|
2007
|
|
|
Laugarren neurketa hartatik esku artean dugun bosgarreneraino bost urte igaro dira, eta hala jarraitzea erabaki da hemendik aurrera; alegia, bost urtean behin egingo da Euskal Herriko Kale Neurketa. Horrela, zentsu edo errolda urtearekin
|
bat
egingo dugu, eta, besteak beste, ezagutza eta erabilera datuen interpretazioak urte berekoak izango dira.
|
|
|
Tafallak ez bertze denek 15 urte beheitikoen artean euskararen ezagutza 21,7tik 33,1 bitartekoa zuten 2001ean. Gazteen erabileraren apaltze honetan
|
bat
egiten dute, oro har, Iruñeko datuek eta 10.000 – 25.000 biztanle tarteko udalerrietakoek.
|
|
|
Lizarra da eskualde honetako erreferentzia udalerria. Lizarrak duen ezagutzak nola biztanle tipologiak Iruñerriko udalerriekin
|
bat
egiten dute, baina Lizarrak harreman gune sozio-geografiko berezia osatzen du (berriki errepide berriak Iruñerrira hurbildu badu ere). Erabilera eskema ere berezia du Iruñerriko udalerrien aldean
|
|
|
Euskararen erabiltzaile gehienak emakumezkoak izate honetan Iruñeak Hegoaldeko hiriburuen joera nagusiarekin
|
bat
egiten du.
|
|
2008
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Industria Sailak, hizkuntza-ingeniaritzaren alorra interes estrategikoko ikerketa-lerro izendatuta, Hizking 21 proiektua finantzatu zuen 20022005 bitartean, Etortek programaren bidez. Konputagailuak eta sareak eguneroko bizimoduan txertatu ahal izateko teknologiak sortzea zen proiektuaren helburu nagusia, eta lehentasuna eman zitzaion erabiltzaileei euskaraz egiteko aukera emango zieten aplikazioak sortzeari, hizkuntza hedatuenen tresnak euskaraz ere izan zitezen. Proiektua Euskal Herriko hainbat zentrok eta ikerketa-taldek (EHUko IXA eta AhoLab taldeak, Elhuyar Fundazioa eta Robotiker eta VICOMTech ikerketa-zentroek)
|
batera
egindako proposamenaren ondorioz sortu zen.
|
|
|
• Alde batetik, identitate euskaldunak eta euskararekiko identifikazioak
|
bat
egiten dute. Bestetik, identitate espainiarrak eta espainierarekiko identifikazioak ere, bat egiten dute.
|
|
|
• Alde batetik, identitate euskaldunak eta euskararekiko identifikazioak bat egiten dute. Bestetik, identitate espainiarrak eta espainierarekiko identifikazioak ere,
|
bat
egiten dute. Bakoitzak bere aldetik dituzten ezaugarriak berdinak izanik ere, bien artean alderantziz jokatzen dute; euren arteko bateraezintasuna nabarmentzen da berriro ere.
|
|
|
Euskararen etorkizunaz arduraturik dagoen gizarte batek euskarazko hedabideen sare beregain bat eraiki beharko zukeen. Sare horretan,
|
bat
egin beharko zuketen hedabideek eurek, kontsumitzaileek eta administrazioek.
|
|
|
Nafarroako udalak beren artean mankomunitatetan elkar daitezke, obrak
|
batera
egin eta haien eskumenekoak diren zerbitzu jakin batzuk eskaintzeko. Mankomunitateek nortasun eta ahalmen juridikoaren jabe dira haien helburu berariazkoak betetzeko, eta beren estatutuen bidez arautzen dira.
|
|
2009
|
|
|
Lingua Navarrorum izatetik Nafar batzuen hizkuntza izatera pasatu zen. aldaketa horren eragina oso urria zela eta ez duela
|
bat
egiten Europako eskariarekin; baino nahiz eta aldaketa urria izan, onuradunentzako garrantzitsua zen49.
|
|
|
Udalerri horiek guztiek Iruñea ondoan daude eta hiri honekin continium bat osatzen dute. Izan ere, aipatutako udalerriek, Iruñea eta ondoko beste udalerri batzuekin
|
bat
eginez, herritarrei jadanik zerbitzu mankomunatua eskaintzen dizkiete: ura, garraioa, zaborrak....... baino euskarazko irakaskuntzari dagokionean, zerbitzuak eta eskubideak ez dira izan berdinak.
|
|
|
Hiru unibertsitate horien konbinazioak markatu egin gintuen, eta izugarri lagundu zigun hasieran; unibertsitateak
|
bat
egin zuen, ez zion teknologiaren eremuari bakarrik heldu, gizartearen motorra izaten jakin zuen, bere baitan ez ixten jakin zuen, eta herri-proiektuak abiarazi zituzten.
|
|
|
Hiru unibertsitate horien konbinazioak markatu egin gintuen, eta izugarri lagundu zigun hasieran; unibertsitateak
|
bat
egin zuen, ez zion teknologiaren eremuari bakarrik heldu, gizartearen motorra izaten jakin zuen, bere baitan ez ixten jakin zuen, eta herri-proiektuak abiarazi zituzten.
|
|
|
Aldaketa orok, ordea, mesfidantza zabaldu ohi du bazter askotan, egoera berrira egokitzeko koordenatuak oraindik definitzeke egoten direlako maiz. Mesfidantza beldur ere bihur daiteke, arbuio, malenkonia, baldin eta mundua kax-kax ate-joka datorren uneak norbere komunitatearen desintegrazio-prozesuarekin
|
bat
egiten badu denboran; ez dago urrunera joan beharrik adibide bila: galdu dira Foruak, mugitu dira aduanak, ezarri dute derrigorrezko soldadutza, erlijioa atzeraka hasi da apurka-apurka eta hurrengo urteetan gizartearen kohesio-elementu nagusi eta ia bakar izateari utziko dio, hazi dira hiriak, fabrikak, etorkinoldeak... eta hara hor Arrese Beitiaren deitoreak edota Txomin Agirreren manikeismoak.
|
|
|
Baina Txillardegiren ekarpenaren alderdirik gordinena honen izaera akademikoa da7 Oinarrizko informazioz ongi hornitua eta garapen intelektualari bideratutako lana da berea. Helduleku horiek dituen lanaren aurrean ez da erraza gertatzen
|
bat
egin zein kontra jartzea, ardura handia eskatzen du. Beharbada horregatik, ohituago gaude Txillardegiren aurrean ezikusiarena egiten bere ekarpenen mamian sakontzen baino8 Begiak eta adimena adi izan ditu Txillardegik bere lanean, horri esker ezagutu ditugu munduko hizkuntza gatazken muinak, batzutan gozoak (Quebec, Suomi, Flandria) eta bestetan gaziak (Eire).
|
|
|
Eta, hortik aurrera, bi mailatan eraman zen borroka; baina hizkuntza pizkundea inoiz ahuldu gabe. Borroka horretan
|
bat
egin zuten sozial demokratek eta suedieraz mintzo zen burgesiak. Hirietako marxistak abertzaleen kontra ari ziren, suomitar pizkundean chauvinismo burges-ttipia besterik ez somatuz.
|
|
|
Hirietako marxistak abertzaleen kontra ari ziren, suomitar pizkundean chauvinismo burges-ttipia besterik ez somatuz. (...) Hizkuntza-borrokan, horretara, suediartutako burgesiak eta ezkertiar izeneko batzuk
|
bat
egin zuten" 17.
|
|
|
Azkar eta tinko erantzun zenidan: "-Bertoko agintariek, kanpoko boteredunekin
|
bat
egiten dute." Eman zenigun zer pentsatua, alde batetik begiratu edo bestetik so."
|
|
|
Egitasmo honek, besteak beste, gurasoek hizkuntza-transmisioari buruz dituzten uste, sinismen eta portaeren arteko koherentzia lortzea du helburuen artean. Argi dago guraso diren gehienek
|
bat
egiten dutela euskararen berreskurapen nahiarekin. Gainera, beren seme-alabak eleanitzak izatea nahi dutela jakina da.
|
|
|
• Enpresaren jarduerek
|
bat
egiten dutela Hizkuntza-politikaren helburu eta irizpideekin
|
|
|
Hainbat erakundek parte hartzen du EraLanen, Soziolinguistika Klusterreko bazkideak batzuk, beste batzuk bazkide ez izanik ere egitasmoarekin
|
bat
egin dutenak. Bi aldiak kontuan hartuta, honako hauek bildu dira egitasmora:
|
|
2010
|
|
|
Antolatzen diren gauza gehienak euskaraz egiten dira, eta hor idatzi gabeko nolabaiteko araua dago. Arau horrekin
|
bat
egiten ez duenak, akaso, bere burua nahikoa mugatua ikusiko du parte hartzeko garaian. " Nik nahi ez dudan arren, euskaraz antolatu eta egin beharko ditut gauzak." Horren aurrean, eta deseroso sentitzeko arriskuaren aurrean, agian batzuek nahiagoko dute parte ez hartzea.
|
|
|
Horrela, esan daiteke aipatu diren arrazoiak ez dutela
|
bat
egiten hizkuntza-ekologia ereduarekin, nahiz eta jakin, euskararentzat eta antzeko hizkuntza gutxiagotuentzat hori izan daitekeela eredu baliagarriagoa. Zergatik baina?
|
|
|
Aipatu diren arrazoiak ez dutela
|
bat
egiten hizkuntza-ekologia ereduarekin.
|
|
|
Langileoi portaera bizkorra, aldaketarekiko irekita egotea eta arriskuak hartzea eskatzen zaigu. Oraingo funtzionamendu ekonomikoarekin
|
bat
eginda, identitate malguak, epe motzean erraz eralda daitezkeenak, eta egoera edo aukera desberdinetara irekiak beharrezkoak dira.
|
|
|
Hauek guztiak nahikoa ez eta ikuspuntu, erreferentzi edo irizpide berrietatik azterketa eraberrituta dator enpresa mundutik, lan mundutik. Erakundeen esparruak hizkuntza-kudeaketa mailan ezaugarri partikularrak ditu, enpresaren mundukoarekin
|
bat
egin behar dutenak. Honek ikuspegi berezia eta bereizita garatzera eramango gaitu, garapen teoriko berriak, marko kontzeptual espezifiko berriak, esku-hartze desberdinak, helburu berriekin... Honi esker, seguruenik, hizkuntza-kudeaketak bidean argibide berriak edo desberdinak aurkitzera eraman gaitu.
|
|
|
garai haietako erdaldunen inguruan sortua dena eta nortasun espainiarduneko gizarte-sektoreen eta alderdi estatalisten eskutik gizartera hedatua. ...nkorrik eta sendorik eraiki. izan ere, edozein hizkuntzak duen bermerik handiena txertatuta dagoen komunitatearen babesa eta atxikimendua da, eta euskarak euskal gizarte osoaren laguntza behar du, ez soilik sektore euskaldunena. hortaz, hizkuntza-politikak aurrera egingo badu eta euskara biziberrituko bada, euskal gizartearen gehiengo zabalak dituen hautemateak eta ulertzeko moduek, biek ala biek,
|
bat
egin beharko lukete hizkuntza horren berreskurapenerako abian jarri behar diren neurriekin. hala ere, arestian azaldu den bezala, egungo datuek ez dute adostasun girorik adierazten. zer egin ataka gaizto horretatik ateratzeko, aukera pare bat ikusten dugu tentsioan dauden bi elementuen arteko disonantzia gutxitzeko; alegia, interbentzio eraginkorra eta horren gaineko hautematea eta interpretazioa elkarri hurbiltzeko. aukera bat eta errazena, interbentzio mota aldatzea da, hizkuntza-politika Framing Herabearen nahira egokituz; alegia, kritikatuak diren interbentzio-neurriak kamustea edo murriztea. beste aukera, aldiz, interbentzio eraginkorrari heldu eta hori kritikatzen duen Framing Herabea iraularaztea. bigarren aukera horren alde egin behar delakoan, zalantzak batzuk sortzen zaizkigu. nola ekin Framing Herabearen aldaketari?
|
|
|
2 argi-ilunen garaia euskara hizpide zen kalean zein komunikabideetan eta agenda politikoa ere ez zen dinamika berri horretatik at gelditu. trantsizio politikoak autonomien estatua ekarri zuen eta azken horrek eskuduntzak, hizkuntzari zegozkienak barne. baina, moda guztiekin gertatu ohi den bezala, bolada hura ere agortu zen eta XX. mendeko 80 -90eko hamarkadetatik aurrera euskarekiko lilura lurruntzen hasi zen, abertzaletasunaz kanpoko sektoreetan batez ere. hori ez ezik, hizkuntza horren aldeko jarrera eta atxikimendua zalantzan jartzen hasi ziren. euskara ikasteko ahaleginetan murgilduta ibili ziren asko, frustrazioan erori ziren. horren arrazoietako bat —nagusia, agian— hauxe izan zitekeen: bigarren hizkuntza gisa ikasita, euskaraz lortutako gaitasunak erabilerarako premia edota aukera egokiekin
|
bat
egin ez izana. euskararen defentsan ordura arte gotorleku izan ziren giro politiko abertzaleak autonomiaren hautuak banatu zituen, baita euskalgintzari zein hizkuntza-politikari dagokionez ere, biak ala biak banaketa eta liskar politikoen arrazoietako bat bihurtu baitziren. hala ere, estrategia zatitu baten bitartez bazen ere, euskara suspertzearen ardura alderdi politiko abertzaleen agendetan ba... iraganaren zein etorkizunaren ulermena eraikitzeko, agenda finkatzeko eta jendea jarduerara bultzatzeko. hortaz, urteak joan urteak etorri, euskaren alde eaen hartutako hainbat neurri, framing berri horren araberako hasi ziren ulertzen eta interpretatzen —kritika zorrotzez josia— gizarteko sektore batzuetan; hala nola herri-administrazioko langileei hizkuntza-eskakizunak ezartzea. horren ondorioz, gaur egungo agenda publikoan dauden euskararen gaineko iritziak mota askotakoak dira eta kontrajarriak. hona hemen horren isla diren bi ikerlan:
|
|
|
• hor amaitzen da aldekotasuna, izan ere eaeko erdaldunen lautik hiruk (%75)
|
bat
egiten dute hainbat kritiketan:
|
|
|
Esperientziaren berreraikuntzaren analisirako urratsak eskemaren azpialdeko denbora lerroak etapa horien mugarriak adierazten ditu. Mugarri horiek, berriz, denboran zehar esku-hartzearen zikloak markatu dituzten gertaera esanguratsu jakin batzuk ezarri dituzte. ikerketaren enfoke metodologikoarekin
|
bat
eginez, etapa bakoitzean lehenik sistematizazioaren zikloa aplikatu da eta, ondoren, kontzeptualizazioaren zikloa.
|
|
|
Sistematizazioaren zikloan, sistematizazioaren metodologiak
|
bat
egiten du ekintza-ikerkuntzaren enfokearekin eta ziklo bakoitza lau urratsez osatzen da:
|
|
2011
|
|
|
Planifikatzaileak hiria eraldatu du, baina planifikazioa eta hiritarren pausu, gustu eta lehenespenak ez doaz bide beretik. Ez dute logika bera eta ez dute
|
bat
egiten. Elkarrizketatu guztiek ez dute berdina aipatzen, baina oso interesgarria da nola planifikazio eta domestikazioaren eremuan, arkitekto izarrek diseinatutako azpiegiturak dauden hirian, berritze urbanistiko aldera mundu mailako adibide den hirian, herritarrek (batzuk behintzat) parkeetako eta inguruneetako espazio berdeak dituzten maiteen.
|
|
|
gero eta egoera diglosikoagoan? zein da gure egoera konkretua?" era berean, diglosiaren formulazio berrituaren inguruko saiakera garrantziko
|
bat
egin du euskara indarberritzeko orduan egoera ezinbesteko ikusten baitu. Beraz, amaitzeko, terminoaren birformulatze bat planteatzen du.
|
|
|
diglosia bateragarria da, berez, era bateko zein besteko gizarte moldeekin, era bateko zein besteko eramolde politiko, ekonotekniko, ideologiko, erlijioso edo filosofikorekin. diglosia horrek, hori bai, aski eskakizun zorrotzak izan ditzake berekin: lurralde-esparru jakinen araberako konpartimentazio-arau sendoak eratu eta aplikatzea eska dezake, bertakoekin era batera eta bertakoak ez direnekin beste
|
batera
egitea, edota lagunarteko hizkera arrunta mintzaedo idaz-molde jasotik bereiztea. hots, ahuldutako hizkuntzari" bere kabia" bilatzea, egunero eta etengabe xaxatuko ez duten eta bere etxeko jaun eta jabe sentituko den espazio fisiko-territorialak edo soziofuntzionalak eskuratzea. Arrazoi zuten Azaolak, Txepetxek eta Mitxelenak euskarak" bere lekua"," jaun eta jabe" izango den bere gune fisiko-territorial edota soziofuntzionala behar duela ziotenean. ez zebiltzan oker:
|
|
|
Laburpena. diglosia kontzeptuaren esanahiaren bilakaera aztertuta, ez dut
|
bat
egiten Mikel zalbidek egiten duen hautu Fishmaniar ustez zientifiko-akademikoarekin, orokorregia eta lausoegia iruditzen zaidalako. Txepetxen teorizazioari helduta, hiru dimentsiotan (hiztuna, hizkuntza-komunitatea, lurraldea) ageri den diglosiaren definizioaren alde egiten dut.
|
|
|
J U L E N A R E XO LA L E I B A. Azkenengo BATeko 77/ 78 zenbakietan Imanol esnaolak eta Maria—Jose Azurmendik errepaso sakon
|
bat
egin diote BAT aldizkariari3 Ni esaten dituztenekin identifikatzen naiz, esate baterako Imanol esnaolak esaten duenarekin. uste dut BAT aldizkaria prekarietatean egindako aldizkaria dela eta, hori kontuan izanik, lortutakoa benetan gauza handia dela. Nik uste dut urteak joan eta urteak etorri BAT aldizkarian ibili direnak zoriontzea dagokigula.
|
|
|
Herrialde Katalanetan heziketa soziolinguistikoa dibulgatzea eta lantzea diak egituratzen ditu, eta diziplinan erabilitako kontzeptuen definizio argi eta zehatzak ematen ditu. Bigarren hezkuntzako ikasleei zuzendutako hainbat lan-proposamen egiten ditu. ematen dituen azalpenak hizkuntza-komunitate katalanaren errealitatearekin lotzen ditu. egilearen tesiek, argi eta garbi, hizkuntza babestearen aldeko mugimenduarekin
|
bat
egiten dute.
|
|
|
Berrinterpretazioa, Herskovits-en definizioan (1981: 598)" es el proceso por el que los antiguos significados se adscriben a nuevos elementos o mediante el cual valores nuevos cambian la significación cultural de las viejas formas". Elementu berri bat talde bateko kulturaren atal bihurtuko da kultura horrek eta kultura horretako partaideek elementu hori asimilatzen dutenean, bere kulturaren beste elementuekin batera integratzen dutenean, lehengo ohitura eta patroi-ereduen amalgamarekin
|
bat
egiten dutenean. Hori da berrinterpretazioa:
|
|
2012
|
|
|
Berriemaileen lekukotasunek
|
bat
egiten dute Sánchez Carrionek deskribatu zuen egoerarekin. 1970eko hamarkadan familia bidezko hizkuntza transmisioa oro har etenik zegoen:
|
|
|
4 HizKunTza, paRaDigma pSiKOepiSTemiKO mODeRnOan eta hala ere, izan badira halakoak. elebakar linguistiko eta psikikoak dira horiek. eta badira era berean elebakar moderno askoak. Nazio-egituretan jaio ziren eta globalizazioan ingelesaren abaroan bizi daitezke ondo eroso. kuriosoa bada ere, cartesiar filosofiaren ikuspuntuarekin
|
bat
egin zuten berehala: hizkuntza, bistan da, tresna bat da, neutroa delako, ez du balio propiorik barnebiltzen, ezta" mundu-ikuskerarik" edo halako ameskeria erromantikorik ere.
|
|
|
hizkuntza, bistan da, tresna bat da, neutroa delako, ez du balio propiorik barnebiltzen, ezta" mundu-ikuskerarik" edo halako ameskeria erromantikorik ere. Izan daiteke, onartuko digute, hizkuntza primitibo eta exotikoren bat, erreala ikuskatzeko gai ez dena, baina gure hizkuntza gardenak errealarekin
|
bat
egiten du. Gu bai gu bizi baikara errealean, hizkuntza kargatu horietan bizi behar duten gaixo horiek ez bezala.
|
|
|
Edonola, datuek diotenaz gain, nago emaitza honek
|
bat
egiten duela azken urteotan euskaltzaleon artean egon den uste batekin, normalizazio prozesua ez aurrera ez atzera egotearen susmoarekin. Kale erabilera da sintomatako bat, baina gehiago ere badaudela esan daiteke; inkesta soziolinguistikoak eman dizkigu beste pista batzuk, esaterako, eta euskaltzaleon kezka orokorragoa dela ikusten da:
|
|
|
Baina orain etorkizun hori irudikatzen hasteko ordua heldu da, eta denok egin behar dugu hori. Aurrerapausoa handia litzateke, hurrengo hiru edo lau hamarkadatarako estrategiak irudikatuko bagenitu, eta handiagoa oraindik, irudikatze hori euskalgintza guztiak
|
batera
egingo balu, lehenago egon izan diren zenbait dinamika apurtuz.
|
|
|
Ikusi dugu guztietan eragin beharko dela, osagarritasuna bilatuz.
|
Batean
egiten denak ez dezala bestea indargabetu. Lehentasunak ezarri eta horiek egikaritu egin behar dira.
|
|
2013
|
|
|
Txostenari erantzuna ibilbide luze eta eskarmentu handiko bost adituk eman diote. Hasteko, Patxi Baztarrika, egungo Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburu ordeak, funtsean Inaki Mart�-nez de Lunaren oinarrizko kezkarekin
|
bat
egiten du eta azpimarratu nahi du, euskararen diskurtsoari dagokionez, euskararen mundua ez dela kolore bakarrekoa, eta euskararen auzia gizarte-bizikidetzaren muinean kokatu behar dela. Patxi Baztarrikak euskara zein gaztelaniaren" ez inposatzea, ez eragoztea, baizik eta egiazki bermatzea" hirukian kokatzen du, horretarako, adostasun soziala eta politikoa ezinbestekoa ikusten duelarik.
|
|
|
Patxi Baztarrikak euskara zein gaztelaniaren" ez inposatzea, ez eragoztea, baizik eta egiazki bermatzea" hirukian kokatzen du, horretarako, adostasun soziala eta politikoa ezinbestekoa ikusten duelarik. Mart�-nez de Lunarekin
|
bat
eginez hizkuntza-ekologiaren, berdintasunaren eta iraunkortasunaren ideietan etorkizun aukerak ikusten ditu.
|
|
|
Laburpena. Iñaki Martinez de Lunaren lanari erantzunez Patxi Baztarrikak
|
bat
egiten du haren oinarrizko kezkarekin. Oro har, framing aldarrikatzailea eta uzkurraren baitan ñabardura ugari egin daitekeen arren, euskararen diskurtsoari dagokionez euskararen mundua ez dela kolore bakarrekoa azpimarratzen du, abertzaletasuna bera ere askotarikoa den bezala; euskararen auzia gizarte-bizikidetzaren muinean kokatu behar da, eta, hor euskara zein gaztelania" ez inposatzea, ez eragoztea, baizik eta egiazki bermatzea" hirukian kokatu beharko dira.
|
|
|
|
Bat
egiten dut euskararen gaineko diskurtsoei eta euskararen irudikapen eta esparru kontzeptualari buruz Mart�-nez de Lunak adierazitako kezkarekin. Eta, aitor dezadan, oso zaila zaidala irakasle arabarraren proposamenari" baina kritikoak" jartzea.
|
|
|
|
Bat
egiten dut euskararen gaineko diskurtsoei eta euskararen irudikapen eta esparru kontzeptualari buruz Mart�-nez de Lunak adierazitako kezkarekin.
|
|
|
Beste aukera zuten, ofizialtasun-maila ezberdinak eta hizkuntza eskubideen aitormen ezberdinak egitea lurraldez lurralde edo zonaldez zonalde (Nafarroako moduan, adibidez). Aukera horiek alboratu eta beste
|
bat
egin zuten: euskara eta gaztelania, biak, finkatu zituzten neurri berean lurralde osoko hizkuntza ofizialtzat, eta herritar guztiei euskara eta gaztelania ezagutu eta erabiltzeko eskubidea eta hizkuntza eskubide berberak aitortu zitzaizkien.
|
|
|
Halako planteamenduen aurrean badira beste ertzetik egiten direnak, hegemoniazaletasunaren iturritik edaten dutenak hauek ere. Paradoxikoa badirudi ere Unamunok aurreratu zuenarekin
|
bat
egiten duen mezua da: " Nahi dena esango da, baina euskara eta gaztelania bateraezinak dira:
|
|
|
2004az geroztik, abian da EAEko ikasleen eskola-giroko hizkuntza-erabilera aztertzea helburu nagusi duen Arrue Proiektua. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren eta Soziolinguistika Klusterraren arteko lankidetzaz sortu zen proiektua eta hala garatu da ikasturtez ikasturte gaur arte1 2010 urtean aldaketa garrantzitsua izan zuen proiektuak, Hezkuntza Saileko ISEI-IVEI ikastegiak ere
|
bat
egin baitzuen ikerketa gidatzen duen lantaldearekin. Horri esker, posible izan da ISEI-IVEIk egiten duen EAEko hezkuntzaren ebaluazio-sisteman, lehen aldiz, ikasleen hizkuntza-erabilerari buruzko datu-jasoketa txertatzea.
|
|
|
Bestalde, ikasle guztiek diote euren ekoizpenetan hobekuntzak sumatzen dituztela aurre-testutik ondo-testuetara. Azken baieztapen honi dagokionean, irakasleek ere
|
bat
egiten dute ikasleen iritziarekin.
|
|
|
Ekintza-ikerketa honetan parte hartu duten ikastetxeetan beharra sumatzen da ahozko hizkuntzaren alorrean helburuak definitzeko, baita ikastetxeko curriculuma egokitzeko ere. Garcia Azkoaga, et. al. (2010) egileek ondorioztatuarekin
|
bat
eginez, gauza bera gertatzen da DBHko Hizkuntza eta Literatura arloko testu-liburuetan ere.
|
|
|
Ahozko hizkuntzaren didaktikan trebatzeko formazioa eta tresna berriak behar dituzte irakasleek. emaitzek (Mielgo et. al., 2010)
|
bat
egiten dute geureekin. Ikasleek aurreratu dute, batez ere, gaitasun pragmatikoan (testuinguraketa) eta egituraketan (makroegitura eta edukien ainguraketan); eta gure ikerketan, esanguratsuki H2 euskara duten ikasleek hobetu dute arlo hauetan.
|
|
|
Bestalde, irakasleekin izandako hainbat elkarrizketaren harira ohartu gara irakasle askoren pertzepzioak ez zuela zuzenean
|
bat
egiten ikasleen ekoizpenen azterketarekin. Irakasle askok, oharkabean, fokua jarri du esplizituki landu ez diren trebetasunetan ere, eta zentzu horretan, iruditu zaio aurre-testuetatik ondo-testuetarako jauzia ez dela horren handia izan edo zuzenean hobekuntzarik ez dela gertatu.
|
|
|
Datuen analisirako Edukien Analisia (Mayring 2000) metodoa erabili da, hierarkikoki antolaturiko kategorien sistema eraikitzeko. Proiektuaren helburuarekin
|
bat
eginez, hau da, euskal hiztun berrien inguruko lehen deskripzioa egiteko, metodo induktiboa edo behetik gorako edukien analisia lehenetsi da. Beraz, kategoriak datu-basetik abiatuta sortu dira.
|
|
|
Nire helburu nagusia izan zen: pertsona maila azpimarratzea, bertan geunden gutako bakoitzari zenbait ideia emanez eta, horiek hausnartu ondoren, bultzatzea gutako bakoitzak Euskararekiko gehiago inplikatzea,
|
bat
eginez Jardunaldiaren ikurritza eta helburuarekin; moduren batean, proposatutako hiru ardatzak ere kontutan hartu nituen. Hauxe adierazi nahi dut artikulu honetako ikurritzean ere.
|
|
|
Nire helburu nagusia izan zen: pertsona maila azpimarratzea, bertan geunden gutako bakoitzari zenbait ideia emanez eta, horiek hausnartu ondoren, bultzatzea gutako bakoitzak Euskararekiko gehiago inplikatzea,
|
bat
eginez Jardunaldiaren ikurritza eta helburuarekin.
|
|
|
Baina ikasle nahiz irakasleen pertzepzioak ezagutzeaz gain errealitatean gertatzen dena zer den ikusi nahi izan dugu, eta neurri hanundi batean ikusi dugun horrek
|
bat
egiten du ikasle nahiz irakasleen pertzepzioekin. Esparru informaleko idatzizko hizkuntzaren ezaugarri propiotzat hartu ditugunen zantzurik ia ez dugu aurkitu ikasleen esparru akademikoko idazlanetan (laburdurak eta ahozkora gerturatzeko estrategiak).
|
|
2014
|
|
|
Antropologia ekologikotik eta Miltonek (1997) esaten duen bezala," osotasunean" murgildu beharko gara eta berarekin
|
bat
egin, ezagutza antropologikoa ingurugiroaren arazoetan aztertuz. Hemendik kultura aniztasunaren babesa bultzatuko da, ezberdintasun kulturala biodibertsitatea bezain garrantzitsua izan baitaiteke gure espeziearen etorkizuna bermatzerako orduan.
|
|
|
— Toki garapen kuantitatiboa baino, lurralde bateko ezaugarriak aintzat hartu, mantendu eta zaintzearen alde egiten du toki garapen kualitatiboak. Gizartearentzat indar kohesionatzailea duten ezaugarriekin
|
bat
egiten du, eta hauen artean hizkuntzaren berreskurapen prozesuak logikan pisu esanguratsua du.
|
|
|
Toki garapen kuantitatiboa baino, lurralde bateko ezaugarriak aintzat hartu, mantendu eta zaintzearen alde egiten du toki garapen kualitatiboak. Gizartearentzat indar kohesionatzailea duten ezaugarriekin
|
bat
egiten du, eta hauen artean hizkuntzaren berreskurapen prozesuak logikan pisu esanguratsua du.
|
|
|
Alde batetik, Soraluzeko Ametsa Ikastola (D eredua) eta bestetik Herri Eskola (B eredua). 1997an, 2 eskolek
|
bat
egin zuten eta Plaentxia Herri Ikastetxea sortu zen. Bertako irakasle eta herritar ezberdinek aipatzen dutenez, Ikastolan eta Herri Eskolan bereizita ikasitako belaunaldiak, kalean ere islada izan zuten.
|
|
|
Proiektuaren hasieran esan bezala, Atxutxiamaika Elgoibarko Izarra elkartearen barnean kokaturiko egitasmoa da eta beraz,
|
bat
egiten du bai elkarteko izaerarekin eta baita markoarekin ere; markoa diogunean, euskararen erabileraren normalizazioan eragiteko markoari egiten zaiolarik erreferentzia.
|
|
|
Uste dut garai horretan emango dela hizkera aldaketarik handiena, eta beraz, kode aldaketa hor hasi ez, baina nabarmen azeleratuko dela esan daiteke. Herri ezberdinetako jendeak
|
bat
egiten du bertan eta eragin nabarmena izaten du horrek. " Bi adin talde horien arteko erabileraren aldea sozializazio-ingurugiro ezberdinen ondorioa izan daiteke" (Martinez de Luna, 2014: 132).
|
|
2015
|
|
|
Curdt-Christiansen-ek dioenaren arabera FLP-ak oinarri teoriko ezberdinak ditu, bertan, besteak beste, hizkuntz politika, hizkuntz sozializazioa edota haurren hizkuntz ikaskuntza bezalako arloak
|
bat
egiten dutelako (Curdt-Christiansen, 2014). Diziplinartekotasuna errealitate bilakatu duen eremua da FLP eta ondorioz kezka ezberdinei eskaini die hausnarketa egiteko tokia.
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiak
|
bat
egin nahi izan du herrialdearen errealitate soziolinguistiko horrekin, bai bere hizkuntza jardueretan, bai euskara sustatzeko egindako ekimenetan. Horregatik, Foru Aldundiak euskaraz bizitzeko eskubidearen alde lan egin du 2011-2015 legealdian, gure hizkuntzari lehentasuna emanaz eta euskaraz bizitzeko baldintzak sortuz eta bitartekoak jarriz.
|
|
|
Ondorioztatu dugu, lehenik eta behin, ahozko hizkuntzak DBHn, oraindik orain, presentzia txikia duela. Garcia Azkoaga et. al. (2010) egileek ondorioztatuarekin
|
bat
eginez, DBHko Hizkuntza eta Literatura arloko testuliburuetan ahozko hizkuntzak duen presentzia txikia da. Berariaz, testuliburuetan ahozko hizkuntza ikas-irakas objektu gisa jorratzeko lanketa sistematizatu gutxi dago oraindik:
|
|
|
ikertzaileen eta irakasleen arteko lankidetzan sustatua. Udalak lau urterako proposatutako egitasmoarekin
|
bat
egin zuten herriko ikastetxe guztiek, eta handik aurrera garatu dugu egitasmoa lau ikasturteetan.
|
|
|
Horretarako, baina, garrantzitsua da tokiko komunikabideen sarea indartzea, eta euskara hain indartsu ez dagoen eremu geografikoetara hedatzea. Oro har, tokiko komunikabideen eskaintza arnasgune fisikoen mugekin
|
bat
egin izan du duela oso gutxira arte. Azken urteotan errealitate hori gainditzeko bidean mugarri inportanteak jarri dituzte Arabako Alea, Bilboko Uriola, Hego Uribeko Geuria eta Aiaraldea bezalako proiektuek.
|
|
|
Zentzu horretan ere gela barruan ikuspegi kooperatiboak, elkarlana sustatzen du, harremanak sustatzen ditu eta eraginkorra izan daiteke ere euskararen irakaskuntzarako (Johnson & Johnson, 1994). Bestalde, eta aurreko bi metodologiaren filosofiarekin
|
bat
egiten duen ikuspegi komunitarioa (Ander-egg, 1987) indartzea garrantzitsua izango da. Lehen esan bezala, eskolaz kanpoko, bestelako elkarte, familia, zein erakunde desberdinekin harremanak sustatu eta bultzatu beharko dira, euskararen ezagutza zein erabileraren aldeko indarrak amankomunean bideratzeko eta era atomizatuan ez aritzeko.
|
|
2016
|
|
|
Baina errespetua ez da muxu-truk gertatzen. Hortaz, berdintasunaren kasuan aipatu dugun zalantza bera dugu errespetuarekin masiboki
|
bat
egiten denean: ea jendea jabetzen ote den errespetuz jarduteko ezinbestekoak diren baldintzez.
|
|
|
DiKomA proiektua hiru fasetan garatu da, hiru urtetan zehar. Hiru etapa horiek
|
bat
egiten dute Casals et al. (2001) eta Lowe (2001) autoreek ikerketa kooperatiboaren diseinuan definitu dituzten co-situational, cooperational eta co-productional faseekin, eta, bere baitan bildu dituzte diseinu pentsamenduaren metodologiaren faseak. Etapak honako hauek izan dira:
|
|
|
Lan honetan euskaren erabilera nolakoa den aztertuko dut, eta ez dut Aiako euskararen azterketarik eta deskribapenik egingo. Uste dut Aiako hizkerak
|
bat
egiten duela, hein handian, Koldo Zuazok (2014) Erdialdeko euskara deitu duen dialektoaren ezaugarriekin.
|
|
|
Une honetan, hizkuntza biziberritzeak eta hizkuntza-politikek
|
bat
egiten dute. Hizkuntza-politikek hizkuntzaren erabileran eragiten duten erabaki edo ekintzak dira:
|
|
|
Baina bere alde ona ere, badu: behartzen gaitu txikian pentsatzen, hizkuntzak eta hiztunak
|
bat
egiten duen tokian, alegia.
|
|
|
Beraiekin batera genealogia berriak, izen-abizen berriak, itxura ezberdinak, erlijio edota sinesmen berriak... iritsi dira euskararen unibertsora deitutako horretara. Kasu askotan hiztun berri horiek ohiko identitate edota diskurtso euskaldunekin
|
bat
egin dute, bere ohiko balio, aldarrikapen, nahiekin... Baina beste kasu batzuetan ez da hori gertatu.
|
|
|
210 Bere hizkuntza egiten den herritik zeharo beste
|
bat
egiten den herrialde batera joaten bada jendea (bere gogoz, edo hartara beharturik), edota berea ez den hizkuntza bat egiten duen jendea etortzen bazaio herrira, samaldan, bere hizkuntza galtzeko arriskua begien bistakoa da.
|
|
|
gure herrian CIRBren antzerako gune bat sortzearen egokitasuna (z jardun zuen Erramunek). 2000ko azaroan" Euskal Soziolinguistika Institutua Sortzen" Sinposiuma antolatu zen Gasteizen eta bertan arloko teknikari eta aditu talde zabal batek diagnosi horrekin
|
bat
egin zuen eta handik abiatu zen zenbait erakunderen arteko lankidetza(..), gerora definitzen eta osatzen joan dena". Euskararen berreskurapen eta normalizaziorako soziolinMikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera.
|
|
|
(..) Guztiz berezkoa izango luke era honetako azterketa batek euskararen lurraldeetako herri aginteen arteko lankidetza. Gertatu ere, hala gertatu da neurri batean, Iparraldeko Euskararen Erakunde Publikoak
|
bat
egin baitu Eusko Jaurlaritzarekin liburu hau argitaratzeko lanetan. Eusko Jaurlaritzak, bere aldetik, gogoko du Nafarroako Gobernua lankidetza honetara biltzea eta ahalegin horretan jarraituko du, nahiz eta, tamalez, Nafarroako Gobernuak ez duen orain arte norabide horretan urratsik eman.
|
|
|
Ia guztia eginMintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera. Aurrera begirako erronkak – Mikel Zalbide kizun dago zerbitzugintzaren esparru honetan, jendearen borondatea errespetatuz eta goitik beherako babes-neurriekin
|
bat
eginez.
|
|
|
Goikoarekin
|
bat
eginez, egituraketa bikoitza eraldatzeari ekiteko, bi bide aurkituko ditugu. Batetik, komunikazio-ekintzak:
|
|
|
Nazioarte mailan HPP kontzeptuari eman dioten adiera berritzaile eta irekiarekin
|
bat
eginez, akademia edo unibertsitate-sistema ere bada-izan behar dueragile garrantzitsua. Areago, aurrera begira jarrita, soziolinguistika aplikatuan rol aitzindaria jokatu beharko luke, ezagutzan sakonduz eta ikerketa esperimentala bultzatuz.•
|
|
|
Batetik, osasunzerbitzuen hornitzaileak, izan osasun-langileak, zerbitzu-unitateak edo erakundeak. Euren jarduerak sistema osoaren helburu estrategikoekin
|
bat
egin beharko luke, kalitatea lortzearren. Bestetik, komunitatea eta erabiltzaileak, osasungintzaren sortzaile partekatuak bezala:
|
|
|
Egiaztatu dute boluntarismoa ez dela eraginkorra, legearen babesik gabeko esparruetan batik bat, berariazko araudirik ez badago, giza baliabideen antolakuntza egokirik gabe eta elebitasuna lanbide-garapenean eta langileen hautatze-prozesuan kontuan hartzen ez bada, besteak beste. Euren ereduan, hizkuntza kontzientziak pazientean zentraturiko arretarekin
|
bat
egiten du, eskaintza aktiboaren printzipioaren bitartez.
|
|
|
Dena den, hizkuntzarekiko jarrerak aldatzea zaila izan daiteke edozein erakunde eta arlotan. Zentzu horretan, MOEren ikuspegiak
|
bat
egiten du hizkuntzarekiko jarrerak aldatzeko ereduarekin: osasun sistema bat errotik aldatzeko kultura aldaketa sakona bultzatzea iradokitzen da.
|
|
|
irakasle eta ikasleak, osasun-langileak, kudeatzaileak eta gizartea bera. Egun osasungintzan paradigma den pazientean zentraturiko eta arreta sanitario integratuaren ereduarekin
|
bat
egiten du horrek: eragileen arteko elkarlana eta inplikazioa.
|
|
|
Baina horrek ez du berez osasungoa euskaldunduko. Literatura medikoak, MOEk eta soziolinguistek
|
bat
egiten dute honako honetan: sistema bat aldatzeko kultura aldaketa funtsezkoa da; eta horretarako kontzientzia sortuz hizkuntzarekiko jarrera eta ohiturak pazienteen beharretara egokitu behar dira.
|
|
|
Erakundeen antolaketak ez du gaixotasuna ardatz, pazientea baizik, unibertsaltasun, ekitate eta parte-hartzearen printzipioei erreparatuz. Egun paradigma bilakatu den pazientean zentraturiko ereduak arreta sanitario integratuaren ereduarekin
|
bat
egiten du. sakidetzaren
|
|
|
Bigarrenari dagokionez, aldiz, 223k guztiz ados erantzun zuten, eta 81ek nahiko ados. Ondorio gisa, esan liteke Leoneko hiritarrek asturierarekin
|
bat
egiten dutela gehienbat, bai eta gaztelaniarekiko urruntasuna dagoela ere. Hala ere, eta zoritxarrez, suposatzen da hiztunak berak gaztelaniarekiko kidetasun handia erakutsiko lukeela galderak aldrebes formulatuko balira, bai eta hiztunak aitortuko lukeela bere eta asturiar baten hizkeraren artean zenbait ezberdintasun objektibo daudela ere.
|
|
|
...xuratu zuen galizierarekin antza duen elebitasun diglosikoko egoera gisa, eta, horrela, ezeztatu zuen hegoaldeko aldaerek dialektoak edukitzea, gaizki erabilitako gaztelaniatzat hartu zirenak. riera bere garaira ailegatu zela" bere jatorrizko izaerari kalte egin ziezaioketen aldaketa sakonik gabe", nahiz eta (hona hemen XIX. mendeko eliteen ideologia)" gure gaur egungo gizartearekin
|
bat
egiten ez duen, baizik eta haiengandik oso urrun dagoen gizarte batekin, kultura eta gustu ona urgentziaz behar duena". Hori dela eta," ahots eta esaldi horiek guztiak, antzinean ezagunak probintzia osoan, bakarrik erabiltzen dira gaur egun gehitutako herrietatik kanpoko toki eta baserrietan", baina" oraindik ere, herrixketan erabiltzen da" (Caveda, 1989:
|
|
2017
|
|
|
Hartara, helburua ez zen izan eragile kopuru altua erdiestea, aitzitik, egoera desberdinetarako baliagarria izango zen tresna nahi genuen, eta beraz, hizkuntza-kopuruari erreparatu zitzaion. Gainera, lehen fase horretan Protokoloarekin
|
bat
egiten zuten eragileok dokumentua bere sentitzea nahi genuen, eta guztien ekarpenak txertatzeko ahalegina egin zen.
|
|
|
Epe laburreko estrategiari dagokionez, Protokoloaren aitortza udaletatik etorriko delakoan gaude, eta hor kokatzen dugu, aurreko atalean azaldu bezala, udaletako kaiera. Horrela, lehen helburua Europako udalek Protokoloarekin
|
bat
egin eta beraien eskumenei zuzenean zein zeharka lotzen zaizkien neurriak betetzea izango da. Horixe da, zalantzarik gabe, Protokoloak instituzioetan izan dezakeen aitortzarik handiena.
|
|
|
Lehen helburua Europako udalek Protokoloarekin
|
bat
egin eta beraien eskumenei zuzenean zein zeharka lotzen zaizkien neurriak betetzea izango da.
|
|
|
Egia da, bai, Europako Batasunaren ikurritza Aniztasunean
|
bat
eginik dela. Gutxiengoetako kide diren pertsonen babesa Europako Batasuneko oinarrizko balorea dela esaten dute, eta halaxe dago jasota Europako Batasuneko Ituneko bigarren artikuluan.
|
|
|
Funtsean, gizartea pentsatzea-gizartean ekitea-gizartea deskribatzea
|
batera
egiten dira, aldi bereko egintzak dira, elkar sustengatzen dutenak. desrosièresek ematen dizkigun moduan: gizartea pentsatzeko erak (merkatua, auto-erregulazioa, sarea, lehia, gobernantza, kalitatea, zikloak, epeak, mugikortasuna...), ekiteko erak (sustapena, proiektua, berrikuntza, helburuak, juizioak, ondorioak, diagnostikoa, ebaluazioa, esku hartzea, praktika onak...) eta deskribatzeko lanabesak (erakusleak, tipologiak, maiztasun indizeak, behategiak, sintomak, sailkapenak, eskalak, panelak, simulazioak, tasak...) (desrosières, 2004b:
|
|
|
Euskararen egoera gaiztotu ahala, baliabide praktikokognitiboa izan zitekeena, maxima morala bilakatu zen: euskalduna ez zen izango euskaraz hitz egiten zuena, euskaraz hitz egin behar zuena baizik. ekarriko du(" euskaldunen artean, euskaraz"); beraz, euskaraz ikasten ari den orok euskaraz jakingo du, eta euskaraz dakienez motibatu beharko dugu. hala gauzak, ikaskuntza eta motibazioa subjektibatzea, are eta psikologizatzea ere, oso erreza izaten da. ondorioz, joera horiekin
|
bat
egiten duten politikak eta interbentzio publikoak legitimatzen dira eta hutsal edo bigarren mailakoak bilakatu beste batzuk. kasu honetan gainera, bi iturri mota ezberdin nahasi ziren, batetik inkesta modukoak (zentsua nagusia) eta bestetik aipatu erregistro horiek. inkestetan aplikatzen diren eragiketa estatistikoen bidez eraikitzen diren kategoriak tipo analitikoak direla esan dezakete eta ez d... erdaldunak ere izan badirela erdi lausotuta, eta euskaldunak direla erabakita, ez al da jarduera jakin eta bakar baten gainean gehiegi eraiki nahi?
|
|
|
erabilera sustatzeko neurriaren bila desrosièresen iritziz, objektu baten existentzia aldi berean da erregistroeta kodetze-prozedura sozialen emaitza eta aniztasuna ezaugarri gutxi batzuetara murrizten duten prozedura kognitiboen emaitza (desrosières, 2004a: ...z geroztik iraun dezakete ekintzaren bermea direlako hain zuzen. estatistikan, analistak eraikitzen ditu aztertzen dituen komunitateak, klaseak, indizeak, tipologiak eta abar, haietan esku hartu ahal izateko," ezagutzaren eta ekintzaren objektuak" diren aldetik, baina aldi berean askotarikoan erreala den alderdi bat bereizi, nabarmendu eta erregistratzen du. eta beste aktore sozial askok
|
bat
egin dezakete alderdi horren errealitatea bereizi eta nabarmendu nahiarekin. adibide arruntak dira langabezi tasa edota zahartze indizeak: horietara biltzen dira hainbat aldagai irizpide (politiko) batzuen arabera, behin hori eginda langabezia deritzogun errealitate bati kuantifikazioaren indarra ematen diogu. neurgarria denez gero, muga zehatzak dituelarik, gertaera edo objektu gisa irudikatzeko behar duen materialtasuna lortzen du. esperientzia arrunteko jakintza sozialek oso iritzi desberdinak izan ditzakete langabeziari buruz (zer den langabetua izatea, zer indar duen erregistroak hori determinatzeko, zer jarduera den lana, eta abar) baina esku hartze politiko-estatistikoan erabaki behar da nola zenbatu eta nola gauzatu errealitate instituzional hura:
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila hautu subjektiboetan edota banakatutako informazioetan oinarritzeak pelloren egiak diruditen ondorioetara garamatzate askotan. ikusi dugu aurrekoan, nola identifikazioa banakatzen den eta nola hautu subjektibo hutsera mugatzen den edota nola ahazten den aitortzaileek euren diskurtso eta kodeak dituztela, eta ez dutela derrigorrez
|
bat
egingo ikerketaren diseinuarekin (ez dutela, labur esan, kategoria linguistikoa eta politikoa zertan bereizi). baina banakatzeak baditu arrisku gehiago. nabariena agian, banakoen erantzunetan oinarritzen diren inkestetan oso ohikoa den eta guk Txinako miraria deritzoguna izan daiteke: munduko hizkuntza-gaitasunak ikertuko bagenitu, jendeei banaka galdetuta, eta ondoren lortutako datuak norberaren bizitokiarekin gurutzatuko bagenitu ikusiko genuke txineraz dakiten gehienak txinan bizi direla. nola azaldu mirari estatistiko hau?
|