|
2006
|
|
|
Eta gradu osteko (doktoraduan, kasu honetan) mailako bi ikastarotan oinarrizko irakasgai bana daude: Soziolinguistikaren Oinarri eta Hastapenak, eta Ukitutako Hizkuntzen Soziolinguistika izenekoak, denak irakasle
|
batek
emanak. (Aipa daitezke beste bi irakasgai ere, Filologia titulazioan, soziolinguistikan (modu zabalean ulertuta) sartzen direnak:
|
|
|
Normatiboki hizkuntza bat erreformatzea eta estandarizatzea da. Ahozko hizkuntza bati idatzizko kode
|
bat
ematea da. Une kolonial eta kolonialondo batean elebitasunerako irixteko baliabide zientifikoak erabakitzea da.
|
|
|
– Hizkuntza bere nortasun egituran hunki dezake. Esku hartze normatibo bat izan daiteke hizkuntza kodifikatu nahiz, izan dadila gramatika, hiztegi ala fonetika mailetan edota forma estandarizatu
|
bat
eman guraz, euskara batua adibide dela, nahiz eta ez duen gobernu batek egin. Era berean, ahozko hizkuntza bati idatzizko itxura ematen ahal dio eta eskolaren bidez heda dezake.
|
|
2007
|
|
|
Ikasle gazteenei buruz aritzean, horien euskara mailari buruzko datu
|
bat
eman badugu ere, hemen ikasle guztien ikasturte hasierako mailari erreparatuko diogu, eta horretan gertatu den bilakaera azalduko dugu (aldaketa uste baino eskasagoa izan bada ere):
|
|
|
Gaitasun linguistikotik komunikazio gaitasunera pasatu beharra dago. (Taberna batean ezin da" gorri
|
bat
eman zeniezadake?" esan).
|
|
|
Euskara elkarteetan euskara erabiltzearen hautua hurbiltasunetik, gozamenetik bultzatu nahi dugu. Ez diogu erabiltzaileari zama gehigarri
|
bat
eman nahi. Bizipen positibotatik nahi dugu euskarara erakarri.
|
|
|
• AOI bezalako ikuspegi metodologikoak darabilen erabilera kontzeptu horri beste buelta
|
bat
emanda erabilera hori, atazak, klasetik kanpora proiektatuz. EBIk egin zuen antzera, baina ikuspegi zabalago batekin nonbait.
|
|
|
Zurea falta da, zure interpretazioaren zain daude orriok. Gogoeta komun
|
batek
emango ahal digu, iragana aintzat hartuta, oraina ondo ezagutzeko eta etorkizunean eragiteko gaitasuna.
|
|
|
Behin sarrera hestu hau eginda eta datu anabasa honi nolabaiteko forma
|
bat
emateko ahaleginetan datu oso kezkagarria sumatu dut. Kezkagarria idatzi dut baina beste alde batetik adierazgarri eta osasungarri esan nezakeen, baina kezkagarria iduritzen zait lehenik.
|
|
|
4 hizkuntz antolaketari lehentasun berezi
|
bat
eman zaio 1996ko inkesta soziolinguistikoak erakutsi baitzuen euskararen egoera larria.
|
|
|
Ikaskuntza ez da sartzen hitzarmenaren eskuduntzan. Baina zerrendan dauden ekintza gehienak gauzatuko dira, hitzarmenak araberako aitzin kontua erabaki baitzuen. hitzarmenaren jarraian Euskal Herria 2020 prospektibak leku berezi
|
bat
ematen die gazteei eta euskal kulturari. euskararen erakunde publikoa (2005)
|
|
|
Horretara, bada, indarra, izen ona eta nork bere buruaren gainean duen estimu txikia izaten dira eremu honetako baldintzagarriak. Berbarako, elkarren ondoan bizi diren hizkuntza erkidego biren jazokizun bat azaldu nahi dut oraingoan, hau ere adibide
|
batez
emanda. Bilboko metroko igogailu baten iragarki hau ikus dezakegu:
|
|
2008
|
|
|
Erantzun laster
|
bat
eman daiteke datu asko biltzen ibili gabe: izugarri.
|
|
|
Erantzun laster
|
bat
eman daiteke datu asko biltzen ibili gabe: izugarri.
|
|
|
Estatistika fidagarrien faltan proba batzuk egin ditut. Ez da metodo zientifikoa, baina ideia
|
bat
eman diezagukeela uste dut. Berkeley eta Stanfordeko Unibertsitateetako Geoffrey Nunberg Hizkuntzalaritzako irakasleak bere blogean ematen duen datu batek iradoki dit.
|
|
|
Ebaluazio fidagarriagoa lor daiteke automatikoki lortutako itzulpena itzultzaile
|
bati
emanez ahalik eta aldaketa gutxien eginda zuzen dezan [3]. Aldatutako hitz kopuruari dagokion portzentajea oso neurri fidagarria da, baina eragozpen bat du:
|
|
|
Prozesu osoaren amaieran, ikasle bakoitzak 4 minutuz ondo egituratutako azalpen
|
bat
eman behar du gela osoaren aurrean horretarako prestatutako eskema baten laguntza bakarraz. Ikasle batek hitz egiten duen bitartean, beste guztiek adi egon behar dute, ondoren, txantiloi bat erabiliz, hitz egin duenaren balorazioa egiteko.
|
|
|
Baina zalantzarik gabe, jarrera indibidualistak gero eta gehiago azaleratzen diren gizarte honetan, ikasleen arteko elkarlana zein talde kontzientziazioa (bakarkako jarrerak saihestuz) sustatzeko baliagarri gerta dakiguke. Edo, horretarako bidean, behinik behin, pauso txiki
|
bat
emateko.
|
|
|
Hari eransten genizkion, gupida handirik gabe, inork nahi ez —edo burutu ezin— zituen lanak: dela hitzaldi bat egitea, dela ikastaro
|
bat
ematea. Gainera, ondo zetorkigun HABEren irudia indartzeko ere, guztiaren beharrean geunden-eta.
|
|
|
Udan, berriz, beste ikastaro
|
bat
eman zuen HABEk, Zestoan, hurrengo ikasturtean Udal Euskaltegietako irakasle izango zirenak prestatzeko eta gaitzeko. Eta han ere Erramunek hartu zuen bere gain zamarik astunena:
|
|
|
Kapitulu honetako* lehen atalak hizkuntzaren talde bizindarrari buruzko ikuspegi orokor
|
bat
ematen du, soziolinguistikan azken hiru hamarkadetan izan duen garapenari jarraituz. Hizkuntza Bizindarraren Ereduaren ezaugarriak adibide kanadarrekin adieraziko dira, eta komunitate anglofonoen bizindarrean jarriko da arreta.
|
|
|
Horrez gain, bizindar objektiboa eta bizindarraren pertzepzio subjektiboak alderatzen dituzten ikerketa batzuen ikuspegi orokorra emango du atal honek labur labur. Kapituluaren bigarren atalean, gainbegiratu
|
bat
emango zaio Komunitate Autonomiaren Ereduari. Eredua egitearen helburua izan zen hobeto azaltzea nola elkartzen diren osotasun instituzionala, hurbiltasun soziala eta legitimitate ideologikoa identitate kolektiboaren bidez, mobilizazioak sustatu ahal izateko gehiengoen inguruneetan dauden gutxiengoen hizkuntzei eusteko eta haiek aurrera egiteko.
|
|
|
" Talde bizindar" nozioak tresna kontzeptual
|
bat
ematen digu ingurune eleaniztunen barruko hizkuntza komunitateen indarrari eragiten dioten gizarteeta egituraaldagaiak aztertu ahal izateko.
|
|
|
Eraikuntza teoriko horren barruan, hizkuntza taldeak elkarrekin harremanetan daudenean harreman horiek nondik nora joko duten zehaztu dezaketen egitura aldagaien taxonomia bat azaltzen da. " Talde bizindar" nozioak tresna kontzeptual
|
bat
ematen digu ingurune eleaniztunen barruko hizkuntza komunitateen indarrari eragiten dioten gizarte— eta egitura aldagaiak aztertu ahal izateko. Hizkuntza komunitate baten bizindarra" zenbait taldez osatutako esparruetan entitate kolektibo berezitu eta aktibo gisa jokarazten duena" da (Giles eta beste batzuk, 1977:
|
|
|
ETB1en eta ETB2ren artean banatu diren komunikazio rolak analizatzeak ere argi lezake zenbaterainokoa izan daitekeen euskarazko hedabidea erdarazkoaren menpe egotearen hutsa. EiTBrentzat, lehen kateak zerbitzu
|
bat
eman behar du, eta bigarrenak beste bat. Irizpideak irizpide, ez dute zerbitzu bera ematen batak eta besteak.
|
|
|
Baliokidea: hizkuntz eskola ofizial
|
batek
emandako gaitasun agiria edo ofizialki balio berekotzat jotako beste titulazio bat. 3 jakite maila (mintzamenean 5 maila eta idazmenean 5 maila). Baliokidea:
|
|
|
Baliokidea: hizkuntz eskola ofizial
|
batek
emandako gaitasun agiria edo ofizialki balio berekotzat jotako beste titulazio bat.
|
|
|
Sistema honen bidez, modu argi eta oso
|
batean
ematen zaigu erakunde baten egoera hura hobetu ahal izateko. Sistema honetan helburu estrategikoak, adierazleak jarduerak eta jomugak lau multzo nagusitan antolatzen dira:
|
|
|
177), oinarritzat hartutako Aracil en ikuspegia aztertzea, zenbait puntu argitzeko. Llu� s V. Aracilek" zirkulu funtzionala" esaten dio zibernetikan oinarrituriko eredu
|
bati
ematen dion aplikazioari. Eskemak, hasieran, kontuan hartzen ditu hizkuntza ukipeneko diglosia egoerak edo egoera gatazkatsuak —esaterako, katalanak bizitakoak, batez ere XVIII. mendeaz geroztik—, eta, beraz, bi hizkuntzaren edo bi hizkuntza baino gehiagoren arteko harremanen dinamikak deskribatzeko helburua du.
|
|
|
Llu� s V. Aracilek" zirkulu funtzionala" esaten dio zibernetikan oinarrituriko eredu
|
bati
ematen dion aplikazioari. Eskemak, hasieran, kontuan hartzen ditu hizkuntza ukipeneko diglosia egoerak edo egoera gatazkatsuak.
|
|
|
antzeko egoeraren batean aurrean izatean, mota bereko elkarreragina izateko aukera murriztea edo areagotzea. Beraz, estimulu horiek ezaugarri indartzaileak hartzen dituzte, subjektuarentzako duten balioa dela-eta (subjektiboa, beraz), saria jasotzen delako (indartzaile positiboa), edo kontrako sentsazioa arintzen delako (indartzaile negatiboa) Horrela, bada, erantzun jakin
|
bat
eman eta estimulu bat eskuragarri izateak egoera hori etorkizunean berriz gertatzeko aukera areagotzen du.
|
|
2009
|
|
|
Taldea definitzeko ezaugarri objektiboen hedapenari dagokionez, esan dezagun komunikabideak kultur eragile garrantzitsuak direla. Horregatik, nortasuna eratzeko oinarri sendo
|
bat
eman dezakete: hizkuntza bat zein tradizio multzo bat garatu eta zabaltzean, taldeak bere burua nor bezala definitzeko oinarriak jartzen ari da.
|
|
|
Taldea definitzeko ezaugarri objektiboen hedapenari dagokionez, esan dezagun komunikabideak kultur eragile garrantzitsuak direla. Horregatik, nortasuna eratzeko oinarri sendo
|
bat
eman dezakete: hizkuntza bat zein tradizio multzo bat garatu eta zabaltzean, taldeak bere burua nor bezala definitzeko oinarriak jartzen ari da.
|
|
|
Bosgarren zatia: molde generikoz eta teknikoz, baina hau ere experientzia hori Euskadiri aplikatu gogoz, Elebitasunari buruzko lan
|
bat
ematen da (Maria Joxe Azurmendik)".
|
|
|
Euskarak ez dauka Iparraldean Hegoaldean bezalako ofizialtasuna. Halere legeak herri hizkuntzei toki
|
bat
ematen die eremu publikoan, irakaskuntzan, hedabideetan, garapen iraunkorrean eta administrazioan ere, frantsesa ororen hizkuntza dagoen neurrian. Ahalmen horiek betidanik baliatu ditugu diru laguntza publikoak ardiesteko eta orain Euskararen erakunde publikoak urrats handi bat egin du aitzina, hitzarmenak izenpetuz Hezkuntza Ministeritzarekin, Eusko Jaurlaritzarekin, Prefetarekin ere elebitasuna udaletxeetan sartzeko.
|
|
|
Segurtasunezko hizkuntza dela diote euskal eremuetan bizi ahal izateko, baita elementu aberasgarria ere: " ...Euskara hizkuntza gutxitua eta zapaldua izanik honen erabilerak harrotasun
|
bat
ematen du askotan. Beronen erabilerak handitasuna ematen dudala iruditzen zait, erabiltzen ez dutenei kontrajarriaz, hauei handitasuna beste hizkuntza batek ematen baitie.
|
|
|
" ...Euskara hizkuntza gutxitua eta zapaldua izanik honen erabilerak harrotasun bat ematen du askotan. Beronen erabilerak handitasuna ematen dudala iruditzen zait, erabiltzen ez dutenei kontrajarriaz, hauei handitasuna beste hizkuntza
|
batek
ematen baitie. Euskalduna izateak harrotasuna sortu behar digu eta ez kikildu hizkuntza zapaltzailearen aurrean".
|
|
|
Gure lantxo honen esparrua prosodia denez gero, baliteke interesgarria izatea honen gainerako definizioren
|
bat
ematea. Prosodia oso marko malgua da eta faktore askoren menpe agertzen zaigu.
|
|
|
• Horrekin batera 2 urteko haurra duen guraso batek edozein unetan bizi lezakeen egoera bat eskaintzen zaie: goizeko haserrea etxeko irteeran, eskolatik jasotako oharra, hitzalditxo
|
bat
eman beharra, ipuina kontatzeko ordua, bikotekidearen urtebetetzea.
|
|
|
Aldaketak, funtsean, sistema ez aldatzeko, alegia lehengo bidetik jarraitzeko. Haren ondoan, Aldaketa 2 kontzeptua gorde zuen sistema
|
batean
ematen diren egiturazko aldaketak adierazteko. Orain sistemaren baldintzak aldatu dira.
|
|
|
Aztertutako bikoteek ezaugarri bat zuten komunean: aldaketa
|
bat
eman izana bikoteko kideen arteko ohiko hizkuntzan. Lehen beraien arteko harremana erabat edo nagusiki gaztelaniaz zen, eta aldaketa baten ondoren, beraien arteko harremana erabat edo nagusiki euskaraz izatera pasa zen.
|
|
|
Aldaketa 1 sistema baten aldaketa homeostatikoak, hots, organismo edo sistema batek egiten dituen mugimenduak eta egokipenak funtsean sistemak bere horretan irauteko. Aldaketa 2 sistema
|
batean
ematen diren egiturazko aldaketak.
|
|
|
(Lasarte Oria1) momentu batean nik nire bizitzan eman nion lehentasuna euskarari, finkatu arte; beste jende
|
batek
eman dio beste gauza batzuei.
|
|
|
Gogora dezagun zein zen ezaugarri hori: aldaketa
|
bat
eman da bikoteko kideen arteko ohiko hizkuntzan: lehen beraien arteko harremana erabat edo nagusiki gaztelaniaz zen, eta aldaketa baten ondoren, beraien arteko harremana erabat edo nagusiki euskaraz izatera pasa da.
|
|
|
Hasieran aurreikusi genituen emaitzak: sektoreko balio, helburu (aspirazio), uste (sinesmen), jarrera, gizarte portaera eta perHelburu nagusia da laneko prestakuntza euskaraz egin nahi duten enpresa eta langileen prestakuntza beharrak aztertu, berauek euskaraz jasotzeko dauden aukera eta zailtasunak identifikatu, eta, enpresen beharretara egokitutako erantzun
|
bat
eman ahal izatea. tsonen bizimoduaren araberako segmentazioaz, euskararekiko interes, iritzi eta ekintza asmoen tipologiak identifikatzea.
|
|
|
Helburu nagusia da laneko prestakuntza euskaraz egin nahi duten enpresa eta langileen prestakuntza beharrak aztertu, berauek euskaraz jasotzeko dauden aukera eta zailtasunak identifikatu, eta, enpresen beharretara egokitutako erantzun
|
bat
eman ahal izatea. Horretarako, oinarrian, azkeneko urteetan Eusko Jaurlaritzaren Lanhitz programaren baitako erakundeetan euskara planak garatzeko laguntzetara aurkeztutako enpresekin osatutako datu basea osatu genuen, eta IMHk berak daukan datu basearekin egokienak eta bideragarrienak ziren enpresek hautatu genituen, eskaintza zehatza egin ahal izateko.
|
|
|
• Produktuan berrikuntza bultzatu nahiko genuke, izan ere, lidergotzaren lanketaren bitartez euskara planen eraginkortasuna hobetu nahiko genuke eta, aldi berean, erakunde jasangarriagoak izateko bultzadatxo
|
bat
eman.
|
|
2010
|
|
|
Oso zaila da, esate baterako, erdarazko esamolde, makulu, hitz, eta esapide linguistikorik gabe gazte hizkeraren kutsua izanen duen zerbait ekoiztea. Leitzar gazteek, hizkerari gazte ukitu
|
bat
eman nahi badiote, ezinbestean gaztelaniara begiratu behar dute, eta handik baliabideak eskuratu. Euskara hutsezko jarduna" jatorra" izanen da, edo" neutroa" akaso, baina nekez" gaztea"," alternatiboa"...
|
|
|
Arestitxoan esandakoek, aitor dezagun, ukitu erabat subjektiboa dute, eta tentuz hartu beharrekoak dira. Izan ere, ondorioak urrutiegira eramanez gero, pentsa genezake euskaraz ez jakiteak herritar batzuk talde jakin batzuetara eramaten dituela, harreman sare jakin
|
bat
ematen diela, eta sare horren balorazio soziala eskasa dela eta marjinalitate puntu bat ere ematen duela. Ez nuke osotara baztertuko ideia hori, baina, bestalde, ez naiz halakorik erabat baieztatzera ausartzen.
|
|
|
erru osoa hiztunak dauka, eta hark euskaraz egiten ez badu, besterik gabe, nahi ez duelako da; eta jokabide hori iaia arduragabekeriaren mugan kokatzen da. Hizkuntzaren galera jokabiOndorioak urrutiegira eramanez gero, pentsa genezake euskaraz ez jakiteak herritar batzuk talde jakin batzuetara eramaten dituela, harreman sare jakin
|
bat
ematen diela, eta sare horren balorazio soziala eskasa dela eta marjinalitate puntu bat ere ematen duela. Ez nuke osotara baztertuko ideia hori, baina, bestalde, ez naiz halakorik erabat baieztatzera ausartzen.
|
|
|
Elkarrizketatu gehienek Leitzako euskaraz egin zuten, hori ere ziur asko ezinbestean, baina denak saiatu ziren beren hizkerari ukitu
|
bat
ematen, horretarako hain" eskertzekoak" gertatzen diren ohiko" det" eta" jun" horiek baliatuta.
|
|
|
Batuarenganako isuri edo joera hori, emandako adibideetan, azaleko samarra da, eta ukitu
|
bat
ematen dion arren, jarduna Leitzako euskararen barruan uzten duela esanen genuke. Fenomeno horren bertsio hanpatua edo garatua da —eta harrigarriagoa, bidenabar esanda— bestalde, Iruñean bizi diren hainbat leitzarrek haien umeekin duten portaera linguistikoa.
|
|
|
Hizkuntzaren maila guztietan gertatzen ariko da, nahitaez, baina batzuetan nabarmenago besteetan baino. Adibide zehatz
|
bat
eman dezagun: aditza.
|
|
|
Ez zait iruditzen. Garai
|
batean
eman zitzaion balio sinbolikoa eta gotorleku izaera hori galdu du akaso, eta horrek nolabaiteko efektu psikologikoa izan lezake zenbaitengan. Baina gaur egun, Leitza bezalako herri batean, hizkuntzari dagokionez ez zait iruditzen baserriari funtzio edo egiteko berezirik eman dakiokeenik.
|
|
|
Derrigorrez, gerturatu egin behar dugu gazteengana eta ondoren saiatu euskararen erabilera handitzeko kanpotik bultzada
|
bat
ematen norberaren ibilgailuak aurrera egin dezan bere kasa. Eta horretarako, biderik egokiena, jarrerak eta portaerak lantzea dela iruditzen zaigu, jarrerak eta portaerak aldatu elkar eraginaren eta motibaziaren bitartez (kontzientziak astinduko badira, motibazio integratibo edo intrinsekoa bultzatu dugu), euskararen inguruko pentsamendua edo kognizioa garatuz; izan ere, zenbat eta gehiago jakin, eztabaidatu eta hausnartu euskarari buruz, esatetik egiterako pausoa arindu egingo dugula uste baitugu.
|
|
|
Hizkuntzaren ikuspegitik aktibo izateak ondorio negatiboak izan ditzakeela aurre ikus daiteke, hizkuntza kudeaketa ez badago egituratuta enpresan. Honen isla da emaitzetan langileen inprobisatzeko joera, Sintesiari begiratu
|
bat
emanez, mundializazio aro honetan hizkuntzen bilakaera oinarri teoriko berriaz janzten ari dela uler daiteke. Kontzeptu berriak behar dira, ikuspegi berriak eta zabalagoak, galderak eta erantzunak.
|
|
|
Biak Maria Jose Azurmendi irakasleak laburtu ditu Bat Aldizkariaren ale honetan. Sintesiari begiratu
|
bat
emanez, mundializazio aro honetan hizkuntzen bilakaera oinarri teoriko berriaz janzten ari dela uler daiteke. Kontzeptu berriak behar dira, ikuspegi berriak eta zabalagoak, galderak eta erantzunak.
|
|
|
Ahal dudan guztietan euskaraz egiten dut, klasean, herrian, lagunekin... Amatxi eta atatxirekin hitz egitea gustatzen zait, nahi gabe bertze tonu
|
bat
ematen baitiot nire hitzei.
|
|
|
...ndutako metodologien garapenean. ikerlan honetan aurkeztu dugun eredua, normalkuntzaren eta organizazioen alorra bere konplexutasunean jasotzeko saiakera izanik, ez da inondik ere eredu itxia. aitzitik, proposamen bat da, proposamen irekia, gure ustez aztertutako hizkuntza normalizaziorako aldaketaren kudeaketaren esparruan ekarpen berriak egin dituena eta arlo horretan pilatutako ezagutzan urrats
|
bat
eman duena, baina, aldi berean, sumatutako hutsuneei, galdera berriei eta ezagutza premia berriei ere ateak zabaldu dizkiena. horrela, ikerketa burutzerakoan etorkizunari begira gaiaren inguruan balizko ikerketa lerro edota premia berriak antzeman ditugu, horien artean honako hauek izan dira nagusienak:
|
|
|
filosofikoak, metodologikoak, teknikoak, gizakien eremukoak... bada, bereziki eta lan honen egilearen ustez, erakunde mailan normalkuntza prozesu bati ekiten zaion unean antzematen den hutsune handi bat: ...uazio sistemez harago, normalkuntzarako eraldaketaren gertaera bere konplexutasun osoan enfokatzeko eta kudeatzeko pertsonekin, ezagutzarekin, kulturarekin edota antzekoekin zerikusia duten beste hainbat aspektu kontuan hartu eta barnebilduko lituzkeen erreferentziazko eredu global baten premia antzematen da. doktorego tesirako ikerketa lan honek antzemandako hutsune horri erantzuteko urrats berri
|
bat
eman eta ekarpena egin nahi izan du. kezka eta interes horietatik abiatuta, ikerlanaren lehen xedea kontuan hartu beharreko aspektu horiek zehazki zeintzuk diren identifikatzea izan da. eta horrek, ikerlanaren norabidea egituratu duen abiapuntuzko galdera gakoa finkatzea ekarri du: zeintzuk dira organizazioetan hizkuntza normalizaziorako eraldaketara aplikatutako interbentzioaren ingeniaritza batean, eta erreferentziazko esku hartze eredu bati begira, kontuan hartu beharreko aspektu edo elementuak?
|
|
|
• nazio izaera edo lurraldetasuna adierazten duten edukiek, Espainia, Nafarroa, edo Euskal Herriak presentzia indartsua dutela eztabaida honetan. euskara hizkuntza gutxiengotua izanik, bere normalizazioa edo erabilerari buruzko aipamenak baino ere indar handiagoa hartzen du lurraldetasunak berak. ezberdintasunak daude euskal eremuan argitaratzen diren egunkarien eta espainiakoen artean. espainiar prentsak, abc, el Mundo, la razon edo el pais’ek, indar gehiagoren lotzen dute euskara Espainiarekin eta baita gaztelania edo Pais Vasco bezalako edukiekin. el diario de noticias’ek berriz, Nafarroarekin lotzen du euskara bereziki. azkenik, gara edo berriak euskararen eztabaida Euskal Herriari lotzeko joera agertzen dute gehienbat. euskal prentsari dagokionez, komunikabide guztiek erakusten dute euskara hezkuntza edo kulturari lotzeko joera, baina badira ezberdintasunak ere beren artean. gara edo berria euskara Euskal Herriari lotzeko joeran nabarmentzen dira, eta baita jakintza edo ezagutza edo izaerari lotzean ere. el diario Vasco eta el Correo berriz, pertsona edo errespetua bezalako edukiekin lotzen dute indar gehiagorekin euskara, baita ere Espainia, gaztelania edo Euskadi bezalako edukiekin ere. komunikabide ekonomikoei buruz berriz esan behar da euskara gehienbat Espainiarekin edo nazio eztabaidaren gaiarekin lotzen dutela, hezkuntzari buruzko erreferentziei baino ere indar gehiagorekin gainera. bitartekoei begira, artikuluetako edukiak bere osotasunean hartuta, erakundeek gure hizkuntzari buruz egin duten legedia edo hizkuntza hau normalizatzeko erabilitako diruak dira gehien aipatzen diren jokabide edo bitartekoak euskararen eztabaidan. nabarmena da baita ere, hizkuntzari eginiko erasoak edo hizkuntzaren inguruko eskaera edo errebindikazioek hartzen duten nagusitasuna euskararen eztabaidan. hizkuntza dela eta batzuen eta besteen eskubideak defenditzeko elkarte edo gizataldeen aipamena ere nabarmentzen da, hizkuntza sustatzeko erabilitako edo erabili beharreko bitartekoez gain. gure gizarteak hizkuntzaren inguruan izan beharreko giza portaerei dagokionez, elkarbizitza, komunikazioa eta elkarulertzea aipatzen dira gehien. ...on eta abc egunkariek, euskara gehienbat indarkeriarekin lotzen dute, beste edozein jokabide, portaera edo bitartekoren gain. egunkari hauetan gehien aipatutako jokabidea izanik berau. bestalde, el Correo eta el diario Vasco egunkariek, eta indar gehiagorekin lehenak, espainiar prentsaren joera errepikatzen dute euskara indarkeriari lotuaz. orokorrean aipatzen diren bitartekoetan honelako banaketa
|
bat
ematen da:
|
|
|
2 artikuluan zehar mahai inguruetako partaideen aipuak agertuko dira, gako
|
baten bidez
emanda, haien konfidentzialtasuna gordetzeko. gakoaren lehen bi letrek taldea identifikatzen dute (ba barakaldo, bi bilbo, ka kazetariak eta abar) eta ondorengoek solaskidea; zenbakiek aipu bakoitza zein berba hartzetan dagoen adierazten dute. artikulu honetan ageri diren aipu gehienak gaztelaniaz daude, hizkuntza horretan egin zirelako. gainera, berbalizazio zehatzak ematen dira partaideek eurek...
|
|
|
2 integrazioaren definizio
|
bat
ematea, euskararen balio integratzailea kontuan harturik; horretarako bi munduko egoeran bizi deitu den kategoriaz baliatzea proposatuko da
|
|
|
irakasle jarraitu zuen, baina idazlanak argitaratzeko ahalegin handirik egin gabe. eta harritzekoa da hori, idazketarako halako dohainak zituen batentzat. iradoki dudan bezala, frai luis engandik bi lezio handi ikasiak zituen aita pedrok: bibliako testuen exegesia eta itzulpenena, eta herri hizkuntzan teologia ematearena25; baina ez ziren horiek arriskurik gabeko lezioak26 dena den, batak eta besteak argi ikusi zuten hizkuntza sakratu guztien aparteko bikaintasuna ustezkoa zela, funtsik gabea, eta herri hizkuntzek berdin balio zezaketela eduki biblikoak egoki eta hizkera duin
|
batean
emanez gero27 hala ere, urtetan egon zen preso frai luis miretsia(). hori dena tartean zela, gaztelako probintzia agustindarretik aragoikora pasatzeko aukera izan zuen aita pedrok (1572), eta ondoko urteak gaztelatik at emango zituen (gaztelako giro itogarritik ihesi?), zeren XVi. mendean inkisizioaren botere osoa aragoiko erreinuan ez baitzen ezarri kontrako erresistentziarik eta aldeko ahalegin... zaila izan zen inkisizioaren aragoiko garaipena28 bost urte eman zituen zaragozako komentuko priore karguan aita pedrok(), eta lau huesca n, aldi batez ardura berarekin (15781580), berriz zaragozara itzuli(), eta azken egoitza bartzelonan hartu zuen arte(). hortaz, 1572 1589.ko urteetan behin eta berriz eman zitzaizkion Malon etxeideri ordenako tokian tokiko komentu gobernu eginkizunak, horretarako dohainik bazuelako, pentsa daiteke. hala ere, gizona ez zen mugatu zeregin horretara; batetik, betidanik zuen irakats grina zegoen, eta bestetik bizileku guztietan prediku eginbeharretarako mirespenez ikusi zitzaion gaitasuna. burgosko egonaldian erakutsi zuen irakasle lanak egoki eraman zitzakeela, eta hurrengo bizilekuetan unibertsitate katedratan irakasteko aukera izan zuen. huesca n priore zelarik predikari arrakastatsuaren lanak ere hartu zituen bere gain; baina ondoko bi urteetan unibertsitateak eskriturako katedraz arduratzea eskatu zion() 29 zaragoza() eta bartzelonako() egonaldietan, hiri horietako ikastegi eta unibertsitatean katedra eman zitzaion berriro. pedro Cerbuna teologian Maisuak eta agustindarrak deiturik etorri zen huesca tik zaragozara.
|
|
|
biblia eman nahi die herritarrei, prosan bezala olerkian, baina ez da eroriko frai luis en zulo berean: hau da, segurtasun hobeak bilatuko ditu, alde batetik testua eskuizkributan zabaltzen utzi gabe eta, bestetik, inprimatzera noiz eta nola eraman ongi begiratuz, eta betiere bere atal bibliko itzuliak testu zabalago
|
baten barnean
emanez (iruzkin komenigarriak gehituta). internet en dagoen La Conversión en argitaraldian (1603) ikus daitezke aparteko aurkibidean bibliatik ekarritako atal eta ataltxo horiek, (bertan aipuz aipu adierazita utzi baitzituen). eskriturako atalen batzuk bereziki ederrak edo gustagarriak iruditzen zitzaizkionean, prosazko iruzkin exegetiko espiritualean ez ezik olerki modura ere eman zituen halako... Salmuak ditu bereziki maiteak olerkari lana burutzeko, eta hamaika behintzat argitara eman zituen; era berean, fr. luis sufrituaren antzera, Job-en esaldi adierazgarrienak elkarrekin bilduta eman zizkigun Malon etxaidek42.
|
|
2011
|
|
|
Neri erregalatu Gatiburen CDa eta erregalau eitten dot. Neska
|
bati
eman eta ba... entzun eitten dau. Gu goaz más al nuestro, geure musikie eta ya está".
|
|
|
Afrikar independentzien garaian sortu zen, deskolonizazioaren garaian. herrialde anitz egoera soziolinguistiko konplexuan aurkitu ziren garaian hain zuzen ere: hizkuntz kolonialaren nagusitasun ofizialari eguneroko errealitate eleaniztun bati egiten zion aurre, herri berri horietan hizkuntza bat baino dezente gehiago mintzatzen ziren eguneroko jardunean baina hizkuntza ofiziala kolonizatzaileen hizkuntza jarraitzen zen izaten kasu gehienetan. de faktoko egoera postkolonial honi, koadro, marko teoriko
|
bat
emanez, iparramerikarren diglosia kontzeptuak egoera normalizatzen du eta egonkortasuna eransten dio Calvet en ustez. egoera horien zuzengabekeria eta hizkuntz gatazka estaltzen ditu eta egoera ez aldatzeko joera bultzatzen du (Calvet, 1993: 45).
|
|
|
" diglosia" kontzeptuaren kasuan gertatzen den bezala" kritika" kontzeptuak adiera bat baino gehiago ditu, kasu honetan noski artikulu zientifikoa izanik bere adiera zientifikoan ulertzen da: kritikatzea da, hain zuzen ere, ikuspegi zientifiko eta kontrastatu batetik abiatuz, iritzi
|
bat
ematea zalbideren artikuluari buruz, bere alde onak eta ez hain onak azpimarratuz. hori da egiten saiatuko garena hemen, nahiz eta egia izan artikuluaren egileak, zalbidek, traiektoria askoz luzeagoa eta sakonagoa eduki soziolinguistikan lerro horiek idazten dituenak baino. orokorrean zalbideren lana oso baliagarria da," diglosia" kontzeptuaren inguruko gogoeta teoriko hain sakonik gutx... Artikuluan eta bibliografian argi agertzen denez zalbidek baliatu duen bibliografia
|
|
|
Arazoa da oso gutxi ezagutzen dela. Nik sorpresarik handienak hartu ditut, esate baterako, kultur tradizionaleko ikastaro
|
bat
eman behar izan nuenean Azpeitian. Nire baitan pentsatzen nuen, nora noa ni Azpeitira euskal kultura erakustera?
|
|
|
Soziolinguistika klusterrak antolatutako IV jardunaldian egin zen ondoren dakargun mahai ingurua. Ling Yutang idazle txinatarraren ideia
|
batekin
eman zitzaion hasiera mahai inguruari, alegia, argia zabaltzeko bi bideetatik (argia igortzen duen lanpara izatea edo argia islatzen duen ispilua) zein izan lukeen euskal soziolinguistikaren ezagutza behar den lekuetara hel dadin. helburu horrekin bildu ziren lau aditu. horietako bi unibertsitateko irakasleak ziren eta beste biak euskal soziolinguistika arloan lan berezia egiten ari diren bi blog... Mahai inguruan oso agerian geratu zen soziolinguistikaren ezagutza zientzia modura zabaltzearen beharra, baina baita dibulgazio sozialak beste ezaugarri komunikatibo batzuk lehenetsi behar dituela. kanal eta tresna guztiak beharrezkoak izan arren, bakoitzak berariazko tresnak erabiltzearen beharra azpimarratu zen • Hitzgakoak:
|
|
|
Ling Yutang idazle txinatarraren ideia
|
batekin
emango diogu hasiera mahai inguru honi. Berak esaten zuenez, argia zabaltzeko bi bide daude:
|
|
|
...utxitze Bidean dauden hizkuntzen, kulturartekotasunaren eta kohesio Sozialaren hezkuntza zerbitzua) aholkularitza sortu zela immigrazioaren gorakadari aurre egiteko eta ikastetxeetan katalanaren erabilera dinamizatzeko. hezkuntza esperientzia horrek, aurrerago aipatuko dugun moduan, harrera gelen antolaketa indartzeko balio izan du. gela horietan, ikasle etorkinak hartu eta katalan ikastaro trinko
|
bat
ematen zaie. oso emaitza onak izan ditu Lehen hezkuntzan, baina ez hain onak Bigarren hezkuntzan (hgtik gela arruntera joaten denean, ikaslearen katalanaren ezagutzek ez dute hobetzen jarraitzen eta erabilera arauak hitz egiten duen gaztelerakoekin bateratzen ditu). gainera, hizkuntza murgilketarako estrategiak berriz planteatzen lagundu du eta emaitzak askotarikoak izan dira. Nolanahi ere, eta Ikastetxeko hizkuntza egitasmoak onartu arren, estrategia horiek ez dute Bigarren hezkuntzako funtzionamenduan eraginik izan.
|
|
|
Atal honetan inkestan lau item jorratzen dira, guztiak euskararen balio instrumentalari begira; lau horien artetik
|
batek
eman digu arreta. kasu honetan elkarrizketatuak adierazi behar du esamoldearekin ados/ aurka dagoen bost puntutako eskala batean. Ikus dezagun bigarren esaera:
|
|
|
Jon Sarasuak hizkuntza ekologiaren definizio labur
|
batekin
eman zion hasiera hitzaldiari: hizkuntza ekologia etika duen jakintza da, jakintzara daraman begiratu etikoa.
|
|
|
Baina, zergatik Ikerkuntzaren dimentsioa eman burutzen ari garen ekintza horri? Gure ustez, eta lehen esan dugun moduan, garrantzia handia duelako egiten denari buruzko hausnarketa burutzeak, gure lanei dimentsio berri
|
bat
emateak. Euskalgintzan (herri mugimenduaz ari gara)
|
|
|
Batetik hizkuntzen nahasketa sortu zezakeenaren beldurrez itzulpenak saihesten zirelako; eta bestetik, ikasleen erdararako joerak euskara utzi eta erdara joko zuten uste edo beldurrez. ez dut uste froga asko egin denik, eta egoera berezietarako, eta behar bada euskara ez den beste hizkuntzetarako, material elebidunak ikertu beharreko aukerak dirudite. Adibide interesgarri horietako
|
bat
ematen digute gagnon eta deschoux (2008) ikerlariek. Marrazkidun ipuin elebidunekin hizkuntzak era integratuan nola lan egin ikus daiteke lantxo honetan. eskolako hezkuntza elebi/ eleanitzak heziketaren alderdi guztiak ukitzen ditu eta etxeko lanena ere bai.
|
|
2012
|
|
|
Nik adibidez, Iruritara etorri nintzenean atentzio pila
|
bat
eman zidan haurrak jolasten zutenean dendetara jolasten zuten erdaraz eta beste gauza guztietara jolasten zuten euskaraz. Harrigarria!
|
|
|
" Nik nauzkan prejuizio horiek ez... eta bapaten zaplazteko
|
bat
ematen dizue denak. Hemen pertsonak daude, ta denetik egongo da". 27 eta sortzen den harremana aldebikoa da, aberasgarria parte hartzaile guztientzako:
|
|
|
Euskara eta aniztasuna abiapuntu dituen egitasmo pilotuen gaineko azterketa egitasmo sozial bat da, harremanak sortzen dituena, euskaraz komunikatzen dena, naiz eta zailtasunak izan. Gerturapen
|
bat
ematen da eta parte hartzaileak ere inplikatzen dira.
|
|
|
" Harremanak landu, bi aldetatik, Auzotar eta Auzokideen artian eta euskera erabiltzen, euskeraz harreman hauek mantentzeko eta gogoa pizteko ba jarraipen
|
bat
emateko, kulturara hurbiltzeko". 3
|
|
|
Euskararen egoera historikoki oso zabalduta dago Barakaldon euskara XX. mende hasierako immigrazio tasa altuaren eraginez galdu zela, baina hori ez da guztiz horrela. historiari begirada
|
bat
ematen badiogu, konturatuko gara XIX. mende bukaeran antzinako Foru Sistema porrot egiteko zorian zegoenean, euskal herrian euskara ez zela sozialki estimatua; horregatik, burgesiak (Bizkaikoa batez ere) euskara baztertu zuen, gaztelaniari lehentasuna emanez. Garai hartan, erregimen zaharrak bizirik zirauen esparruetan mantentzen zen osasuntsu euskara, baina modernizazioaren ondorioz, baserritik kalera zihoan jendeak gaztelania hartu zuen harreman hizkuntzatzat.
|
|
|
Sentsibilitate hura idazle, irakasle, hezitzaile, begirale, olerkari, musikari, guraso, antzezle, euskaltzale edota bertsolarien oparia izan da. haiek, beste askorekin batera, ibili dira euskal opariak egiten nonahi eta nornahiri. konbentzimendu moderno, humanista eta publizitario batekin: euskal zera, euskal sena den aldetik, pertsonengan ondu behar den jarrera multzo bat da, edo disposizio psikikoen bilduma koherente bat, edo sentsibilitate bat... hitz batean, euskal bizi mundu
|
batek
emango zuen zera galdu hura.
|
|
|
Metaeuskaldunak euskaldun izateari eusten dio berariaz, ez bizi munduaren edota jendartearen eragin hutsaren ondorioz, ez da euskal bizimundu bizi eta sano
|
batek
eman zezakeen euskalduna, aitzitik, euskaltasuna du proiektu, osatu eta sendatu behar den egitasmoa.
|
|
|
Azter ditzagun, esaterako, azken oldar horien obramenduak: objektibazio zientifikoak diskurtso moderno eta sendo
|
bat
eman zion euskaldun eta euskal herritar askori diferentzia identitate jokoan; erromantizismoaren alienazio eta autoadierazpenaren hipotesiak oinarri ezin hobeak izan dira motibazio politikorako; folk bilduman mututu ziren kantak berpizturik enjoy euskara leloa sartu zitzaion buruan makina bat jenderi; euskal zerako herria aberria zela sinetsirik hainbatek eutsi ahal izan zion deserriari, barneeta... Asko dira nor horiek, jarioa da euskal subjektuen izatea, baina joairaren aurka euskaldun tematzen lortzen dute euskaldun subjektua izatea.
|
|
|
Azter ditzagun, esaterako, azken oldar horien obramenduak: ...aren alienazio eta autoadierazpenaren hipotesiak oinarri ezin hobeak izan dira motibazio politikorako; folk bilduman mututu ziren kantak berpizturik enjoy euskara leloa sartu zitzaion buruan makina bat jenderi; euskal zerako herria aberria zela sinetsirik hainbatek eutsi ahal izan zion deserriari, barneeta kanpo deserri arrotzari; olentzero eta Mari domingiren jaia asmatuz eta ospatuz euskal kutsu
|
bat
eman diogu kontsumo zartadari, aitzakia aurkitu dugu behinola eguberri egun argi berria dela kontatzeko... zerrenda luze eta oparo horretan, denetarik nahasian eskaintzen digun zerrenda horretan, euskal zerari darion euskal nor ikusi ahal dugu. Asko dira nor horiek, jarioa da euskal subjektuen izatea, baina joairaren aurka euskaldun tematzen lortzen dute euskaldun subjektua izatea.
|
|
|
Meta euskaldunak, euskaldun huts eta soila ez bezala, erdaraz bizi behar izan du eta ondo asimilatu du zer den diglosia; baina euskaldun izaten jarraitu nahi du. diskurtso batek hala sinestarazita, euskaldun izateari aitortu dio egiazkotasuna. Meta euskaldunak euskaldun izateari eusten dio berariaz, ez bizi munduaren edota jendartearen eragin hutsaren ondorioz, ez da euskal bizi mundu bizi eta sano
|
batek
eman zezakeen euskalduna, aitzitik, euskaltasuna du proiektu, osatu eta sendatu behar den egitasmoa.
|
|
|
1 Lan hau egiterakoan, beste guztiekin bezalaxe jarri ginen hirurekin harremanetan baina ez dugu eurekin elkarrizketa ganorazkorik egiterik izan. ...uan ez dugu datuen fitxa ere eskuratzerik lortu; kultur elkartearen eta zuhatza euskara elkartearen kasuan fitxa badaukagu, elkarrizketarik ez. kultur elkartetik jakinarazi digute, hain zuzen, Gipuzkoako antzeko beste elkarte batzuekin batera, elkarrizketa gidoian jasotako gaien inguruko hausnarketa prozesu batean sartuta daudela eta oraindik goizegi egiten zaiela horien inguruan ikuspegi bateratu
|
bat
ematea. prozesu hori amaitzean (urtea joango zaie horretan) hitz egitekotan geratu gara. zuhatza elkartearen kasuan ere, oso azaletik komentatu dira gaiak; aurrerago sakontzekotan geratu gara.
|
|
|
5 Auzolanak auzokoen lanerako baldintzak ezagutzera garamatza, eta beste kontzientzia maila
|
bat
ematen digu gainerakoen lanaz; aberastu egiten gaitu.
|
|
|
‘zilarrezkoek’ harrera ona dute: parte hartzeko aukera eskertu egiten du jendeak, gozatzen duena zaletu egiten da eta jende gehiago erakartzen du, eta zaletzen dena ikuskizunetara ere hurbiltzen da. eta, gainera, lehenago bakoitza geure aldetik genbiltzan hainbat kultur eragilek elkar ezagutu eta ulertzea lortzen gabiltza, eta horrek beste sendotasun
|
bat
ematen digu herritar guztien eta udal agintarien aurrean ere. Laster, beharbada, herri ordezkariekin ere elkar ulertze hobea lortuko dugu, eta horri esker baita enpresa batzuen babesa ere.
|
|
|
4) Auzolankide dira hasieratik buru belarri dabilena zein ekintza jakin eta xume batean parte hartzen duena. 5) Auzolanak auzokoen lanerako baldintzak ezagutzera garamatza, eta beste kontzientzia maila
|
bat
ematen digu gainerakoen lanaz; aberastu egiten gaitu. 6) Auzolana talde lana da; batzuetan eragiletza izan daitekeen moduan, beste batzuetan laguntzaile izatea izango da.
|
|
|
Horrela, adibidez, gure denbora seriearen hasieran gazteak ziren herritarrak har ditzakegu eta, urtez urte, zahartu ahala euren portaera nola aldatu den aztertu ahal izango dugu datuetan oinarrituta. Datuei ikuspegi horretatik begiratuta, eta azaleko begiratu
|
bat
emanda, badirudi, eta oraingoz hipotesi gisa aipatuko dugu, azken hamarkadotan hala nolako" bizitza zikloa" errotu dela gure artean. Bizitza zikloaz ari garenean, zera adierazi nahi dugu:
|
|
|
— Helduaroan aurrera egin ahala, ordea (haurrak handitzearekin lotuta agian, eta" hizkuntza transmititzearen" ardura ustez beteta), Azaleko begiratu
|
bat
emanda, badirudi, eta oraingoz hipotesi gisa aipatuko dugu, azken hamarkadotan hala nolako" bizitza zikloa" errotu dela gure artean.
|
|
|
Haurren hizkuntza ohituratan eta hizkuntzarekiko jarreratan eragiteko kontzientzia ondo txertatua dagoela berresten du datuak, gizarteak ondo barneratu duela haurren ezagutzan eragiteko, etxean ere lan egin behar dela. Baina haurrik ez dagoenean portaera aldatzeak pista berri
|
bat
ematen du, kontzientziarekin batera koherentzia landu beharra dugunaren ideia.
|
|
|
José Ignacio Esnaolaren ustez," multinazionala multi hizkuntza da, eta badute sentiberatasun halako bat", baina gaineratzen du multinazionalek publizitatea euskaraz ere egin dezaten erakundeek agian nola edo halako laguntzaren
|
bat
eman behar lieketela. " Horrek ez du esan nahi diruz lagundu litzaiekenik, egon lirateke, ez dakit, merkataritza laguntzak, fiskalak...".
|
|
|
Euskaraz ere egiten duen pertsuasio iturri oro, erakargarriagotzat ez ezik, fidagarriagotzat ere jotzen du EAEko hartzaileak, bai euskaldunak eta bai euskararekiko aktitude positiboa duen erdaldunak ere. Dela aktitude edo balio antzekotasunagatik, dela euskaldunaren irudiari lotutako zenbait baloreengatik, iturria fidagarriagotzat pertzibitzen da ezbarik gabe, beste konfiantza
|
bat
ematen du, eta, jakina denez, fidagarritasuna iturriaren sinesgarritasunaren euskarri nagusietakoa da, esperientziarekin eta aditutasunarekin batera.
|
|
|
Aurrekarien atalean ikusi ahal izan dugun moduan, gure ikergaiaren inguruan badira aztertuak izan diren zenbait gorabehera gure irudipenekin bat datozenak eta gure hipotesiei oinarri zientifikoren
|
bat
ematen dietenak. Gure ikerketa ahaleginak gidatzeko zehaztu behar ditugun hipotesiok, ordea, marko teorikotzat baliatuko dugun pertsuasioaren teoria zientifikoarekin bat etorri behar dute ezinbestean, sendoak izango badira.
|
|
|
Eta gaineratzen du: " euskarak plus
|
bat
ematen du, baina sentitzen duzunean adaptazio bat egin dela, ez bikoizketa bat".
|
|
|
Bi kasutan, etxebizitzen gorakadak ez du espero zitekeen gorakadarik ekarri biztanlerian. Horrek badu arrazoi bat, herri horietako biztanle
|
batek
eman zidana. Hau da:
|
|
|
Bestetik, aldizkariak leku jakinetan (dendetan, etab.) uzten dira, nahi duenak har dezan. Hala ere, Galtzaundiko harpidetzen kopuruak ideia
|
bat
eman diezaguke bere errotzeari buruz. Hauek dira:
|
|
2013
|
|
|
Gakoa ikuspegia aldatzea litzateke, eta herritarren nahi eta balio linguistikoetatik begiratzea, ez euskalgintzaren beraren ohiko nahietatik. kotxe bat?". Hala holako erantzun asko jaso zituen, baina, bileraren lekuko batek nabarmendu zuenez, inork ez zuen erantzun on
|
bat
ematen jakin! Begi bistan geratu zen, bezeroak erdigunean jartzen zituen galdera horri ongi erantzun ezean, General Motors arazoetan sartzeko bidean zegoela:
|