|
2003
|
|
|
batzuek, exhortatu? izanak erakusten du Nafarroa Beherean, beste hainbat lekutan bezala, humanismoak eta erreforma erlijiosoak
|
bat
egiten zutela erro sozio-kultural jakin batekin, euskalduna edo euskaltzalea kasu honetan, erret ofizialetan, gorteetan eta gazteluzainetan gorpuztua.19 Talde sozial honek, erreferentziatzat Nafarroa (Beherea), euskalduntasuna eta kalbinismoa hartuta, narratiba bat, idazketa bat, eta historia bat sortzeko ahalegina egin zuen.
|
|
|
Espainiaren egoera ekonomikoaren ezaugarri nagusiena feudalismo garatuaren iraupena zen. Gainera, haustura sor zezakeen taldea, hots, burgesia, merkataritzaren eta jarreren bidez elite noblearekin
|
bat
eginda zegoen. Ondorioz, ez zeukan sistemaren aurka aritzeko asmorik, gehienez ere, elitearen barnean sartzen saiatzen zen, hau da,, nobletzen?.
|
|
|
Produkzio-idatzia bultzatzeko ezintasuna da, dena den, talde horren hutsune nabarmenena: hitzaldi sorta zabalak, 300 saio baino gehiago, ez du
|
bat
egiten garai berean argitaratutako liburu kopuruarekin, monografia pare bat eta hiru ikastaroen hitzaldiak jasotzen dituzten bildumak: Historia:
|
|
2004
|
|
|
1929an, AEBn hasitako krisi ekonomikoa berehala zabaldu zen Europa osoan, eta eragin handia izan zuen Hernaniko industrien garapenean. 1929ko krisiaren ondorioek 1936an hasitako Espainiako Gerra Zibilarekin
|
bat
egin zuten, eta gerra-osteraino itxaron behar izan zen berriro ere industriak abian ikusteko.
|
|
|
Nola txertatu balio horiek egitarauan, historiaren interpretazio utilitarista (eta beraz distortsionatu)
|
bat
egin gabe. Egokiena historiaren deskribapena (ahaleginez objektiboa) egitea litzateke, eta, ondoren, gaiak aukerak ematen dituenean, horren gaineko balorazioa egitea.
|
|
2005
|
|
|
1960ko ekaina. Egia esan, Bigarren Frankismoarenurteetan idatzitako artikulua da, baina bere mezuak frankismoaren lehen etaparekin
|
bat
egiten du. Hurrengoatalean aztertuko dugu sakonago 60 hamarkadan emakumeen aldizkarien inguruan emandako aldaketak.
|
|
|
Ondorioz, printzipioz iberierak leherkari ezberdinak bereizten zituela onartu badaiteke ere, (eta horretan Quintanilla-rekin (1993)
|
bat
egiten badugu ere) Bergua-ren proposamenak ez du inolako frogapenik, oinarririk ezta fidagarritasunik.
|
|
|
Azurmendik, bere liburuan demokraziarekiko duen ideiarekin
|
bat
egin genezake esaldi hau.
|
|
|
kapitulua. Elkarrizketan agertzen den estatuaren biolentziaren ideiarekin
|
bat
eginez, autodeterminazio eskubidea aldarrikatzeak dakartzan aurretiaz planteaturiko arazoak berriz ere esposatzen dira. Madrileko entzutegi probintzialeko magistratu dugu Joaquin Navarro eta kapitulu honetan hurrengo sartzen duen. Concurren entonces dos terrores:
|
|
|
Elkarrizketan bertan esaten da bide biolentoak jarraitzen dituztenak bide demokratiko pazifiko batera eraman nahi izanez gero, bide pazifikoak jarraitzen dituzten horiek bide biolentoak jarraitzen dituztenengan esperantza sortu beharko luketela. Paulo Iztueta Armendarizek (2000) bere Hezkuntza, hizkuntza eta boterea Euskal Herrian liburuan goian aipaturiko ideiarekin
|
bat
egingo lukeena helarazten du, honako hau alegia: –Euskal independentismoaren aldeko politikagintzan klase politiko nazionalista protagonismoa hartuz doan heinean bakarrik joanen da desagertuz borroka armatuaren izateko arrazoia?.
|
|
|
Sabinen arnasa esklusiban dutela aldarrikatzen dutenek alderdi espainolekin
|
bat
egin dute, gainontzeko alderdi abertzaleen aurka, anaia anaiaren kontra; hauteskunde hauetan erabili duten alkimia zoroaren ondoren, boto garbien poderioz irabazi duten partidu euskaldun batzuk galdu egin dute, aukeratuak izan diren gizonak ez dira karguetarako izendatuak izan;
|
|
|
Arabako intelektual eta politiko garrantzitsuak (Mateo Moraza, Becerro de Bengoa,...) gainerako euskal herritarrekin batera foruen defentsan aritu ziren Madrilen, bai La Paz egunkarieren bidez, bai Gorteetan borrokatuz. Araban, azken foru diputatu nagusiak, Domingo Martinez de Aragonek, foruzale intransigenteen estrategiarekin
|
bat
egin zuen. Eta Gasteizko udaletxeak ere foru abolizioaren aurkako protestak egin zituen.
|
|
|
Oinarrizko hiru atal hauen (poesia, prosa, kritikak) kuantifikazio saio
|
bat
eginez, esan Revista de las Provincias Euskaras-ek poesiak argitaratu zituela gehienik (ia hirurogei lan), nahiz eta prosazko literatur lanek (hogei bat narrazio), orritan espazio handiagoa bete. Honi dozena bat literatur kritika erantsi behar zaizkio.
|
|
2006
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu ere, Orreagako gudua eta gero, 778an, baskoien irudia are basatiago erakutsi zela. IX.-XII. mendeko kronikagileek ere ildo horretatik jarraitu zuten, nahiz eta baskoien ikuspegi horrek ez zuen errealitatearekin
|
bat
egiten.
|
|
|
Bataila honetan buruzagi gehienak hil egin ziren eta erasotzailek, ingurunea ezagutzen zutenez, banatu eta ezkutatu ziren. Erregea oso minduta sentitzen da, musulmanekin
|
bat
egiten du, eta oraingoan, baskoiak dira benetako etsaiak.
|
|
|
Silo hil ondoren, jauregiko handiki guztiek, Adosinda erreginarekin
|
bat
eginik, erregetzara jaso zuten Alfontso, aitaren tronuan. Baina Mauregato bere osaba, Alfontso handiak neskame batengandik eduki zuena, harropuztu egin zen eta Alfontso erregea bota egin zuen erresumatik.
|
|
|
Ikuspegi klasikoaren arabera ulertzen zuen barbariea, zibilizazioaren kontrakoa bezala. Baina elizgizon frantsesak egindako deskribapen horrek ez du XI. mende bukaerako eta XII. mende hasierako Euskal Herriko errealitatearekin
|
bat
egiten. Arrazoi ezberdinak aipatu dira Aymeric Picauden jarrera hori ulertzeko, hala nola, Europaren iparraldeko eta hegoaldeko biztanleen arteko ohiko liskarren ondorio zela, egileak erabili zituen iturriak zaharregiak zirela, edota VIII. mendean gertatutako Orreagako guduaren ondorioz baskoiek Europan zehar irabazi zuten fama txarraren emaitza zela49.
|
|
|
Historia Compostelanaren autoreei dagokionean, gai oso eztabaidatua izan dela esan beharra dago; hala ere, idazleak Gelmirezen oso hurbileko pertsonak izan zirela defendatzerakoan
|
bat
egiten dute ikertzaile guztiek. Gainera, gai hau aztertzen jardun duten gehinek hiru autore onartzen dituzte:
|
|
|
Irudimen kolektiboan aipatutako, bestea, ren irudia finkatu zen eta horrela transmititu zuten egile klasikoek, nahiz eta kasu askotan, barbaroaren irudiak ez zuen herri horien errealitatearekin
|
bat
egiten. Argi eta garbi ikus dezakegu hori lurralde hauetako antzinako biztanleen kasuan; izan ere, egile klasikoek euskaldun basatiei buruz hitz egin arren, aztarnek erromatarrekin elkarbizitza baketsua mantendu zutela iradokitzen dute.
|
|
|
Antzinaro eta Erdi Aroko testu historiko eta literarioetan azaldu den euskaldunen irudiak ez du askotan errealitatearekin
|
bat
egin. Mende luzetan, baskoien irudi basatia edo barbaroa nagusitu zen, eta horren arabera, lurralde hauetako antzinako biztanle horiek bidelapurrak, gerrazaleak eta arriskutsuak ziren.
|
|
|
Iturri horien arabera ere, hizkuntza ulertezina hitz egiten zuten eta itxura basatia zuten. Baina, esan bezala, irudi horrek ez zuen kasu gehienetan errealitatearekin
|
bat
egiten. Gauzak horrela izanik, nola sortu eta zabaldu zen antzinako euskaldunei buruzko ikuspegi hori?
|
|
|
Xenofontek
|
bat
egiten zuen Herodotorekin barbaroenganako irudian. Atenastarrei buruzko informazio nahiko pobrea eskaintzen zuen eta Tebasekoak gorroto zituenez, hauei buruzko informazioa ez zen oso fidagarria.
|
|
|
Argi zeukan agintariak erromatarrak zirela baina uste zuen greziarrak behar zuten ikaskuntza jaso izan balute agintariak izango zirela erromatarren lekua hartuz. Ideia honekin Halikarnasoko Dionisiok
|
bat
egiten zuen.
|
|
2008
|
|
|
Agnes Heller-en ustez, baina, III. Mundu Gerra zetorrelako sentsazio edo beldur horrek ez zuen
|
bat
egiten benetako mehatxuarekin. Autore horren ustez, mugimendua ez da gerra nuklear berehalako baten mehatxuaren ondorioa, baizik eta erantzun sinboliko zabal bat, Mendebaldeko gizartearen hainbat kezkak eragindakoa, hiru gertakari hauek aintzat hartuta:
|
|
|
ez dira inondik inora berdinak batean eta bestean. Mendebaldeko Europako mugimenduek, gainera,
|
bat
egiten dute neurri handi batean AEBkoekin zentzu horretan, baina hori beranduago ikusiko dugu. Goazen orain Europako alde batean eta bestean gertatzen direnak aztertzera.
|
|
|
Euromisilen garaian nabarmen gelditu zen agerian Bakearen Munduko Kontseilua CMP izenekoaren, SESBko mugimendu ofizialaren, inpartzialtasun eza. Orduan egindako adierazpenek zenbait armaren aurka besterik ez zuten egin, Kremlineko teoriekin ia erabat
|
bat
eginez, eta beti NATOren eta AEBren aurka eginez soilik. Misil sobietikoak onartu egiten zituen, aldiz, Gerra Hotzaren logikapean erraz uler daitekeen argudio batzuekin; sobietar misilak bakerako dira, AEBkoak, berriz, gerrarako.
|
|
|
Ekialdean, baina, nabarmenagoa zen hori, esan dugunez, mugimendu ofiziala baitzen han bakezaletasunarena. Ofizialak ez ziren talde askok, eta, beraz, CMPren ildoarekin
|
bat
egiten ez zutenek errepresioa jasan behar izan zuten, klandestinitatea, baita kartzela ere hainbat kasutan (hori da Alemaniako Errepublika Demokratikoko Barbel Bohley eta Ulricke Poppe aktibisten kasua, adibidez, mugimendu bakezaleetan parte hartzeagatik giltzapetuak izan baitziren). Errepresioaren adibideak hamaika dira, baina Hungarian 1983an gertatutakoa aipatuko dugu hemen.
|
|
|
Klandermans-ek Peace Movements in Western Europe and the United States izeneko liburuko hitzaurrean dioenez, AEBko mugimendu bakezalearen une gorenak Europakoaren une gorenarekin
|
bat
egin zuen denboran, ordea, ez, helburu zehatz bera zutelako. Izan ere, armamentu nuklearra geldiaraztekoa zen haien eskari nagusia, Europakoena Pershing eta Cruise misilak ez ezartzea zenean.
|
|
|
Orain arte mugimendu bakezaleak zer diren ikusi dugu, gutxi gora-behera. Goazen orain gizarte-mugimendu berriak deritzenak zer diren zehaztera, eta ikustera ea mugimendu bakezaleek haien definizioarekin
|
bat
egiten duten, gisa horretara hobeto ulertuko baitugu bakezaletasunaren benetako izaera. Tilly eta beste hainbat autoreren ikuspuntutik gizarte-mugimendu berriak, bizitza-estilo?
|
|
|
Bestalde, bake-mugimenduek denbora batez mugimendu berrien ezaugarri eta mobilizazio-gaitasuna besarkatu zituztela onartzen du, nahiz eta, mugimenduaren beherakadan ikus daitekeenez, gehiago diren gizarte-mugimendu tradizionalak GMBak baino. Mugimenduan parte hartzen zuten gizabanakoek ere ez zuten gizarte berri batean parte hartzearen esperientziarik jasotzen. GMBetan gertatu ohi den bezala? 12, esan dugunez, helburu konkretu batekin
|
bat
egiten zuen mugimendua izan baitzen gehienbat, eta helburu hori erdiesteko baliabiderik egokienak aukeratu zituen unea-nunean. Goazen, baina-argudioak puntuz puntu Aztertzera.
|
|
|
Britainia Handian, Belgikan eta beste herrialde batzuetan bakezaletasunak agertzen duen, aterki? antolaketa litzateke txanponaren beste aldea, eta, beraz, mugimendu berriekin estu-estuan
|
bat
egingo ez lukeena.
|
|
|
Gazteak, heziak, eta gizarte-laneko profesional gisa aritzen dira lanean bake-mugimenduetako aktibistak, eta, beraz,
|
bat
egiten dute mugimendu berrien tipoarekin. Askotarikoa da, halere, mugimendu berrien aktibistaren tipoa, ez dute klase erdi berriko kideek soilik osatzen.
|
|
|
Eskubide zibilekin eta norbanakoaren askatasunarekin lotu izan da. Baina horrekin
|
bat
egin zuten zenbait talde erlijiosok (kuakeroek, esaterako) edota gerraren aurkako sozialistek.
|
|
|
Ez dirudi, baina, mugimendu horien jarraipena denik, baizik eta mugimendu berri bat. Dudarik gabe,
|
bat
egiten dute puntu askotan: helburu orokorrean, kide berak dituzte (50 eta 60ko hamarkadetan CNDn zebiltzan asko ariko dira gero, 80ko hamarkadan, ENDn, adibidez), helburua erdiesteko aukeratutako bideetan?
|
|
|
Hiru gune izango dira nagusi; AEB, Mendebaldeko Europa eta Ekialdeko Europa. Nahiz eta toki horietan mugimendu bakezaleek denboran
|
bat
egin, baita filosofian zein sustatzaileetan ere, batzuetan, oso ezaugarri desberdinak dituzte.
|
|
|
Adituek ere ez dute
|
bat
egiten bake-mugimenduek izandako eraginari buruz hitz egiterakoan. E. P. Thompson-ek eta Mary Kaldor-ek diote, batetik, mugimenduak
|
|
|
Agirreren ustez, Mendebaldearen eta Ekialdearen arteko erlazioak berritzea lortu zen garai hartan, baina ez zen bake-mugimenduaren lorpena izan. Ez du, ordea, ikuspegi horrekin
|
bat
egiten Ruiz Jimenez-ek14 SESBren desegiteak berebiziko garrantzia izan zuela aitortzen du, baina mugimendu bakezaleek ere eragina izan zutela dio. END izeneko talde bakezalearen (hasieran aldizkaria bakarrik zen arren) inguruan ardazten du bere lana, eta horren baitan, behetikako distentsioa?-ren alde egiten zuten adituei eskaintzen die arretarik handiena, E. P. Thompson-i batez ere.
|
|
|
Herbereetako kasua adierazgarria da. Bertan, kristau demokraten alderdiko kide askok mugimenduarekin
|
bat
egin arren, ez zioten alderdiaren joera nagusiari uko egin eta misilak jartzearen alde egin zuten. Mugimenduko hainbat kidek uste zutenaren kontra, bestalde, misilak jartzearen alde egin zuten alderdiek ez zuten hurrengo hauteskundeetan beherakada nabarmenik izan.
|
|
|
Horrek diskurtsoaren beraren desegite bat ekarri du. Harekin
|
bat
egin eta bake-taldeetan parte hartzen zutenek, nolabait ere,, salduta? (gure hitzak dira, ez autorearenak) ikusi dute beren mezua, eta bake-taldeetan parte hartu ez, baina gerora gai horrekiko interesa izan dutenek errazago izan dute, arrisku gutxiago baitakartza, erakunde horiekin bat egitera jotzea bake-taldeetara hurbiltzea baino.
|
|
|
Sistemaren barnean ezarritako alderdiak bihurtu dira gehienak, eta kapitalismoak ezartzen duen logika jada ez dute zalantzan jartzen. Sindikatuek, halaber, sistemarekin
|
bat
egin dute. Horietako asko, diru publikorik gabe, ez lirateke existitu ere egingo.
|
|
2009
|
|
|
Gai oso subjektibo bati buruz ari garenez, emigranteak honengan edo bestearengan eragin dezakeen irudia ezberdina dugu. Gure aldetik, irizpide hori egunkarietatik hartuko dugu eta horrek ez du inolaz esan nahi
|
bat
egiten dugunik egunkari horiek esandakoarekin.
|
|
2011
|
|
|
Gertaera hark Gipuzkoan izandako garrantzia Arrasatera eta Eibarrera mugatu dituzte orain arteko ikerketek, baina industriak eta langile-mugimenduak indarra zuten beste toki batzuetan ere oihartzuna izan zuen sozialisten iraultza-ahaleginak. Are gehiago, zenbait jeltzalek eta anarkistek ere
|
bat
egin zuten mobilizazio harekin. Dena den, gobernuaren, herri-agintarien eta segurtasun-indarren erantzun azkar eta indartsuak eragotzi egin zuen mugimenduaren arrakasta, baita Tolosan ere.
|
|
2013
|
|
|
Zentzu horretan, eragin berezia izan zuen ikasle mugimenduak Uruguayko bilakaera politikoaren kasuan, koadro militanteak eskaini baitzizkion 1963an sortutako Movimiento de Liberación Nacional-Tupamaros gerrillari. Ikasleen diskurtsoak
|
bat
egin zuen gerrillarien planteamendu erradikalekin-Uruguay formalki erregimen parlamentarioa zen oraindik-, eta testuingurua ulertzeko modu sinplista bat egituratu zuten (agian egokiagoa maila sozioekonomikoen artean zanga handiagoa zuten herrialdeentzat), oso argi ezberdinduz, lapurrak? (agintariak eta aberatsak) eta, gosetuak?
|
|
|
batetik anotatzen du jakobinoen asmoak, frantsesa epe labur batean hedatzekoak, ez zuela berehalako arrakastarik izan; baina bestetik gaineratzen du eskola bidezko hedapenari bidea eman zitzaiola (honetan bat zetozen iraultzaile guztiak, ezker eta eskuin), eta bistan da berak ere asmo hori guztiz ontzat jotzen duela. Azken buruan, Lefebvrek
|
bat
egiten du hizkuntza nazionalaren definizio berriarekin eta, ondorioz, ez du inolako eragozpenik ikusten planteamentu horretan: –les mots, nation?
|
|
|
Gorago esan dugun bezala, Lefebvre sozialista marxista eta antifaxista bat zen. Eta, oro har,
|
bat
egiten zuen Frantziako Iraultzaren mezuarekin, jakobinoen asmo nagusiak barne. Berarentzat Iraultza, bloke?
|
|
|
bat da, bloke goresgarri bat. Bere baliospenaz jabetzeko aski da aipagai dugun liburuaren ondorioak irakurtzea(. Conclusion?, 541 -547 or.). Nago azken ehun urteko sozialistek, hitzaren zentzu zabalean,
|
bat
egin izan dutela ondorio horiekin. Hori bai, ondorio horietan ez duzu hizkuntzaren gaineko aipamenik aurkituko.
|
|
|
Garbi dago, ordea, gaur egungo sozialistek ez dutela
|
bat
egingo Iraultzaren blokearen ezaugarri askorekin. Adibidez, Iraultza metodo terroristekin defenditzeko asmoa ez dute oso begi onez ikusten (1930eko hamarkadan hori oraindik eztabaidagai izan zuten).
|
|
2014
|
|
|
Bistan denez, ez da garatu aukera hori, ezta Espainiako legediak onartzen dituen lankidetza-hitzarmenen bidea ere. Salbuespen garrantzitsuena 1992 urtean gertatu zen; izan ere, urte horretan Nafarroak
|
bat
egin zuen EAErekin eta Akitaniako eskualdearekin mugaz gaineko garapena bultzatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Greba probintzi osora hedatzeko deialdia zabaldu zen. Udal batzuek harekin
|
bat
egin zuten, haien artean Eibar dugu aipagarriena, langile mugimendu eta Sozialismoaren gipuzkoar gune ospetsua. Egoera gero eta sostengaezina zen:
|
|
|
Ezbairik gabe, gertakaririk aipagarriena Bergarakoa dugu, zeinetan zortzi orduko araudi berria sinatu ostean, fabriketako jabeek langileen ordutegia aldatuko ez zutela adierazi zutenean langileek grebara deitu zuten. 800 eta 1.200 artean
|
bat
egin zuten deialdiarekin, hilabete inguru lana bertan behera utzita. Denbora hartan, inguruko herrien laguntza berebiziko izan zuten.
|
|
|
1916ko lehen greba orokorra, 1917ko abuztuko istiluak eta aztergai dugun 1920ko maiatza korapilatsua. Alderdi eta ideologia berriek
|
bat
egin zuten biztanleriarekin, azpimarragarria da hark denbora laburrean erdietsi zuen protagonismoa. Parte hartze horren adierazle elkarte politiko hauek zabaldu zituzten lokalak ditugu:
|
|
|
Gizartetik aldendu nahi ziren, eta horregatik ahalik eta arraroen janzten ziren, eta mendira joan ohi ziren denboraldi luzeak igarotzera, meditazioan. Mugimendu kultural honetako kide askok, 60 hamarkadan zehar, hainbat borrokekin
|
bat
egingo zuten, bereziki eskubide zibilen aldarrikapenarekin eta Vietnamgo gudaren aurkako mugimenduarekin.
|
|
|
1969 urterako 100.000 kide baino gehiago zeuden SDSn antolatuta AEBko kanpus unibertsitario desberdinetan. Hazkunde honek mugimenduaren erradikalizazioarekin
|
bat
egin zuen, eta hau erakundean islatu egin zen. 1965 urtean SDSren konstituziotik klasusula antikomunista ezabatzea proposatu zen.
|
|
|
–You don, t need a weather man?? testuan luze hitz egiten dute beltz nazioari eta honek eraman behar zuen borrokari buruz, Black Power terminoak suposatzen zuenarekin
|
bat
egiten zutelarik (Jacobs, 2007: 28).
|
|
|
janari kooperatibak, medikuntza berritzailea, agerkari klandestinoak... Yippiek estatua kaosean murgildu nahi zuten, anarkismoaren ideia filosofiko-erromantikoarekin
|
bat
eginez: < < Inor ez doa lanera.
|
|
|
Baina baita ere 3000 pertsona hauek atxilotze arriskuan jartzeko. Honek beraien. Coca Cola is more dangerous for you than marijuana? 25 leloarekin
|
bat
egiten zuen. Badago mito bat, zeinek gutun hauek bidaltzeko dirua Jimmy Hendrixek jarri zuela dioena (Rocha, 2004: 59).
|
|
|
Errusia izan zen horren adibide argiena. Hainbat juduk
|
bat
egin zuten Errusian hasten ari zen mugimendu iraultzailearekin. Romanov familiaren agintearen azken urteetan, juduak mugimendu iraultzailearen erdigunean zeuden.
|
|
|
elizgizonak, burgesak, klase ertaina, aristokrazia eta sozialismoaren lehen pentsalariak, besteak beste. Era berean, judu gehienak hirietan bizitzeak eta XIX. mendean hiriek bizitako gorakada ekonomikoak, landa guneko gizarteak juduekin lotu zuen bizimodu berri eta misteriotsu hori. Laburbilduz, juduenganako mendeetako aurreiritzi eta beldurrek
|
bat
egin zuten industrializazioaren gorakadarekin eta juduen arrakastarekin testuinguru ekonomiko berrian. Burges kristauek-juduekin lehiatzen ari ziren enpresa-gizonak-juduen aurka egin zuten hauek inbaditzaile gisara aurkeztuz, eta horrela modan zeuden teoria arrazial eta abertzaleekin batera herriarengan eragitea lortu zuten.
|
|
|
Orokorrean ezin daiteke esan antisemitismoaren baitan forma batek edo besteak eragin handiagoa izan zuenik. Bai ordea, forma guztiek
|
bat
egin zutela juduenganako gorrotoa maila berri batera eramaten. Ondorio sozial zein politiko esanguratsuak sortarazi zituen antisemitismoak, eta ondorio batzuk zuzenean erlaziona daitezke gaur egungo Ekialde Hurbileko egoerarekin, eta ondorioz munduak juduekiko duen ikuskerarekin.
|
|
|
1922an boltxebikeek Errusiako Gerra Zibila irabazi bezain pronto Ingalaterrako prentsak eta gobernuak juduenganako jarrera erabat aldatu zuen. Ordutik aurrera agintari askok juduen alde egin zuten, eta sionismoak juduen estatua sortzeko zuen ideiarekin
|
bat
egin zuten. Lloyd George (1863-1945) lehen ministroak eta Arthur Balfour (1848-1930) eta alderdi kontserbadoreko beste kide batzuek juduenganako jarrera baikorra erakutsi zuten eta proiektu politiko bat abiatzeko prest agertu ziren.
|
|
|
Datu arkeologikoetan kontuan izanda ordea, Exodoak ez du oinarri historikorik. Datu gehienek ez dute
|
bat
egiten. Aipatzen diren, toki, herri, eta abarrak k.a. VII. mendekoak dira, ez Exodoa gertatu zenekoa8 Horrek erakusten du istorioak osagarri historikoak baditu ere, beranduago idatzitakoa dela.
|
|
|
Beste behin, sionismoa, eta batez ere helburuak lortzeko batera ekiteko duen gaitasuna, dira arrakastaren gakoa. Basileako Kongresutik gerra arte, mugimendu politiko bezala trinkotu egin zen sionismoa, eta nahiz eta desberdintasun ideologikoak oso nabariak izan, gerran zehar
|
bat
eginda aritu ziren. Batasun horren ondorioz, erraz gailendu zitzaizkien, lehenik palestinarrei eta ondoren gerran sartu ziren estatuei.
|
|
|
Azken finean, sionismoa mugimendu nazionalista da, eta Europan zehar sortu ziren nazionalismoen agerpena oso garrantzitsua izan zen honen eraketan. XIX. mendean zehar Europan mugimendu politiko berri hori indartzen hasi zen, eta judu askok
|
bat
egin zuten beraien nazio-estatuko identitate berriekin. Sionistak ere estatu propio baten aldekoak ziren.
|
|
|
XX. mende hasieran erabat aldatu zuen Ingalaterrako prentsak zein gobernuak juduenganako jarrera. Ordutik aurrera juduen alde egin zuten, eta sionismoak juduen estatua sortzeko zuen ideiarekin
|
bat
egin zuten. Lehen Mundu Gerran konkistatutako Palestinako Mandatua aukeratu zuten juduen estatu berriarentzako toki apropos bezala.
|
|
|
Lehen Mundu Gerran konkistatutako Palestinako Mandatua aukeratu zuten juduen estatu berriarentzako toki apropos bezala. Alde batetik, Palestinan ezartzeko sionisten desirarekin
|
bat
egiten zuen,, juduen arazoari, irtenbidea emanez.
|
|
|
Bigarrena, Ingalaterrako Elizaren sektore batzuk dira. Garaiko hezkuntza protestanteak
|
bat
egiten zuen ideia sionistarekin. Juduak Lurralde Santuetara bueltatzea ezinbestekoa zen Kristoren etorrera gertatzeko.
|
|
|
Nazioarte mailan, paradigma hau gehien hezurtu dutenak lehen aipatutako Dimitrov bulgariarra eta 70 hamarkadan Nikos Poulantzas heleno-frantziarra ditugu (1979). Paradigma honen arabera, frankismoa faxismoa izango litzateke, izan ere eskuineko diktadura atzerakoi eta errepresibo baten koadroarekin
|
bat
egiten bait du. Espainiako historialarien kasuan, lehen aipatutako Marti Marin eta Josep Fontana alde batera utzita, Julian Casanovak, adibidez paradigma horri jarraitu egin dio.
|
|
|
Ismael Sazek ez du
|
bat
egiten Tuñon de Lararekin honek frankismoaren eboluzioa kanpo presioengatik edo kanpo eraginarengatik eman zela dioenean. Sazen arabera, barne korrelazioak garrantzia handiagoa du frankismoaren eboluzioan.
|
|
|
Faxismoak, bortizkeria erabiliz eta aurreko demokrazia burgesa ezabatuz (faxisten arabera iraultza errazten duen erregimen mota izaki), erregimen totalitarioa ezartzen du. Totalitarioa diot izan ere (Fontanaren aipatutako argudioekin
|
bat
eginik), frankismoaren lehen fasean, kanpoko presio politikorik ez zuenean eta beraz autonomoagoa zenean. Bai barrura begira (legak) zein kanpoko harremanetan Ardatzean bilatuko zuen inspirazioa Espainiak.
|
|
|
bilakatu zen Guda Zibila) eta noski, Guda Zibilaren beharrizanak hala zirelako. Proiektu politikoa eta beharrizan praktikoek
|
bat
egin zuten, edo hobe esanda beharrizan praktikoek proiektu politikoari bidea egin zioten (konparatzekoa da Francoren Estatu-kolpeak izan zuen babes sozial eta politikoa eta 1932an Sanjurjoren Estatu-kolpeak izan zuena). 1936ko otsailetik aurrera eskuineko alderdi guztiek Estatu-kolpea bilatzen zuten.
|
|
2017
|
|
|
Atarramenduaren berri entzunda, Karlomagno bera bertaratu zen tokira armada batez, saxoiak bilkura batera deitu zituen Aller eta Wesser ibaiek
|
bat
egiten duten tokira (egungo Hanburgotik gertu), 20baita hauek bertaratu eta erregeari men egin ere. Karlomagnok erreboltaren errudunak emateko agindu zien, eta saxoiek eman egin omen zizkioten, ARFk dioenez.
|
|
2022
|
|
|
69). Elementu horiek kontuan izanda, uste dut filmak diktadurako mundu-ikuskera hegemonikoarekin
|
bat
egiten zuen pertsonaia eraiki zuela Torrecuadradarekin, eta pertsonaia honek aitatasuna edo maskulinitatea ulertzeko moduei ikuspegi frankista eman ziela.
|
|
|
Maskulinitatearen eta erakunde militarraren artean egiten duen lotura honekin Evaristok frankismo garaian hegemonikoak ziren gizontasun ereduekin daukan hurbiltasuna erakusten du beste behin. Izan ere, komandantearen ikuspuntuak
|
bat
egiten du diktadura garaian kutsu militarista duten diziplina eta autoritatearekiko errespetua bezalako balioak oinarritzat zituzten maskulinitate arketipoekin (Vicent, 2006: 151; Alcalde, 2017).
|
|
|
Gizontasun arketipo honek emakumeak gauza bihurtzen zituen, eta horrek prostituzioaren onargarritasuna errazten zuen. Esan bezala, Evaristok maskulinitate eredu honen ikuspegiarekin
|
bat
egiten du eta prostituzioa –frankismoko testuinguru militarretan orokortutako fenomenoa zena (Zulaika, 2005: 134) – gizontasuna sendotzeko errekurtso legitimo bat dela ulertzen du.
|
|
|
Eloy de la Iglesiaren filmeko pertsonaia gazteek egiten duten iraganeko kode edo erreferenteen moldaketa hori maskulinitatearen ulerkeran eragiten duten beste elementu batzuetan ere antzeman daiteke. Filmak argi uzten du Pacok ez duela bere aitaren militarismoarekin
|
bat
egiten, Urko Martin Aramendiaren militantzia politikoko eredutik –garaiko euskal erakunde ezkertiar askotan ere diziplina edo balentria bezalako balioek garrantzia handia zeukaten (Beorlegui, 2017: 286) – urrun dagoen bezala.
|
|
|
Pentsa genezakeenarekin
|
bat
egin ez arren, gerraren hasierak ez zion armagintzari bat-bateko mesederik egin. Hasierako hilabeteetan nazioarteko merkataritzan eta finantza merkatuetan sortutako zailtasunak erronka handia izan ziren Eibarko barruti osoarentzat.
|
|
|
Esan dezakegu beraz, sare sozialak hizpide izan dituzten lan akademiko historikoak ugaritu egin direla, giza harremanak ardatz, fenomeno sozial, politiko eta ekonomikoak azaltzeko erabili izan dira. Ildo honetatik jarraituz,
|
bat
egiten dugu Mar�-a Ángeles Mart�-n Romera historialariarekin aipatzen duenean metodologia bera berritzailea dela, ez fondoan, baizik eta teknikan (Mart�-n Romera, 2011: 56).
|
|
|
Monterok, bada, gizarteeta politika-antolamenduari lotzen zaion koiuntura hartu zuen abiatu. Alde horretatik,
|
bat
egingo luke Foucaultek nabarmendu zuen gauzen esanahien eta egiazkotasunaren aldakortasunarekin, testuinguru historikoari lotua," hots, [Foucaultek] pentsatzen du gauzak, gauzen esanahiak eta egia bera, aldiaren eta tokiaren arabera aldatu egiten direla".
|
|
|
Frantzia eta Espainiaren irudi bateratuak ezarri duen ikuspegiak
|
bat
egiten du, bestalde, egungo estatuadministrazioaren antolamendu-unitate txikiagoekin: Nafarroako Foru Erkidegoa, Gipuzkoa, Pirinio Atlantikoak, besteak beste.
|