik, beti zerbait berri egitera kondenatuak gaudelako. eta horrekin batera sentitzen dugu ez dakigula benetako progresiorik lortzen ari garen ala ez —alde batera utzita, noski, benetan asebetetzen ez gaituen parte hartzaileen kopuruaren gorabeheren datu" jostalari" hori— eta ez dakigu bereizten, askotan, zein diren ekintza" tronkalak" eta" subsidiarioak" normalizazioaren ikuspuntutik:
|
|
|
Hori bai, Whasappen bakar
|
bat
ere ez dabil gaztelera hutsean. euskara. hau da, eleaniztun idazten dabiltzanen %69ren lehen hizkuntza hutsa ez da euskara.
|
|
|
— uste nuen joera nagusia hizkuntza nahasketa izango zela sare sozialetan, baina nagusiki euskararen erabilera gailentzen da. hori bai, whasappen bakar
|
bat
ere ez dabil gaztelera hutsean.
|
|
2021
|
|
|
Gobernu berriaren lehenengo dokumentuetako bat" Errusiako herrien eskubideen deklarazioa" izan zen, herri guztien berdintasuna aldarrikatzen zuena eta gutxiengo etnikoen" garapen askea"; aldi berean, herriek autodeterminazio eskubidea jaso zuten. Politika linguistikoari dagokionez, aipagarria da, Vladimir Lenin alderdi boltxebikearen buruak adierazten zuen moduan, hizkuntza bakar
|
batek
ere ez lukeela estatuko hizkuntzaren estatusa izan behar eta eskoletan tokiko hizkuntza guztietan irakatsi litzatekeela (Alpatov, 2000). Nolanahi ere, herritarren arteko komunikazioa errazteko eta ekonomia garatzeko hizkuntza komun baten premia argi zegoen, eta Leninek berak aitortzen zuen errusierari zegokiola paper hori; azpimarratzen zuen, hori bai, Errusiako SESF eskualde autonomoek, eta, bestalde, gainerako sobietar errepublika sozialisten eta beren barneko autonomien mugek etniak modu trinkoan bizi ziren lurraldeen mugen araberakoak zuten izan (praktikan, printzipio hori ez zen beti errespetatzen (Vaxtin eta Golovko, 2004). errusiera ikasteak hautazkoa izan lukeela, eta ez derrigorrezkoa.
|
|
|
Pertsona bakoitzaren natsionalnost sobietar nortasun agirietan ofizialki finkatuta gelditu zen eta ezaugarri aldaezin bihurtu zen. Behin bakarrik aukeratu ahal zen, adin nagusira heltzerakoan, eta gurasoetatik
|
batena
ere ez zen natsionalnost ezin zen hartu.
|
|
2022
|
|
|
Emaitzak beste era batera landuta, eta datuak orokortuta, euskarak gauza hauetarako balio du eta beste hauetarako gutxi edo
|
bat
ere ez:
|
|
2023
|
|
|
•
|
Bat
ere ez
|
|
|
•
|
Bat
ere ez
|
|
|
•
|
Bat
ere ez
|
|
|
–
|
Bat
ere ez
|
|
|
|
Bat
ere ez.
|