|
2019
|
|
|
egun
|
batetik
bertzera folklore bihurtuko zirelarik.
|
|
|
Besarkatu ginen, eta hitza
|
batak
bertzeari kenduz, gure biziaren berri ematen hasi ginen. Ordurako berrogeita hamar urte baziren-eta ez genuela elkar ikusi.
|
|
|
Kamioiko leihotik begira denbora bat egon gara, isil isilean, errinozeronteak zanpa zanpa belar jaten
|
bata
bertzearen gibeletik urrundu diren arte.
|
|
2020
|
|
|
Haatik ere, kontakizunak badu hausnar sakonagorik, adibidez, gerrari buruzkoak, karlistak noski, susmoa dut ez bakarrik: " Hamabortz urte antsu zeramaat alde
|
batetik
bertzera iraultza delako baten alde", edota" gerlaren akaberan etxera ailegatzen haiz(...) zorte ona izanez gero, atera hintzen bezain osorik, baina baita atera bezain esku huts ere". Konpletoa iruditu zait eleberria oso, Aingeru Epaltza artean gaztetxo baten lehena izateko.
|
|
|
Eta orduan ikusi zuen suge arra airean, hegaka, autoa estaltzen zuen zurrunbiloaren gainetik hegaka. Suzko suge arra pozik zebilen alde
|
batetik
bertzera, jira-biraka. Eta orduantxe bere barre ertzoak gaua bete zuen:
|
|
|
Haatik, ongi gordeta zeukan gogoan garai batean lagunarekin egindako tratua. Hilabeteak,
|
bata
bertzearen gibeletik igaro ziren eta Txominen berririk ez. Bixente etsitzen hasita zegoen.
|
|
2021
|
|
|
Bazen behin Coulongo itsasadarrean, Niortetik hurbil, batelari bat, gau eta egun jendea alde
|
batetik
bertzera iragaten aritzen zena. Egun batean, Niort horretako bi kordelierrek ibaia gurutzatu zuten, biek bakarrik batelariarekin.
|
|
|
Eta horrela, alaiki eman zuten egun hura,
|
batak
bertzeari gogoraraziz beren denboran ikusirikoak. Goiza heldu orduko, Oisille anderearen ganberara joan ziren, zeina jadanik bere otoitzak egiten ari baitzen.
|
|
|
Hilketa egin eta hilaren bi sehiak aita gaixoari haren berri ematera ihes egin ondoren, aipatu Saint Aignan horrek, pentsatuz gauza hura ezin zitekeela gordean eduki, uste izan zuen hilaren sehiei ez zietela sinetsiko testigantza, eta bere etxean hiltzaileek berek, gelazain zahar batek eta hamabortz urteko neska gazte
|
batek
bertze nehork ez zuela ikusi gertatu zena, eta horrenbertzez isilean atzeman nahi izan zuen atso gelazaina; baina hark haren eskuetatik ihes egiteko modua kausitu zuen, eta jakobinoetara joan zen babestera, eta hala hura izan zen hilketa haren lekukorik seguruena. Gelazain gaztea nagusiaren etxean gelditu zen zenbait egunez, baina nagusiak hiltzaileetarik batek galbidera eraman zezan erdietsi zuen, eta Parisa eraman zuen burdel batera, haren testigantza sinesgarria izan ez zedin.
|
|
|
Eta, goizean, atseden pixka bat hartu ondoren, mezatara joan ziren, eta guziek hartu zuten giristino oro biltzen duen batasunaren sakramentu saindua, otoiztuz, bere oneziaz elkartu zituen Hari, bidaia osa zezaten haren aintzaren izenean. Bazkaldu ondoren, jendea igorri zuten ea ura beheratua zen ikustera, eta jakin zutelarik, aitzitik, handitua zela, eta segurki luzaz ezin iraganen zirela, deliberatu zuten zubi bat eraikitzea
|
bata
bertzetik arras hurbil zeuden bi harkaitz tontorren gainean, non oraindik badiren taula batzuk, Oloroetik etorri eta ibia iragan nahi ez duten oinezkoentzat. Abadea biziki poztu zen haiek gastu hori egitera zihoazelako, erromesen kopurua handituko baitzen horrela, eta langilez hornitu zituen; baina ez zuen sosik batere eman, hain zen zekena.
|
|
|
" Uste duzu erran zuen Nomerfidek denak zu bezalakoak direla, azantz
|
batez
bertze bat estali nahi dutela. Baina bada estalki batek finean estalgaia hondatzeko arriskua, eta oinarriek, hain kargaturik egonik estalkiei eusteko, eraikina hondatzekoa.
|
|
|
oldarretarik; nahi bezala handik ditzazkezu ikus hiru herri elgarri josiak,
|
bat
bertzea bezain xoragarri,
|
|
|
garaitikoak adailuz dela du iduri, bainan zoin tinki ez josiak oraino elgarri adailuak, hoinbertze menderen buruan! Arku batzu derakuste, arkuen zango
|
batetik
bertzerako artean pareta askatzen delarik apur
|
|
|
Bainan bazituen hiruzpalau mail bederen,
|
bat
bertzea baino zokorat sartuago, eta mail bakotxean ageri
|
|
|
inguratzen zuten, mailez mail
|
bat
bertzea baino larriago.
|
|
|
noiz elgar ganatzera, noiz elgarretarik urruntzera, bainan bethi arte berarekin hek
|
bat
bertzetik, nahiz
|
|
|
haztatzeko eskutik eskura
|
batek
bertzeari irriz emaiten dituztela aldare gibeleko gandeler zango batzu.
|
|
|
Hemen,
|
bat
bertzearen ondotik hiru neskatxa gazte, azkar eta eder, harat hunat badabiltza,
|
|
|
Eta zer lerroa!
|
Batek
bertzea hunkitzen
|
|
|
ibaiaren bertzaldeko bospasei laborari etxe pollitak! Goizeko iguzkiari
|
bat
bertzea baino goxokiago
|
|
2022
|
|
|
Denbora horretan gerla piztu zen, eta zaldun hori presoner hartu zuten, bera Italian bezainbat Frantzian amorosturik zebilen frantses batekin batera. Eta beren fortunetan kide zirela ohartu zirelarik,
|
bata
bertzeari sekretuak azaltzen hasi ziren. Eta frantsesak aitortu zuen bere bihotza harena bezain preso zegoela, presondegiaren izena aipatu gabe.
|
|
|
Eta gizonen legeak desohore handiz jaunzten baditu ere senarra ez bertze gizonik maite duten emazteak, Jainkoaren legeak ere ez ditu dispentsatzen emaztea ez bertze emakumerik maite duten senarrak. Eta zure laidoa eta enea
|
bata
bertzearen aldean jarri behar badira, zu gizon zuhur eta esperientziaduna zara, gaizkia ezagutu eta saihesteko; ni, berriz, gaztea nauzu, eta amodioaren botere indarren ezjakina guziz. Zuk emazte bat duzu, bere bizia baino maiteago eta estimatuago zaituena; nik, berriz, iheska ibiltzen zaidan senar bat daukat, gorroto nauena eta neskato bat baino gutiago estimatzen nauena.
|
|
|
Hark agindu zion ez errateko deus, ezinezkoa baitzen halako zaldun prestu eta txit onak hein hartako gaiztakeria egiteko asmorik ukaitea. Handik denbora
|
batera
bertze gaztigu bat heldu zen, lehenbizikoa baieztatuz. Orduan gobernadoreak, nagusiarekiko amodioz sutan, baimena eskatu zion edo haizatzeko edo haiza zezaten agintzeko.
|
|
|
" Nahi duzuena erranen duzue emaztekiez erran zuen Ennasuitek, baina zaldun horrek eginikoa jokaldi gaizto bat da. Onargarria ote da gizon bat maite duen dama
|
bat
bertze batek ukaitea halako amarru batez?".
|
|
|
Eta, ikusiz hortzak eta azazkalak zituela arma bakar, ausiki egin zion gizonari eri gizenean, eta beso ukaldiz defendatu zen, halako moldez non biak erori baitziren ohatzearen ondora. Zaldunak, ez baitzuen bere burua oso segur ikusten, oihu egin zion zerbitzariari; hark, ikusiz dukea eta nagusia
|
bata
bertzearen ondoan, eta nor zen nor bereizi ezinik, oinetatik tiraka atera zituen biak erdialdera, eta dukeari zintzurra sastakaiaz mozten entseatu zen; dukea defendatu egin zen, harik eta odol galtzeak guziz ahuldu zuen arte, hainbat non ezin izan baitzuen gehiago. Orduan, zaldunak eta zerbitzariak ohean paratu zuten, eta sastakadaz sastakada osoki hil zuten.
|
|
|
Bidean zaintza dorreak ikusten zituzten urrun. Zaldun batzuek haiek lagunak zirelako mezua pasatzen zuten puntu
|
batetik
bertzera. Lurrak ez zeuden landuta, hala ere, noizean behin etsaiek gerlari talde bat bidaltzen zuten uztak erretzera.
|
|
|
Arrebakoa zen, Gaztela Vetulako herri batekoa. Mendizerrako gaueko kanpamendu
|
batean
bertze talde batekin egin zuten gaua. Bertze zaldun esploratzaileen buru zen Santio Belezekin hitz egin zuen suaren ondoan zerbait afaldu ondoren.
|
|
|
Bi alternatiba zuten. Bata, erresumaren gehiengoa eta jatorriaren ezaugarriak indartzea zen, neurri
|
batean
bertze taldeen baztertzea ekarriko zukeena; eta bertzea, erresuma anitza bultzatzea. Antsok zioen erresumako biztanle guztiak ez zirela baskoiak; judutarrak, frankoak, musulmanak, Ebroko musulmanak eta mozarabeak ere bazirela.
|
|
|
Momentu hartan Gaila sartu zen liburutegian. Nahiz eta hirurogei urte beteko zituen eta azken urteetan pixka bat loditu zen, arin mugitzen zen
|
batetik
bertzera zituen eginkizunetan. Ilea urdindua zuen, txirikordetan eta zapi batean bilduta.
|
|
|
Horregatik Antso Gartzes eta Fortun Santxez txiki txikiak zirenean esne anaiak izan ziren inude berak titia eman baitzien, euskalduna gainera. Fortun eta Antso Gartzes elkarrekin hazi eta hezi ziren eta txikitan gutxitan egon ziren
|
bata
bertzearengandik urrun. Une hartan Antso joanda, aginte lanez aparte, gustura egiten zuen lana Aitanorena zen.
|
|
|
Informazioa zehazteko eskatu zietenean, adierazi zuten haiengana hurbiltzera ausartu zirela garbi zutelako kristauak zirela. Bertze zaldun haiek musulmanak ziren, eguerdian eta arratsalde hasieran, hego ekialdera begira
|
bata
bertzearen ondoan lurrean jarririk errenkada bat eginez makurtzen zirelako beren jainkoa gurtzeko. Begirale batzuei kontatu omen zieten eta aurreko egunean kristauen bertze zaldun talde bat topatu zutenean gauza bera aipatu zieten, baina uste zuten ez zietela kasurik egin.
|
|
|
Koblakariak gorte eta jauregietan agertzen ziren maizen. Leku
|
batetik
bertzera, hirietako taberna eta ostatuetan egiten zuten kantu otorduetan, jendearen sos batzuen truke. Baina askotan herriz herri ibiltzen ziren plazetan egunaren bukaeran errezitaldiak emanez.
|
|
|
Denek maite zuten, guztien bizitza alaitzen baitzuen. Une
|
batean
bertze musikariek atseden hartzen zuten bitartean, Martikok akorde ezagun batzuk egin ondoren, ahots erakargarriaz bat bateko asmazioei ekin zien. Giroari kasu eginez muztio eta ardoari buruzko koplak asmatu zituen, azkeneko leloa denek errepikatzen zuten bitartean.
|
|
|
Haien artean Isaak eta David ere judutarren auzoaren muturrean ekialdeko atariaren ondoan jarri zituzten dendak. Bi lagun judutarrak komenientziaren arabera mugitzen ziren hiri
|
batetik
bertzera, Isaakek luxuzko artisautza denda eta Davidek liburu denda eta eskribania kudeatuz. Azenarik jarraitzen zuen haiekin harremanetan, orduan Isa ere beraiekin elkartzen zen laukotea osatuz.
|
|
|
Burgosen, auzo berriaren ondoko basoek eta lurrek promesa eta etorkizun emankorra erakusten zuten. Momentuz, hala ere, jendea presaka zebilen
|
batetik
bertzera kalean zehar, erosketetan eta bestelako eginkizunetan. Burgos ekialdeko auzo berri hura gero eta garrantzitsuagoa zen komertzio aldetik.
|
|
|
Esne zopak hartu zituen. Hobeki sentitu zenez, ohetik altxatu zen eta hezur giltzaduren minak uzten zuen neurrian gelatik mugitu zen
|
batetik
bertzera, ohea eta idazmahaiaren artean atetik leihora lau metro haiek behin eta berriz eginez. Bihotz gaixoa hobeki ari zen egun hartan.
|
|
|
Zentzugabekeria. Une
|
batetik
bertzera bortzehun zaldiarrain agertu ziren, eta isatsarekin Joeren beso eta hankei heldurik, goratz atera zuten mutila, ur gainera. Bizirik eta onik.
|
|
|
Oso arriskutsuak zirela erraten zuten, eta klimaren goi bileraz baliatu nahi zutela, baliatu, sistemaren aurkako eraso gogor. Bristoleko zubian gertatua, prestakizun
|
bat
bertzerik ez zen, ondoren Glaschu hirian goi mandatarien aurka saiatzeko. John Usadio american president safe and sound.
|
|
|
Agur esan elkarri eta osasuna opaz
|
batak
bertzeari, nor bere bidean joan ziren. Dultzinea eta Santxa, berriro abere gainetara igorik, frontoi alderantz, igerilekuaren ondokorantz, abiatu ziren eta haize ufada baten ondoren Dultzineak hedeetatik tira egin eta seko gerarazi zuen behorra.
|
|
2023
|
|
|
Zerbitzua bururatu zelarik, afaltzerat joan ziren, ez beren ezkontzei buruz behin eta berriz mintzatu gabe halere, zeren horretan aritu baitziren arrats osoan, beren emazteen ezkontza galdez ibiltzean ukan zituzten menturak kontatzen. Baina
|
batak
bertzearen solasa etenarazten zuenez, ezinezkoa da beren osoan erratea istorio haiek, zeinak pentzean kontaturikoak bezain atseginak izanen baitziratekeen hemen eskribitzeko. Eta halako plazera ukan zuten eta hain ongi libertitu ziren, ezen oheratzeko tenorea heldu baitzitzaien nehor ohartu aitzin.
|
|
|
Emaginak, hogoita hamalau urteko lan ibilbidean, ez zuen behin ere ikusi hain adierazpen gutiko ninirik. Haurra piztu nahian, besapeetatik hartu, bisaia berearen pare parean ezarri, eta animaleko irriak egin zizkion, belarri
|
batetik
bertzerainokoak. Deus ez.
|
|
|
Hobeki errateko, ezpain muturrak gorantz tiratu zituen, iikasi zuen bezala. Soa apartamentuko bazter
|
batetik
bertzera eskapatzen zitzaion anpoila hori aldatu behar nuke; zikinuntzia ateratzekoa dut.
|
|
|
Larrabetzu sortu zen auzotik, omen. Emeterio eta Zeledonio santuen eliza hor zen, kalostrape gonaz jantzia, garai
|
batetik
bertzerako aurrekontu diferentziak dorreko berritze obren bitartez agertzen zituela.
|