|
2004
|
|
|
–Hizkuntzaren fenomenoa ezin daiteke ulertu hizkuntza horren funtsapena den giza taldearen partaidetzarik gabe eta, beraz, giza taldeen arteko negozio guztietan bezala, harreman linguistikoa botere egitura batean ulertu behar da. Hizkuntza
|
baten
egoera linguistikoa beste gainerako hizkuntzen presioaren emaitza da eta, honekin batera, hiztunek beren hizkuntzari eusteko erakutsi duten indarraren isla. Boterearen teoriarekin egiten dugu topo, beraz, hizkuntzaren fenomenoa aztertzen hasten garenean, politikaren erdigunearekin, hain zuzen ere.
|
|
|
Hara, bada, zertan nenbilen: . Hizkuntza
|
baten
egoera linguistikoa beste gainerako hizkuntzen presioaren emaitza da?. Oso oker ez banago, behintzat, euskaltzaleon kultura soziolinguistikoak betidanik daukan gabeziarik larrienetako baten aurrez aurre gaudela iruditzen zait.
|
|
|
Heriotzaren zantzuak ditu diglosiaren bideak, eskumenik ezaren adierazgarri: . Eta inork ez dauka eskubiderik hizkuntza
|
bati
egoera diglosikoa ezartzea erabakitzeko, nahiz zoritxarrez hori egunero egiten den eta ia mundu osoan?. 660 Diglosiaz mintzo gara bat batean, elebitasun diglosikoaren ezaugarrien jakitun bagina bezala. Gure jakintza soziolinguistikoa zernahi delarik ere, ez zaigu gaizki etorriko diglosiaren faktoreak gure herriko elebitasuna nola taxutzen duen ikustea.
|
|
|
Gaur bi fonemak ongi berezirik ere (Lapurdiko kaletarren artean salbu, [R] neutralizazioa dela ta: barre= bare, t. a.), antzinako hitz batzuren moldeak dardakari bakar
|
baten
egoera idarokitzen dute: lubizi, biharamun, iztaklok, hamalau, hamabi, eta abar.
|
|
|
Zergatik iraun dezake? Zer egin dezake herri
|
batek
egoera hortan, bere naziotasunaz ahalik eta laisterrenik lotsatu eta higuindu baizik. De Man’en esakuntza gogoangarria aipatuko dut:
|
|
|
–Ez dago plan errazik. Are gutxiago bat
|
bateko
egoeretan. Beste behin esango dizut:
|
|
2009
|
|
|
Gaur ateista asko dago eta arrazoi gutxi. Honek, nolabait, birgogoeta
|
baterako
egoera ezin interesanteagoan jartzen gaitu, horrela gu gaur kultur historikoki (mendebaleko pentsamenduaren bilakaerari dagokiola) egoera, posterlijioso, batean aurkitzen baikara, baina ja, postateistan?
|
|
|
Batek, bat
|
batean
egoeraren larritasunaz konturatu izan balitz bezala, ahots urratuz esan zuen:
|
|
|
Izan ere, maldatxoa jaisten hasterakoan, kuadrupleta, gainean zuèn pisuagatik, inertzia ere halakoa?, gero eta arinago hasi zen; Teofilo Maria zihoan buru eta, Gabinori agindua emanda, aparatua balaztatzen saiatu ziren bi anaiak? menderatu ere egin zuten istant
|
batean
egoera, baina hara: orduantxe atera behar txakur bat bidera, pointer jostalari bat zen?, halako eran, non Teofilo Mariak, pointerra ez harrapatzeko, ezusteko maniobra bat egin behar izan baitzuen, kuadrupletari eta bertan zihoazenei oreka galarazi ziena, baita bide ertzeko espaloian erorarazi ere.
|
|
|
Izan ere, maldatxoa jaisten hasterakoan, kuadrupleta, gainean zuèn pisuagatik –inertzia ere halakoa–, gero eta arinago hasi zen; Teofilo Maria zihoan buru eta, Gabinori agindua emanda, aparatua balaztatzen saiatu ziren bi anaiak... menderatu ere egin zuten istant
|
batean
egoera, baina hara: orduantxe atera behar txakur bat bidera –pointer jostalari bat zen–, halako eran, non Teofilo Mariak, pointerra ez harrapatzeko, ezusteko maniobra bat egin behar izan baitzuen, kuadrupletari eta bertan zihoazenei oreka galarazi ziena, baita bide ertzeko espaloian erorarazi ere.
|
|
2011
|
|
|
Ohar pare bat. Lehenik, hizkuntza
|
baten
egoera beste batek baldintzatzen du, edo beste batzuek. Hizkuntza bat ez dago hilzorian, diglosiaren minbiziak jota, besterik gabe.
|
|
|
Esan dezagun, lehenik eta behin, literaturgintzaren eragin indarra oso oso mugatua dela hiztun herri
|
baten
egoera soziolinguistikoa hobetzeko bideetan. Mikel Zalbideren iritzikoa naiz literatur ekoizpenak hizkuntza baztertuarekin dituen elkarreraginak baloratzerakoan:
|
|
|
–Kontuan izanik gure gizarteko gehiengoa elebakarra dela, euskara aukeratzen duenaren eskubideari erantzuteko gehiengoari bizkarreratzen zaio elebakarreko hiztun bezala duen ezintasuna gainditzeko obligazioa. Euskara aukeratzen duen elebidun
|
batek
egoera guzitan, hogeita lau ordutan eta eremu guzitan euskara baliatzeko eskubidea badu eta eskubide hori bermatu behar bazaio, elebakarreko guziak beharturik daude beraien abiapuntuzko ezintasuna gainditzera. Batzuen aukerazko eskubideari [izan ere, elebidunak badaki espainiera ere] besteen ezinbesteko betebeharrak bakarrik erantzun diezaioke.
|
|
2012
|
|
|
Medikuntzan doktore, berrogeita hamar urte, gradu on baten jabe eta bere buruarengan segurantza, ofiziokidea ez zen herabe izan erdeinuz barre egiteko, belauneraino pasmoak jotako zango hura idoro zuenean. Gero, moztu beharra zegoela garbi deklaraturik, botikara joan zen, gizon dohakabe
|
bat
egoera hartara bihurtzeko gauza izan ziren astatzarren kontra bereak eta bi botatzera. Monsieur Homais bere xenilaren botoitik astinduz, deiadarka ari zen botika barruan.
|
|
2013
|
|
|
Nirea ez zen zurea bezain lasaia eta polita izan. Denboraldi
|
batean
egoera gogorra jasan nuen. Gero, zure bidea egiten duzu, eta bueltaka bueltaka ohartzen zara beste lagun batzuk ere badituzula, eta Oskar eta hauek ere berriro zureganatzen hasten direla eta...
|
|
2014
|
|
|
...ka Iriaren Lehertarazi edifizioak jarri du, istant hauen tafetazko eiteari doinua pausa diezaioten, lihoaren kontra igurztean aditzen den fru fru hotsari, neguko eguzkia leihotik sartzen denean gela osoan barreiatzen ikus daitezkeen milaka hauts pinporta milimetrikoen kulunkaren hainbesteko antza duenari; eta ez dut ukatuko, zur eta lur gelditu naiz, badakit esapidea ez datorrela fonetikoki batere
|
bat
egoeraren azukretsutasunarekin, esamolde arruntegia da eta z moztaile hori bortitzegia, baina nuke beste era batean definitu sentimendu hau, Y kontserbatzaile garbizale faxista horietako bat da musika modernoari dagokionez, beraz Napoka Iria hautatu izanak zur eta lur lagatzen nau lehenik gertagarritasunaren irizpideen arabera, hasteko ezagutzen dituelako eta hori gutxi balitz diskoa erosia diela...
|
|
2015
|
|
|
Harritu egin zintuen beraz. Harritu bakarrik, zure lankide ohi
|
bat
egoera horretan hil izana.
|
|
|
Ulergarria zen: nor arraiok bisitatu nahi zuen museo
|
bat
egoera hartan. Nolanahi ere, helbidea eman zigun.
|
|
|
Mini alotransplantearekin gauzak astiroago joaten dira. Hori dela-eta, sei hilabete dituzu nahi baduzu iritsi transplante normala egin duen
|
baten
egoera berera. Beraz, pazientzia?.
|
|
|
Atxiki geniezaioke zonbi entitate
|
bati
egoera subjektibo bat. Hau da, ausartuko zinateke esatera zonbi hori kontziente izan daitekeela?
|
|
|
80 eta 125). Baina egituraz sinple dirudien diskurtso horretan, egundoko zartada ostentzen da euskararen garapenaren kontra, soziolinguisten ustez; hizkuntza
|
baten
egoera berdin gera dadin edo txarrera egin dezan modurik eraginkorrena horixe delakoan. Gai hau askotan eztabaidatu da azkeneko urteotan eta alde askotatik, eta atalaren hasieran zerbait aipatu den arren, ez dut jardungo hizkuntzen arteko botere harremanez, ez bainaiz aditua, baina diskurtsoaren inguruan nabarmengarri iruditzen zaizkidan puntu batzuk agertarazten saiatuko naiz.
|
|
|
zera da: minorizazio egoeran dagoen hizkuntza
|
bat
egoera horretatik ateratzea eta
|
|
|
Minorizatuta dagoen hizkuntza
|
bat
egoera horretatik atera
|
|
2016
|
|
|
Batzuetan zerbait gertatzen da eta zerbait horrek zure iritziak goitik behera aldatzen ditu, ordura arte zenekiena hankaz gora jarri eta une
|
batean
egoera berria ulertzen duzu. Niri ez zitzaidan horrelakorik gertatu:
|
|
|
Sarasuak aitortu du bazeukala beldur
|
bat
egoera politiko berrian: «Kezka nuen ezker abertzalearentzat euskararena izan zitekeela hautesle batzuk fidelizatzeko eta mundu jeltzalea higatzeko gai bat.
|
|
|
– Ingurune natural
|
baten
egoera hobetzeko proposamen egokiak
|
|
|
– Ingurune natural
|
baten
egoera hobetzeko proposamen
|
|
|
Irakurri testua, eta idatzi bost lerro inguruko testu labur
|
bat
egoera irudikatzeko: zeinen artekoa
|
|
2017
|
|
|
26). Hala, uztak usteltzen eta ganadua sailetan noraezean zebilen bitartean, nekazariak eta eskulangileak bihurtu ziren bat
|
batean
egoeraren gidari. Noranzko berri horren adierazle, maizterren matxinadak ugaritu egin ziren, jendea samaldan beste lur batzuetara edo hirira joango zen mehatxuek sendotuta.
|
|
|
Udaletxea ere okupatu zuten, eta aldarrikatu urka bilurrez betetako gela bat aurkitu zutela, ustez eurak urkatzeko. Itxura
|
batean
egoera kontrolatuta, ciompiek hainbat eskaera aurkeztu zituzten: gobernuan parte hartzea, zorrak ez ordaintzeagatik eskua mozteko zigorra kentzea, aberatsek zerga gehiago ordaintzea eta zigor fisikoak diru isunekin ordezkatzea.
|
|
|
Ez zuen pentsatzen bere etxean, Ben eta Luster sukaldeko mahaian bazkari hotza jaten ari ziren etxe hartan. Zerbaitek, hondamendi eta mehatxu ezak, gaiztotasun egoera
|
batean
egoera batean. Jefferson ahaztea ahalbidetzen zion, berak noizbait ikusitako beste edozein herri balitz bezala, non bere bizitzak abiapuntu berria izango zuen.
|
|
|
Gure irudiko, funtsezko ñabardura bat eransten dio aurrekoari: hala, euskaldun oso horien egoera ez dator bat hizkuntza normalizatu
|
baten
egoerarekin. Alegia,, nahiz eta euskara euskaldun [oso] horientzat nazio hizkuntza izan sentimenez eta jokamoldez, euskarak ez du erdietsi haien pareko espazio linguistikorik? 289 euskal gizartean.
|
|
|
Hau da, salaketa zibilik ez egitea erabaki zutela jakinarazi zuten. . Baina oraingo momentuan, guregana beste kasu posible
|
baten
egoera iritsi denean, gertatutakoaren berri emateko garaia iritsi dela iruditu zaigu, egia erdiak ez esateko eta, batez ere, ezkutuan dauden biktima posibleak argitara atera daitezen. Guri asko lagundu digu gertatutakoa denuntziatzeak eta uste dugu besteei ere lagunduko diela?.
|
|
|
Piska
|
batean
egoera aztertzen gelditu nintzen, nengoen lekutik mugitu gabe, Myra tiraka ari zitzaidan bitartean. Orduan behera jaitsi edo ez jaitsi ez neukala garbi esan nion, zeren gaueko garai haietan ezin izan zitekeen jende presturik.
|
|
2018
|
|
|
Taxuzko maiordomo batek bere papera jokatu behar du beti, guztiz eta erabat; maiordomoarena ez da edozein unetan erantzi eta jantz daitekeen festa mozorro bat. Bere duintasuna zaintzen duen maiordomo
|
batek
egoera bakar batean utz dezake alde batera bere papera: bakar bakarrik dagoenean.
|
|
|
Orain, eraikin hondatua yezidien babesleku bihurtu da. Dohukeko Gobernuan krisi mahaikide den gizon
|
batek
egoerari buruzko nire galderei erantzuten die: –Milaka dira, ehunka milaka?
|
|
|
Nire Euskal Herriarengatiko isolamendu egoeran, derrepente irudi hori datorkit, zeinetan nahastuta dauden aldi berean tragedia guztia eta melodrama guztia; irudi horrekin lana egin behar nuela iritzi nion, eta nire piezetan sartzen hasi nintzen. Sekula ez zen egon batera edo bestera jotzeko intentziorik; hau da, erabaki hertsiki alegorikoa zen, irudi
|
batek
egoera jakin batean sor dezakeen efektuak ekarria. Eta benetan uste dut erabili izan dudan lanetan esanahi maila horretan geratzen dela, gerora egin ziren irakurketa interesatuak gorabehera, ez zegoen esanahi jakin batera bideratua.?
|
|
2019
|
|
|
Emazteari tratu txarra eman edo kalte egin badio, hark badu aukera familiarekin itzultzeko, modu konkretuagoan edo lausoagoan bermatua?, bere kasa banantzeko edo dibortziatzeko. Ezkontza, beraz, aldi berean zama eta onura da bi ezkontideentzat, baina
|
bataren
egoera eta bestearena ez dira simetrikoak; neska gazteentzat, ezkontza da kolektibitatean txertatzeko modu bakarra, eta gizartearen hondar bihurtzen dira, neskazahar geratuz gero?. Horregatik aritzen dira amak, gogotik aritu ere, haientzako senar bila.
|
|
|
Eta argi ulertzen da zergatik diren alfer alferrikakoak emakumea gizona baino gehiago, gutxiago edo haren berdina den erabakitzeko konparazio guztiak:
|
bataren
egoera eta bestearena guztiz eta erabat dira desberdinak. Egoera horiek alderatzen baditugu, bistan da nahiago izatekoa dela gizonarena puskaz ere, hau da, gizonak askoz ere aukera konkretu gehiago dituela munduan bere askatasuna proiektatzeko; horren ondorioz, gizonezkoen emaitzak alde handiz gailentzen zaizkie emakumezkoen emaitzei, ezinbestean:
|
|
|
Hona hemen zer islatzen den gizonak eta emakumeak amodioaz duten kontzepzioan: zein desberdina den
|
bataren
egoera eta bestearena. Subjektu den norbanakoak, norbera den norbanakoak, baldin eskuzabal transzendentziaren bila badabil, ahaleginak egiten ditu munduan duen heldulekua handitzeko:
|
|
|
–Eta, parean pareko, gizona ezinbesteko bitartekaria zaio emakumeari bere baitatik bere baitara egiteko?. Zeren, gaur egun,
|
bataren
egoera eta bestearena ez baitira parekoak; gizona beste den figura batean agertzen da, baina bera da oraindik ere, eta bere nortasunaren osotasunean txertatzen du bere aurpegi berria. Emakumearentzat halaxe izateko, hark ere bere buruarentzat gisa existitu behar luke funtsean; horrek esan nahi luke independentzia ekonomikoa izango lukeela, bere xede propioetarantz proiektatu eta kolektibitaterantz joko lukeela, bitartekaririk gabe.
|
|
2020
|
|
|
Ez da egon erabaki politiko kontziente
|
bat
egoera aldatzeko, eta horrek kezkatzen du Masson Delmotte: " Jarduera industriala, ekonomikoa eta mugikortasuna etetearen ondorioz gutxitu dira isurketak.
|
|
|
" Geoingeniaritzan, badaude enpresa batzuk klimak eragingo dituen hondamendien kontura eta baliabideen etorkizuneko merkatuekin espekulatzen ari direnak. Hau da, botere ekonomikoaren parte
|
bat
egoera berriari begiratzen ari zaio etekina ateratzeko aukera baten moduan. Eta hori guztiz arriskutsua da, elitista eta baztertzailea delako".
|
|
|
Gero, plaza ingurua arakatu zuen begiradaz. Zalantzarik gabe, ez zen garai hurbil
|
bateko
egoera baina artean ere xiringa bakan batzuk ikus zitezkeen han eta hemen.
|
|
2021
|
|
|
Filipe Bidarten liburua etorri zitzaidan gogora: Bakartasunaz bi hitz. Euskarazko liburu
|
bat
egoera honetan, Filiperena esango nuke. Antza, Sarrionandia, Urain, horienak eta beste batzuenak hurrengo datoz.
|
|
2022
|
|
|
Pastak tornuan uzteko tentazioa izan du ertzainak, baina hartu egin ditu azkenean. Halako itsuskeria
|
batek
egoera okertu baino ez luke egingo.
|
|
|
Askotan egin didaten galdera da: nola ateratzen da
|
bat
egoera horretatik. Nola gainditzen da depresioa?
|
|
|
...an bekadun aritu zen Gemma gajoarekiko harreman iskanbilatsua –eztanda egitetik hurbilen egon zena eta neskaren betiereko urruntzearekin konpondu zena; Quebecen ezarri zela kontatu zion norbaitek, sare sozialetarako edukiak lantzen zituen enpresa batean–; pandemiako itxialdi gogorreko egunetan, erosketak egitera ateratzen zenetan bost kale beherago bisitatzen zuen Adrianarekikoak, escort
|
bat
egoera hartan bere lana aurrera ateratzeko zailtasun handiak zituena, Robertoren laguntzagatik izan ez balitz, baina beragatik zerbait sentitzera iritsi zena, edo hala sinetsi nahi zuen behintzat.
|