|
2003
|
|
|
l) Adingabeek argibide pertsonal eta eguneratuak eskuratuko dituzte, euren eskubide eta betebeharrei buruz, beraien egoera pertsonal nahiz judizialari buruz, zentroetan adingabeak izan eta zentro horien barne jardunbidearen gaineko arauei buruz, bai eta eskubide horiek guztiak gauzatzeko prozedura zehatzei buruz ere,
|
batik
bat, eskaerak, kexak edo errekurtsoak aurkezteari begira.
|
|
|
Horren ondorioz, argi dago lege organiko honen egokiera, hauxe baita premiazko lege eraldaketa hori. Abiaburu ditu haren idaztea eragin zuten oinarrizko printzipioak(
|
batik
bat, adingabearen goreneko interesarena), Espainiako konstituzio antolamenduaren bermeak eta nazioarteko zuzenbidearen arauak, arreta berezia jarriz Haurraren Eskubideei buruzko 1989ko azaroaren 20ko Itunean. Hortaz, gizarte espainiarrak izan zitzakeen igurikimenak, aldian aldikoak zein iraunkorrak, bete nahi izan dira.
|
|
2004
|
|
|
Alderdien adierazpen horren oinarriak izan behar dira galdeketa aske batean egindako itaunak. Horrek bermatzen du erantzunak
|
bat
batekoak izatea, itaunak egitean malgutasunez jokatzea, eta, azken buruan, prestatu gabeko adierazpenaren osotasuna.
|
|
|
2 Onartutako frogen artean
|
baten
bat ezin bada entzunaldian gauzatu, entzunaldiak aurrera egingo du gainerakoak gauzatzeko, bidezko hurrenkerari jarraituz.
|
|
|
Zalantza izpirik gabe, helburu horietan, eta, oro har, zuzenbidearen munduan, egundoko garrantzia du hizkerak, hau da, zuzenbidea adierazteko moduak. Latineziko inportantzia du,
|
batik
bat, justiziaren arlo honetan, herritar guztiek jo ahal duko esamoldea ius semper loquitur den heinean, horren garapen zehatzak berebitelako bertara.
|
|
|
i) Gaztelaniazko adjektibo erreferentzialak itzultzeko orduan, arau orokor gisa, hitz elkarketa erabili da,
|
batik
bat, kontuan hartuta horixe dela Euskaltzaindiak 25 arauan hobetsitako joera (acto procesal/ prozesu egintza). Hala ere, testuingurua dela eta, batzuetan, hitz elkarketak ez du balio batez ere hur hurrekotasuna dagoenean, eta, ondorenez, maileguetara jotzea erabaki da (secretario judicial/ idazkari judiziala).
|
|
|
Orokorrean, akzioak pilatzearen inguruko arauketa berriztatu egin da, hobekuntza batzuekin, eta,
|
batik
bat, orain arte horri eman ez zaion prozesu tratamendu zehatzarekin. Prozesuen pilatzeari dagokionez, argitu egin dira hori justifikatzeko baldintzak, baita erakunde horren prozesu betekizunak eta eragozpenak ere, prozedura ahalik eta gehien erraztuz.
|
|
|
Inskripzio bat beste
|
batekin
bat ez badator bi biok egitateen fede eman eta egitate horiei dagokienez, zuzenketa epaiketa arruntean bakarrik lortu ahal izango da, eta horren idatzoharra bi folioetan egingo da, Fiskaltzak hala eskatuta.
|
|
|
Dena den, idazkun mota hori onartzeko, zenbait eragozpen gainditu behar izan dira, onarpenak nahasgarri egin baitezake Erregistroaren edukia. Alabaina, ziurrenik ere, legezko arauketa zorrotzak, kautelazko arauek eta,
|
batik
bat, halako idazkunaren informazio balio soilak saihestu egingo dute idazkunak Erregistroko segurtasunari kalte egitea.
|
|
|
Beste alde batetik, ama askok ez zekiten euren seme edo alabak ez zirela legez agertzen haien seme edo alaba gisa; eginera traketsen ondorioz, seme alaba horiek inskribatzen ziren hirugarrenek egindako adierazpen hutsaren bidez. Horrek ondorio larri eta bidegabeak zekartzan, batez ere, borondatezko aitorpena ezinezkoa zenean,
|
bat
bateko eragozpenak zirela medio. Testu berriak kontuan hartzen du naturaren araberako ama gehienek euren ondorengoen seme alabatasuna inskribatu nahi dutela Erregistroan, ondorengo horiek ezkontzaz kanpokoak direnean.
|
|
2005
|
|
|
Apalen erdian, gutxi gorabehera begien altueran, dendak saldutzen ditugun produktuak aukeratzeko joera dugu, eta, ondorioz, al nahi dituen produktuak jartzen dira. Jeneralean, eskuekin errazago hartuera horretan jartzen dira galtzear dauden produktuak edo iraungitze data laster pasatuko dutenak, estokean daudenak edo dendak saldu gura dituenak,
|
batik
bat banaketa etxeak berak ekoizten dituen produktu zuriak. Begien parean dauden produktuak goiko eta beheko apaletan daudenak baino gehiago saltzen dira.
|
|
|
|
Batik
bat a) idatz zatian aipatutako administrazio eta erakundeennak izendatu edo kargutik kentzeko eskubidea dutenean. partaidetza duten edo horien kontrolpeko erakundeak, hauenbide gehienak dituztenean edo gobernu organoko kide gehie izaera edozein dela ere. Ondorio hauetarako, kontrol harremana honako kasuetan dagoela ulertuko da:
|
|
|
Garai hartan ez zegoen Kode Zibilik, lurralde kreditua erraztu behar zen, eta, horrez gain, ondasun higiezinen gaineko transakzioetan izan beharreko segurtasun juridikoak betekizun bereziak ezarri zituen, hirugarrenei begira,
|
batik
bat. Inguruabarrok inguruabar, jatorrizko Hipoteka Legea (1861) bihurtu zen doktrinak «lege berezi» deitutakoen aurreneko ondorio, hots, legeria zibilaren zenbait atal Espainia osorako batu eta indarreko lurralde eta foru sistemak baliogabetu zituzten legeen ondorio.
|
|
|
Edonondik begira dakiola, euskarazko testuak adierazpen ahalegin berezia ekarri du,
|
batik
bat, erabilitako terminologia, diskurtsoa eta morfosintaxia kontuan izanda. Kode Zibilaren euskarazko testuaren ildotik, jarraian atal horiek aztertuko ditugu zehatzago:
|
|
|
Gaztelaniazko adjektibo erreferentzialak itzultzeko orduan, arau orokor gisa, hitz elkarketa erabili da,
|
batik
bat, kontuan hartuta horixe dela Euskaltzaindiak 25 arauan hobetsitako joera (adibidez, acreedor hipotecario/ hipoteka hartzekoduna). Hala ere, testuingurua dela eta, batzuetan, hitz elkarketak ez du balio, eta, ondorenez, maileguetara jotzea erabaki da (berbarako, mandamiento judicial/ manamendu judiziala).
|
|
|
Jabetza Erregistratzaileen Elkargo Nazionalaren izatea, antolaketa eta baliabide ekonomikoak erregelamendu bidez zehaztu behar dira, baita horren helburuak ere,
|
batik
bat elkartze helburuak eta helburu mutualistak.
|
|
|
Landa eta hiri finken deskripzioa perimetroaren araberakoa izango da
|
batik
bat, finka mugakideen datu fisikoak edo katastro datuak plano ofizialetik atera eta horiek oinarritzat erabilita.
|
|
|
egintza moduan eratzen da. Hala ere, manu horretan jasotako arauketa laburra ez da nahikoa, erakunde horrek azaldutako arazoei aurre egiteko,
|
batik
bat, lehenengo hartzekoduna subrogatzen denean Hipoteka merkatuari buruzko Legeak aipatu finantza erakundeekin. Hori dela eta, bidezkoa da kasu horri buruzko arauketa zehatza ezartzea? 1 artikuluak jaso du kasu hori?, subrogazioa erraztu eta horren kostua gutxitzeko.
|
|
|
...eginak jasotako bideari ekinez, inskribatu gabeko jabetza Erreberdinak xehetasunez arautuz, jabe txigistroan sartzea erraztu da, legeak onartutako immatrikulazio bide deskiek zein ertainek erabil ditzaten bide horiek; hala ere, behar besteko bermeak ezarri dira, gerta daitezkeen iruzurrak saihesteko, eta sistemaren baliabideak inoiz izan ez daitezen ondare erkidea bereganatu nahi dutenen aldekoak,
|
batik
bat estatuaren baso ondarea bereganatzen dutenen aldekoak.
|
|
|
Zehapenak mailakatzeko, kasuan kasuan kontuan hartu behar dira hurrengo datuok,
|
batik
bat: egindako arau hausteak duen garrantzia Erregistroko eginkizuna betetzeari begira; arau haustea egiteko asmorik izan den edo hori behin eta berriro egin den; eta eragindako kalteen norainokoa.
|
|
|
Horrek esan nahi du, neurri handi batean, hipoteka irtenbideen, irtenbide bakar eta eraberekoen? aplikazioa egongo dela aurretiaz autonomia erkidegoetako arau sustantiboak aplikatzearen menpe,
|
batik
bat, lurzatiketa egiteko irizpideei dagokienez. Beste alde batetik, arauketa orekatua nahi da, ondoko bi atalak aldi berean kontuan hartzen dituena:
|
|
|
Epaiak adierazi zuen legeotan Jabetza Erregistroaren inguruan jasotako manuak konstituzioaren araberakoak zirela, Espainiako Konstituzioaren 149.1.8 artikuluaren arabera estatuak duelako horien gaineko eskumen esklusiboa. Edu berean, testu honek gogoan izan ditu Estatu kontseiluaren manuzko txostenak ondorioztatu dituen iradokizunak,
|
batik
bat, erregelamenduaren erregistro izaerari buruzkoak, eta estilo autuen inguruko beste batzuk.
|
|
2006
|
|
|
gunea; dagoeneko, datu hori nazioarteko erregeletan ere agertzen da, eta berorri eman zaio lehentasuna,
|
batik
bat juridikoa eta formala den egoitzaren datuaren gainetik. Zernahi gisaz, zordunaren interes nagusien gunea eta egoitza bat ez badatoz, konkurtsoa eskatu duen hartzekodunak horietatik bat aukeratu ahal izango du, lurralde eskumenaren ondoreetarako.
|
|
|
Eraldaketa esanguratsu horien ondorioz, Auzitegi eta Epaitegien Mugape eta Antolaketari buruzko abenduaren 28ko 38/ 1988 Legea ere aldarazi behar da. Batetik, epaitegi berriak sortu dira,
|
batik
bat, zenbait hiriburutan, baldin eta, estatistikaren arabera bertan konkurtso prozedurak maizago gertatzeagatik, edota hainbat uziren gaineko eskumena modu esklusiboan eratxikitzeagatik (Auzitegi Nagusiarengarria bada, jurisdikzio eginkizuna behar bezala betetzeko prozesu epeei da egoitzak), halakoak sortzea komenigokienez. Beste alde batetik, zenbait probintziatan nahikoa izango da epaitegi zibilak merkataritzako epaitegi bihurtzea, autuen kopurua kontuan hartuta beharrezkoa ez denean probintziaren antolaketa zabaltzea; horrez landara, epaitegiren batek autonomia erkidego bereko beste probintzia batera heda dezake bere jurisdikzioa, hori komenigarria izango bada, autu kopuruaren arabera.
|
|
|
Legeak arreta bereziarekin jorratu ditu, hala pertsona juridikoaren konkurtsoa, nola kasu horretan adierazpenak sortzen dituen ondoreak. Izan ere, gai horrek berebiziko garrantzia du, erakunde horiek, eta,
|
batik
bat, sozietadernoan. Lege organikoak ahalbidetzen du zordunaren komunikazioekin eta biteek eragin handia baitute trafiko mozilekuarekin zerikusia duten neurriak pertsona juridikoen administratzaile eta likidatzaileei ere zabaltzea, eta, gisa bertsuan, Konkurtso Legeak lankidetza eta informazio eginbeharrak ezarri dizkie administratzaile eta likidatzaile horiei, bai eta zordunaren ahaldun orokorrei ere.
|
|
|
Horrela, lehenik eta behin, batasun printzipioa azpimarratu behar da, eta hori ikus daiteke, dela konkurtsoaren alde materialak eta prozesukoak arautzen direnean, dela konkurtsoaren alde subjektiboa jorratzen denean (merkatari diren eta ez diren zordunak barneratzen baitira), dela prozedura eratzen denean; guztiarekin, prozedura hori arras malgua da, konkurtsoa «borondatezkoa» zein «nahitaezkoa» izan daitekeelako, eta konkurtsoaren fase erkideak «hitzarmen» edo «likidazio fasea» ekar dezakeelako. Gisa bertsuan, aparteko garrantzia dauka konkurtso adierazpenaren ondoreei buruzko arauketak, ez duelako zerikusirik aurreko arauketarekin, eta,
|
batik
bat, merkataritzakoa izan arren, zuzenbidearen beste atal batzuk ere ukitzen dituelako. Horretara, lan kontratuen gaineko ondoreak aipa daitezke, hain zuzen ere, konkurtso adierazpenaren aurrekoak izanda, konkurtsopekoa enplegatzailea denetan.
|
|
|
Testu hau aukeratzean, beraz, euskal herriak betidanik izan duen espiritu berritzaile, aitzindari eta enpresaren aldekoa berretsi eta indartu da; izan ere, gure herria gorputz eta arimaz aritu ohi da industria esparruan, eta, beste toki batzuetan, onartu eta jarraitutako erreferentzia bihurtu da halako dedikazioa. Bide bertsutik, lan arloko sailburu moduan goraipatu behar dut aurkezten dudan lanak enplegatzaile eta langilearen arteko harremanetan duen garrantzia,
|
batik
bat une honetan, toki eremuan zein nazioartean bestelako industria enpresa eta merkataritza ehunak dauzkagunean, ekonomia nahiz parametro ekonomiko berriek eraginda. Hortaz, ordena ekonomiko berriaren oinarri diren eredu eta zuzentarauek sorrarazi dituzte egungo lanbide harremanak, eta gizarte nahiz ekonomia errealitate berri horren araberako irizpideak arautu, eguneratu eta finkatzen dituen testua aukeratzea beste arrazoi bat da, lan honen garrantzia azpimarratzeko.
|
|
|
4) Auzitegiko kideren bat edo alderdietatik edozeinen defendatzailea
|
bat
batean gaixotzen denean eta epaiketan parte hartu ezin duenean, ezin bada ordeztu azken hori interesdunaren defentsari kalte larria egin gabe.
|
|
|
Bata da terminologia, dela prozesuarena berarena, dela auzitegiena eta horietako eragileena. Bestea da bilduma honetan erabili diren irizpideak errespetatzea,
|
batik
bat, morfosintaxi eta diskurtsoaren aldetik, betiere zigor prozesuak izan ditzakeen berezitasunak alboratu gabe. Horrexegatik, lehen ere bilduma elebidun honetan bete diren irizpideei eutsi zaie.
|
|
2007
|
|
|
Datuak Babesteko Agentziaren zuzendariak kargua utziko du soil soilik 1 paragrafoko epealdia amaitu baino lehenago, berak hala eskatuta, edo Gobernuak kargutik kentzea erabaki duelako, hari dagozkion betebeharrak modu larrian ez betetzeagatik, bere eginkizunak gauzatzeko
|
bat
bateko ezgaitasunarengatik, bateraezintasunarengatik edo dolozko delituaren ondoriozko kondenarengatik; aldez aurretik espedientea egingo da, eta espediente horretan nahitaez entzungo da kontseilu aholkulariaren gainerako kideek esan beharrekoa.
|
|
|
Irakaskuntza publikoak urte askotan atzerapena izan eta gero, azken mende laurdenean, hezkuntzaren gizarte eskaria gehitu zen, garapen ekonomikoaren beharrizanek eta garapen ekonomikoaren ondoriozko gizarte aldaketek eraginda. Hezkuntza eskaria gehitzeari aurre egin zitzaion,
|
batik
bat, eskaintza publikoarekin. Ondorenez, aldatu egin ziren ordu arteko proportzio nagusiak, sektore publikoaren eta sektore pribatuaren artean.
|
|
|
Hitz juridiko esklusiboak ez badira ere, sarri askotan erabiltzen dira lege testuetan, eta esanahi desberdinak barruratzen dituztela nabarmendu behar da. Hori dela eta, testuinguruaren arabera, eta,
|
batik
bat, edukiari erreparatuta, jokatu du itzultzaileak, kasuan kasuan egokien gerta daitekeen konponbidea emanez.
|
|
|
Ohikotasunez elkarlanean aritzea, behin eta berriro erakunde terrorista edorriz jarduten duten erakunde edo taldee indarkeriazko erakunde
|
batekin
bat etokin, edo terrorismoa nahiz terroristak babestu edo laguntzen dituztenekin.
|
|
|
Afiliatu izaera lortu eta galtzeko betekizun eta prozedurak; halaber, estatutuak aldarazteko araubidea, sindikatuak beste
|
batekin
bat egiteko araubidea eta sindikatua desegiteko araubidea.
|
|
|
Edonondik begira dakiola ere, gogora ekarri behar da Espainiako bigarren errepublikaren garaian eta XX. mendearen 30 hamarkadan euskararen alde egindako lan eskerga. Urte horietan euskarak lexiko ondare joria osatzea lortu zuen,
|
batik
bat prentsari esker.
|
|
|
Sozietate errentariak beste sozietate
|
batekin
bat egin, bera eraldatu edo zatitzearen ondorioz izandako errentari aldaketa ez da lagapen gisa ulertuko, baina errentatzaileak eskubidea izango du, aurreko paragrafoan ezarritako errenta igoera egiteko.
|
|
|
Menturaz, lege hau da gutxien aplikatzen dena Espainiako estatuaren euskal herrialdeetan. Hemen sartzea, berriz, nahitaezkoa da, ondasun higiezinak erabiltzeko modu ez ohikoa dakarren neurrian,
|
batik
bat herri anglosaxoien eraginpean.
|
|
|
Legeria horrek borondatearen indar autonomoa murriztu du, etxebizitzak eta negozio lokalak baldintza errentagarrietan lupertu ahal izateko; horretarako, esku hartzea eta berrikustea sustatu ditu, errentamenduen sistema horretan. Eta, jabetzaren esparruan, estatuak jardun du,
|
batik
bat, jabetza hotzen da. Helburu horren arabera, hiri jarizontal izenekoaren bitartez; jabetza horretan, titulartasuna eraikinaren espazio zehatz batzuetara mugatzen da.
|
|
|
hain zuzen ere, horrek osagai subjektibo bat du, hau da, bertaratuek badakite zein bileratara doazen, bilera horrek zein xede duen, eta bertara borondatez joaten dira. Horrela bereizten dira bilera eta pertsonen
|
bat
bateko pilaketa edo oinezkoen ustekabeko bat egitea, esaterako, zerbait eskatzeko mahaietan gerta daitekeen moduan; b) denbora: ez da bat bateko bat egitea ez elkartze luzea, azken hori elkarte bati dagokio eta; c) helburua:
|
|
|
Horrela bereizten dira bilera eta pertsonen bat bateko pilaketa edo oinezkoen ustekabeko bat egitea, esaterako, zerbait eskatzeko mahaietan gerta daitekeen moduan; b) denbora: ez da
|
bat
bateko bat egitea ez elkartze luzea, azken hori elkarte bati dagokio eta; c) helburua: bertaratuak bat datoz bilera horren deialdiko helburuarekin; d) izaera publikoa:
|
|
|
Horrela bereizten dira bilera eta pertsonen bat bateko pilaketa edo oinezkoen ustekabeko bat egitea, esaterako, zerbait eskatzeko mahaietan gerta daitekeen moduan; b) denbora: ez da bat
|
bateko
bat egitea ez elkartze luzea, azken hori elkarte bati dagokio eta; c) helburua: bertaratuak bat datoz bilera horren deialdiko helburuarekin; d) izaera publikoa:
|
|
|
Ezaugarri horiei esker bereizten dira elkarteak eta bestelako errealitateak. ...tan, irabazteko asmorik ez izateak bereizten ditu elkarteak eta merkataritza sozietateak (otsailaren 23ko 23/ 1987 KAE), azken horien xedea onura ekonomikoa lortzea baita; bestalde, horien eraketa formala (eratzeko esanbidezko akordioa, helburuak identifikatzea eta gutxieneko barne antolaketa behar dira) eta irauteko asmoa direla bide, elkartea eta bilera bereiz daitezke, ikusi dugunez, azken hori
|
bat
batekoa baita eta, definizioz, iraupen mugatua baitu.
|
|
|
f) Ohikotasunez elkarlanean aritzea, behin eta berriro erakunde terrorista edo indarkeriazko erakunde
|
batekin
bat etorriz jarduten duten erakunde edo taldeekin, edo terrorismoa nahiz terroristak babestu edo laguntzen dituztenekin.
|
|
|
Alderdi politiko bat bide judizialetik desegiteak dituen ondoreak Legearen 12 artikuluan jaso dira: epaia alderdi politikoari jakinarazi ondoren, alderdiaren jarduera guztiak
|
bat
batean eteten dira, alderdiaren ondare likidaziorako prozedura abiatzen da eta legearen xedapenak ez aplikatzeko lege iruzurrak saihesteko neurriak hartzen dira. Iruzurtzat hartuko dira alderdi politiko berri bat sortzea edo honezkero Alderdien Erregistroan inskribatuta egon eta legearen aurkakotzat eta desegintzat jotako alderdi baten jardueraren jarraitzaile edo oinordeko dena erabiltzea.
|
|
|
Baina lege lerruneko arauak ez bezala (guztiek maila bera daukate hierarkiari dagokionez), erregelamenduen kasuan, lerrun bereko arau guztiek ez daukate balio bera, hierarkia printzipioak haien artean ere funtzionatzen baitu, horiek eman dituen organoaren kokapenaren arabera ordenatuta daude eta: adibidez, Gobernua ministro bakoitza baino gehiago da, eta hori
|
bat
batean islatzen da organo bakoitzak ematen dituen arauen balioan. Horregatik, biak erregelamenduak diren arren, Errege Dekretu batek (Gobernuak emandakoa) ministroen agindu batek (ministro batek emandakoa) baino lerrun handiagoa du, eta horrela etengabe; gorengo agintariek emandako erregelamenduek lehentasuna dute behe mailako agintariek emandakoen gainean, hierarkia printzipioaren aplikazioa dela bide.
|
|
|
Antonio Maura, Eduardo Dato eta Juan La Cierva). Bi alderdi politikoak zatitzearen
|
bat
bateko ondorioa ezegonkortasun politikoa izan zen, oso zaila zen-eta Gobernu sendoak eratzea.
|
|
|
Une hartako inguruabarrak zirela-eta, gertaerak pentsatu baino lehen gertatu ziren eta Gorteek,
|
bat
batean, erregearen uko egitea izan zuten aurrean eta Errepublika hautatzea beste aukerarik ez zuten izan. Hala ere, hori guztia egiteko modua konstituzio apurketaren kasu argia izan zen.
|
|
|
Madrilgo herria Frantziako tropen aurka altxatu zen 1808ko maiatzaren 2an, eta mugimendu hori Espainia osora zabaldu zen.
|
Bat
batean, handik hortik hemendik mota guztietako Batzarrak sortu ziren, tokian tokikoak eta probintziakoak, herritik sortuak. Era berean, Batzar horiek Erresumako Gobernu Batzar Zentral Gorena hautatu zuten.
|
|
2008
|
|
|
318 artikulua. Sozietate espainiarrak sozietate anonimo europar
|
baten
bat egite bidezko eraketan parte hartzearen kontrako aurkajartzea
|
|
|
2 Sozietate espainiarrak parte hartzen duenean sozietate anonimo europar
|
baten
bat egite bidezko eraketan eta sozietate hori zaintza agintariaren ikuskapenaren mende dagoenean, agintari horrek ere azal dezake eraketaren kontrako aurkajartzea.
|
|
|
Hainbat arrazoi aipa daitezke, lege aldaketa hori bidezkotzeko. Batetik, 1953ko uztailaren 17ko Lege berezi arau-emaileak hutsune ezagunak ditu kontzeptuen eta araubidearen aldetik, eta hutsuneok ekarri dute,
|
batik
bat, Espainiako errealitatean sozietate forma hori hain gutxi erabili izana orain arte. Bestetik, uztailaren 25eko 19/ 1989 Legeak, merkataritzako legeria zati batean eraldatu eta sozietate arloan legeria hori EEEren zuzentarauei egokitzeko agintzen duenak, sozietate anonimoen araubide berria ezarri du, eta, horren ondorioz, eraldaketa ezinbesteko bihurtu da.
|
|
|
Aldi berean, sozietate anonimoetan behar den gutxieneko kapitala kontuan izanda, halakoa eratzeko asmoa kentzen zaie ekimen ekonomiko apalei. Antza denez, horiek guztiak dira egun erantzukizun mugatuko sozietate berrien kopurua hainbeste haztearen arrazoiak; bestalde, ezin ahantz daiteke sozietate anonimo ugari bihurtu direla erantzukizun mugatuko sozietate,
|
batik
bat, uztailaren 25eko 19/ 1989 Legea egokitzeko fasean.
|
|
|
Legeria esanguratsuenek orotariko irtenbideak eman dituzte gai honetan; halaber, sozietate forma hau ahalik gehien erabiltzea nahi denez, ulertu da on izango litzatekeela muga hori ezabatzea. Argudio horiei gehitu behar zaie aurreko egineran azaldutako arazoak konpondu behar zirela, mortis causa eskualdaketen kasuan
|
batik
bat. Hurrean ere, erregistroan agertzen ez zenean bazkide kopuru zehatzik, gerta zitekeen hirugarrenak partaidetza bat edo gehiago eskuratzean ez jakitea sozietateak bazkide izaerari lotutako eskubideak aintzatetsiko ote zizkion edo ez, legearen aginduz aintzatespen hori debekatuta zegoelako gehieneko muga pertsonala gainditzen zenean.
|
|
|
Edonondik begira dakiola ere, geroko merkataritzako legeriak, hizkuntzaren ingurukoak
|
batik
bat, ez du inolako arauketarik ezarri XIX eta XX. mendeetan, merkataritzako kontratazioan euskara erabiltzeari buruz.
|
|
|
ez du inolako arauketarik ezarri XIX eta XX. mendeetan, merkataritzako kontratazioan euskara erabiltzeari buruz. Azken urteotan, ordea, Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan euskara eta gaztelania bi biak ofizialak izatearen ondorioz, euskara gero eta gehiago erabiltzen ari da merkataritzako hizkera juridikoan, gizarte eta ekonomia esparruetan
|
batik
bat, eta, bereziki, merkataritzako sozietateen alorrean; egin eginean ere, eta oraindik neurri txikian baina esanguratsuan, sozietateok, bai pribatuek eta bai publikoek, euskaraz egiten dituzte euren eratze eskriturak, estatutuak eta sozietate bizitzaren gainerako agiriak, eta hizkuntza horretan idatzitako agiriak kasuan kasuko Erregistro publikoan aurkeztu ahal dituzte gaztelaniazko itzulpenarek...
|
|
|
1) Hasteko, lege testu hauetan kontuzko aldaketak izan dira, oraintsu argitaratu diren lege berrien ondorioz (kontabilitatearen alorrean,
|
batik
bat), eta, zenbaitetan, indarrik gabe geratu dira artikulu eta atal batzuen edukiak. Halakoetan, indargabetzea agindu duen legearen aipamena jaso da, «xxx legeak indargabetuta» adierazmoldea jarrita (ikus Sozietate Anonimoen Legearen VII. kapituluko II, III, IV eta V. atalak)
|
|
|
Bi erakunde horiek ez dira pare parekoak, baina euren arteko antzekotasunik handiena erdietsi nahi izan da, eta,
|
batik
bat, modu berean jorratu dira euren funtsezko ezaugarriak. Erakunde europarraren oinarria izen bereko aurrekari frantsesa izan da:
|
|
|
bihur daitezke, eta,
|
batik
bat, ekonomia intereseko elkartze europarrak.
|
|
|
Horrez gain, kontuan izan behar dira, lehenik, Espainiako antolamendu juridikoan erantzukizun mugatuko sozietateen zein sozietate anonimoen esparruan sartu berri den pertsona bakarreko sozietatearen erakundea, eta, hurrenik, legearen xedapen gehigarrietan jasotako arau desberdinak,
|
batik
bat, Erregistroaren itxierari buruzkoak, kontuak gordailutzeko betebeharra duten sozietateek berori betetzen ez duten kasuetarako, edota sozietate anonimo ez direnei, banakako merkatariei zein pertsona fisikoei jarri zaien debekua, obligazioak nahiz bestelako balore negoziagarriak jaulkitzeko. Erakunde horiek direla-eta erregelamendu arau egokiak eman behar dira, orain sortu diren sozietateen edukia Erregistroko liburuetan sar dadin, sozietate debekatuak sar ez daitezen, edota kasu zehatz batzuetan aldi baterako itxiera ezartzen duen araua behar bezala aplika dadin.
|
|
|
Bestalde ere, noizean behin tributu arauak Estatuko Aldizkarian argitaratu baino lehen jartzen dira indarrean, adibidez, lege proiektua Gorte Nagusien Aldizkarian argitaratzen denean. Teknika hori Konstituzioaren aurkakoa izan ez arren, ezin daiteke usuegi erabili, konstituzio printzipioak hauts daitezkeelako (esaterako, ekonomi ahalbidearen printzipioa) eta,
|
batik
bat, herritarren eta herri botereen artean egon beharreko konfiantza apurtu ahal delako.
|
|
|
Legearen hedadura, bestalde, autu interesgarri eta konplexuagoa da. Esan bezala, lege hedaduraren bitartez jakin daiteke Estatu bateko legeak zein egitate eta pertsona ukitzen dituen, eta hori zeharo garrantzitsua da,
|
batik
bat, egitateok guztiz edo zati batez lurraldetik kanpo gauzatzen direnean, edo beste Estatuko herritarrek burutzen dituztenean.
|
|
|
Zigor zuzenbidearekin dagoen lotura ere argia da,
|
batik
bat Konstituzio Auzitegiak adierazi zuenetik zigor printzipioak administrazio prozedura zehatzaileetan aplikatu behar direla, kasuan kasuko ñabardurak eginda. Gisa bertsuan, tributu arau hauste nahiz zehapenak edota delitu fiskala ulertu ahal izateko, zigor arloko kontzeptuak menperatu behar dira.
|
|
|
fakturak egiteko eskatzea; ekonomia administraziozko bidean erreklamazio karien artean jasanarazpena sartzea; zor ez den diru sarrera egin bada, diru hori tributuaren jasaleari itzultzea? Horretara, subjektu jasaleak baditu Administrazioarekiko eskubide batzuk, berrikuspen bidean
|
batik
bat.
|
|
|
Hiru figura horiek zergak kudeatzeko tresnak dira, errentaren gainean ezarritako zergak
|
batik
bat. Egun, tresna horiek bazter utzi dute ordezkoa, zerga garrantzitsuenetan.
|
|
|
Bestalde, egoitzak izaera pertsonala du eta lege fiskalak izaera hori errespetatu behar du(
|
batik
bat, egoitzaren bortxaezintasunak Konstituzioan duen oinarrizko eskubidearen izaera). Horregatik, Administrazioak tributu betebeharpekoaren egoitzan sartu nahi badu, epailearen baimena eskuratu behar du aurretiaz.
|
|
|
Irizpide hori defendatu izan dute,
|
batik
bat, tributu arauak arau «higuingarri»tzat hartzen zituztenek. Doktrinaren ikusmolde horri ekinez, tributu legeek norbanakoen askatasuna murrizten dutenez gero, tributuen esparruan interpretazio irizpide murriztaileak erabili behar dira.
|
|
|
Bigarren aginduari dagokionez, zenbait autorek horren inguruko kritika azaldu dute: egintza juridiko baliogabeak tributu betebeharpean jarriz gero?
|
batik
bat, egintzon akatsek erabateko deuseztasuna dakartenean?, subjektuaren ekonomi ahalbidea ukitzen da, tributua ordaindu behar delako ondorerik gabeko negozioa gauzatzeagatik. PÉREZ ROYOk, ordea, uste du printzipio hori ez dela ukitzen, ordaindutakoa berreskuratzeko eskubidea baitago, egintzaren deuseztasuna epai bidez ezartzen denean.
|
|
|
Doktrinaren beste sektore batek (VANONI, TIPKE, PÉREZ ROYO) pentsamolde horren aurka egin du, hainbat argudio erabilita. 1) Hasteko, analogia ez da lotu behar lege erreserbaren printzipioarekin, azken horrek legearen eta araudien arteko harremanak zehazteko balio baitu,
|
batik
bat. 2) Horrez gain, 14 artikulua idaztean, legegileak neurtu zituen segurtasun juridikoaren eretzean ezarri beharreko baldintzak, eta neurketa edo hausnarketa hori egin ostean, kasu jakin batzuetan bakarrik debekatu izan du analogia, alegia, zerga egitate, salbuespen eta hobarien kasuetan.
|
|
|
Mila bederatziehun eta hirurogeita hamargarren hamarkadatik aurrera, ostera, beste planteamendu bat agertu da doktrinaren barruan, Zuzenbide publikoaren kontzeptuetara hurreratuz(
|
batik
bat, prozedura kontzeptura). Autore horiek tributu arauen edukia azaldu nahi izan dute Zuzenbide publikoaren kontzeptu edo kategorien bitartez.
|
|
|
Aldizkako zergetan, zerga egitateak denboran zehar dirau, eta legegileak denbora hori zatitu egiten du, tributu zorra ezarri ahal izateko; horren erakusgarri dugu, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga. Istanteko zergetan, ordea, zerga egitatea, bere izaeragatik, epealdi jakin batean agortzen da; horrek ez du esan nahi egitate hori
|
bat
batekoa izan behar denik, baizik eta ez dela etenik gabe luzatzen (adibide moduan aipa daiteke ogia erostean ordaintzen dugun Balio Erantsiaren gaineko Zerga).
|
|
|
Izan ere, zerga egitateaz aparte izaera ekonomikodun betebeharrak sor daitezke, eta, ikuspuntu berriaren ariora, tributuaren barne eskubideak ez ezik, eginbeharrak eta ahalmenak ere sartzen dira. Azken urteotan, bada, tributuaren ordainketa aurreratzeko tresna berriak sortu dira, atxikipenak eta zatikako ordainketak
|
batik
bat, eta, horren ondorioz, zerga egitatea ez da tributuaren egituraren ardatza. Hau da, ondare prestazio guztiak ez dira zerga egitatea gauzatzeagatik sortzen, ezpada prestazio horiek egitezko beste kasu batzuk gauzatzeagatik sor daitezke.
|
|
|
Horren ildotik, jarraiko kasuetan ez da erantzukizunik sortzen tributuen esparruan: a) urratzaileak jarduteko gaitasunik ez duenean; b) ezinbesteko kasuetan; c) erabaki kolektibo urratzaileetan, erabakion aldeko botorik eman ez dutenei edo botazioan agertu ez direnei begira; d) tributu betebehar eta eginbeharrak gauzatzean, (ustezko) urratzaileak behar besteko arreta jarri duenean?
|
batik
bat, aitorpena arauaren zentzuzko interpretazioa egin ostean bete badu edota Administrazioari beste betebeharpeko batek egindako kontsulta eta horri emaniko erantzunaren arabera jokatzen denean bi kasuak funtsean berdinak badira, baita Administrazioaren argitalpen eta komunikazioen arabera jokatzen denean ere?; e) akats teknikoengatik, Administrazioak emandako laguntza programa informatikoak arau... Egia esateko, azken kasu horretan eta kontsulten erantzunen edo argitalpenen arabera jokatzen denean, ez dago erantzukizunik, arau hausterik gauzatu ez delako (arau haustea egiteko asmoa falta da).
|
|
|
a) Merkataritza barruko merkatugaiak inportatu eta esportatzea, legeek ezarritako betekizunei muzin eginez eta,
|
batik
bat, merkatugaiak aduanan aurkeztu gabe. Dena den, merkatugaien balioa 18.030,36 eurokoa baino handiagoa izan behar da, jokabidea delitua izan dadin.
|
|
|
Lotune ezberdin horiek nahasteak eragin ditzakete Administrazio eskuduna zehaztean,
|
batik
bat, autonomia erkidegoei tributuak laga zaizkienetik. Nazio Entzutegiak 1997ko otsailaren 27an emaniko epaian adierazi duenez, tributua Administrazio eskugabeari ordaindu arren, subjektua ordaintzeko betebeharretik aske geratzen da erabat.
|
|
|
Ikuskapen jarduna aurrera eramateko, behar beharrezkoa da zergadunaren lankidetza,
|
batik
bat, horrek eman dezakeen informazioa (datu ekonomikoak). Ikuskapenaren helburua zergadunaren jokabide fiskala begiztatu eta bere aitorpenak egiazkoak diren egiaztatzea da.
|
|
|
Aldi berean, profesionalak ezin du sekretua erabili, berari egin beharreko egiaztapena ekiditeko. Sekretu horren barruan, halaber, badago beste azpimota bat, notarioen protokoloari dagokionez,
|
batik
bat: batez ere, ezkontza, oinordetza eta seme alaben aintzatespenaren inguruko kontuen gaineko sekretua, ezkontzaren ondasun eraentza izan ezik.
|
|
2009
|
|
|
...ri; gai sukoi edo lehergaiak bezalako merkatugai arriskutsuak ontziratzean, horiek ontzietan bildu, erabili eta isolatzearen inguruan gomendatu diren neurriak hartzea; ontziaren gainaldean ez eramatea zamarik, baldin eta horren kokapenak, bolumenak edo pisuak, itsas maniobrak oztopatu ez ezik, ontziaren segurtasuna ere arriskuan jarri ahal badu; merkatugaien izaerak, espedizioaren garrantziak eta,
|
batik
bat, espedizio hori hasteko urtaroaren egokitasunak ahalbidetzen badu ontziaren gainaldean zamaren bat eramatea, kapitainak ontziko ofizialen iritzia entzun du, bai eta zamatzaile nahiz ontzi ustiatzailearen baiezkoa lortu ere.
|
|
|
Genevako legeetan ageri den sistema aukeratu da ezbairik gabe,
|
batik
bat ikuspegi teknikotik arauketa hori Espainiako Kodean agertzen dena baino askoz hobea delako.
|
|
|
Hasteko, Merkataritza Kodeari dagokionez, kontuzko aldaketak izan dira, argitaratutako lege berrien ondorioz(
|
batik
bat, kontratu, kontabilitate edo konkurtsoaren alorretan), eta, zenbaitetan, indarrik gabe geratu dira artikulu eta atal batzuen edukiak. Halakoetan, indargabetzea agindu duen legearen aipamena jaso da, «xxx legeak indargabetua» adierazmoldea jarrita (ikus, esaterako, Merkataritza Kodearen II. liburuko VIII, X eta XI. tituluak, edota testu horren lehenengo liburuko V. tituluaren lehenengo eta bigarren atalak).
|
|
|
1885eko Merkataritza Kodearen argitalpenaz geroztik, bide luzea gauzatu da hizkuntzen ofizialtasunari begira, eta bide horretan, zenbait une gogoangarri izan dira,
|
batik
bat merkataritzako sozietateen eta Merkataritzako Erregistroaren inguruko xedapenen ildotik; xedapen horiek lege testuen bilduma honetako liburuki egokian komentatu ziren.
|
|
2011
|
|
|
1 Bi gurasoen ahalaren mendeko seme alabak zein ezkontiderekin geratu behar diren erabakiko du seme alaben intereserako; eta, Kode Zibilak ezarritakoaren arabera, neurri egokiak hartuko ditu,
|
batik
bat, seme alaben gaineko jagoletza eta zaintza egikaritzen ez duen ezkontideak nola bete behar duen seme alabok jagoteko eginbeharra, eta ezkontide horrek zein baldintza bete behar duen, denbora, modu eta lekuaren aldetik, seme alaba horiekin harremanak izan eta eurokin egoteko.
|
|
|
1 Arauak euren hitzez hitzezko esanguraren arabera interpretatuko dira, betiere, testuinguruari, aurrekari historikoei eta legegintzazko aurrekariei, eta arau horiek aplikatu behar diren garaiko gizarte errealitateari lotuta, eta,
|
batik
bat, arauen espiritua eta xedea kontuan hartuta.
|
|
|
Kontratugilearen asmoa aztertzeko, kontuan izan behar dira,
|
batik
bat, kontratua egiteko unean eta horren ondotik kontratugileok gauzaturiko egintzak.
|