|
2009
|
|
|
Ezpada gizakiak azkenean
|
bat
egiten duela bere pentsamenduarekin
|
|
|
Bere aitonak, Eduardo Laboak, bere aitaren aitak, erakusten zien solfeoa bere seme-alabei, baina aparte arotza zen, carpintero de ribera esaten dena, txalupak eta egiten zituena. Halako batean, esaten zutenez, oso polita zen
|
bat
egin zuen, oso txalupa ederra, eta bere alaba baten izena jarri zion, Karmentxu.
|
|
|
Bestea biluzik, lurrera begira. Biek
|
bat
egin aurretik, aupa Ane, esan du batak. Soka batetik tira egin izan baliote bezala, burua jaso du besteak eta, bi segundoz, eguneko azken izpien ukitua ikusi du Laia Azpitarteren masailetan.
|
|
2010
|
|
|
Modu ez oso heroiko batean egingo dute aurrera baina, joan-etorrian, dena bukatzen bada ere, bukatzeko indar nahikorik egiten ez dutela. Garai ezezaguna gure literaturan (ez bertsolaritzan, «Hil da Canovas, fuera Canovas»; Txirrita aipatzea ez da debalde), gozatua da eleberriaren irakurketa, idazkera, egitura, Soteroren ahotik entzuten ditugun ibilerak;
|
bat
egiten dute hemen Lourdesek lehentxeago aipatzen zituen bi bideek, narrazio borobila da, irakurgarria (idazkera, berriz, nabarmentzekoa), eta hala ere uxatzen ditu klixeak, erronka zaio irakurleari. Gako gehiago eman nahi gabe, beita bota beharra nuen, lagunok.
|
|
|
|
Bat
egiten dut, Kepa, planteatzen duzun galderarekin: nola egin sinesgarri narratzailea adineko pertsona duen kontakizuna?
|
|
|
Halakoetan gertatu ohi den usaiako prozesua. XX. mendeko hizkuntz eta literatur berpizkundea, berriz, askatasun prozesuan txertatua eta kontzientzia politiko garaikidearekin
|
bat
eginez garatu zen. 1921eko (State policy) eta 1925eko (Gaeltacht Commission) urteez geroztik, ahaleginak egin ziren hezkuntzan, baina hizkuntza politika nahikotasun mailatik behera izaki, ez zen erdietsi jendea irlanderaz bizi zedin.
|
|
|
|
bat
egiten duten hartan
|
|
|
Hendaiatik 19an abiaturik, lehenik Parisera eta, Londresen barna, 21ean iritsi ziren Dublinera. Bidean
|
bat
egin zuten Kongresura zihoazen hainbat euskaldunekin (Carmelo Leizaola eta Maria Jesús Eskubi senar-emazteak, honen ama Pepita Ellakuria, Bidaurrazagatarrak, Barrueta notarioaren alabak?). Txomin Epalza gaztea ere bertan erantsi zitzaien, gazte bizkaitar zenbaiten antzera, Ingalaterran baitzegoen Cambridgen ikasketak egin ondoren.
|
|
|
Bere lanen hainbat izenburu ere aipatu ditu.
|
Bat
egin zaio iheslariari deigarri: Zazpi urkatuak.
|
|
|
Bidaiaz oroitzapen eder bat bederen atxiki dut: Kabiliako parean, Djurdjura mendikateko gailur elurtsuak miretsi nituen urdinean igeri, Kilimandjaro luze bat bezala, uharte gora eta zuri baten antzo, inguru guzian kolorez
|
bat
egiten baitzuten zeruak eta lurrak. Lehen egunean Constantine/ Kazentinaraino heldu ginen emeki; bigarrenean Aures mendi beltzen ertzetik, Al-Kantarako zintzur gorrien behera Saharako desertu mitikoan sartu, eta bigarren gaua Touggourten pasatu nuen.
|
|
|
hareak gauza guziak irin hori batez estaltzen ditu, eta jatean hortzen artean kurruskaz ari zaizu. Udan argi gehiegiz, dena zuri-gris dago, itsugarria, zerua eta lurra
|
bat
eginez, salbu laburki eguzkia jaiki aitzin eta itzali ondoren.
|
|
|
Herrian bertan ere milaka zozokeria dabil, mentalitate ustel gaixo asko. Nik besteren mentalitatearekin
|
bat
egiten dut, edo ukatu egiten dut. Nik ez ditut ideiak zuzentzen, komunikazioa dut helburu, ez naiz ideien fanatiko, eta bitartean, arabiarrok kolonizaturik segitzen dugu.
|
|
|
Kokaleku berritik mugitu gabe, urrutira beha jarri nintzen: Ibonen gorpuzkera edota bainujantziaren koloreekin
|
bat
egiten zutenak aurkitzean izutu egiten nintzen, baina bera ez zela ohartzean, ilusio berriarekin ekiten nion bilaketari.
|
|
|
Hondarribia hondarrezko laino batean bildurik zegoen eta gugana hurbiltzen ari zen. Volley partida bukatutzat eman eta uxaldiarekin
|
bat
egin zuten nerabeek, ausartenek mantsoago.
|
|
2011
|
|
|
Baina, neurri batean, istorioa borobiltzen duen keinua ere bada, ordura artean Serenity Star zamaontziak, bertako marinelen aferak, herrian, familian, Nerearengan eragin duen lurrikara azaltzen duen bukaera iruditu zait, aurretik asma zitekeen bukaera, bide batez, edo ez, aurreiritzietan ez erortzeko ahalegin horrek bazter baitezake, irakurlearen baitan, askaera posible hori. Gauzak horrela,
|
bat
egiten dut hemen azaldu den iritzi orokorrarekin, hau da, eleberri eder askoa dela Zamaontzia, pertsonalki, aspaldian irakurritako txukunena.
|
|
|
Beharbada, iruzkin apartekoa merezi du erabilitako hizkuntzak. Alde batetik, niretzat egileak ondo lortu du hizkera lokal, pertsonal, familiar batetik abiatuta, hizkera literario (edo unibertsal)
|
batera
egindako jauzia. Beste alde batetik, hizkuntza espresiboa erabiltzen du, hein handi batean hitzei eta lokuzioei lotuta, haietariko asko hiztegietan agertzen ez direnak, baina nobelaren jarioa apurtzen ez dutenak, eta nobelari aparteko berezitasuna ematen diotenak.
|
|
|
negar egitea negar egin barik. Harrapatzen bazaitu lehenaldiak fadoarekin
|
bat
eginda zauden momentu horretan, ondoan eserita daukazun zure gorputzetik bereiz zaitezke. Fadoak bostehun abesti ditu, denak perfektuak:
|
|
|
Errefuxiatuek eta beste aldetik inguratutako senitartekoek ezin zuten
|
bat
egin, ezin ziren elkartu, apenas urrutitik bazuten agur esaterik, besoak eta eskuak astinduz. Hitz egiteko ere ez zuten baimenik izaten, kontuan hartuta, gainera, nazioarteko zubi hori luzeegia dela mutur batetik hizketan hasiz gero beste muturrean dagoenak entzuteko aukera izan dezan.
|
|
|
Ohidura zaharrari jarraikiz hartu dut etxearen izena eta ene bigarren izen ttipia, Gehexan. Jean Haritschelhar eta Gehexan Pontto bi apostoluek
|
bat
egiten dute Trinitate sainduak bat egiten duen bezala.
|
|
|
Ohidura zaharrari jarraikiz hartu dut etxearen izena eta ene bigarren izen ttipia, Gehexan. Jean Haritschelhar eta Gehexan Pontto bi apostoluek bat egiten dute Trinitate sainduak
|
bat
egiten duen bezala.
|
|
|
apal bat, Ofizialenak, Ahaide delezius, Bortian Ahüzki? Jendeak errotik
|
bat
egin zuen Etxahunen oroitzapen harekin. Pastoralarekin, are eta gehiago hazi zen Etxahunen leienda.
|
|
|
Poema hori 2009ko uztailean idatzi nuen, eta ez du izan apenas aldaketarik lehen bertsiotik azken honetara. Poema luzea da, ipuin antzekoa, non
|
bat
egiten duten hainbat iturrik.
|
|
2012
|
|
|
Ez naiz gogoratzen. Kontua da norbaitek pentsatu zuela bi harri-jasotzaileek
|
batera
egin behar zutela lan. Bi bola behar ziren, beraz, baina bat besterik ez genuen.
|
|
2015
|
|
|
Wannseen hartutako «auzi judua amaitzeko behin-betiko erabakia»ri eutsiz, kopuru zehatzak bezain handiak jarri zituen Adolf Eichmannek Frantziako, Belgikako eta Herbehereetako SS arduradunentzat. Jarduera horrekin
|
bat
egin zuten Frantzia ez okupatuko agintariek. Baionan sarekadak ugaldu ziren, eta Gursen gatibuen leku aldaketak antolatzen hasi ziren.
|
|
|
Tolosan lehen igogailua egon zen edifizioanzegoen kokatua bulego hori, lehen solairuan. Egun, División Azul kalea ez da existitzenizen horrekin, gaur Gudari kalea da, eta kale horrek, Oria ibaiertzeraino iristen denean, izena aldatzen du
|
bat
eginez nazien bulegoa egon zen kalearekin. Montana bulegoanaleman batzuek egiten zuten lan, eta Tolosako bi neska zeuden idazkari lanetan.
|
|
|
Ados nago zuen iruzkin gehienekin, denboraren joanaren garrantzia, hitzen zehaztasunari buruzko obsesioa, estilo «pertsonala» deitu diozuena... guztiak definitzen du nobela. Hasieratik harrapatu nauen eleberria dela esango nuke, aurrekoa baino narratibitate handiagokoa eta Scarpettaren estiloaz esaten denarekin
|
bat
egiten duena: trebezia handia erakusten du pertsonaien arima deskribatzen, etengabeko hausnarrean dagoen hirugarren pertsona narratiboaren bidez. Eta emakumeari sugeak esan zioneko egitura zatikatu eta errepikakorra baztertu duen arren, oraingoan ere babesik gabeko pertsonaiak aurkezten dizkigu Oñederrak, estalperikgabe bizitzari aurre egin behar diotenak.
|
|
|
Altuna pilotariarekin batera bizi zen. Polizia Cesario Marcosen bila zebilen, haren bidez David Salvador harrapatuko zuelakoan, Marcos eta Salvador
|
bat
eginda zeudelako. Fidelen gobernuaren garaian ministroa izan zen David Salvador [CTC Kubako Langileen Zentraleko burua, Uztailaren 26ko Mugimenduaren sortzaileetakoa, Iraultzaren kontrakoa 1960an], baina komunismoa sartzen ari zela ikusi zuenean erregimenaren kontra hasi zen lanean, klandestino.
|
|
2016
|
|
|
Baina aitortu behar dut, urteak aurrera joan ahala, eta batez ere familia osatu eta gero, gurasoek esaten zizkidaten hitzek beste oihartzun bat hartu dutela nire bihotzean. Honekin ez dut esaten haien ideiekin
|
bat
egiten dudanik. Ezta gutxiagorik ere.
|
|
|
Ezta gutxiagorik ere.
|
Bat
egiten dut haien bihotzekin.
|
|
|
Ibaiak basamortuan etengabe aldatzen ari den proiektua da, bidean dena, alde pertsonaletik alde komunitariora. Arimak desertuaren esperientzia ezagutzen du, Jainkoaren abandonuaren aroa, eta, gorantz eginez, harekin
|
bat
egin eta besarkatzeko asmoa du. Hori da Lekuonak adierazi nahi duen bidea, mistikaren bidea; «desertuan gora da».
|
|
|
antzezlana jende aurrean jartzerakoan sentitzen dituzun hainbat sentimenduren kudeaketa ere ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. Baina publikoak, zuzenean, zure arnasarekin
|
bat
egiten duela sentitzen duzunean, eta mailaz maila osatutako lan kate horrek ondo funtzionatzen duenean, mirari bat bezala da. Ia kasik ez dago ezer parekorik.
|
|
2017
|
|
|
Urteetan zehar bere unibertso propioa eraiki du aitzinakoen eta garaikideen irakurketa pertsonalaren fruitutzat. Klasizismoaren eraginak mundu ikuskera garaikide eta hiritarrarekin
|
bat
egiten du, eta, genero klasikoen deiturak baliatuz, esango genuke poesia anakreontikoa eta erotikoa direla eglogarekin batean bere genero poetiko maiteenak, baina hori Anselmiren finezia klasikoa azpimarratzeko helburuz soilik esan daiteke, azken batean gure garaiko bizitzaren bakardade eta desamodioari buruzko poesia sentsoriala baita Anselmirena, metaforaren hegaletan, eduki existentzial sakona... Edonola ere, Anselmiren poesiari halako melankolia bat dario; ahapaldi labur eta fragmentarioen bidez, zorionaren desira beti iheskorraz mintzo zaigu, bakardade afektiboaz.
|
|
|
Hunkidurak bultzatuko du idazlea bilaketa-ikerketa batean sartzera; izan ere, neskaren izen-abizenek judua zela iradokitzen dute, eta kolegio katoliko batean egoteak, Paris nazien menpe egondako urte zailetan, guztiz eszenategi dramatikoan kokatzen du nerabearen ihesaren albistea. Haren arrastoa jakin nahiak eta egileak bere baitan sentitzen zuen hutsunea betetzeko premiak
|
bat
egin zuten 1988tik 1997an liburua argitaratu artean.
|
|
|
Burgesiaren Martuteneren ifrentzuan gaude, ez sarkasmo gutxiz. Paisaiaren degradazioak
|
bat
egiten du pertsonaiaren emozioen desolazio deslaiarekin, adulterio jokoek entitate erotiko jouissanteen lustrerik ez dute, eta euskal kultura inolako distirarik ez duen «jantxakurren eremua» da. Gutxitan egin da euskal kulturaren ispilu ostekoaren parodia kritikoagorik hain estilo itxuraz lagunartekoaz.
|
|
|
Gorroto zituen ika-mika eta batzorde akademikoak. Urte batzuk lehenago, musika departamentuko guztiek
|
bat
egin eta uda Salzburgon pasatzea erabaki zutenean, Mr Brookek iskin egin zion konpromisoari azken unean, eta Perura joan zen bakar-bakarrik. Berak ere bazituen bere bitxikeriak eta tolerantea zen besteen berezitasunekin; neurri batean, gozatu ere egiten zuen erridikuluarekin.
|
|
2018
|
|
|
Treneko ikuskatzaileak ezagutzen ditu eta sarrerako igarobidea ireki die. Ia-ia pentsatu gabe, bi gizonezkoek berehala
|
batean
egin dute sarreratik harako ibilbidea. Izan ere, jarrita daude dagoeneko Pullman trenaren lehen mailako jarlekuetan.
|
|
|
Lehendik izan ziren beste saio batzuk, baina 1917 urtean Ramon de la Sotak Bizkaiko Foru Aldundiaren gobernua eskuratu eta abiadan jarri zuen, 1918 urtearen hasieran, euskararen akademia bat sortzeko ahalegina. Gainerako aldundiek
|
bat
egin zuten eta Oñatiko Biltzarraren ondoren Eusko Ikaskuntzak lehen lau euskaltzain osoak izendatu zituen, hain zuzen ere, Campion, Eleizalde, Urkixo eta laurok, eta guri beste zortzi aukeratzeko agindua eman zigun. Agindu hori betetzeko urtebetean aritu ginen eta azkenean 1919 urteko udazkenean Txomin Agirre, Broussain, Lhande, Intzagarai, Agerre, Landerretxe, Eguzkitza eta Olabide izendatu ziren.
|
|
|
Nora Arbelbide (2018 eka. 21 00:38) Hegaldi transozeanikoak aipatu dituzu, Kepa. «Anbizio handiagoko prosa, nahi baitu eskuratu benetako proiekzio kulturala.» Bada, nire esperientzia txikitik
|
bat
egiten dut horrekin. Lukuren antzerki tailerretan hori zela jokoan, horretaz jabetuak ginela uste dut, nahiz eta inkontzienteki izan.
|
|
|
Horrela gaude eta horrela gabiltza, eta egoera horretan, gaur eta hemen, erlatibo anaforikoaren zabalkundea, zoritxarrez, utopia bat iruditzen zait. Baina utopiak amets egiteko direnez, amets egin dut bigarren alfabetatze kanpaina handi bat jarri dela abian, Bernardo Atxagak berriki proposatu duen bezala, eta kanpaina horretan
|
bat
egin dutela Euskaltzaindiak, Eusko Jaurlaritzak, Nafarroako Gobernuak, Ipar Euskal Herriko Elkargoak eta zazpi lurraldeetan euskararen alde egiten duten eta euskaraz aritzen diren erakunde, elkarte, hedabide eta abar guztiek, eta denek batera, euskararen historian etenik gabeko presentzia duen garbizalekeriaren aurkakotasun egoskorrari dotore aurre eginik?, sekulako arrakasta lortu dutela, kanpai... Alfabetatze kanpaina horretan garrantzi handia izango luke, dudarik gabe, euskaraz sortutako eta euskarara bikoiztutako zabalkunde handiko ikus-entzunezkoen zaparrada atergabe batek, horietako asko erlatibo anaforikoz ondo kargatuak.
|
|
|
Gauza kontraesankorra zen. Oso integristak ziren, batzuk, behintzat?, eta oso katolikoak, harako «euskaldun, fededun» leloarekin
|
bat
egiten zutenak. Aldi berean, ordea, bilera haietara sartzen utzi ziguten, gure bizar eta gure jokatzeko modu ikonoklasta eta guzti.
|
|
|
S.: Nik ere ez dut uste horrekin
|
bat
egiten. Eta Euskal Herrian dagoen bereizteko joera ez zait batere gustatzen.
|
|
|
alde ona eta alderantzia. Azken finean, positiboa eta negatiboa goragoko unitate batean uztartzen direla,
|
bat
eginik. Horixe da obra osoan zehar ikusten dena, oso umetan umezurtz gelditu zenetik.
|