|
2004
|
|
|
Gai horren karietara, lurraldetasunaren eta hizkuntzaren arteko dialektika zirriborratu zigun Baxokek. Jakingarria da, nola ez, euskal identitatearen sistema osatzen dutenen arteko elkarreragina irudikatzea.338 Azken buruan, egunen
|
batean
botere ahalmenak eskutik baldin baditugu, dialektika horixe bihurtuko baita nazioaren euskaltasuna erabakiko duen giltza. Are gehiago:
|
|
2011
|
|
|
Sinboloak heredatu dira (bandera, ereserki, ospakizun nazionalak), erregea, armada, ideologia, kultura politikoa, inpunitate poliziakoa, Justizia Exekutiboaren eskumakila izatea, iraungiezinezko nazional espainolismo obligaziozkoa Gobernuan eta alderdietan, hisia nazional zentralista unibertsala, funtzionario kiskil gaizkinahien sare nazio salbatzailea, hierarkia katoliko bat adjektiborik behar ez duena, kamarilla politiko eta ekonomikoen, familiak? Diktatorearen adigurian gizenduak, burgesia tradizionalki hedabideen jabea, ondorioz kazetaritza molde
|
bat
boterearekin beti saleros konpontxoa, berrondorioz kazeta handien arteko desberdintasun ideologiko sakon minimoa axalgaineko ekaitz itxuren azpian; eta batez ere isiltasun eta ahaztura total sinesgaitz bat nondik gatozen, militar desleial zin eta lege hausle batzuek supiztutako gerra zibil ankerrenetik alegia, errepresio basa odoljariotik(, en más de medio país no hubo guerra civil alguna sino ... –la matanza fundacional del franquismo?) eta faxismoaren gau luzetik, aparatu faxista zaharretako mutilek aparatu berrietara leun leun, trantsitatu?
|
|
|
–Gizatalde
|
baten
botere ahalmen handiagoak eskuarki bestearen askatasun galera eta murrizketa dakar? .
|
|
2012
|
|
|
Sinboloak heredatu dira (bandera, ereserki, ospakizun nazionalak), erregea, armada, ideologia, kultura politikoa, inpunitate poliziakoa, Justizia Exekutiboaren eskumakila izatea, iraungiezinezko nazional espainolismo obligaziozkoa Gobernuan eta alderdietan, hisia nazional zentralista unibertsala, funtzionario kiskil gaizkinahien sare nazio salbatzailea, hierarkia katoliko bat adjektiborik behar ez duena, kamarilla politiko eta ekonomikoen, familiak? Diktadorearen adigurian gizenduak, burgesia tradizionalki hedabideen jabea, ondorioz kazetaritza molde
|
bat
boterearekin beti saleros konpontxoa, berrondorioz kazeta handien arteko desberdintasun ideologiko sakon minimoa axalgaineko ekaitz itxuren azpian; eta batez ere isiltasun eta ahaztura total sinesgaitz bat nondik gatozen, militar desleial zin eta lege hausle batzuek supiztutako gerra zibil ankerrenetik alegia, errepresio basa odoljariotik(, en más de medio país no hubo guerra civil alguna sino ... –la matanza fundacional del franquismo?) eta faxismoaren gau luzetik, aparatu faxista zaharretako mutilek aparatu berrietara leun leun, trantsitatu?
|
|
2015
|
|
|
Neolitora egindako urratsa, nomadismoa eta ehiza baztertuz, eta bat batean lurra lantzen hastearen burutazio hura, alegia, zerealak bihurtzea dietaren gunea? pagotxa izango zen jauntxoentzat eta lurralde zehatz
|
baten gainean
boterea ezarri nahi zuten horientzat, baina eboluzioaren ikuspuntutik de sas tre hutsa izan zen, hondamendia! Ikerketa guztiek hala diote:
|
|
|
lan zehatza da, helburu finkoa duen betebeharra. Eta horietako
|
bat
botere erlazio teknikoen azterketa da.
|
|
2016
|
|
|
Lee Harvey Oswald, John F. Kennedy-ren ustezko hiltzailea, hil zuten. Halaber, Toulouse Lautrec pintore frantsesa jaio zen, eta, sufragio unibertsalaz hautatutako Venezuelako lehen presidentea, Rómulo Gallegos, estatu golpe
|
batean
boteretik kendu zuten.
|
|
|
Begira!, zure mirabea naiz? esateak bet betan uzten nau nagusi
|
baten
botererik gabe.
|
|
2017
|
|
|
208),, modernizatzaileen? klase berri
|
batek
boterea eskuratzea ekarri zuen; beldurrez eta higuinez begiratzen zien klase horrek Europan kapitalismoaren aurretik ohikoak izan ziren komuna bizimoduei. Proto kapitalisten klasearen ekimenez abiatu zen sorgin ehiza,, plataforma egokia eskaintzen baitzuen herri sinesmenak eta praktika ugari[...] borrokatzeko?
|
|
|
Gizartean sakabanatutako hamaika mikro praktika dira estatugintza, nahiz eta, sarritan, estatu aparatu guneekin baino ez dugun lotzen. Indar sozial, instituzional eta ekonomikoen arteko estrategien eta ekintzen arteko elkarrekintzak baldintzatzen du komunitate
|
baten
botere korrelazioa, baina elkarrekintza horiek EEEen egiturazko mugen osaketaren araberakoak dira. Ikuspegi horrek estatugintzaren eta herrigintzaren arteko ezberdintasun liberala lausotzen du.
|
|
|
Funtzioen dialektika sozialak dauka azken hitza hizkuntzen nondik norakoan. Hizkuntzaren arazoa azken
|
batean
botere arazoa denez, gainerako botere instantziekin batera diharduen botere soziolinguistikoaren esku daude hizkuntzaren gaineko gaitzak eta sendabideak. Dena delako, hizkuntzak bere nazio mailako funtzioa, bere estandar nazionala?
|
|
|
ez da Euskal Herria; izan zen Euskal Herriaren hondakina da, birreraiki nahi duguna.
|
Batetik
Botereen txikizioak, bestetik bere barne eboluzioak (Euskal Herriak bere bere egiten asmatu ez duen modernitateak), horretaraxe ekarria dago engoitik euskal nazioa. Nazio hautsia gara.
|
|
|
–Gauzak muturrera eramanda, bai. Herriaren boterea duk demokrazia; diktadura, berriz,
|
baten
boterea, edo gutxi batzuena.
|
|
2018
|
|
|
–Irritsak senarrarengana bultzatuko zaitu, eta hura izango duzu nagusi?.) Adamen nahia aita izatea da, baina ez hitzaren adiera arruntean: aita patriarkal
|
baten
botere nabarmenak eskuratu nahi ditu. Filmerrek, zenbait pasartetan, labur labur aipatzen du Adami Evaren gaineko eskubide politiko jatorriz jainkozkoa eman zitzaiola, baina hori dena erdi ezkutuan dago haren idazkietan.
|
|
|
Haren hitzetan, honela eraitsi zuten amazko eskubidea: . Egun batean, [gizon bat] behar bezainbeste ohartu zen zeukan indarraz, aski seguru ikusi zuen bazuela indarra emakume
|
bat
boterez gainditzeko, hura bortxatzeko?. Zilboorg ez zetorren bat beste istorio haiekin, familia patriarkala eta zibilizazioa gizonek aitatasuna deskubritzearen poderioz eratu zirela kontatzen zutenekin; aitzitik, iradoki zuen jatorrizko egintzak ez zuela zerikusirik izan aitatasunarekin:
|
|
|
Izan ere, ugazabak eta zerbitzariak egiten duten kontratuak hauxe dakar: . Alderdi
|
baten
boterearen mugatzea eta beste alderdiaren obedientzia?. Gizon aske batek, Lockeren hitzetan, bere burua zerbitzari bihurtzen du, bere zerbitzuak denboraldi baterako?
|
|
|
–Bizirautea izanik gizakumeak beste baten pean jartzean bilatzen duen xedea, gizaki [edo haur] orok obedientzia agintzen diola suposatzen [da] bera salbatu edo suntsitzeko ahalmena daukan [gizonari edo emakumeari]?. Amak haurraren gain duen eskubide politikoa, hortaz, kontratu baten bidez sortua da Hobbesen aburuz, eta nagusi edo monarka
|
baten
botere absolutua ematen dio amari.
|
|
|
Negozio baten modukoa da ezkontza, eta, negozio kontratua bukatzen bada, aldeetako baten nahimena bestearenari gailendu behar zaio (dena den, Pufendorfek ez du aipatzen negozioan itxuraz ez dagoela araurik zehazten duenik aldeetako zein baliatuko den eskubide horretaz). Senarraren boterea, nolanahi ere, ez da subirano politiko
|
baten
boterea. Haren eskubideak, negoziokide buruarenak bezala, mugak ditu, eta ezkontzaren barruan bertan baino ez du balio:
|
|
|
–Behin ugalketa eta heziketa amaitu eta jaraunspenaren ardura hartu ondoren?, aukera legoke senarra eta emaztea bereizteko,, kontuan hartuta ez dagoela behar naturalik (xedeak bete daitezen) bizitza osoan irauteko?. Segidan, esan zuen emazteak senarra uzteko aukera duela, sarritan?, eta askatasun horrek agerian uzten duela senarrak ez daukala monarka absolutu
|
baten
botere bera.
|
|
|
Argi azaldua du hori bai bere lehen tratatuan (Filmerrek Adam eta Evaren inguruan esandakoak eztabaidatzen dituen pasartean), eta bai bigarren tratatuko I. atalaren hasieran (II. atalean natur egoeraren inguruko eztabaidari heldu baino lehen). Haren arabera, aita baten, ugazaba baten, nagusi baten eta senar
|
baten
boterea eta epaile batena ezberdinak dira, zeren epailea benetako agintari politiko bat baita, eta boterea baitu mendeko dituenen bizitzaren eta heriotzaren gain. Lehen tratatuan, Lockek honela dio:
|
|
|
(Total,
|
batetik
botere harremanak ezkutatu nahi eta, gero, Idazkariari idazkari esan, ostia, ez ote zioten hari ere gurasoek edo dena delakoak ponteko izen euskaltzaindiak onarturik ipiniko, behintzat haurra erregistratu ahal izateko).
|
|
|
Uncle Benek zioen moduan, botere handi batek ardura handia dakar berekin. Spidermanen osabaren jakinduria zuzena izanik, kontrakoa ere adieraz daiteke, alegia, ardura handi
|
batek
botere handia dakarrela. Esku artean bizitza berri bat hartzen duen orok senti dezake ardura hori, baita boterea ere.
|
|
|
–Neurri batean, indarkeria mekanismoekin lotuta dago errelatuaren galera?, esplikatu du Gomezek: . Hegemonia
|
bat
botere tresna askoren bidez eraikitzen da, eta menderatzea ez da lortzen soilik bortxaren bidez, baizik eta mendekoek ontzat jotzen dutelako narratiba jakin bat?.
|
|
2019
|
|
|
Gizon rol bat bete behar duenez, hobe da emakume maitatua ezkondurik ez egotea: ezkontzak ez dio beti etsiarazten neska maiteminduari, baina traba zaio; gorroto du adoratzen duen emakumea senar edo maitale
|
baten
boterearen mendekoa izatea. Halako pasioak sekretuak dira askotan, edo maila platoniko hutsean geratzen dira behintzat, baina halakoetan errazagoa da erotismo konkretu batera pasatzea, objektu maitatua gizonezkoa denean baino; emakume gorputzak ez du izutzen neska gaztea, ezta bere adineko neskekin harreman errazik ez duenean ere; ahizpekin, amarekin, maiz ezaguna du intimitate bat sentsualitatez sotilki blaituriko samurtasuna duena, eta, miresten duen emakumearen ondoan, oharkabean ere igarotzen da samurtasunetik plazerera.
|
|
2020
|
|
|
Dokumentu honetan arreta eskala globalean ipini dut eta ikusi dugu harreman komertzialak eta herrialdeek ekonomia globalean dituzten pisua eta gaitasuna ikaragarri aldatzen ari direla. Eraldaketa digi talak, gainera, erdigunean ipini ditu enpleguari, pribatutasunari eta lehiakortasunari buruzko auziak, eta beste maila
|
batean
botere politikoa ulertu, antolatu eta erabiltzearen inguruko eztabaidak ere indarra hartuko du. Dudarik gabe, guk baditugu herri erronkak, lau ardatz nagusitan bereizi ditzakegunak:
|
|
2021
|
|
|
Eta zer esango dizuet Orwellen 1984ri buruz. Bere mendean idatzitako eleberririk garaienetakoa da, eta liburu
|
batek
boterea daukala esaten dudanean burura etortzen zaidan lehenetarikoa, askotan lehena.
|
|
|
Lurraren eta karearen azpian geldi zegoena mugitu egiten da, hezurretatik hezurdurak sortzen dira, gorpuzkiak gorputz bilakatzen dira, eta ezerezetik kontakizuna. Zeremonia sobrenaturalaren bidez, hilda zeudenak bizitzera konbokatzen ditu literaturak, bizi daitezen eleberriak irauten duen bitartean69 Literaturaren ahalmenetan idazle gutxik bezala sinesten duen idazle
|
baten
botere erakustaldi horrekin abiatzen da Twist, literaturan dena posible dela frogatzen digun erritual magiko eta haluzinante horrekin.
|
|
|
Estiloak eta materialak ere, kasuan kasu, indar hori erakusteko erabili izan dira. Batzuetan, arkitektura klasikoaren erreferentziak hartu izan dira oinarritzat estatu
|
baten
boterearen erakusgarri, eta, beste batzuetan, arkitektura modernoa eta arrazionalista erabili izan da aurreko erregimenarekiko haustura nabarmentzeko. Deyan Sudjic en La arquitectura del poder izeneko liburuan historiako pasarteen bidez kontatzen da erregimen ezberdinetako arkitektoak nola erabiliak izan diren boteredunen indarra erakusteko.
|
|
2022
|
|
|
Apirilean eta maiatzean, Brusela Paris muga pasak egin ondoren, errezelo txikiena ere ezabatu zen haren itzaletik. Bat gehiago zen taldean, ez edonolakoa ordea, bat
|
batean
botere handia eskuratu zuen.
|
|
|
1970 urte inguruko feminismoak" patriarkatua" jo zuenean giza historia baldintzatzen zuen patroi nagusitzat, eztabaida gehiegi orokortu zen. Baina ideia horrek ondo jasotzen zituen harreman sozialen egitura masibo
|
baten
boterea eta izaera gobernagaitza: egitura horrek barne hartzen zituen estatua, ekonomia, kultura eta komunikazioa, baita kidetza, haurren hazkuntza eta sexualitatea ere.
|
|
|
Gerra nuklearraren pasarte bakarra izan da orain arte: Japonian 1945ean jaurti zituzten bonba atomikoak, arma nuklear
|
baten
botere hilgarria aireko ohiko eraso batena baino askoz handiagoa ez zen garaian. Une honetan, armategi nuklearrak giza bizitza ezabatzeko ahala du.
|