|
2001
|
|
|
Nabarmenena, noski, bertso lana zuten, bai jaietan eta bai hiletetan. Idaztea falta zitzaien, ordea, gehienetan, elizgizon eta eskribauen eskuetan
|
batez
ere zegoen idazkera eta idazten ez dena, dakigunez, maizegi doa hegaz. Dena den, elizgizonak eta letratuak erabat ez bazebiltzan gure artean, Oihenart eta Oihenarten an  tzekoren bat salbu, Antzinate urrutiko ereduen atzetik, nekez aurki zitekeen horrelakorik herri neurtitzetan.
|
|
2006
|
|
|
Jende dezente zebilen geltokian, asko eta asko militar jantzian. Ganadu tren
|
bat
ere bazegoen nasetako batean eta simaurraren usaina heltzen zitzaidan, nahiz leihoa itxita egon.
|
|
2007
|
|
|
Lurretik egunkari ezpalak jaso, eta ohe gainean zabaldu zituen. Tartean, fotokopiaren
|
bat
ere bazegoela ohartu zen.
|
|
|
Buzo urdindun gazte batzuk kulata kolpeka eta irainka igoarazi dituzte presoak kamioiko erremolkera. Presoen artean, emakume
|
bat
ere badago. Ez da emakume bakarra, ordea.
|
|
2008
|
|
|
Hainbat sailetan banatuta lorategi asko zituen, bata bestearen alboan zeuden arren, bakoitzak zuen bere nortasun berezia, bakoitzean lore ezberdinak zeuden eta bizpahiru aulki jendea esertzeko. Japoniaren omenez egindako gune txiki
|
bat
ere bazegoen, bere aintzira erdian zuela, zubi batek zeharkatzen zuen urmaela alboan. Giro lasaia arnasten zen parkean, inoiz ez zen jende gehiegi ibiltzen, eta beti topatzen nuen txokoren bat, lurrean etzan eta irakurtzen egoteko, edo pentsatzen beste egitekorik gabe.
|
|
|
Tragedia: Zentzu figuratiboan" tragedia" hitza edozein gertakari triste eta zoritxarrekori egokitzen zaio, baina, Mendebaldeko Kulturan, antzerki mota
|
bati
ere badagokio hitza. Antzerki mota horrek, Aristotelesen arabera, pertsona gora baten gorabeherak, normalean bat bateko zori aldaketa bat, agerrarazten dizkigu zuhurki eta duintasunez (Wikipediatik, laburtua).
|
|
|
(Esplikazio erreal
|
bat
ere badago: Azpeitian asteartea azoka eguna da, eta asteartea jai-eguna tokatu ezkero, astelehenean egin ohi da azoka.
|
|
|
Azpeitian asteartea azoka eguna da, eta asteartea jai-eguna tokatu ezkero, astelehenean egin ohi da azoka. Egia haundi
|
bat
ere badago: zenbateraino itsusten eta pobretzen duen mundua esplikazio erreal batek).
|
|
2009
|
|
|
Zuek zoratuta zaudete". Jarraian, bi liberatuek esan zioten ez jende heldua bakarrik, baizik eta haur jaioberri
|
bat
ere egongo zela. Saioa, alegia?. Hura entzutean, Patxi Ansola haserretu egin zen eta errukirik ez edukitzea aurpegiratu zien.
|
|
|
Eta beste bat, Lidia, bistaz baino ezagutzen ez nuena, neska puska, aingerua ematen zian, nire arrebak bezala, hura ere zoro horiekin nahastuta. Beste emakume
|
bat
ere bazegoan, Mirentxu izenekoa, sendokotea, baserritar itxura petokoa. Ez nian lortu jakiterik zenbat ote ziren zehatz mehatz eta zer harreman zituzten kanpoan.
|
|
|
Obra hamabi zatiz osatua dago eta bakoitza egitura melodiko horiek sortzen diren eskualdearen izenarekin. Kubako
|
bat
ere badago! Horrek argi eta garbi erakusten digu noraino iristen zen, artean ere, lurralde nazionalen itzala imajinari politikoan.
|
|
2010
|
|
|
Lonazko denda handi baten barruan sukaldetxo bat zeukan, hala nola errezatu ondoren otordu guztiak egiten genituen jangela bat. Gure janariak prestatzea beste lanik ez zuen sukaldari
|
bat
ere bazegoen. Gure platerak eta jateko tresnak, ordea, geuk garbitzen genituen, hurbil zegoen errekasto batean, bertako lokatzarekin (guztiz ekologikoki, konturatu gabe).
|
|
|
Garai hartan beste Galeuzca
|
batean
ere egon nintzen, Iruñean. Hitzalditxo bat eman behar nuen bertan eta gaizki samar atera zitzaidan egia esan, oso urduri jarri nintzelako edo.
|
|
|
Oraindik kartan jarri gabe zeukala iritzi bila zebilelako. Orain arte jaso zituen gehienak aldekoak izan arren, kontrakoren
|
bat
ere bazegoenez, itxaron beharra zeukala.
|
|
|
Komun bat bazegoela ikusi zuen, baina oso leku deigarrian zegoen, ezin zion txoko horrek lagundu. Bulego
|
bat
ere bazegoen, zuzendaritza bertan zegoela zioen ateko txartelak. Leku egokia izan zitekeen Nicolasekin lortu nahi zuen atariko intimitate giroa lortzeko.
|
|
|
Eta balioa ematen zaien eta defendatzen diren helburu kolektiboen artean, kultura nortasuna dago. Herri eta nazio gisa, zure nortasunaren, zure erabaki kolektiboen atzean, ez dago errebindikazio politikoa bakarrik; ikuspegi ekonomiko eta sozialetik begiratuta, bizi proiektu
|
bat
ere badago.
|
|
2011
|
|
|
Beste alde batetik, mehatxua ikerketan sartuta zegoen beste baten batena izan zitekeen, baita poliziarena berarena ere; azken finean, Werfelen heriotzarekin auzia amaitutzat ematen zuten, arazoa konpondutzat, eta inori ez zitzaion komeni hildako bat berpiztea. Guztiarekin ere, hirugarren aukera
|
bat
ere bazegoen, ziurrena agian: adarjotzaile bat, txantxetan zebilena; blogean eta egunkarietan idatzitako artikuluei esker Anna nahiko ezaguna zen azkenaldian.
|
|
|
–Beste aukera
|
bat
ere egon daiteke.
|
|
|
horietako lauk jokalarien mahaiak argitzen zituzten, beste biek gurea. Imajina ezazue areto izugarri zabal bat, sabai baxukoa, otarrearen formako leihoak zituena, errezelik eta orririk gabeak, eta beirak erabat izoztuta; piano
|
bat
ere bazegoen kantoi batean drillezko oihal gris baten azpian, horman esekitako ispilu bat zurezko marko handi baten barruan, arasa bat eta bertan Balzacen hainbat liburuki sakabanatu eta marmelada pote batzuk, zoritxarrez, azken hauek hutsik ia denak, eta, amaitzeko, aretoaren erdian, mahaitxo biribil bat.
|
|
|
Baina ni jolasean ibiltzen naiz, ulertzen duzu?, ez dut behin ere begiratu. Baina ziur nago gizonak eta andreak egoten direla, eta zaldi txiki
|
bat
ere badago bere gurditxoan meriendarako saski handiak eramaten dituena.
|
|
|
–Eta elur lera
|
bat
ere badago, eta barrualdea dena belus gorrizkoa dauka...
|
|
|
Baina Frantziara joateko beste modu
|
bat
ere bazegoen. Bertako lekukoek ziurtatu didate Portugal Frantzia arteko jendea pasatzeko sareak zeudela.
|
|
|
Bi neska zituzten umeak zaintzeko eta otorduak prestatzeko, eta arratsaldero beste bi emakume etortzen ziren arbiak ateratzera eta beste hainbat lan egitera. Bozate izeneko auzo
|
bat
ere bazegoen, eta bertako gehienak bizi ziren baserriko jendeak ematen zien janari edo eskupekoekin.
|
|
|
Hori da eskariaren otoitza. Eta hirugarren otoitz klase
|
bat
ere badago, beharbada nik asmatu dudana poema honetan, eta da pixka bat desegitearen edo ezabatzearen aldeko otoitza, norberaren gehiegikerien aurkako otoitza.
|
|
|
Gero beste gauza
|
bat
ere badago: publikoaren babesa.
|
|
2012
|
|
|
Tonuaren bila abiatu da jarraian. Luisentzat, umorea edo ironia erabiltzea izango litzateke errazena; kontuan eduki behar du, ordea, Mari Tere edo seme alabak edo familiakoren
|
bat
ere egon daitekeela berekin agur ekitaldian. Beste alde batetik, ezin da ezta arrandiakerietan hasi ere, panegirikorik edo hagiografiarik egingo balu Inasi ez litzaiokeelako gustatuko.
|
|
|
–Babarrun hauek ere ekarri dizkizut, esan zion tarterik utzi gabe, kazola bat luzatuz (koilara
|
bat
ere bazegoen kazolaren barruan)?. Jan itzazu nahi duzunean; modurik badut, bihar etorriko naiz tarteraren bila.
|
|
2018
|
|
|
Tabernan bost bezero egongo dira oraintxe, Maider eta bera barne, eta lau zerbitzari ikusi ditu! Gainera sukaldean besteren
|
bat
ere badago... Gogoratzen du oso txikitan zerbitzariak zeuzkan taberna edo jatetxeren batera joan izana noiz edo noiz, baina orduz geroztik filmetan besterik ez du horrelakorik ikusi.
|
|
2019
|
|
|
Errezelekiko ohetzar handi bat da gelan nagusi. Apain mahai
|
bat
ere badago, baita gau mahai bat, lanpararekin, eta aulki bat ere. Baten bat eserita dago aulkian.
|
|
|
" Beso bagako eregina" istorioa Aulestin jasoa da, Bizkaian (Manexek argitu zigun bertan beste euskaltzale
|
bat
ere egon zela, William Douglas ipar amerikar antropologoa; herio  tzaren inguruko usadioak aztertu ostean Muerte en Murélaga liburua argitaratu zuena eta nik nire lanerako aintzat hartu nuena). Ipuin miresgarria Azkue folklorezaleak Euskaler  ´iaren Yakintza liburuan argitaratu zuen; baina euskaltegian Estefana ikaskideak kontatu zigun.
|
|
|
Bulegoan kultuaren liburuak daude, baina baita Larousse ilustratua ere, amak hilero jasotzen duena France Loisirsek bidalita. Frantziako faunaren eta floraren Atlas
|
bat
ere badago, eta Tupperwareko errezeta liburu bat ere bai, ama txikia zenean jada etxean zegoena. Amonarena zen (ez nuen ezagutu tamalez).
|
|
|
Garizuma aurretik, garizuma atzetik, garizuma beti bustia! Ernegazio puntturen
|
bat
ere egon daiteke esaera horretan disimuluan: nola esaten den izango da kontua, baina, garizuma horrek neguaren moxtadeak adierazten ote dituen susmoa hartzen diot nik, atzetik, aurretik eta beti horiei itxaropen gutxi kabitzen ote zaien...
|
|
2020
|
|
|
Alboko atetik sukaldera sartu eta sartutakoan danbatekoz ixten du. Atzeko ate
|
bat
ere badago, lorategiko beste aldera ematen duena, arbolak dauden aldera. Horma batek bereizten du alde hura, eta arbola buruak baino ez dira ikusten dauden lekutik.
|
|
|
" Ea kontu hori laster Jagobe berak argitzen didan. Beste gauza
|
bat
ere badago: ubillostarren alaba ederra, Katalina, Indietan hil zen hara iritsi eta hilabetera.
|
|
|
Aurrez aipatutako gauza guztiak gutxi balira, aurtengo Kopa historikoa dela esateko beste arrazoi
|
bat
ere badago: Reala eta Athleticen arteko lehena izango dela Txapelketa hau hasi zenetik.
|
|
|
Hala ere, beste instrumentu batzuen agerpen apalak daude. Pianoa sartu zuen Antton Valverdek. Nafarroa, arragoa abestian, adibidez?, Lourdes Iriondok bigarren ahotsa egin zion Sehaska kanta ezagunean, eta ahoko soinu
|
bat
ere badago abesti horretan bertan.
|
|
2021
|
|
|
Ezusteko beste efektu
|
bat
ere badago, aski interesgarria, Braxton Hicks uzkurduren eskutik ezagutuko duzuna, baina oraingoz ez dizugu ezer esango, efektuak xarmarik gal ez dezan.
|
|
|
Baina hara non, urrats bakan batzuk harantzago, roulotte bat dugun zain, bertan tea, ohiko kafe azukretsu eta epela, eta urdaiazpiko ogitartekoak hartzeko. Kaxaren ondoan beirazko globo handi
|
bat
ere badago, borborka den laranjadarekin, zeinaren barruan gomazko bizpahiru laranja jarri baitituzte flotean, freskuraren ideia intimoagoa eman nahian edo.
|
|
|
â³ Bai, hori da: biruxa dago eta gorputz bat gaixotzen da, eta beste gorputz
|
batean
ere badago baina hori ezta gaixotzen. Ze esan nahi du horrek?
|
|
|
â³ Ixilago, mutiko, jendea begira jarriko zaiguk-eta. Beste galdera
|
bat
ere badago airean: orain hiltzen ari diren guztiak koiteretziak hiltzen al ditu?
|
|
|
Jakina, ikusmena galtzen da, hein handi batean, hiriko bizimoduan ez dagoelako urrutira begiratzeko aukerarik, eta, zer esanik ez, sakeleko telefonoen eta pantailen erabilerak kalte egiten diolako. Halere, beste arrazoi
|
bat
ere badago: laguntzera heldu omen den teknikari ateak parez pare zabaldu dizkiogu eta etxearen jabe egin zaigu.
|
|
2022
|
|
|
–Bai, bai, esan zuen Kernan jaunak, gogoratzeko ahaleginetan?, gogoratzen naiz polizia
|
bat
ere bazegoela. Jatorra ematen zuen.
|
|
|
...en zaituzten amets eder horietako bat, eta eguna amets hartantxe pentsatzen ematen duzu esanez hobe zatekeela ez esnatu, urtaroak nahi baino azkarrago igarotzen direla, biziak horren antz handiagoa izan lukeela beste ezerena baino, nire antza edo eskuetara erortzen zaidan zernahirena, nire bezeroen zakilarena, adibidez, bai, badakit, errazegi egin dut lotura, esku bat edo aho bat dagoelarik buztan
|
bat
ere badago, baina hori ez dut nik erabaki, halakoxea da gizon emakumeen bizitza, ez da ametsetakoa, batez ere ez nire ametsetako bizia, ametsetan hain naiz ederra non ez baita posible niri begirik kentzea, hain naiz ederra non guztiz ezineko baita inork ni ahaztea behin bakarrik ikusirik ere, edertasun berdingabe honi esker jendearen gogoak zelatatzen ditut, horra nire begi berdeak ile ilunaren, ...
|
|
|
baldosa gorrizta higatuak, gune batzuetan ia arrosa kolorekoak; beheko sua, izugarri handia, sukaldearen erdian zegoen; sehaska, bazter batean; gorua ere, aurreko gerraz gero ganbaran baztertua egona, sukaldean zegoen, izan ere orain eskualdeko neska guztiek ikasten baitzuten artilea harilkatzen, jadanik matazan erosterik ez zegoelako... Alemanak arretaz aztertzen jarraitu zuen hormetako argazkiak, nekazaritza lehiaketetan irabazitako sariak, horma hobi huts
|
bat
ere bazegoen, garai batean amabirjina edo santuren baten egoitza izana, eta beronen inguruan friso bat osatzen zuten pintura fin eta margulduak. Ondoren, berriro pausatu zuen begirada nekazari gaztean eta besoan zeukan haurtxoan, eta irribarre egin zuen.
|
|
|
Gauza askorekin gertatzen zaigu. Beste gauza
|
bat
ere badago: ur izatea nahiago arrain izatea baino.
|
|
|
Geure buruaren kontrako zapuzkeria han jaio zen. Gero, bestenaz, neurosi aurrerakari edo gibel beldurti
|
bat
ere badagoela dirudi: liburu" onegia" egiteko beldurra, zeren, onaren onez, etsiak hartuko baldin bagintu ez dugula sekula on hura baino hoberik egiten, hautsiak geldituko bailirateke aurrerantzean idazteko gogoa eta gu geu.
|
|
|
" Inork, halere, ezin du ukatu bere izatearen barnean kontsolamendua sentitzen duenik, arriskuaren aurrean bera ez beste bat dagoenean. Kondenatu bati edaria eskaintzeko keinu bihozberan, ontasun mugagabe bat egoteaz gain, esker on pizar
|
bat
ere badago, zu baitzara besteari eskaintzen diona, eta ez bestea zuri".
|
|
2023
|
|
|
Burua borborka neukan, nola ez genuen, bada, haurra atxikiko, amak aitari proposatu bezala? Jatekoa seirentzat egonez gero, beste
|
batentzat
ere egongo zen, noski. Nola laster zen hamabi urte betetzekoa, lanerako etxe bat bilatu behar zitzaion, diru apur bat ekar zezan; Maricak laster bost beteko zituen, amari errekako garbiketa lanetan lagundu ahal izango zion, edo, gutxienez, haurra zaindu zezakeen.
|
|
|
Han hego ekialdeko haizeari irizteko erabiltzen dute, bero erre eta larria ekartzen duena. Atsotitz
|
bat
ere badago, ondo gordea herritar gehientsuenen arotiztegian: " Amilena, soiñeko fraka zaarren billa dabillena".
|
|
|
Euria daragoio une honetan Larrabetzun, eguraldi kontuetan bidegurutze
|
batean
ere badago, askotariko eragina jasotzen du-eta. Atertu eta ostarte batzuk zabaldu eta eguzkiak izpiak jaurtitzen ditu:
|