|
2001
|
|
|
Gaur egun ginseng da, agian, mundu osoko sendabelarrik ezagunena. Jatorriz Asiakoa da, eta aspalditik erabiltzen da helburu sendagarriekin Asiako herrialdeetan,
|
batez
ere Txinan. Ginseng mota bat baino gehiago egon arren, ezagunenak amerikarra, korearra (asiarra ere esaten zaio) eta siberiarra dira.Lehenengo biak “benetakotzat” hartzen direnak dira, Panax landare izendatuen genero batetik datozelako.
|
|
2002
|
|
|
Egoera horren aurrean ezin dugu geldirik egon», esan du Elizabeth Kemff, txostenaren egileetako batek. «Desagertzeko zorian dauden afrikar errinozeroak eta Asiako errinozeroak salbatu besterik ez dugu egin behar; izan ere, Asiako medikuntza tradizionala,
|
batez
ere Txinan, Singapur, Taiwan, Malaysia eta komunitate txinatarrak sortu diren herrialde garatuetan salbatuko ditugu. Zuhaitzak moztea, merkataritza aprobetxamendurako, eta, ondorioz, belardi horien populazioak sakabanatzen ari dira, baita endogamia eta pobretu genetikora kondenatutako animalien erreserbak sortzen ere.
|
|
2007
|
|
|
Gure herrialdearen eta Asiaren arteko zuzeneko hegaldirik ezak kalte egiten dio Espainiako turismo sektoreari; izan ere, gero eta bidaiari gehiago mugitzen dira eremu horretan, Turismoaren Mundu Erakundearen (OMT) Asiako eta Ozeano Bareko Xu Jing ek esan zuenez, Xu Jing ek, gainera, administrazioei eta enpresaburuei gomendatu zien beren sustapenetan Espainia marka indartu dezatela eskualdekoen aurrean. Xu Jingek Asiako turismoaren etorkizunari buruz hitz egin zuen, eta eskualde horrek,
|
batez
ere Txinak eta Indiak, etorkizunean turistak igortzeko duen ahalmena nabarmendu zuen. 2006an, 31 milioi txinatar atzerrira joan ziren, eta espero da kopuru hori nabarmen handituko dela hurrengo urteetan.
|
|
|
Sustrai hori Ekialde Hurbilekoa da jatorriz, baina erromatarren garaian Europa osora zabaldu zen. Gaur egun klima epeleko herrialde guztietan hazten da,
|
batez
ere Txinan, Japonian eta Korean. Banderatxoaren osaera Rabanitoaren osagai nagusia ura da, %95 baitu.
|
|
|
Era berean, maskoten salerosketarako egoera bizian harrapatzea ere, bereziki espezie asiarren kasuan, beste arrisku bat da. Adibidez, orangutanak eta giboiak Madagaskarren ehizatzen dira maskotatzat edo medikuntza tradizionalean erabiltzeko,
|
batez
ere Txinan. Alde horretatik, duela hilabete batzuk, Care for the Wild International eta Pro Wildlife erakundeek egindako beste txosten batek milioika primate ale ehizatzea salatu zuen, batez ere Latinoamerikan.
|
|
|
Hainbat herrialdek salatu dituzte jarduera horiek, eta
|
batez
ere Txina salatu dute
|
|
|
McAfee segurtasun informatikoko enpresak agindutako “Virtual Criminology” txostenak dioenez, gero eta maizago egiten zaie eraso gobernuetako sare informatikoei, blokeoak eragiteko edo segurtasun hutsuneak aurkitzeko. Urrunago joan gabe, aurten bertan hainbat herrialdek salatu dituzte praktika horiek eta
|
batez
ere Txina salatu dute. Txostenaren arabera, Erresuma Batua “zibergerra hotza” deritzon etapan sartu da.
|
|
2008
|
|
|
Historialarien arabera, Txina tearen sorlekua da, nahiz eta Indiak hurbiletik jarraitzen dion, merkantzia baliotsu horren esportatzaile nagusietako bat izanik, eta Sri Lanka oso ezaguna da tearen kalitateagatik. Ekialdean,
|
batez
ere Txinan eta Japonian, te berdea kontsumitzen da, hartzitu gabe; Europan, berriz, te beltza erabiltzen da gehienbat, hartzitu ondoren. Bi kategorien artean te erdihartzitua dago, Oolong tea ere esaten zaiona.
|
|
|
Kontrolak indartzea EBk gaur egun debekatu egiten du esneki txinatarren inportazioa Europan, Bruselak Europar Batasuneko herrialdeei mugetako kontrolak indartzeko eskatu die, baina gogorarazi du EBk gaur egun Txinako esnekiak inportatzea debekatzen duela. Nina Papadoulaki bozeramaileak adierazi duenez, Europako Osasun komisarioak, Androulla Vassiliou jaunak, “bere zerbitzuei eskatu die jar daitezela harremanetan Txinako agintariekin kutsadurari buruzko informazio gehiago eskatzeko, eta estatu kideei eskatu die mugen kontrola indartu dezatela,
|
batez
ere Txinako produktuena”. Txinak ez du ez esnea ez esnekirik esportatzen Europar Batasuneko merkatura, ez baitu Bruselak onartutako hondakinen kontrol planik elikagai horiek EBko herrialdeetan merkaturatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Osasun eta Kontsumo Ministerioak ebazpen bat argitaratu zuen Estatuko Aldizkari Ofizialean (BOE), oinetakoen, sofen eta beste edozein artikuluren komertzializazioa debekatzen duena, baldin eta horiek erabiltzeagatik larruarekin kontaktuan egon eta dimetilfumaratoa badute. Neurri hori pertsona askok salatuko dituzte erreakzio alergikoen kasuak,
|
batez
ere Txinatik zetozen eta substantzia horren boltsak zituzten zapatek eragindakoak, silize gelaren ordez; hori erabili ohi da hezetasuna eta onddoak ager ez daitezen. Paziente guztiak tratatu dituzte eta jasandako lesioak gainditu dituzte.
|
|
|
Alemanian, Norvegian eta Suedian debekatu zuten 1980 eta 1990 bitartean, eta, ondoren, 2003an, Europako Batasunean. Hala ere, oraindik beste leku batzuetan egiten da,
|
batez
ere Txinan. Zientzialariek gogoan dute produktu kimiko horrek hainbat osasun arazo sor ditzakeela, gibeleko gaixotasunak eta ugalketa eta garapen arazoak barne.
|
|
|
Hala ere, 2000 urtean gutxi gorabehera 370.000 heriotza goiztiar gertatu ziren Europan kutsatzaile horiek eraginda, trafiko istripuengatik hildakoak baino zazpi aldiz gehiago, Europako Ingurumen Agentziaren datuen arabera. Auto gehiago, petrolio eskari handiagoa Aurreikuspenen arabera, datozen urteetan petrolio eskaria asko handituko da,
|
batez
ere Txinan eta Indian motorizazio maila handitu ahala, RACC Batzordeak adierazi duenez. Kalkulatzen da 30 urte eskas barru munduko auto parkea egungo 900 milioi unitatetik 1.800 milioi unitatera pasatuko dela.
|
|
|
Bestalde, EBtik kanpoko hondakin ez arriskutsuen garraioa ere nabarmen hazi da azken urteotan. EIAko arduradunek adierazi dute 1995 eta 2007 artean hamar aldiz biderkatu dela paper hondakinak Asiara esportatzea,
|
batez
ere Txinara, eta plastiko eta metalei dagokienez, berriz, hamaika eta bost aldiz biderkatu dela, hurrenez hurren.
|
|
2010
|
|
|
Espainia, 52.455 tona guztira, hirugarren postuan dago baratxuri esportazioen munduko sailkapenean. Sektore hau une korapilatsuetan bizi da,
|
batez
ere Txinatik baratxuri asko inportatzen delako, bai eta Txinari eragiten dioten izurrite eta gaixotasunengatik ere, landan eta biltegian errendimendu galera handiak eragiten baitituzte. 2008ko urrian, Vallelado eskualdeko nekazariek (Segovia) baratxuri erraboilak aurkitu zituzten, biltegian usteltzen aztarnak zituztenak:
|
|
2011
|
|
|
Asia izan zen bi aldietan baso azaleraren erabileran irabazi garbiak izan zituen eskualde bakarra. Deforestazioa izan zen eskualde guztietan, baita Asian ere, baina Asiako zenbait herrialdek(
|
batez
ere Txinak) dokumentatutako landaketa estentsiboa baso azaleraren galera baino handiagoa da. Zona subtropikal, epel eta borealetan, baso azaleraren hazkunde txiki bat izan zen aztergai aldiaren 15 urteetan.
|
|
2012
|
|
|
UICNren Zerrenda Gorriak «arriskuan» dagoela uste du. 6 Naumann en birigarroa (Turdus naumanni) Espezie hori Siberiako erdialdean dago, baso eremu irekietan hazten du, eta migrazio hegaldiak egiten ditu,
|
batez
ere Txinara eta inguruko herrietara. Horregatik, gutxitan ikusten da Mendebaldeko Europan eta are gehiago Espainian.
|
|
2013
|
|
|
Krisi ekonomikoak moteldu egin du enpresa produkzioa, eta eolikoa ez da beste inoren esku geratu. Ekonomia berrien sektorean sartzea,
|
batez
ere Txina, prezio baxuagoetan, lehia berria eta gogorra izan da. Angeles Santamaríak, Iberdrola Renovables prospektiba eta merkatuen zuzendariak, azaldu duenez, «eskaera batez ere merkatu helduenetan (Europa eta Estatu Batuak) gertatu da, eta hazkunde handiagoa izan dute, baina gehiago nabaritu dute krisi ekonomikoa eta finantzarioa».
|
|
2016
|
|
|
Ikatzaren alternatiba eta klima aldaketaren aurkako borroka. Hala ikusten dute
|
batez
ere Txinan, ikatza erretzean oinarritutako hazkunde ekonomikoaren arazoez gero eta kontzienteago. Gainera, berotze globalaren aurkako nazioarteko akordioek ikatz gutxiko ekonomiarako trantsizioan eragiten dute.
|