|
2006
|
|
|
Diglosia konzeptua XIX. Mendean agertzen da eta Fergusson zein Fishman-ek ezagutarazi dute. Laburbilduz, esan daiteke ipar ameriketako soziolinguistentzako diglosiak hizkuntza
|
bateko
bi aldaeren ala bi hizkuntzen arteko erabilera funtzionalaren banaketa adierazten duela. Diglosiataz hitz egiten da bi hizkuntzen arteko erabilera oso argiki berezia delarik.
|
|
2011
|
|
|
hiztunek hizkuntza ezberdinetan komunikatzeko duten gaitasuna. gaitasun bezala konplexua eta osagarri asko dituena bezala ageri da, eta beti ere hizkuntzaren funtzionalitateari begira, alegia, tokian tokian komunikatzeko behar diren bitartekoei eta beharrei begira definitzen da. hiztunak hizkuntza ezberdinetan dituen gaitasunak elkarren osagarri eta aberasgarri diren ustea dago, bestalde, definizio honen oinarrian. Beste era batera esanda, hiztun
|
bat
bi hizkuntza edo gehiago erabiltzeko, alegia, haietan komunikatzeko gai denean hiztun eleanitza dela esango da. esan beharrik ez dago, gizakia gai dela bi, hiru eta hizkuntza gehiago komunikatzeko moduan ikasteko, txiki txikitatik ere bai, eta bi, hiru edo gehiago jakiteak ez duela esan nahi bakarra dakienak baino okerrago hitz egingo duenik. elebakarrak, ondo eta gaizki hitz egiten dutenak daude...
|
|
|
hiztunek hizkuntza ezberdinetan komunikatzeko duten gaitasuna. gaitasun bezala konplexua eta osagarri asko dituena bezala ageri da, eta beti ere hizkuntzaren funtzionalitateari begira, alegia, tokian tokian komunikatzeko behar diren bitartekoei eta beharrei begira definitzen da. hiztunak hizkuntza ezberdinetan dituen gaitasunak elkarren osagarri eta aberasgarri diren ustea dago, bestalde, definizio honen oinarrian. ...ango da. esan beharrik ez dago, gizakia gai dela bi, hiru eta hizkuntza gehiago komunikatzeko moduan ikasteko, txiki txikitatik ere bai, eta bi, hiru edo gehiago jakiteak ez duela esan nahi bakarra dakienak baino okerrago hitz egingo duenik. elebakarrak, ondo eta gaizki hitz egiten dutenak dauden bezala, elebi/ anitzak ere hobeto edo okerrago erabil ditzake bere hizkuntzak. garai batean, hizkuntza
|
baten lekuan
bi sartuz gero okerxeago," estuxeago" ibiliko zirenaren ustea zen nagusi, edota horrelako gauzak esaten zen elebakartasuna indartzeko. zoritxarrez oraindik elebakarrak, eta boteretsuak, asko dira munduan, eta gure artean ere bai; eta aipatu ikusmira, hiztun elebakar idealarena, ez da erabat desagertu, baina ikerketa zientifikoek, eta geroz eta jende gehiagoren praktikak ere argi erakust...
|
|
2012
|
|
|
Bi belaunaldietan emazte gehien gehienak bertakoak ziren (euskaldunak zirenetz ondorioztatzea zailagoa da, 1970 aldera ezkondu zirenak batik bat). halere, seme alabei euskaraz egiteko momentuan bi gizaldiek ez zuten berdin jokatu: familien glotohistoriek erakutsi dutenez, 1945 aldera herrigunean hazitako haurren (oraingo aitatxi amatxien) hamarretik lauk ikasi zuen euskara etxean; 1970 inguruan sortutakoen artean aldiz, hamarretik
|
bat
bik baizik ez. hau da, oraingo aitona amonek beren seme alabekin (oraingo haurren gurasoekin) hizkuntza aldetik nola jokatu zuten aztertuta ikusi dut herrigunean bizi zirenek ez ohi zietela beren umeei euskara egin, nahiz eta aita amak euskaldunak izan. Guraso bakarra euskalduna zen kasuetan, batean ere ez zuten seme alabek euskara etxean ikasi. hirrigunean hazitako iruritarrek honelatsu diote:
|
|
|
1 irudian ikusten denez, I. jokalari elebidun
|
batek
bi informazio multzo izan ditzake: Ia elebiduna (Bilingual Ia) eta Ib elebiduna (Bilingual Ib).
|
|
2014
|
|
|
" hauekin egoten nintzen ni?". Ez zuela gaiztakeriaz pentsatu, baina, iruditu zitzaiola" su bajua baino zaharragoak" zirela; ez ziotela gai
|
bati
bi bueltatik gora ematen.
|
|
|
Hauen, guztien aita amak euskaldunak dira. Etxe
|
batean
bi hizkuntzetan hitz egiten da, beste guztietan, ordea, euskaraz. Lagunartean ere berdin, batek bi hizkuntzetan hitz egiten du eta besteek euskaraz.
|
|
|
Etxe batean bi hizkuntzetan hitz egiten da, beste guztietan, ordea, euskaraz. Lagunartean ere berdin,
|
batek
bi hizkuntzetan hitz egiten du eta besteek euskaraz. Lanean gauzak pixka bat aldatu egiten dira eta hau oso adierazgarria da.
|
|
2015
|
|
|
Bestalde, eskala
|
batek
bi arazo sortzen ditu maila geografikoan. Lehenik eta behin, zaila da, hain faktore eta irizpide orokorrekin, herrialde batean hizkuntza jakin batek zein egoera duen jakitea:
|
|
2016
|
|
|
Immigrazioaren kopururik handiena hirietan dago eta normalean bi erronka daude biztanleria honekiko: 1) Batez ere, A eredura joaten dira eta gehienetan inolako hezkuntza berrikuntzarik ez duten zentroetara, beraz hemen badago zeregina instituzioetatik eta gobernutik, eta 2) immigrazioak euskararen arazo batzuk indartzen ditu, baina ez du berririk sortzen21 Programa integrala eskatzen du immigrazioa eta euskararen arteko harremanak, mugimendu
|
batean
bi helburu betetzeko: gizarte inklusioa eta hizkuntzarena ere.
|
|
2017
|
|
|
...tziak bultzada handia ematen du eremu horietan hizkuntza hori erabiltzeko; aitzitik, eremu pribatuan katalanaren erabilera areagotzeko prozesua oso moderatua da, betiere, alde batera uzten bada haurrei katalanez hitz egiteko dagoen joera hedatua, sarritan, haurrak elebidun goiztiarrak izan daitezen bermatzeko. beste alde batetik, intentsitatea gorabehera, aipatu behar da gizartearen gehiengo handi
|
batek
bi hizkuntzak erabiltzen dituela normalean, nahiz eta badauden bi sektore garrantzitsu bi hizkuntzetako baten zaleago direnak, eta bestea salbuespen gisa erabiltzen dutenak. bi taldeak sozialki oso desberdinduta daude; katalana mantentzen duten hiztunak batez ere kalitatezko sektore profesionaletan egoten dira, eta gaztelania mantentzen duten gaztelania hiztunak geografikoki zein arlo profesional...
|
|
|
Azkenik, erdaldun elebakarren artean bere burua euskal herritartzat soilik dutenak zazpirena dira (%11), euskal herritar eta espainol edo frantsestzat dutenen portzentaia mantendu egiten da (%56) eta oso egiten du gora bere burua espainol edo frantses soilik dutenen portzentaiak (%22)" (II Inkestan,: 29). hemen, funtsean bakarra den arazo
|
baten
bi aurpegiak ditugu: batetik, euskara eta erdararen artean itzulpen desegokiak egitea, eta bestetik, kategorien esanahiak ez zehaztea. inkestak dio elebidun gehienek euskal herritartzat dutela bere burua. baina zein izan zen galderaren terminoa:
|
|
|
Hizkuntza sozializazioa ingurune eleaniztunetan erkidego
|
batean
bi hizkuntza edo gehiago izateak haurren hizkuntza gaitasunean eta garapen sozio-kulturalean eragina dauka, berdin dio egoera horren jatorrian dagoen prozesua (ochs & Schieffelin, 2008: 10). zenbait hizkuntza, dialekto, erregistro, edo estilo bertzeen ordez lehenesteak ondorioak ditu hizkuntza mantentzeari eta ordezkatzeari dagokionez (ibid., 11). ideologia eta hizkuntza zein kultura praktika askotarikoak ezaugarri dituzten erkidegoetan, haur eta helduen bizitza linguistiko eta kulturalak gizarte eta hiztun taldeen arteko" harreman guneetan" gertatzen dira, egonkorrak bezain mugikorrak izaten ahal direnak eta hizkuntza aldaketa edo mintzaira ez atxikitzea ekartzen ahal dutenak (ibid., 15). hizkuntza ordezkapen testuinguru batean, hizkuntza gutxiagotu baten jarraipena gizarte eraldaketa prozesu gisa ulertzen ahal da (ibid., 11).
|
|
|
" etxean bai itten dot dana erderaz, baino kalera urteten naizen momentuan, lagunekin es que dana itten dot euskaraz" (H4) ikaskideen artean, ez dago oso argi zein den gehiagotan erabiltzen duten hizkuntza. batek euskaraz egiten duela onartzen du, beste
|
batek
biak erabiltzen dituela eta azken batek esaten du ikasgelatik aterata batzuetan gaztelera erabiltzeko joera dela nagusi: euskaraz aritzen
|
|
2018
|
|
|
Aurrekoak ikusita, bat egiten dugu Xabier Aierdik dioenarekin: " Programa integrala eskatzen du immigrazio eta euskararen arteko harremanak, mugimendu
|
batean
bi helburu betetzeko: gizarte inklusioa eta hizkuntzarena ere." (Aierdi, 2014:
|
|
|
astero berretsi da. Esperientziek iraun duten bitartean, langileek astero erantzun behar izan dituzte lerro
|
bateko
bi galdera labur, eta horietako bat esperientzia jarraitzeari buruzkoa izan da. Horrela, esperientziek aurrera egiteko baldintza izan da, gune bakoitzean, langileen gehiengo kualifikatuak astero berrestea jarraitu nahi zuela.
|
|
|
Eremu soziolinguistiko
|
batean
bi hizkuntza edo gehiago harremanetan egoteaz gain, hizkuntza ofizial bat baino gehiago dagoenean eta gainera hizkuntza horietakoren bat estandarizatzeeta biziberritze prozesuan dagoenean, eremu horretako herritarrek, askotan, erakutsi behar izaten dute eremu urriko hizkuntzan jarduteko komunikazio konpetentzia dutela, bai esparru publikoan bai pribatuan lana eskuratu edo lanean irauteko.... Komunikazio konpetentzia egiaztatzearen oinarrian ideia nagusi bat dago:
|
|
2019
|
|
|
euskararen aldeko ekimenen labirintoan orientatzeko gakoa teke pentsatzea erderek adinako euskal inputa sortu eta kontrajarri daitekeela; horregatik, komunikatzaileek ondo dakitenez, antidoto ona izan liteke lehengo bera: tokiko jendeari protagonismoa ematea, zeren gehien interesatu ohi zaiguna hurbilen duguna baita usu. harri
|
batez
bi kolpe! Baina nola?
|
|
|
bi ikasleak mutilak dira, eta bi biak elebidunak dira jaiotzez: hau da, euren lehen hizkuntzak euskara eta gaztelania dira;
|
batek
biak erabiltzen ditu etxean, eta besteak gaztelania; biek euskara darabilte eskolan ikaskideekin, eta batek kaleko lagunekin euskara badarabil ere, besteak berdintsu erabiltzen ditu euskara eta gaztelania. hamahiru ikaslek izan dituzte gaztelera hutsezko elkarrizketak (29 elkarrizketa). Zer soslai soziolinguistiko daukate gaztelaniarako joera duten ikasle horiek?
|
|
2021
|
|
|
Migrazio prozesuak ez dira berriak gure historian. Duela mende erdi pasa, bi prozesu gertatu ziren bata bertzearengandik hurbil denboran, eta uneren
|
batean
biak gertatu ziren batera: urbanizazio eta industrializazioak eraman zituen Bortzirietako hainbat herritar Euskal Herriko hirietara, baita atzerrira emigratzera ere (artzain, basolanetara, neskame, Immigrazioari eta kultur zein hizkuntza aniztasunari buruzko ikerketa sakonagoak genituzke, bai hemen, bai oro har:
|
|
2022
|
|
|
Dubberlyk (2001) bi ikuspegiak integratzen ditu eta proposatzen du marka
|
bat
biak ala biak direla: izena eta izen horrek esan nahi duenaren pertzepzioa.
|
|
2023
|
|
|
Gizarte
|
batean
bi hizkuntza edo gehiago ukipenean daudenean, diglosia kontzeptua erabiltzen da hizkuntza bakoitzak erabilera esparru jakin batzuk hartzen dituela adierazteko (Fishman 1991, 73). Fishmanek proposatutako definizioaren arabera egoera hori iraunkorra izan daiteke esparruak bereiziak diren bitartean, baina bestela elkar ordezkatzeko lehian ibiliko dira (Fishman 1991, 85).
|