|
2008
|
|
|
Proposamen ez legegile horri jarraiki, bertan aipatzen zen Goi Mailako Komisioaren lehen eta bakarra izan den bilera antolatu zen 2006ko apirilean. Bertatik jakin zenaren arabera, bi gobernuak elkarri epe
|
bat
ematearen alde agertu ziren. Epe horren atzetik Estatuko Abokatutzak 2005eko otsailean Auzitegi Gorenaren Hirugarren Salaren aurrean aurkeztutako helegitearen aurrean, honen sententziaren zain geratzea zen helburua.
|
|
|
Testu honen helburua ez da aniztasun horrek eragindako nahasketa maila konponduko lukeen parte hartzearen definizio unibertsal
|
bat
ematea, baizik eta esanahi, praktika eta helburu desberdinek irudikatzen duten errealitate konplexu horren barruan kokatzeko irizpideak eskaintzea. Lan horretan hasteko, ordea, gure ikerketaren objektu den fenomenoaren definizio bat ematea erabilgarria izan daiteke, eta, bide batez, bilatzen den garapeneko parte hartze eraldatzailearen eredu horretatik gertu kokatzen den definizio bat erakusten dugu orain:
|
|
|
Testu honen helburua ez da aniztasun horrek eragindako nahasketa maila konponduko lukeen parte hartzearen definizio unibertsal bat ematea, baizik eta esanahi, praktika eta helburu desberdinek irudikatzen duten errealitate konplexu horren barruan kokatzeko irizpideak eskaintzea. Lan horretan hasteko, ordea, gure ikerketaren objektu den fenomenoaren definizio
|
bat
ematea erabilgarria izan daiteke, eta, bide batez, bilatzen den garapeneko parte hartze eraldatzailearen eredu horretatik gertu kokatzen den definizio bat erakusten dugu orain:
|
|
|
Ikus ditzagun adibide batzuk (1 taulan). Gastu gutxiko izen bat kode orokorreko izena izan ohi da; guztion eskueran dagoen kode
|
batek
ematen digu izenaren zentzua. Kode horrek, unibertsala den neurrian, berezko balio eskasa du.
|
|
|
Ez dago gizarte nortasunik hainbat baliabidez osatua ez denik, esan nahi baita, gizarte nortasun guztiek badituzte norberaren interesen araberako helburuak lortzeko baliabideak; berdin da zein diren interesak eta helburuak. Habitusak kapital
|
bat
ematen dio subjektuari: habitusak nolakoak, kapitalak halakoak (Dubet
|
|
|
Baina, «Libururat» helaraztean, idazleak ez du errealitatea deskreatzen ahal baizik, ezeztatuz («abolir»), goibelduz, desitxuratuz, hari arkitektura fikziozko, gezurti, artifizialki sistematiko
|
bat
emanez, giza ordenak bakarrik agindua, horrela geure burua egiazko jakitateaz zapuztuz. Munduko beste errealitateak bezala, giza Izpirituan baizik «lorea» («la fleur») ezinbestez «edozein azautik kanpo» («hors de tout bouquet») existitzen den bezala, «nozio soil» gisa («notion pure», Poésies, op., 259 or.), hitz jokoetan bakarrik, eta are gehiago guztien bultzatzailea dirudielako, Mentura ez da Gizakiaren eskupeko, hitzen birtualitatean baizik dagoelako.
|
|
|
Gure kondizioak «Septentrio» baten bilaketarat behartzen gaitu, eta gure eskubidea da hitzekin eta hondoratzearen arrisku iraunkorrarekin jokatzea haren atzetik etengabe ibiltzeko, eta horrela, zentzu xerka horren bidez, gure existentziari norabide
|
bat
ematea. Ezen Literatura itsasargi hura bezalakoa da:
|
|
|
Nola, ez balin bagare elgarri azkarki juntatuak eta nonbrerik handienean adiaraziko ditugu gure errenkurak? Beldur
|
bat
eman araz dezakeguke geldi arazteko bihien gainean Parisko eta bertze hiri handi batzuetako tratulariek egiten dituzten trampak. Ezin sinhetsia da bihien kurtsa gehienetan egina dela sekulan ogi bihi bat ez erain ez bildu ez duten gizon batzuez.
|
|
|
Izan ere, den dena ez baitago kontatzerik, neurtzerik. Adierazleak asmatu eta dena delakoari zenbaki
|
bat
emateak ez du berau, besterik gabe, kontrolagarri bihurtzen.
|
|
|
Kapital Intelektuala honela defini genezake: enpresa batek dauzkan ezagutzak, esperientzia aplikatuak, antolatzeko teknologia, ingurunearekiko harremanak eta abilezia profesionalak, enpresa horri merkatuan abantaila konpetitibo
|
bat
ematen diotenak. Badira ezagutza aktibo anitz, ohiko kontabilitatean agertu ez arren, enpresarentzako balio handia sortzen (eta etorkizunean are handiagoa sortuko) dutenak:
|
|
|
(*) Artikulu honetan Lehiakortasunerako Euskal Institutuarentzat egileak zuzenduriko Kalitatearen kudeaketa eta lehiakortasuna EAEko enpresetan txostenean modu laburtuan jasotzen diren zenbait gogoeta beste modu zabalago
|
batean
ematen dira. Mila esker Institutuari, eta, bereziki, bertako ikertzailea den Mikel Navarro irakasleari, aipatu txostena egiteko aukera emateagatik.
|
|
|
Garapen iraunkorraren definizio
|
bat
ematekotan, Bruntland txostenera (1992) jo behar dugu, berau baita kontzeptu honen erreferentzia nagusitzat hartzen dena. Aipatu txostenean era honetan definitzen da garapen iraunkorra (WCED, 1987):
|
|
|
Inkesta egiteko zehatz
|
bat
eman zitzaigun gure hiztunei galdetu ahal izateko. Galdera zehatz horiek, azken batean zuzen garamatzate bilatutako emaitzetara, baina neurri batean naturaltasuna galtzen dute esaldiek, testuingurutik kanpora geratzen baitira.
|
|
2009
|
|
|
Bi testu kenduta, gainerako guztiak txukun argitaratu ziren, eta horrek gainbalio
|
bat
ematen die. Izan ere, bi ezaugarri azaleratzen dira testuetan:
|
|
|
Lan honetan aztertutako bederatzi testuekin batera lau hiztegi, edo hitz zerrenda, datoz: ...iztiko iztegia argitaratu zuten, sei astetan 66 hitz agertu zituzten; 1932ko Zenbakiztija testuarekin batera Idazti onetan erabilt zen diren itz atzalgarrijak hiztegitxoa dago orri batean bereizirik, 101 hitz zerrendaturik; 1933ko Zenbakizti Lengaien ikastia testuaren bukaeran 114 hitzen zerrenda eman zuten; eta, azkenik, 1972ko Neurriztia testuaren egileak gai bakoitzaren hasieran hitzen zerrenda
|
bat
eman zuen, eta testuaren bukaeran Iztegi berezia, guztira 302 hitz.
|
|
|
Testuen barnealdea deskribatu baino lehen, testuen kanpoaldeari begirada
|
bat
emango diogu. Izan ere, garrantzi handia du testuak bere testuinguruan kokatzeak, ondorio zuzenak eta baliagarriak atera nahi baditugu.
|
|
|
Handik hilabete eta bi astera, beste konferentzia
|
bat
emateko gonbidatua izan zen, La Mujer Vascongada izenpean32 Bertan ezberdintasun batzuk aurki ditzakegu, adibidez Bilbao ohorezko presidente izendatua izan zela kontura gaitezke, baita bere hitzaldi horretara, besteak beste, Medinako markesak. Espainiako enbaxadoreak zirenak, eta Espainiako kontsula joan zirela ere (hots, Espainiako ordezkari diplomatikoak).
|
|
|
Lehen eta bigarren grabaketak bukatu ondoren parte hartzaile guztiek adierazi zituzten beren sentsazioak. Horretarako, bost puntuko eskala
|
bat
eman zitzaien: (1) oso erlaxatua, (2) zerbait erlaxatua, (3) ondo, (4) zerbait urduri, (5) oso urduri.
|
|
|
Elizak bere ongileei esker ona agertzeko izan duen modua. Tenplua eraikitzeko lur-sail
|
bat
ematen zuenari, eliza eraikitzen zuenari eta kultu gastuetarako beharrezkoa zena «dotatzen» zuenari patronatu eskubidea ematen zitzaion eliza horren gain bere eskubide eta obligazioekin38 Honako hauek ditugu patronoen betebeharrak39: 1) Ordinarioari abisatzea elizaren ondasunak gaizki erabiltzen zirenean; 2) eliza berreraikitzea edo ordinarioaren ustez egin beharreko konponketak egitea, 1.186 kanonak dioen bezala elizak horretarako dirurik ez zuenean; 3) errentak osatzea eliza horren egoera ekonomikoa oso txarra zenean.
|
|
|
(a) Autonomia erkidego batek ezin du beste
|
batek
emandako legeen eragina zehaztu; horregatik Estatuak du arauen eragina zehazteko eskumena.
|
|
2010
|
|
|
Azkenik, berriemaile bakoitzak erantzun ezberdin
|
bat
ematea ere posible da eta, hasiera batean, nork bere hizkerako sinonimo bana hautatu duela pentsa dezakegu, datu gehiagorik ezean: adibidez, Tolosako gazteak aize bolada, baina helduak zurrunbillo, eta Ataungo gazteak zurrunbiyo, baina helduak aize; Tolosako gazteak autsi, helduak zatittu, eta Ataungo gazteak moztu, baina helduak puskau; edota helduek berdina baina gazteek ezberdina:
|
|
|
Hori da espazio denbora propioa irudikatzeko eta zehazteko joera duen herri baten beharra, egituraketa horrek batasun bat eta bereizgarritasun
|
bat
ematen baitizkio giza bizitzaren eremu zabal bati. Halatsu, Txapelketaren ibilbidea, zentzu ekoizpenaren ibilbidea ere badenez, aldiro aldiro eraberritzen den espazio denbora betearen agerkari soziala dela ulertzen dugu, halaber, esangura kulturalak baitaratzen dituen gertakari soziala ibilbide kulturalaren mugarrian.
|
|
|
Eraikuntza kulturalaren kontzeptu eta kategorizazioak direla medio, komunitateak errealitatea irudikatzeko bitartekoak baliatzen ditu, berezkotasun eremu gisa azaleratu eta berezko espazio propioa irudikatzeko joeran. Egituraketa horrek batasun bat eta bereizgarritasun
|
bat
eman ohi dio giza bizitzaren eremu zabal bati, hala, kultura batek testu multzo gisa aurkezteko joera izan dezake irudikatzen dituen errepresentazioak eredu gisa jaso ohi dituenean; izan ere, erregistro horretan jasotako kodetze kulturala, ama hizkuntza baten indarrean letorkeen testua bailitzateke. Iuri Lotman ek (1998) testu kulturalaren eraikuntzaz hauxe diosku:
|
|
|
Arima kolektiboa galbidean duen gizartearen postmodernian, batasun sentimenduak bizirauteko beharra, giza kolektibo orotan sortzen den lokarri sozialaren beharra da. Lokarri sozial hori, tradizioaren bidetik ekimenera eramana denean, identitate kolektiboaren eraikuntza eta berreraikuntza prozesuarekin loturan jar liteke ekimen zirkularrean, izanaren bidea elikatu eta irudikatutako iraupen txikien segidari lotura
|
bat
emateko. Gertakari horrek, tradizioaren eta berrikuntzaren arteko tentsio ibilbidea pitzarazten du, praxi soziala eta elkarre raginezko eremu kulturala suspertzen dituela.
|
|
|
Kasu honetan, alargun bati egin zaio elkarrizketa (7 E), umezurtz pentsioa jasotzen duen bati (8 E) eta ez kontributiboa den pentsioaz gain oinarrizko errenta ere jasotzen duen bati (6 E). denez, elkarrizketatu bakoitzari ezizen
|
bat
eman zaio. Dena den, nahiz eta izenak gezurrezkoak izan, bertan agertzen diren testigantzak guztiz benetazkoak dira.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, behintzat, argi dago, teorian behintzat, 1979ko autonomia estatutua indarrean jarri zenetik, Eusko Jaurlaritzaren menpeko hezkuntza sistemari esker, zati handi handi batean nahikoa gaitasun lortu duela mota horretako Historiako liburu, dibulgatibo baina era berean exijente bat irakurri ahal izateko, eta euskaraz irakurri ahal izateko, gaztelaniaz bezain erraz. Datu pare
|
bat
emango dugu: Hegoaldean 146.772 gazte euskaldun daude, alegia, EAEko gazteriaren% 49,3 eta Nafarroakoaren% 16,49 Kontuan har dezagun, gainera, printzipioz mota horretako liburuak irakurtzen hasten direnak ikaslerik onenak izandakoak direla, hots, kultura kezka nabarmenak dituztenak eta, beraz, kalifikazio aski onak ateratzen dituztenak.
|
|
|
Oroimen librea neurtzeko puntu
|
bat
eman zitzaion oroitutako informazio unitate bakoitzari (ekintza nagusia/ periferikoa, pertsona nagusia/ periferikoa, detaile nagusia/ periferikoa), bai informazio zuzenari baita okerrari ere. Adibidez, «mutila korrika irtetenda eta autobidea zeharkatzeankotxe batek harrapatzen du» esaldian hiru ekintza nagusi agertzen dira; «lapurrak alkandorabeltzaeta ile luzeadarama» esaldian pertsona nagusiekin erlazionaturiko hiru unitate daude, eta «beraien atzean neska bat eta mutil batanbulantziari deitzeko esatenikusten dira» esaldian bi pertsona periferiko agertzen dira.
|
|
|
Gizabanakoaren ikuspegitik, erasoa egoera konkretu baten erantzun gisa ikusten bada, ikuspegi sozialetik indarkeria honek desberdintasunean oinarritutako harremanetan du sorburua. Hori horrela ulertuta, beharrezkoa izango da erantzuna maila sozial
|
batean
ematea (Bosch eta Ferrer, 2000): sozialki hitzarmen berri bat lortu behar da, legeria berria, hezkuntza programetan aldaketak eta, horrela arazoari eta haren ondorioei erantzuna emango zaie, gainditu ahal izateko.
|
|
|
Horrenbestez, artikuluan azaldu dugun bezala, irakaslearen komunikazio gaitasuna bere jardueraren hiru testuingurutan zehaztu daiteke; izan ere, irakasleak izan behar duen komunikazio gaitasuna neurtzeko orduan, hiru eremuotan arreta jartzea da egokiena. Horretarako, betiere, C1 hizkuntza maila duela eta Eusko Jaurlaritzak IRALE programaren barnean irakasleen euskalduntzerako aurkezten duen trebetasunen deskripziotik abiatuta, irakaslearen komunikazio gaitasunaren berri ematen duten adierazleak taula batean jarri ditugu, bide zail hau leuntzen hasteko pauso
|
bat
ematearren.
|
|
|
Horretaz gainera, filosofiaren eta teoria politikoen historiari begiratu
|
bat
emanez gero, bai eta garaiko gertakari eta prozesu historikoei ere, Mazedoniar inperiotik erromatar inperioaren jausiraino doan bidea ikusita, ohartuko gara antzekotasun handiak partekatzen dituztela orduko eta gaurko globalizazioek. Horrela, datozen lerroetako aipamen historikoak ia bete betean alda daitezke gure egunetara.
|
|
|
Zehazki galdetuta ea ba ote dakiten iragarkiek zergatik duten edo izan dezaketen eragina erosleengan, inkestatuen erdiek esan dute ez dakitela arrazoia; heren
|
batek
eman ditu bakarrik argudioak hori azaltzeko.
|
|
|
Gure lana ezin da amaitu aldizkaria buzoian utzita edo ordubeteko telebista saio
|
bat
emanda. Jakin behar dugu hartzaileak zer pentsatzen duen gutaz, ea zein den hartzailea, nora ari garen heltzen, zein den gure penetrazio maila gure hartzaile potentzialen artean, ia publizitatean gora egiten dugun edo ez...
|
|
|
Eleanor Gibson-ek proposaturiko estimuluen bereizketaren teoriak hipotesi hau jasotzen du, garaiko teoria asoziatiboak mehatxatuz. Teoria asoziatibo garaikideak (McLaren, Kaye, eta Mackintosh, 1989), hala ere, aurre esposizioaren programaren efektuaren beste azalpen
|
bat
ematen du: aurre azaldutako estimuluen arteko elementu ezberdinen arteko lotura inhibitzailearen mekanismoa.
|
|
|
Leku haietan etorkinak pilatzen ziren, garrantzi txikiko delitu eta hutsegiteak ugarituz eta segurtasun faltaren sentimendua areagotuz34 Tartean, ohiko justizia sistema oso kritikatua zen, eraginik gabekoa eta geldoa zelakoan, eta biktimari, zigor arloan eta, oro har, gizartean, zegokion tokia eman behar zitzaiola uste zutenen kopurua areagotuz zihoan35 Lehen esperientzia haiek, Espainian egun gertatzen den bezala, legearen babes gabe burutu ziren, Prozedura Kriminalaren Legeak (Code de Procédure Pénale) jasotzen zuen aukera printzipioan oinarrituz36 Hala ere, ezin uka daiteke hasieratik Estatuak begi onez ikusi zituela esperientzia hauek, horregatik berehala nolabaiteko lege sostengua eman zien. Zehazki, 1992ko ekainaren 3an Justizia Ministerioak zigor bitartekaritzari buruz orientazio nota
|
bat
eman zuen (Note d' orientation sur la médiation en matière pénale) 37 Berau sendotzeko, urtebete geroago, urtarrilaren 4ko 93 legea onartu zen. Lege horrek zigor prozedura eraberritzen zuen, zigor bitartekaritza barneratuz.
|
|
|
zigor gatazkak kaltetutako urratzailearen eta biktimaren arteko harremana konpontzea lortzen du, biak gizartearentzat berreskuratuz. Eta ondorio bikain hori ez da lortzen, jurisdikzioan bezala, delitugilea zigortuz eta biktimari, horrela badagokio,
|
bat
emanez. Zigor bitartekaritzan zigor gatazkaren konponketa eta gizartearen lasaitasuna lortzeko liskarraren azterketa sakon bat egiten da, haren arrazoiak eta ondorioak ulertuz, eta haren egile eta pairatzaileen heziketan indar eginez.
|
|
|
beharrezkoa da. Nahiz eta bi betekizunak
|
batera
eman behar diren bitartekaritza garatu ahal izateko, guk banaka aztertuko ditugu:
|
|
2011
|
|
|
F. Krutwig erbestera joan zen, eta itxura
|
batean
ematen zuen euzkogogoatarrek irabazi zezaketela, baina literatur ereduaren bilakaera bestela joan zen.
|
|
|
Administrazioarekin dituzten harremanetan gero eta dependentzia handiagoa sortu da, batez ere, udalarekin. Horrek, taldeak urtero egiten duen erritua egiteko eskaerari ematen dion baimen sinbolikoaz gain, diru kopuru
|
bat
ematen du bederatziurren osteko afaria ordaintzeko. Gastu hori nolabait zuritzeko, udalak taldeari identifikazio fiskalaren zenbakia eskatu dio, eta horren ondorioz sortu da Marijesien Lagunen Elkartea.
|
|
|
Marijesien erritua interpretatzeko, liminalitatearen kontzeptu teorikoak aukera ugari ematen dizkigu2, baina errituaren ezaugarri performatiboen azterketak beste ikuspuntu berri
|
bat
ematen digu.
|
|
|
Ideologiak jarrera hori bultzatuko du. Ideologiak objektibotasun unibertsal eta naturala inposatuz, marko psikokognitibo eta psikoemozional eroso
|
bat
ematen dio jendeari: hau da dena, hemen serio jokatu behar duzu eta zure jolasak, hitz jokoak eta identifikazio jokoak egiteko asko jota diferentziaren espazio partikularra duzu, diferentzia hori ezin duzu naturalizatu, ezta unibertsalizatu ere.
|
|
|
Euskarak, gatazka sortzaile izan daitekeenak, Ideologiaren barnean parte menderatu gisa ondo integraturik behar du, gatazkaren efektu psikosozialak ostenduko badira. Baina euskararekin identifikaziorik duen baten ustetan, izen horietan euskarari aukera
|
bat
ematen zaio, desager ez dadin. Halako izen bat hautatzea eroso eta asegarria izan ahal da askorentzat.
|
|
|
Arestian esan legez, izen
|
batek
eman ahal duen balio erantsia komunikazio ekintzen ondorio da. Komunikazioan sortzen dira mundua eta munduko gauzen balioa, zentzua eta esanahia emateko erabiltzen diren kodeak, «programa soziokulturalak».
|
|
|
Horretarako, enpresa izenen tipologia bat egin dugu. Lehenengo eta behin, enpresa izen
|
bat
emateko egon daitezkeen aukerak edo konbinazioak aletu behar ditugu. Kontuan hartu behar dugu izen gehienetan bi osagai daudela:
|
|
|
Praktikan hori ez da egiten diskurtso landuen bidez, praktikan Erreal psikoepistemikoa hausten eta eteten duten praktikak eginez taxutu behar da helburu hori. Horrela, antagonismoa azaleratzen den neurrian, euskarari bizi deseroso
|
bat
ematen zaio: kexatia, kontrakarrekoa, politizatua, astuna...
|
|
|
Zentzu horretan, araudiak andreari emandako baimen bera ematen die adingabeko seme alabei edo ezgaitasun bat dutenei. Erregulazio berria aurrerapausoa den arren, gure ustez kritikagarria da; izan ere, ez du aurreikusten 18 urtetik gorako seme alabei baimen
|
bat
ematea, nahiz eta amarekin egon, horrek salaketa jarri ondoren.
|
|
|
Hala ere, film horrek trauma handi bat sortu zuen Medemengan, maitasun istorio tragikoaren ondorioz. Horregatik, Anaren pertsonaiari aukera
|
bat
ematea erabaki zuen Lucia pertsonaia birsortuz, bere bosgarren film luzeko, Lucia y el sexo (2001), pertsonaia nagusia. Pelikula horrek zoriaz, ustekabeez, patuaz eta maitasunak eta sexuak gure izateari eskaintzen dizkioten euskarriez dihardu.
|
|
2012
|
|
|
Lash ek sinboloei ematen dien ezaugarria, esangura edukitzea da, era berean bere erreferenteekin kontaktua ez edukitzeaz gain. Baldintza hauek dira hain zuzen ere hiriak jarrera anbiguo batean kokatzen dituztenak, estatus kultural edo material
|
bat
emateko orduan. Lash en ustez, hiria zera litzateke:
|
|
|
Langile munduaren egoeraren isla dela esatea ez litzateke gehiegikeria izango. Beraz, oso margolan adierazgarria dela esan dezakegu azaltzen ibili garen unearen eredu grafikoago
|
bat
emateko.
|
|
|
Beraz Herrerok Bilbo modu oniriko batean eraldatzen du, bi errealitatetan banandua dagoena, baina eguneroko errealitatea alboratu gabe, nahiz eta arima arrotz baten egoitza modura agertzen den. Artistak metamorfosirako duen naturako elementuen joera honek hiriaren irudiei eragiten die, ametsezko itxura
|
bat
emanez, normaltasunaren trazu batzuen gainean bada ere. Horrela, leku ezagun eta ezezagun bat, dena aurkez diezaioke artistak ikusleari.
|
|
|
Beldurra ezabatzen du, egoera larrietan gidaritza argi
|
bat
emanez
|
|
|
Horrela, lidergo autoritarioa oso lagungarria izaten da enpresa bat martxan jartzeko unean, baita krisian dagoen enpresa bateko ohiturak eta kultura aldatu behar direnean ere. Lagungarria izan daiteke, halaber, larrialdi bati aurre egin behar zaionean, hala nola sute bati, urakan bati edo kontrako OPA bati, denak ere egoera ilun eta kaotikoak, non lider autoritarioak lankide guztientzat norabide argi
|
bat
eman dezakeen. Lidergo mota hori baliagarria izan daiteke lankide gatazkatsuak kudeatzeko ere, gainerako taktikek eta ahaleginek huts egiten badute24.
|
|
|
Hori dela-eta, haiei eskatu diet euskal eremuan dauden hutsuneak identifikatzeko eta, hutsune horietatik abiatuta, etorkizunerako erronkak zehazteko. Hausnarketa hori egiteko abiapuntu
|
bat
eman diet: euskal literaturaren sisteman egiten diren idazleen hierarkizazio prozesuak (alegia, erdigune eta periferien eraketa prozesuak).
|
|
|
Ikusiko dugunez, hain zuzen ere, horrexegatik erregistro linguistiko orokorrean erabiltzen diren aditzek erreferentzia egiten diote intrintsekoki neurtzeko prozedura horri, zeren nolabait adierazten baita «noraino igotzen den» likido markatzailearen zutabe bat (hasierako neurgailuetan merkuriozkoa zena) une batean eskala batean. Dena den, zehaztu behar da ezen eskalaren metafora hori tenperatura absolutuaren kasura ere zabaldu dela linguistikoki, nahiz eta kontzeptualki eskala
|
batean
emana ez dagoen, eta bestelako motako magnitudea izan.
|
|
|
Horrek ere kutsu didaktikoa dauka: «Estatistika bizitzako fenomenoak aztertu, ikasi eta beraietaz mintzatzen den zientzia bat da, eta lortzen diren emaitzei azalpen
|
bat
ematen dio».
|
|
|
nahitaez bizi behar baitzuen besteekin batera, gizarte harremanetan, zenbat eta jende gehiago inguruan, gizabanakoak gero eta gehiago behar du bere burua kontrolean mantendu?. Modernitatean, beraz, autonomia eta autokontrola elkarrekin doaz nahitaez, beraiei esker baino ezin da agertu modernitateko self a, subjektua, non, self a, esan bezala, nork bere burua ezagutzea, balio
|
bat
ematea, eraikitzea eta aurkeztea den; baina, prozesu horiek guztiak gauzatzeko nahitaezkoak dira elkarrekintzak eta harreman sareak, horien bidez baino ez ditugu lortuko behar ditugun ereduak (Apodaka, 2004: 64)?.
|
|
|
133). Gizaki sadomasokistak ulertu du ez duela zertan menderatzailea izan boterea eduki eta mina eginarazteko, menderatua izan behar ez duen bezala mina pairatzeko?; ulertu du boterea ez duela maila
|
batek
ematen, ez dela eduki daitekeen gauza bat, gizaki guztietatik zehar bidaiatzen duena dela baizik; ulertu du jada ez dagoela lehenagoko rol finkorik, mailaketak ez duela horrenbesteko garrantzirik, eta sadiko zein masokista izan daitekeela aldi berean, agerian zein ezkutuan izan.
|
|
2013
|
|
|
Emandako iritziak errespetatuz, gure proposamena da figura mantendu behar dela baina, malgutu beharra dago. Beste izaera
|
bat
emanez, aukera gehiagorekin jokatuz, kooperatiben jarduera zurruntzea ekidin litzateke.
|
|
|
Bi arrazoi daude gutxieneko kapital soziala eskatzeko: batetik, oinarri
|
bat
ematen dio ekimenari, eta, bestetik, bazkideak kooperatibarekin duen edo izan lukeen lotura eta inplikazioa estutzen edo indartzen du. Hala ere, gutxieneko kapitala eskatzeak politika publiko egokiaren babesa luke, eta horrek ahalbidetuko luke interes baxuko maileguak eskuragarri izatea
|
|
|
Jainkoaren heriotza edo nihilismo esamoldeekin gertatu bezala, Nietzsche-k bestelako zentzu
|
bat
eman zion bere garaian aski ezaguna zen termino bati: boterenahia.
|
|
|
Ikuspegi horren arabera, EFQM eredua, erakunde pribatu
|
batek
ematen duen saria baino gehiago da: izan ere, EFQM ereduak autoebaluazioan oinarritzen da, hau da, autoebaluazioa prozesu operatibo moduan ezartzen du.
|
|
|
Aurreprodukzioan materiala prestatu ondoren, produzitu egiten da aretoetan ahotsa jarririk, eta gero postproduzitu egiten da guzti horri nolabaiteko oihartzun jakin
|
bat
emateko, guztiarekin halako harmonia biribil bat lortzeko. Ez da berdin hemen [areto barruan] berbetan egon eta zelanbaiteko oihartzuna entzun litzateke
|
|
|
Ingelesez voice over esaten zaio. Jatorrizko bertsioa eta itzulitakoa
|
batera
ematen dira, baina jatorrizkoa entzuten hasi eta bizpahiru segundora edo hasten da entzuten bertsio itzulia. Jatorrizko bertsioaren soinua jaitsi egiten da eta xede hizkuntzakoa goratu, ondo eta garbi entzun dadin.
|
|
|
d) Aldibereko interpretazioa. Zinema aretoan film
|
bat
ematen ari dira eta, aldi berean, itzultzaile batek, mikrofonoa eskuan, elkarrizketak itzultzen ditu. Normalean, aurrez jasoko du filmaren gidoia eta landuta ekarriko du itzulpena.
|
|
|
Foru Berreskurapena, katolizismoa eta tradizioa izango ditu ideologia ezaugarri behinenak, hain zuzen ere, karlismoaren txingarretatik altxatu zen alderdi berriak. Lehenengo aldiz formulatu zen euzkotarron aberria Euzkadi dela; sinbolo aldetik ere, iruditeria abertzalea sortu eta hornitu egin zen5 Ideologia esparru berri
|
bati
eman zitzaion hasiera, gerora funtsezkoa izango zena gure herriaren historia ulertzeko: abertzaletasuna.
|
|
|
Aztertutako estrategiak, Wenden i (1987) eta Oxford-i (1990) jarraituz, teknika berezi batzuk direla ikusi dugu, behagarriak direnak, behin eta berriro ikasgelako egunerokotasunean jasotzen direnak eta zailtasunei irtenbide
|
bat
ematera bideratuta daudenak. Irakaslearekin izandako elkarrizketatik ondorioztatu dezakeguna da estrategia hauek denbora aurrera joan ahala alda daitezkeela, edota automatikoki erabil daitezkeela.
|
|
|
Nire ikerlanean ikus daitekeenez, pertsona gehienak hiltzeko eskubidea bizi kalitatearen gainbehera nabarmen bati lotzearen aldekoak dira, duintasunez hiltzeko eskubidea?. Hala, elkarrizketatu ditudan askok aldeko jarrera daukate pertsona ororen erabateko autonomiari begira eta beraien borondatea errespetatzea defendatzen dute, baina, beste alde batetik, «ez dute ulertzen» hil nahi izatea adierazte hutsa, besteentzako ageriko arrazoirik gabe, nahikoa izatea laguntza publikoa eskatzen duen eskubide
|
bat
emateko.
|
|
|
Haurraren hasierako saiakera okerrak erantzun bat sorrarazten du; baina, ez haurrak nahi zuen bezala, objektuarena, beste pertsona batena baizik. Hala, hasieran objektu bat eskuratzeko saiakera besterik ez zenari beste pertsonek esanahi
|
bat
ematen diote. Horretaz ohartzean, umea hasten da ekintza hori seinalatzeko ekintzatzat hartzen.
|
|
2014
|
|
|
Honela azaltzen du Joseba Intxaustik, ohi duen buruargitasunaz, puntu hau: «Udako Euskal Unibertsitatea eta Unibertsitate ofiziala, elkarbilaketa beteruntz abiaturik doaz, noizbait puntu bakartsu batean elkar topatzeko, bere elementu pertsonal eta bestelako guztiak gogotan izanik, euskal gizarteari erantzun
|
bat
emateko, eta denon artean euskal Unibertsitatea izendatzen dugun hori sortzeko».
|
|
|
Lan honen helburua txapelketaren azalpen antropologiko
|
bat
ematean datza. Hasteko, Joseba Zulaikak (1985) argitaratutako Bertsolariaren jokoa eta jolasa paradoxa zaharra bezain emankorra gogoan izan dugu.
|
|
|
Hortaz, ulertu behar dugu ahozko komunikazio prozesu kulturala eguneratutako «kapital sinbolikoa» dela. Jasotako tradizioari «zentzu»
|
bat
eman eta birsortu, kultura bidearen izaera dinamikoa berresten duen kultura kapitala da. Txapelketaren katebegia, iragana, oraina eta etorkizuna komunikatzen dituen komunikazio erritualak bermatzen du.
|
|
|
Halako batean, beste behin, miaketa berri batera itzulirik, artxibategiko emazteki arduraduna hurbildu omen zitzaion eta esan, artxibategiko ganbaran ere zirela beste karpeta batzuk dokumentuekin. Nahi baduzu biok igoko gara gainbegiratu
|
bat
ematera. Hala, esan eta egin, miaketan ari zirela mirakulua bailitzan Etxahuni buruzko karpeta bat agertu omen zen.
|
|
|
Parte hartzaile bakoitzari liburuxka
|
bat
eman zitzaion; orri bakoitzean ikasitako ale baten kategoria eta lehen letra (adibidez, Edaria. G) aurkezten zen.
|
|
|
Parte hartzaileei itemak osatzeko eskatu zitzaien, lehenengo aldiz lehen bi letrez osaturiko gakoa aurrerabide gisa emanez (adibidez, Edaria? Ga______), eta bigarren aldiz, berreskuratzearen zailtasuna eta ahalegina areagotzeko helburuarekin, aurrerabide gako bezala soilik letra
|
bat
emanez (adibidez, Edaria. G).
|
|
|
Azkeneko gogoratzea baloratzeko kategoria bakoitzeko ondo gogoratutako ale bakoitzari puntu
|
bat
eman zitzaion. Aleen aurkezpen ordenak eta kategorien gogoratze ordenak ez zuten gogoratze errendimenduan eraginik izan.
|
|
|
Gure ustetan, planteamendu honen garrantzia argi eta garbi laburbiltzen da esaera honetan: norbaiti arrain
|
bat
ematen badiozu, egun batez jango du, baina, arrantzan erakusten badiozu, bizi osoan jan ahal izango du. McDonald, Rogers eta Kefford ek (2003) baliaturiko alegoria horrek argi eta garbi erakusten du Erakundeen Ebaluatze eta Ikaskuntza Gaitasun Eraikuntzaren interesa, azken batean, haren helburua, ikaskuntza eta etengabeko hobekuntza bermatze aldera, ezin baita kanpo ebaluazioen erabilera sustatzera mugatu.
|
|
|
– Lehenengo adiera batean ulertuta, hau da, azaleratze bezala ulertuta, Europar Komisioak abian jarritako ekimenak (1999, 2007 eta 2011) azpimarratu behar dira, argi eta garbi erakusten baitigute erakunde publikoak ebidentzietan eta ebaluazioan oinarrituriko Europa mailako kirol politikaren gobernantzari garrantzi berri
|
bat
ematen hasi direla.
|
|
|
Europar Batasunean aurrerapauso
|
bat
eman da zentzu horretan. Horrela, 2001 urtean Europako Batzordeak kontratu publikoei buruzko erkidegoko legeria interpretatzen duen eta kontratazio publikoan ingurumen xehetasunak sartzeko aukerak jasotzen dituen komunikazio bat argitaratu zuen (Europako Batzordea, 2011).
|
|
|
Euskaldunok libre izan gera istorian zear? Gaurko mendean, ez arrazak, ez izkuntzak, ez igaroak, ez diote erri
|
bati
ematen ez bere buruaren nagusitasuna ezta libre izateko eskubidea bera ere. Ondo dago erri bat gerala guk jakitea?
|
|
2015
|
|
|
Hutsetik abiatu eta polaritateari sarrera
|
bat
emateko, badakigu gutxienez Ladusawen (1979) lanetik honako perpaus bikote bat azaldu dezakegula:
|
|
|
besterik izango ez balitz ere, berriz aipatu behar ditugu hurrenez hurren toki eta modu zehaztapenak, osagai hauek modifikatzen duten izenei eragingo dietenak. Beste adibide
|
bat
emateagatik, antzerako hausnarketak egingo genituzke batere osagai ihartuari buruz, hirugarren hiztegi sarrera bat dela ezinbestez ondorioztatzeko (Ez dugu batere txoririk marraztuBatere txoririk marraztu dugu/*): bistan da gutxienez batere osagaiak ez dakarrela ez toki, ez modu zehaztapenik.
|
|
|
Alegia, hiru osagai hauek ez dira inola ere baliokideak, ezta maila lexikoan ere. Hizkuntzen arteko ikuspegi azalezko
|
bat
emateagatik, hindierak badu ek bhii osagaia (Lahiri, 1998), hitzez hitz, bat ere, modura itzul daitekeena; hiztegi sarrera horrek euskal osagaiaren antzera jokatzen du, baina jakina, hizkuntzaz hizkuntza jauzika gabiltzala, beste hiztegi sarrera bat da, sintaxi zein lexiko mailan.
|
|
|
Gainera, barkamena eskatzen dutenek taldearen ordezkari izan behar dute; hau da, gehiengoaren sostengua izan (Kadima, Kadiangandu, Gauché, Vinsonneau eta Mullet, 2007). Azkenik, barkamen eskaerek ofizialak izan lukete eta garrantzizko leku edo momentu
|
batean
emanak, bai biktimek bai gizarteak jaso ditzaten (Mullet, Pinto, Nann, Kadiangandu eta Neto, 2011).
|
|
|
Eztabaida taldea Lesakan bildu zen, Ttipi Ttapa ren egoitzako bilera gelan, 2014ko ekainaren 23an. Hasierako galdera
|
baten inguruan
eman zitzaien hitza, eta hortik sortzen zen elkarrizketa grabatu zen. «Nola sentitzen zarete zuen lanean, eta zein aukera ikusten duzue elkarlanerako?
|
|
|
Eguneroko honetan, Argia Larraldek berari jazotakoak kontatuko ditu lehenengo pertsonan, nahiz eta irakurleak Ismael Larrea izkribuaren deskodetzailearen bitartez jakingo duen Larralderen berri, hirugarren pertsonan eta zenbait epai tarteko. Izan ere, Ismael Larrearentzat izkribuetako oharrak «orohar ez ziren bereziki interesgarriak», nahiz eta irrika handiz itxaroten duen hurrengo emanaldia (izkribua erakutsi dion apaizak aldiko orri sorta txiki
|
bat
ematen dio). Izkribuak gordetzen duena hain da harrigarria, non Larrea egilearen inguruko hipotesiak marrazten hasten baita:
|
|
|
«Otu zitzaidan inglesa ikastera heldutako neska bat besterik ez zela izango, zaletasun literarioekin eta ipuin bat idazten entseiatu zela...». Gure ustez, pasarte horrek eta ondotik datozen beste batzuek («hemen Argiak akats tipi bat izan zuen, ezen eta historia liburu batzuk kontsultatu ditut eta, Charles I urtarrilaren 30ean hil zuten», «bere izkribuari kaso egiten badiogu edota «Institutoan edo Unibertsitatean Historia hobeto ikasi izan balu, Oliver Cromwell noiz hilgo zen eta beste datu konkreto interesgarriren
|
bat
eman ahal zuen, baina bere igarpen guztiak orokorregiak, hurrinegiak eta fantastikoegiak ziren») Argiarekiko aitakeria handia adierazten dute. Halaber, Argiak sentitzen duenaren inguruko datu gutxi daude, Larrearen iragazkitik pasatuta soilik heltzen zaizkigun hipotesiak («Haro zahar haretan ber, sasoi aspaldian pasatuen sekretua aurkitzeak zentzazio arraroa eragin behar zion», «bildurgarria izan behar zen, bizitzaren berezko gardentasuna nabarmenagoa eginen zitzaion») dira Argiaren barnea ezagutzeko ditugun kasik arrasto bakarrak.
|
|
|
alde batetik, kanpo osasuna dago, Estatuaren eskumen baztertzailea delarik, autonomia erkidegoek ezin izango dute bereganatu; bestalde, barne osasuna dago, eta horretan Estatuak tarte bat uzten die autonomia erkidegoei, Estatua soilik oinarriez eta koordinazio orokorraz arduratuko baita. Bi kontzeptu horietan oinarrituta, Auzitegi Konstituzionalak bere 33/ 1982 epaian, eskumen gatazka
|
bati
eman zion konponbidea. Sententzia horretan, Estatuaren eta Kataluniako Autonomia Erkidegoaren arteko eskumen gatazka sortu zen egoera txarrean zeuden muskuilu batzuk Estatu osotik banatu zirelako.
|
|
|
Administrazio isiltasunak egindako eskaerak atzera bota direla esan nahi du, berariazko ebazpenik ezean. Hala ere, iruditzen zaigu positiboa izan behar lukeela edozein eskaera atzera botatzeko, erakundeari berariaz eskaera onartzearen edo uko egitearen berri ematen dion ebazpen
|
bat
eman behar izateak.
|
|
|
aldatu behar dira buruak» (Haizea). Langileen pentsaeran eragin ezean, zail ikusten da benetako aldaketa
|
bat
ematea espetxeko tratamendu zein egunerokotasunean.
|
|
|
egoera likido batera eraman gaituen iraultzaz, erabat aldakorra eta ezegonkorra dena. Likidoa, medioen industrian gertatu den aldaketa fisiko legez ulertuta, eredu sendo eta egituratu batetik egungo panorama konplexu eta zalantzako
|
batera
emandako jauzi gisa (Cerezo: 2013).
|
|
|
Izan ere, ikusi denez, gehienetan, informazio gehiago jasotzen da bideoetan idatzizkoan baino, batez ere bideoak erreportaje gisa landu direnean. Bideoa daramaten 15 kasuetatik 6 ekoizpen propioko bideoak dira, informatiboki landutako ikus entzunezkoak, hau da, idatzizkoan apenas daturik jasotzen da, titularra eta sarrera
|
bat
ematera mugatu dira eta bideo bidez jaso da informazio guztia. Are gehiago, El Correon paperezko egunkaria eta webguneko informazio atala «gehiago bereizteko erabakia hartu denetik» ekoizpen propioko bideoak era berezian lantzen dira «hitzekin jolas eginez, baina astuna izan barik; telebista lokalaren estilora jo barik, zerbait erakargarriagoa egiten saiatuz, Interneterako dela kontuan izanik» (Unai Izquierdo, 2014an egindako elkarrizketa).
|
|
2016
|
|
|
Eta gizonek ez. Ordun, nik uste hor azkenean beste doble kondena
|
bat
ematen dela haiekiko, ez? «Ama txarra zara».
|
|
|
Une horretantxe udal bihitegiak koroarekin harremana eten eta kontuak bidaltzeari utzi zion. Ahaldun nagusiaren esanetan, Arabako udalerriak «en atención a sus fueros y franquezas, son y an sido siempre exemptos de toda contribución»18 Zergen ordainketa eteteak Aguraingo udalaren eta monarkiaren arteko liskar auzi luze
|
bati
eman zion hasiera, 1830ean konpondu gabe jarraitzen zuena. Arabako aldundiak eskainitako laguntza garrantzi handikoa izan zen liskar auzi horretan.
|
|
|
2 Novísima Recopilación de las leyes de España (Madril, 1808), VII. liburua, XIX. titulua, XI. legea, 174 Bi urte lehenago, 1763an, Frantzian ere merkataritza askatasun garai
|
bati
eman zitzaion hasiera, zeinetan «grain would be freed from the controls which had inhibited its movement, spied on its whereabouts, and governed the conditions of its exchange» (Kaplan, 1976: 90).
|
|
|
Arestian aipatu bezala, gari hornikuntzari lotutako estutasunak ez dagozkio soilik XVIII. mendeari. Gauza da 1765ean, merkataritza askatasunaren onarpenarekin, nolabait esateko, Monarkia Hispanikoaren lurretan garai berri
|
bati
eman zitzaiola hasiera. Paraleloki, gainera, XVIII. mende bukaerako hamarkadetan ekonomia hazkundea gelditu egin zen, konbentzioz Antzinako Erregimenaren (edo Feudalismo garatu edo berantiarraren) krisialdia deritzogunari hasiera emanez.
|
|
|
Kohesio horri balio
|
bat
ematea ez da ariketa erraza. Goienaren kasuan, indikatzaile batzuk aurki daitezke.
|
|
|
Behin aldagaien zerrenda osatu ondoren, aldagai bakoitzeko neurgailu edo output bat bilatu da, aldagai horiei balio kuantitatibo
|
bat
eman ahal izateko. Kontua da, nola neurtu aldagai horiek sortzen duten balioa?
|
|
|
Irakaskuntza tradizionalean irakasleak ematen zituen azalpenetan oinarritzen zen, gehienbat, ikasleak lortu beharreko jakintza. AOIrekin, aldiz, irakasleak gida
|
bat
ematen du ikaslearen esku utziz jakintzaren lorpen prozesua eta erritmoa. Sakonkiago aztertu litzateke aldagai hau, euskaraz eta gaztelaniaz ikasten dutenen artean ezberdintasunak egotea ez baita ohiko egoera.
|
|
2017
|
|
|
Hain zuzen, arte garaikideari egingo diogu so, bai ekoizpenaz mintzo diren artisten idatziei, baita ikuspegi historiografiko edo kritiko batetik sortutako testuei ere, batez ere artearen historialari eta teorialarien eskutik. Jomuga horren aurrean, ekoizpen zientifiko desberdinak aztertzeko asmoz, ikuspegi orokorra eskainiko da, oparotasunez argitaratu duten kasuen irudi zabal
|
bat
emanez, zeinak lehen erreferentzia gisa balio baitezake. Azken atalean, ordea, Uztaron argitaratutako artikuluen aurkezpen zehatzagoa eskainiko da, aldizkariak alderdi honetan betetako funtzioa aztertzeko zioaz.
|
|
|
Bestalde, erantzunen baliozkotasunaren arazoa aurkezten da. Banako
|
batek
emandako erantzunak desberdinak dira talde saioetan, adibidez, eta elkarrizketa indibidual edo inkesta anonimoetan (Lindstrom, 2009).
|
|
|
Hezkuntza gaiak ugari dira, eta Psikologiarekin lotzen direnak ere. Unibertsitateko irakasle baten diskurtsoaren estrategia eta jarrera komunikatiboak nolakoa izan behar duen Amaia Quintana Ordokia k azaldu zuen bere artikuluan, eta bere laburpenean oinarri
|
bat
ematen digu: «Irakaslegoak darabilten estrategia diskurtsoak identifikatuz eta ikasgelan estrategia komunikatiboekin batera sustatzen diren jarrera komunikatiboek nolako giroa sortzen duten», eta hori aztertu da; betiere heziketarako hezitzaile eredua definitu delako ere.
|